SARS-CoV-2: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
προσθήκη >> →‎Προέλευση
Γραμμή 67: Γραμμή 67:
Οι νυχτερίδες θεωρούνται η πιο πιθανή φυσική δεξαμενή του SARS-CoV-2<ref>{{Cite journal|title=Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding|first3=Juan|first9=Baoying|last8=Song|first8=Hao|last7=Wang|first7=Wenling|last6=Wu|first6=Honglong|last5=Yang|first5=Bo|last4=Niu|first4=Peihua|last3=Li|last2=Zhao|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7159086/|first2=Xiang|last=Lu|first=Roujian|doi=10.1016/S0140-6736(20)30251-8|issue=10224|volume=395|pages=565–574|pmid=32007145|pmc=7159086|issn=0140-6736|date=2020|journal=Lancet (London, England)|last9=Huang}}</ref>, αλλά οι διαφορές μεταξύ του ιού της νυχτερίδας και του SARS-CoV-2 υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι μολύνθηκαν μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή<ref name=":16" />. Αν και μελέτες έχουν δείξει ορισμένους πιθανούς υποψηφίους, ο αριθμός και οι ταυτότητες των ενδιάμεσων ξενιστών παραμένουν αβέβαιες<ref>{{Cite journal|title=The SARS-CoV-2 outbreak: What we know|first=Di|first4=Zhicong|last3=Liu|first3=Qun|last2=Wu|first2=Tiantian|last=Wu|language=English|url=https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30123-5/abstract|doi=10.1016/j.ijid.2020.03.004|volume=94|pages=44–48|pmid=32171952|issn=1201-9712|date=2020-05-01|journal=International Journal of Infectious Diseases|last4=Yang}}</ref>. Σχεδόν το ήμισυ του γονιδιώματος του ιού έχει φυλογενετική γενεαλογία διαφορετική από γνωστούς συγγενείς<ref>{{Cite journal|title=Full-genome evolutionary analysis of the novel corona virus (2019-nCoV) rejects the hypothesis of emergence as a result of a recent recombination event|first2=E. G.|first6=S.|last5=Sourvinos|first5=G.|last4=Panayiotakopoulos|first4=G.|last3=Magiorkinis|first3=G.|last2=Kostaki|last=Paraskevis|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1567134820300447|first=D.|language=en|doi=10.1016/j.meegid.2020.104212|volume=79|pages=104212|issn=1567-1348|date=2020-04-01|journal=Infection, Genetics and Evolution|last6=Tsiodras}}</ref>.
Οι νυχτερίδες θεωρούνται η πιο πιθανή φυσική δεξαμενή του SARS-CoV-2<ref>{{Cite journal|title=Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding|first3=Juan|first9=Baoying|last8=Song|first8=Hao|last7=Wang|first7=Wenling|last6=Wu|first6=Honglong|last5=Yang|first5=Bo|last4=Niu|first4=Peihua|last3=Li|last2=Zhao|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7159086/|first2=Xiang|last=Lu|first=Roujian|doi=10.1016/S0140-6736(20)30251-8|issue=10224|volume=395|pages=565–574|pmid=32007145|pmc=7159086|issn=0140-6736|date=2020|journal=Lancet (London, England)|last9=Huang}}</ref>, αλλά οι διαφορές μεταξύ του ιού της νυχτερίδας και του SARS-CoV-2 υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι μολύνθηκαν μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή<ref name=":16" />. Αν και μελέτες έχουν δείξει ορισμένους πιθανούς υποψηφίους, ο αριθμός και οι ταυτότητες των ενδιάμεσων ξενιστών παραμένουν αβέβαιες<ref>{{Cite journal|title=The SARS-CoV-2 outbreak: What we know|first=Di|first4=Zhicong|last3=Liu|first3=Qun|last2=Wu|first2=Tiantian|last=Wu|language=English|url=https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30123-5/abstract|doi=10.1016/j.ijid.2020.03.004|volume=94|pages=44–48|pmid=32171952|issn=1201-9712|date=2020-05-01|journal=International Journal of Infectious Diseases|last4=Yang}}</ref>. Σχεδόν το ήμισυ του γονιδιώματος του ιού έχει φυλογενετική γενεαλογία διαφορετική από γνωστούς συγγενείς<ref>{{Cite journal|title=Full-genome evolutionary analysis of the novel corona virus (2019-nCoV) rejects the hypothesis of emergence as a result of a recent recombination event|first2=E. G.|first6=S.|last5=Sourvinos|first5=G.|last4=Panayiotakopoulos|first4=G.|last3=Magiorkinis|first3=G.|last2=Kostaki|last=Paraskevis|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1567134820300447|first=D.|language=en|doi=10.1016/j.meegid.2020.104212|volume=79|pages=104212|issn=1567-1348|date=2020-04-01|journal=Infection, Genetics and Evolution|last6=Tsiodras}}</ref>.


Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020 έδειξε ότι οι [[Παγκολίνος|παγκολίνοι]] είναι ένας ενδιάμεσος ξενιστής κορονοϊών τύπου SARS-CoV-2.<ref>{{Cite journal|title=Isolation of SARS-CoV-2-related coronavirus from Malayan pangolins|last3=Feng|first9=Xiaobing|last8=Guo|first8=Yaqiong|last7=Li|first7=Na|last6=Zou|first6=Jie-Jian|last5=Zhang|first5=Xu|last4=Zhou|first4=Niu|first3=Yaoyu|url=https://www.nature.com/articles/s41586-020-2313-x|last2=Zhai|first2=Junqiong|last=Xiao|first=Kangpeng|language=en|doi=10.1038/s41586-020-2313-x|issue=7815|volume=583|pages=286–289|issn=1476-4687|date=2020-07|journal=Nature|last9=Li}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Potential Intermediate Hosts for SARS-CoV-2|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7554366/|journal=Frontiers in Microbiology|date=2020-09-30|issn=1664-302X|pmc=7554366|pmid=33101254|volume=11|doi=10.3389/fmicb.2020.580137|first=Jie|last=Zhao|first2=Wei|last2=Cui|first3=Bao-ping|last3=Tian}}</ref>. Ωστόσο, πρόσθετες μελέτες δείχνουν ότι οι παγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές ή ενδιάμεσοι ξενιστές για το SARS-CoV-2. Δείγματα που λήφθηκαν από παγκολίνους, που κατασχέθηκαν στο Γκουανγκντόνγκ, ήταν μόνο κατά 92% ταυτόσημα με την αλληλουχία του γονιδιώματος του SARS-CoV-2, ένας αριθμός που είναι πολύ χαμηλός για είναι οι παγκολίνοι ενδιάμεσοι ξενιστές. Επιπλέον, οι πιγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές για ιούς τύπου SARS-CoV-2 επειδή αρρωσταίνουν από τη μόλυνση, σε αντίθεση με τις πραγματικές δεξαμενές όπως οι νυχτερίδες<ref name=":17">{{Cite journal|title=Characteristics of SARS-CoV-2 and COVID-19|first=Ben|first4=Zheng-Li|last3=Zhou|first3=Peng|last2=Guo|first2=Hua|last=Hu|doi=10.1038/s41579-020-00459-7|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7537588/|pages=1–14|pmid=33024307|pmc=7537588|issn=1740-1526|date=2020-10-06|journal=Nature Reviews. Microbiology|last4=Shi}}</ref>. Η περιοχή προσκόλλησης των υποδοχέων της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού των παγκολίνων είναι πολύ παρόμοια με εκείνη του SARS-CoV-2, με πέντε κρίσιμα αμινοξέα στον μηχανισμό προσκόλλησης στον υποδοχέα να είναι ταυτόσημοί και στους δύο ιούς<ref name=":17" />. Ωστόσο, ο ιός των παγκολίνων αποδεικνύεται ότι προσκολλάται ελάχιστα με τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2<ref>{{Cite journal|title=Evolution patterns of SARS-CoV-2: Snapshot on its genome variants|first4=Alessandra|first9=Silvia|last8=Caruso|first8=Arnaldo|last7=Tambone|first7=Vittoradolfo|last6=Ceccarelli|first6=Giancarlo|last5=Fabris|first5=Silvia|last4=Ciccozzi|last3=Campisi|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7836704/|first3=Giovanni|last2=Benedetti|first2=Francesca|last=Giovanetti|first=Marta|doi=10.1016/j.bbrc.2020.10.102|pmid=33199021|pmc=7836704|issn=0006-291X|date=2020-11-06|journal=Biochemical and Biophysical Research Communications|last9=Angeletti}}</ref>.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020 έδειξε ότι οι [[Παγκολίνος|παγκολίνοι]] είναι ένας ενδιάμεσος ξενιστής κορονοϊών τύπου SARS-CoV-2.<ref>{{Cite journal|title=Isolation of SARS-CoV-2-related coronavirus from Malayan pangolins|last3=Feng|first9=Xiaobing|last8=Guo|first8=Yaqiong|last7=Li|first7=Na|last6=Zou|first6=Jie-Jian|last5=Zhang|first5=Xu|last4=Zhou|first4=Niu|first3=Yaoyu|url=https://www.nature.com/articles/s41586-020-2313-x|last2=Zhai|first2=Junqiong|last=Xiao|first=Kangpeng|language=en|doi=10.1038/s41586-020-2313-x|issue=7815|volume=583|pages=286–289|issn=1476-4687|date=2020-07|journal=Nature|last9=Li}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Potential Intermediate Hosts for SARS-CoV-2|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7554366/|journal=Frontiers in Microbiology|date=2020-09-30|issn=1664-302X|pmc=7554366|pmid=33101254|volume=11|doi=10.3389/fmicb.2020.580137|first=Jie|last=Zhao|first2=Wei|last2=Cui|first3=Bao-ping|last3=Tian}}</ref>. Ωστόσο, πρόσθετες μελέτες δείχνουν ότι οι παγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές ή ενδιάμεσοι ξενιστές για το SARS-CoV-2. Δείγματα που λήφθηκαν από παγκολίνους, που κατασχέθηκαν στο Γκουανγκντόνγκ, ήταν μόνο κατά 92% ταυτόσημα με την αλληλουχία του γονιδιώματος του SARS-CoV-2, ένας αριθμός που είναι πολύ χαμηλός για είναι οι παγκολίνοι ενδιάμεσοι ξενιστές. Επιπλέον, οι παγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές για ιούς τύπου SARS-CoV-2 επειδή αρρωσταίνουν από τη μόλυνση, σε αντίθεση με τις πραγματικές δεξαμενές όπως οι νυχτερίδες<ref name=":17">{{Cite journal|title=Characteristics of SARS-CoV-2 and COVID-19|first=Ben|first4=Zheng-Li|last3=Zhou|first3=Peng|last2=Guo|first2=Hua|last=Hu|doi=10.1038/s41579-020-00459-7|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7537588/|pages=1–14|pmid=33024307|pmc=7537588|issn=1740-1526|date=2020-10-06|journal=Nature Reviews. Microbiology|last4=Shi}}</ref>. Η περιοχή προσκόλλησης των υποδοχέων της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού των παγκολίνων είναι πολύ παρόμοια με εκείνη του SARS-CoV-2, με πέντε κρίσιμα αμινοξέα στον μηχανισμό προσκόλλησης στον υποδοχέα να είναι ταυτόσημοί και στους δύο ιούς<ref name=":17" />. Ωστόσο, ο ιός των παγκολίνων αποδεικνύεται ότι προσκολλάται ελάχιστα με τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2<ref>{{Cite journal|title=Evolution patterns of SARS-CoV-2: Snapshot on its genome variants|first4=Alessandra|first9=Silvia|last8=Caruso|first8=Arnaldo|last7=Tambone|first7=Vittoradolfo|last6=Ceccarelli|first6=Giancarlo|last5=Fabris|first5=Silvia|last4=Ciccozzi|last3=Campisi|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7836704/|first3=Giovanni|last2=Benedetti|first2=Francesca|last=Giovanetti|first=Marta|doi=10.1016/j.bbrc.2020.10.102|pmid=33199021|pmc=7836704|issn=0006-291X|date=2020-11-06|journal=Biochemical and Biophysical Research Communications|last9=Angeletti}}</ref>.


Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο SARS-CoV-2 έχει φυσική ζωική προέλευση και δεν είναι γενετικά κατασκευασμένος<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail-redirect/origin-of-sars-cov-2|title=Origin of SARS-CoV-2|website=www.who.int|language=en|accessdate=2021-02-17}}</ref>. Παρ 'όλα αυτά, στις αρχές της πανδημίας, οι θεωρίες συνωμοσίας εξαπλώθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυριζόμενες ότι ο ιός ήταν βιο-μηχανικής προέλευσης από την Κίνα στο Ινστιτούτο Ιολογίας του [[Γουχάν]]<ref>{{Cite journal|title=The COVID-19 pandemic as a scientific and social challenge in the 21st century|first=Vassilios|first5=Demetrios A.|last4=Baliou|first4=Stella|last3=Rizos|first3=Emmanouil|last2=Goulielmaki|first2=Maria|last=Zoumpourlis|doi=10.3892/mmr.2020.11393|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7453598/|issue=4|volume=22|pages=3035–3048|pmid=32945405|pmc=7453598|issn=1791-2997|date=2020-10|journal=Molecular Medicine Reports|last5=Spandidos}}</ref>.
Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο SARS-CoV-2 έχει φυσική ζωική προέλευση και δεν είναι γενετικά κατασκευασμένος<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail-redirect/origin-of-sars-cov-2|title=Origin of SARS-CoV-2|website=www.who.int|language=en|accessdate=2021-02-17}}</ref>. Παρ 'όλα αυτά, στις αρχές της πανδημίας, οι θεωρίες συνωμοσίας εξαπλώθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυριζόμενες ότι ο ιός ήταν βιο-μηχανικής προέλευσης από την Κίνα στο Ινστιτούτο Ιολογίας του [[Γουχάν]]<ref>{{Cite journal|title=The COVID-19 pandemic as a scientific and social challenge in the 21st century|first=Vassilios|first5=Demetrios A.|last4=Baliou|first4=Stella|last3=Rizos|first3=Emmanouil|last2=Goulielmaki|first2=Maria|last=Zoumpourlis|doi=10.3892/mmr.2020.11393|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7453598/|issue=4|volume=22|pages=3035–3048|pmid=32945405|pmc=7453598|issn=1791-2997|date=2020-10|journal=Molecular Medicine Reports|last5=Spandidos}}</ref>.


== Φυλογενετική και ταξινομία ==
⚫
== Μεταλλάξεις ==
[[Αρχείο:Schematic presentation of the SARS-CoV-2 genome Structure.webp|μικρογραφία|Σχηματική απεικόνιση του ιοσωμάτιου του Sars-Cov-2 και η συσχέτιση με το κομμάτι του γονιδιώματος, που αντιστοιχεί κάθε μέρος του ιού, από την συνολική γονιδιακή αλληλουχία.]]
Ο SARS-CoV-2 ανήκει στην ευρεία οικογένεια ιών γνωστών ως κορονοϊοί<ref name=":19" />. Είναι ένας ιός RNA (+ ssRNA) με γονιδίωμα [[Ταξινόμηση κατά Baltimore#Ομάδα IV: Ιοί με μονόκλωνο RNA θετικής (+) πολικότητας|μονόκλωνου RNA θετικής πολικότητας]]<ref name=":18" />. Άλλοι κορονοϊοί είναι ικανοί να προκαλέσουν ασθένειες που κυμαίνονται από το κοινό κρυολόγημα έως τις πιο σοβαρές ασθένειες όπως το [[Αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής|αναπνευστικό σύνδρομο Μέσης Ανατολής]] (MERS, ποσοστό [[Θνητότητα|θνητότητας]] ~ 34%). Είναι ο έβδομος γνωστός κορονοϊός που μολύνει ανθρώπους, μετά τους 229E, NL63, OC43, HKU1, MERS-CoV και τον αρχικό SARS-CoV<ref>{{Cite journal|title=A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019|first3=Wenling|first9=Weifeng|last8=Huang|first8=Baoying|last7=Zhao|first7=Xiang|last6=Song|first6=Jingdong|last5=Yang|first5=Bo|last4=Li|first4=Xingwang|last3=Wang|last2=Zhang|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7092803/|first2=Dingyu|last=Zhu|first=Na|doi=10.1056/NEJMoa2001017|issue=8|volume=382|pages=727–733|pmid=31978945|pmc=7092803|issn=0028-4793|date=2020-02-20|journal=The New England Journal of Medicine|last9=Shi}}</ref>.

Όπως και ο σχετιζόμενος με το SARS κορονοϊός που εμπλέκεται στο ξέσπασμα του SARS το 2003, ο SARS-CoV-2 είναι μέλος του υπογένους Sarbecovirus (βήτα-κορονοϊός | β-Cov)<ref>{{Cite web|url=https://nextstrain.org/groups/blab/sars-like-cov|title=auspice|website=nextstrain.org|accessdate=2021-02-17}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Global Epidemiology of Bat Coronaviruses|first=Antonio C. P.|first4=Patrick C. Y.|last3=Lau|first3=Susanna K. P.|last2=Li|first2=Xin|last=Wong|doi=10.3390/v11020174|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6409556/|issue=2|volume=11|pmid=30791586|pmc=6409556|issn=1999-4915|date=2019-02-20|journal=Viruses|last4=Woo}}</ref>. Η αλληλουχία του RNA του ιοσωμάτιου έχει μήκος περίπου 30.000 βάσεις, σχετικά μεγάλη για κορονoϊό. O SARS-CoV-2 είναι o μοναδικός ανάμεσα στους γνωστούς ιούς βήτα-κορονοϊούς με αυξημένη την παθογένεια και τη μεταδοτικότητα σε άλλους ιούς<ref name=":14" /><ref>{{Cite journal|title=Structure, Function, and Antigenicity of the SARS-CoV-2 Spike Glycoprotein|last=Walls|first6=David|last5=McGuire|first5=Andrew T.|last4=Wall|first4=Abigail|last3=Tortorici|first3=M. Alejandra|last2=Park|first2=Young-Jun|first=Alexandra C.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7102599/|doi=10.1016/j.cell.2020.02.058|issue=2|volume=181|pages=281–292.e6|pmid=32155444|pmc=7102599|issn=0092-8674|date=2020-04-16|journal=Cell|last6=Veesler}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The spike glycoprotein of the new coronavirus 2019-nCoV contains a furin-like cleavage site absent in CoV of the same clade|first2=C.|first6=E.|last5=Seidah|first5=N.G.|last4=Canard|first4=B.|last3=de Lamballerie|first3=X.|last2=Valle|last=Coutard|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7114094/|first=B.|doi=10.1016/j.antiviral.2020.104742|volume=176|pages=104742|pmid=32057769|pmc=7114094|issn=0166-3542|date=2020-4|journal=Antiviral Research|last6=Decroly}}</ref>.

Με επαρκή αριθμό γονιδιακών ακολουθιών, είναι δυνατόν να ανακατασκευαστεί ένα φυλογενετικό δέντρο του ιστορικού μεταλλάξεων μιας οικογένειας ιών. Έως τις 12 Ιανουαρίου 2020, πέντε γονιδιώματα του SARS-CoV-2 είχαν απομονωθεί από το Wuhan και αναφέρθηκαν από το Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CCDC) και από άλλα ιδρύματα<ref>{{Cite web|url=https://virological.org/t/novel-2019-coronavirus-genome/319|title=Novel 2019 coronavirus genome|ημερομηνία=2020-01-11|website=Virological|language=en|accessdate=2021-02-17}}</ref>, ο αριθμός των γονιδιωμάτων αυξήθηκε σε 42 κατά έως τις 30 Ιανουαρίου 2020<ref name=":20">{{Cite web|url=https://nextstrain.org/narratives/ncov/sit-rep/2020-01-30|title=auspice|website=nextstrain.org|accessdate=2021-02-17}}</ref>. Μια φυλογενετική ανάλυση αυτών των δειγμάτων έδειξε ότι "σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το πολύ επτά μεταλλάξεις σε σχέση με έναν κοινό πρόγονο", υπονοώντας ότι η πρώτη ανθρώπινη μόλυνση εμφανίστηκε τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο του 2019<ref name=":20" />. Από τις 7 Μαΐου 2020, 4.690 γονιδιώματα SARS-CoV-2 που συλλέγηκαν σε δειγματοληψίες σε έξι ηπείρους ήταν διαθέσιμα στο κοινό<ref>{{Cite web|url=https://nextstrain.org/ncov/global|title=auspice|website=nextstrain.org|accessdate=2021-02-17}}</ref>.

Στις 11 Φεβρουαρίου 2020, η Διεθνής Επιτροπή Ταξινόμησης των ιών ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες που υπολογίζουν ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ των κορονοϊών με βάση πέντε υπάρχουσες αλληλουχίες νουκλεϊκών οξέων, από τις διαφορές μεταξύ αυτού που ονομάστηκε τότε 2019-nCoV και του ιού από την επιδημία τους SARS το 2003, δεν επαρκούσαν για να τα καταστήσει ξεχωριστά είδη ιών. Ως εκ τούτου, αναγνώρισαν το 2019-nCoV ως ιό κορονοϊού που σχετίζεται με σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο<ref name=":21" />.

Τον Ιούλιο του 2020, οι επιστήμονες ανέφεραν ότι μια πιο μολυσματική παραλλαγή SARS-CoV-2 με μία παραλλαγή στην πρωτεΐνη της ακίδα G614 αντικατέστησε το D614 ως την κυρίαρχη μορφή στην πανδημία<ref>{{Cite web|url=https://medicalxpress.com/news/2020-07-infectious-strain-covid-dominates-global.html|title=New, more infectious strain of COVID-19 now dominates global cases of virus: study|website=medicalxpress.com|language=en|accessdate=2021-02-17}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Tracking Changes in SARS-CoV-2 Spike: Evidence that D614G Increases Infectivity of the COVID-19 Virus|first3=Sandrasegaram|first9=Tanmoy|last8=Giorgi|first8=Elena E.|last7=Hengartner|first7=Nick|last6=Abfalterer|first6=Werner|last5=Theiler|first5=James|last4=Yoon|first4=Hyejin|last3=Gnanakaran|last2=Fischer|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7332439/|first2=Will M.|last=Korber|first=Bette|doi=10.1016/j.cell.2020.06.043|issue=4|volume=182|pages=812–827.e19|pmid=32697968|pmc=7332439|issn=0092-8674|date=2020-08-20|journal=Cell|last9=Bhattacharya}}</ref>. Τον Οκτώβριο του 2020 οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μια παραλλαγή, η 20A.EU1, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία στις αρχές του καλοκαιριού και έχει γίνει η πιο συχνή παραλλαγή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες<ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2020/10/29/coronavirus-variant-seen-spreading-across-europe-research-says.html|title=A new coronavirus variant is seen spreading across Europe, research says|last=Meredith|first=Sam|ημερομηνία=2020-10-29|website=CNBC|language=en|accessdate=2021-02-17}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Emergence and spread of a SARS-CoV-2 variant through Europe in the summer of 2020|last3=Nadeau|first8=Richard A.|last7=Stadler|first7=Tanja|last6=Consortium|first6=SeqCOVID-SPAIN|last5=Candelas|first5=Fernando González|last4=Comas|first4=Iñaki|first3=Sarah|url=https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.10.25.20219063v1|last2=Zuber|first2=Moira|last=Hodcroft|first=Emma B.|language=en|doi=10.1101/2020.10.25.20219063|pages=2020.10.25.20219063|date=2020-10-28|journal=medRxiv|last8=Neher}}</ref>.

Τον Οκτώβριο του 2020, οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα γονίδιο που ονομάζεται ORF3d, στο γονιδίωμα του ιού Covid-19. Είναι άγνωστο εάν η πρωτεΐνη που παράγεται από το ORF3d έχει κάποια λειτουργία, αλλά προκαλεί ισχυρή ανοσοαπόκριση. Το ORF3d είχε εντοπιστεί στο παρελθόν, σε μια παραλλαγή του κορονοϊού που μολύνει τις [[Παγκολίνος|παγκολίνους]]<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/scientists-find-mysterious-gene-within-gene-hidden-in-the-coronavirus-genome|title=Scientists Just Found a Mysteriously Hidden 'Gene Within a Gene' in SARS-CoV-2|last=Dockrill|first=Peter|website=ScienceAlert|language=en-gb|accessdate=2021-02-17}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dynamically evolving novel overlapping gene as a factor in the SARS-CoV-2 pandemic|first4=Chen|editor-first=Antonis|last8=Wei|first8=Xinzhu|last7=Kolokotronis|first7=Sergios-Orestis|last6=Ludwig|first6=Christina|last5=Kuo|first5=Chen-Hao|last4=Meng|last3=Goldberg|url=https://doi.org/10.7554/eLife.59633|first3=Tony L|last2=Ardern|first2=Zachary|last=Nelson|first=Chase W|doi=10.7554/eLife.59633|volume=9|pages=e59633|issn=2050-084X|date=2020-10-01|journal=eLife|editor-last=Rokas}}</ref>.

⚫
== Σημαντικές Μεταλλάξεις ==
[[Αρχείο:052120 EG covid-mutation inline1 desktop 680.png|μικρογραφία|Γράφημα με τους κλάδους των μεταλλάξεων που έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια της πανδημίας του 2019 έως σήμερα]]
[[Αρχείο:052120 EG covid-mutation inline1 desktop 680.png|μικρογραφία|Γράφημα με τους κλάδους των μεταλλάξεων που έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια της πανδημίας του 2019 έως σήμερα]]
{{Main| Μεταλλάξεις του SARS-CoV-2}}
Έχουν καταγραφεί χιλιάδες παραλλαγές του SARS-Cov-2, οι οποίες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε μεγαλύτερους [[Κλάδος|κλάδους]]<ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/bulletin/volumes/98/7/20-253591/en/|title=WHO {{!}} Variant analysis of SARS-CoV-2 genomes|website=WHO|accessdate=2021-02-16}}</ref>. Έχουν προταθεί διαφορετικές ονοματολογίες για τον κάθε κλάδο. Το Nextstrain χωρίζει τις παραλλαγές σε πέντε κύριες ομάδες(19Α, 19Β, 20Α, 20Β και 20C), ενώ το GISAID τις χωρίζει σε επτά(L, O, V, S, G, GH και GR)<ref>{{Cite journal|title=Geographical and temporal distribution of SARS-CoV-2 clades in the WHO European Region, January to June 2020|last3=Connor|first9=Áine|last8=Neher|first8=Richard A|last7=Melidou|first7=Angeliki|last6=Maurer-Stroh|first6=Sebastian|last5=Komissarov|first5=Andrey B|last4=Hodcroft|first4=Emma B|first3=Thomas|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7427299/|last2=Broberg|first2=Eeva K|last=Alm|first=Erik|doi=10.2807/1560-7917.ES.2020.25.32.2001410|issue=32|volume=25|pmid=32794443|pmc=7427299|issn=1025-496X|date=2020-08-13|journal=Eurosurveillance|last9=O’Toole}}</ref>.
Έχουν καταγραφεί χιλιάδες παραλλαγές του SARS-Cov-2, οι οποίες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε μεγαλύτερους [[Κλάδος|κλάδους]]<ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/bulletin/volumes/98/7/20-253591/en/|title=WHO {{!}} Variant analysis of SARS-CoV-2 genomes|website=WHO|accessdate=2021-02-16}}</ref>. Έχουν προταθεί διαφορετικές ονοματολογίες για τον κάθε κλάδο. Το Nextstrain χωρίζει τις παραλλαγές σε πέντε κύριες ομάδες(19Α, 19Β, 20Α, 20Β και 20C), ενώ το GISAID τις χωρίζει σε επτά(L, O, V, S, G, GH και GR)<ref>{{Cite journal|title=Geographical and temporal distribution of SARS-CoV-2 clades in the WHO European Region, January to June 2020|last3=Connor|first9=Áine|last8=Neher|first8=Richard A|last7=Melidou|first7=Angeliki|last6=Maurer-Stroh|first6=Sebastian|last5=Komissarov|first5=Andrey B|last4=Hodcroft|first4=Emma B|first3=Thomas|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7427299/|last2=Broberg|first2=Eeva K|last=Alm|first=Erik|doi=10.2807/1560-7917.ES.2020.25.32.2001410|issue=32|volume=25|pmid=32794443|pmc=7427299|issn=1025-496X|date=2020-08-13|journal=Eurosurveillance|last9=O’Toole}}</ref>.


Έκδοση από την 22:10, 17 Φεβρουαρίου 2021

SARS-CoV-2
Αναπαράσταση του ιοσωματίου του SARS-CoV-2
Αναπαράσταση του ιοσωματίου του SARS-CoV-2

Ταξινόμηση ιού
Ομάδα: IV ((+)ssRNA)
Τάξη: Nidovirales
Οικογένεια: Coronaviridae
Υποοικογένεια: Coronavirinae
Γένος: Betacoronavirus
Τυπικό είδος
Ιός του COVID-19
Αυτό το λήμμα αφορά τον ιό. Για την έξαρση του το 2019, δείτε: Πανδημία κορονοϊού 2019–20. Για την ασθένεια που προκαλεί, δείτε: COVID-19.

Ο κορονοϊός σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου τύπου 2[1], γνωστός με το διεθνές όνομα SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2)[2], είναι ένας ιός ο οποίος προκαλεί την ασθένεια covid-19[3], η αναπνευστική λοίμωξη είναι υπεύθυνη για την πανδημία του 2019 έως σήμερα. Συνήθως αναφέρεται ως κορονοϊός, του είχε αποδοθεί το προσωρινό όνομα το "νέος κορονοϊός 2019" (2019 novel coronavirus | 2019-nCoV) και επίσης ονομάζονταν ως ανθρώπινος κορονοϊός 2019(human coronavirus 2019 | HCoV-19 ή hCoV-19)[4][5][6]. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κύρηξε την έξαρση των λοιμώξεων ως γεγονός διεθνούς ενδιαφέροντος στις 30 Ιανουαρίου 2020 και ως πανδημία στις 11 Μαρτίου 2020.[7][8]

Ο Sars-Cov-2 είναι ένας κορονοϊός με γονιδίωμα μονόκλωνου RNA θετικής πολικότητας[9] και είναι μεταδοτικός στον άνθρωπο[10]. Όπως περιγράφεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, είναι διάδοχος του Sars-Cov-1[6], ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την έξαρση του Sars το 2002-2004.

Ο Sars-Cov-2 είναι ένας ιός που έχει γενετικές ομοιότητες με τους κορονοϊούς του SARS (SARS-CoV) (79,5%). Πιστεύετε ότι έχει προέλευση από ιούς που ευδοκιμούν σε ζώα και συγκεκριμένα, λόγω της συσχέτισης, με τις νυχτερίδες(96%). Υπάρχει έρευνα εν εξελίξει από τον Φεβρουάριο του 2020 με σκοπό την εξακρίβωση αν η προέλευσή του προήλθε απευθείας από τις νυχτερίδες ή υπήρξε ενδιάμεσος ξενιστής όπως ο παγκολίνος[11][12]. Ο ιός δείχνει μικρή γενετική ποικιλομορφία, γεγονός το οποίο υποδεικνύει ότι η διάδοση στους ανθρώπους είναι πιθανό να έχει συμβεί στα τέλη του 2019.

Οι επιδημιολογικές μελέτες υπολογίζουν ότι κάθε μόλυνση έχει ως αποτέλεσμα 5,6 νέες λοιμώξεις όταν κανένα μέλος της κοινότητας δεν έχει ανοσία και δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο πρόληψης από την κοινότητα[13]. Ο ιός εξαπλώνεται μεταξύ των ανθρώπων μέσω της στενής επαφής και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων που παράγονται από τον βήχα ή το φτέρνισμα[14]. Ο ιός έχει ως είσοδο στα ανθρώπινα κύτταρα το ένζυμο μετατροπής της αγγειοτενσίνης 2 (angiotensin converting enzyme 2 | ACE2) στο οποίο προσκολλάται η ακίδα του ιού[15][16][17].

Ορολογία

Αρχείο:Eody-koronaios-A5-GR.png
Ενημερωτικό φυλλάδιο του ΕΟΔΥ για τον νέο κορονοϊό 2019(nCov2019) που αναρτήθηκε στις πύλες εισόδου της Ελλάδας και στις δομές υγείας.

Κατά την έναρξη της έξαρσης του ιού στην Γούχαν(Wuhan), στην Κίνα, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα ονόματα για την αναφορά στον ιό. Μερικά από αυτά ήταν "κορονοϊός" ή ο "κορονοϊός της Γούχαν"[18][19]. Τον Ιανουάριο του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας(ΠΟΥ) συνέστησε την ονομασία "νέος κορονοϊός 2019"(2019-nCov)[20] ως προσωρινό όνομα για τον ιό. Η σύσταση αυτή, εναρμονιζόταν με τις οδηγίες του ΠΟΥ, κατά της χρήσης γεωγραφικών τοποθεσιών, ειδών ζώων ή ομάδων ατόμων για την ονοματοδοσία ενός ιού[21][22].

Στις 11 Φεβρουαρίου 2020, η Διεθνής Επιτροπή Ταξινόμησης των ιών υιοθέτησε σαν επίσημη ονομασία τον "κορονοϊό σοβαρού οξύ αναπνευστικού συνδρόμου τύπου 2"(severe acute respiratory syndrome coronavirus 2| SARS-CoV-2)[2]. Για να αποφευχθεί η σύγχυση με την ασθένεια SARS(σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο", ο ΠΟΥ αναφέρεται στον Sars-Cov-2 ως ο "ιός Covid-19" στις δημόσιες αναφορές[2][23] και ως HCov-19 σε ορισμένα ερευνητικά άρθρα[6][24][25].

Συχνά το ευρύ κοινό αποκαλεί τον ιό αλλά και την λοίμωξη που προκαλεί στο αναπνευστικό σύστημα ως "κορονοϊό". Επίσης μερικοί ηγέτες κρατών χρησιμοποιούν τον όρο "Κινέζικος ιός" στα κοινωνικά δίκτυα και σε συνεντεύξεις, καλλιεργώντας ξενοφοβικά αντανακλαστικά στις χώρες τους, που αντιτίθεται με τις συστάσεις του ΠΟΥ για την σωστή διαδικασία ονοματοδοσίας ενός ιού[21][22].

Ιολογία

Μόλυνση και μετάδοση

Η μετάδοση του SARS-CoV-2 από άνθρωπο σε άνθρωπο επιβεβαιώθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2020, κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19[26]. Η μετάδοση θεωρήθηκε αρχικά ότι συμβαίνει κυρίως μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων από βήχα και φτάρνισμα σε απόσταση περίπου 1,8 μέτρων[27]. Πειράματα απέδειξαν ότι η ομιλία αποτελεί έναν πρόσθετο τρόπο μετάδοσης[28][29] και μάλιστα αρκετά μεταδοτική σε εσωτερικούς χώρους, με μικρή ροή αέρα[30][31]. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι ο ιός μπορεί επίσης να μεταφερθεί στον αέρα, με τα αερολύματα να μπορούν να μεταδώσουν τον ιό[32]. Κατά τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, πιστεύεται ότι κατά μέσο όρο 1,000 μολυσματικά ιοσωμάτια SARS-CoV-2 ξεκινούν μια νέα λοίμωξη[33][34].

Η έμμεση επαφή μέσω μολυσμένων επιφανειών είναι μια άλλη πιθανή αιτία μόλυνσης[35]. προκαταρκτική έρευνα δείχνει ότι ο ιός μπορεί να παραμείνει βιώσιμος σε πλαστικό και ανοξείδωτο χάλυβα (AISI 304) για έως και τρεις ημέρες, αλλά δεν επιβιώνει στο χαρτόνι για περισσότερο από μία ημέρα ή σε χαλκό για περισσότερες από τέσσερις ώρες[6]. Ο ιός καταστρέφεται από το σαπούνι, το οποίο αποσταθεροποιεί τη διπλή στιβάδα των λιπιδίων του[36] Το ιικό RNA έχει επίσης βρεθεί σε δείγματα κοπράνων και σπέρμα από μολυσμένα άτομα[37].

Ο βαθμός στον οποίο ο ιός είναι μολυσματικός κατά τη διάρκεια της περιόδου επώασης είναι αβέβαιος, αλλά έρευνα έδειξε ότι στον φάρυγγα φτάνει στο μέγιστο ιικό φορτίο περίπου τέσσερις ημέρες μετά τη μόλυνση[38] ή την πρώτη εβδομάδα των συμπτωμάτων και μειώνεται μετά[39].

Μια μελέτη από ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας διαπίστωσε ότι η ρινική κοιλότητα είναι φαινομενικά η κυρίαρχη αρχική θέση για μόλυνση με επακόλουθη εισπνοή ιού που προκαλεί, στους πνεύμονες, αναπνευστική λοίμωξη που ονομάστηκε covid19[40].

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις μετάδοσης SARS-CoV-2 από άνθρωπο σε ζώα, συμπεριλαμβανομένων παραδειγμάτων σε αιλουρίδες[41]. Ορισμένοι οργανισμοί υγείας έχουν συμβουλεύσει όσους έχουν μολυνθεί με SARS-CoV-2 να περιορίσουν την επαφή τους με τα ζώα[42].

Ασυμπτωματική μετάδοση

Την 1η Φεβρουαρίου 2020, o Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ότι "η μετάδοση από ασυμπτωματικούς φορείς πιθανότατα δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα μετάδοσης"[43]. Μια έρευνα διαπίστωσε ότι το 17% των λοιμώξεων είναι ασυμπτωματικές και τα ασυμπτωματικά άτομα είχαν 42% λιγότερες πιθανότητες να μεταδώσουν τον ιό[44].

Ωστόσο, ένα επιδημιολογικό μοντέλο στην έναρξη της επιδημίας στην Κίνα έδειξε ότι «η προ-συμπτωματική περίοδος μπορεί να είναι σύνηθης μεταξύ των εργαστηριακά επιβεβαιωμένων λοιμώξεων» και ότι οι υποκλινικές λοιμώξεις, δηλαδή όσοι πέρασαν ασυμπτωματικά την νόσο, μπορεί να ήταν η πηγή της πλειονότητας των λοιμώξεων[45]. Αυτά τα ευρήματα μπορούν να εξηγήσουν πώς από τους 217 επιβαίνοντες στο πλοίο ενός κρουαζιερόπλοιου που αγκυροβόλησε στο Μοντεβίδεο, μόνο 24 από τους 128 που έδειξαν θετικό για ιικό RNA έδειξαν ήταν συμπτωματικοί[46]. Ομοίως, μια μελέτη ενενήντα τεσσάρων ασθενών που νοσηλεύτηκαν τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2020 υπολόγισε ότι οι ασθενείς παράγουν τη μεγαλύτερη ποσότητα ιού δύο έως τρεις ημέρες πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα και ότι «ένα σημαντικό ποσοστό μετάδοσης πιθανότατα πραγματοποιείται πριν από τα πρώτα συμπτώματα του ασθενή μηδέν»[47].

Επαναμόλυνση

Υπάρχουν ακόμα πολλά ερωτήματα σχετικά με την επαναμόλυνση και τη διάρκεια της ανοσίας[48]. Δεν είναι γνωστό πόσο συχνή είναι η επαναμόλυνση, αλλά υπάρχουν αναφορές που έχουν δείξει ότι συμβαίνει με την σοβαρότητα της λοίμωξης να ποικίλει[48].

Η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση επαναμόλυνσης ήταν ένας 33χρονος άντρας από το Χονγκ Κονγκ που βρέθηκε για πρώτη φορά θετικός στις 26 Μαρτίου 2020, στις 15 Απριλίου 2020 μετά από δύο αρνητικές δοκιμές δεν υπήρχε πλέον ιικός φορέας στον οργανισμό του και βρέθηκε θετικός ξανά στις 15 Αυγούστου 2020 (142 ημέρες αργότερα), η οποία επιβεβαιώθηκε αναλύοντας ολόκληρη την γενετική ακολουθία του ιού, από την οποία κατέληξαν ότι τα ιικά γονιδιώματα ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους μετάλλαξης[49]. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η ανοσία της αγέλης μπορεί να μην εξαλείψει τον ιό εάν η επαναμόλυνση δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο και ότι τα εμβόλια μπορεί να μην είναι σε θέση να παρέχουν δια βίου προστασία έναντι στον ιό[49].

Μια άλλη μελέτη κατέγραψε έναν 25χρονο άνδρα από τη Νεβάδα που βρέθηκε θετικός στον SARS-CoV-2 στις 18 Απριλίου 2020 και στις 5 Ιουνίου 2020, ενώ είχαν προηγηθεί δύο αρνητικοί έλεγχοι. Δεδομένου ότι οι γονιδιωματικές αναλύσεις έδειξαν σημαντικές γενετικές διαφορές μεταξύ των δειγμάτων του SARS-CoV-2 που λήφθηκαν σε αυτές τις δύο ημερομηνίες, οι συγγραφείς της μελέτης περίπτωσης διαπίστωσαν ότι αυτό ήταν μια νέα μόλυνση. Η δεύτερη μόλυνση του άνδρα ήταν συμπωματικά πιο σοβαρή από την πρώτη λοίμωξη, αλλά οι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν αυτό δεν είναι γνωστοί ακόμα[50].

Προέλευση

Μετάδοση του Sars-Cov-1 και του Sars-Cov-2 από θηλαστικά ως βιολογικοί φορείς σε ανθρώπους.

Φυσική δεξαμενή και Ζωονοσολογική προέλευση

Οι πρώτες γνωστές λοιμώξεις από το SARS-CoV-2 ανακαλύφθηκαν στο Γούχαν της Κίνας[51]. Η αρχική πηγή ιογενούς μετάδοσης στον άνθρωπο παραμένει ασαφής, όπως και εάν ο ιός έγινε παθογόνος πριν ή μετά την μετάδοση στον άνθρωπο[52][53]. Επειδή πολλοί από τους πρώτους ασθενείς ήταν εργαζόμενοι στην αγορά θαλασσινών Χουανάν[54][55] έχει προταθεί ότι ο ιός μπορεί να προέρχεται από την αγορά[56][57]. Ωστόσο, άλλη έρευνα δείχνει ότι οι επισκέπτες ενδέχεται να έχουν εισαγάγει τον ιό στην αγορά, γεγονός το οποίο συνετέλεσε στη συνέχεια ταχεία διάδοση των λοιμώξεων[52][58]. Μια ανάλυση φυλογενετικού δικτύου των 160 πρώτων γονιδιωμάτων του Sars-Cov-2 που πραγματοποιήθηκαν σε δειγματοληψία από τον Δεκέμβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020 έδειξε ότι ο τύπος ιού που σχετίζεται στενότερα με τον κορονοϊό νυχτερίδας ήταν πιο άφθονος στο Γκουανγκντόνγκ της Κίνας και χαρακτηρίστηκε ως τύπος "A"[59][60]. Η έρευνα για τη φυσική δεξαμενή του ιού που προκάλεσε το ξέσπασμα του SARS το 2002–2004 είχε ως αποτέλεσμα την ανακάλυψη πολλών κορωνών ιών νυχτερίδας τύπου SARS, οι οποίες προέρχονται κυρίως από το γένος Rhinolophus των πεταλοειδών νυχτερίδων. Η φυλογενετική ανάλυση δείχνει ότι τα δείγματα που ελήφθησαν από το Rhinolophus sinicus εμφανίζουν ομοιότητα 80% με το SARS-CoV-2[61][62]. Η φυλογενετική ανάλυση δείχνει επίσης ότι ένας ιός από τους Rhinolophus affinis, που συλλέχθηκε στην επαρχία Γιουνάν και ονομάστηκε ως RaTG13, έχει 96% ομοιότητα με το SARS-CoV-2[51][63].

Δείγματα που λήφθηκαν από Rhinolophus sinicus, ένα είδος πεταλοειδών νυχτερίδων, έδειξε 80% ομοιότητα με τον SARS-CoV-2.

Οι νυχτερίδες θεωρούνται η πιο πιθανή φυσική δεξαμενή του SARS-CoV-2[64], αλλά οι διαφορές μεταξύ του ιού της νυχτερίδας και του SARS-CoV-2 υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι μολύνθηκαν μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή[57]. Αν και μελέτες έχουν δείξει ορισμένους πιθανούς υποψηφίους, ο αριθμός και οι ταυτότητες των ενδιάμεσων ξενιστών παραμένουν αβέβαιες[65]. Σχεδόν το ήμισυ του γονιδιώματος του ιού έχει φυλογενετική γενεαλογία διαφορετική από γνωστούς συγγενείς[66].

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020 έδειξε ότι οι παγκολίνοι είναι ένας ενδιάμεσος ξενιστής κορονοϊών τύπου SARS-CoV-2.[67][68]. Ωστόσο, πρόσθετες μελέτες δείχνουν ότι οι παγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές ή ενδιάμεσοι ξενιστές για το SARS-CoV-2. Δείγματα που λήφθηκαν από παγκολίνους, που κατασχέθηκαν στο Γκουανγκντόνγκ, ήταν μόνο κατά 92% ταυτόσημα με την αλληλουχία του γονιδιώματος του SARS-CoV-2, ένας αριθμός που είναι πολύ χαμηλός για είναι οι παγκολίνοι ενδιάμεσοι ξενιστές. Επιπλέον, οι παγκολίνοι είναι απίθανο να είναι φυσικές δεξαμενές για ιούς τύπου SARS-CoV-2 επειδή αρρωσταίνουν από τη μόλυνση, σε αντίθεση με τις πραγματικές δεξαμενές όπως οι νυχτερίδες[69]. Η περιοχή προσκόλλησης των υποδοχέων της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού των παγκολίνων είναι πολύ παρόμοια με εκείνη του SARS-CoV-2, με πέντε κρίσιμα αμινοξέα στον μηχανισμό προσκόλλησης στον υποδοχέα να είναι ταυτόσημοί και στους δύο ιούς[69]. Ωστόσο, ο ιός των παγκολίνων αποδεικνύεται ότι προσκολλάται ελάχιστα με τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2[70].

Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο SARS-CoV-2 έχει φυσική ζωική προέλευση και δεν είναι γενετικά κατασκευασμένος[71]. Παρ 'όλα αυτά, στις αρχές της πανδημίας, οι θεωρίες συνωμοσίας εξαπλώθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυριζόμενες ότι ο ιός ήταν βιο-μηχανικής προέλευσης από την Κίνα στο Ινστιτούτο Ιολογίας του Γουχάν[72].

Φυλογενετική και ταξινομία

Σχηματική απεικόνιση του ιοσωμάτιου του Sars-Cov-2 και η συσχέτιση με το κομμάτι του γονιδιώματος, που αντιστοιχεί κάθε μέρος του ιού, από την συνολική γονιδιακή αλληλουχία.

Ο SARS-CoV-2 ανήκει στην ευρεία οικογένεια ιών γνωστών ως κορονοϊοί[73]. Είναι ένας ιός RNA (+ ssRNA) με γονιδίωμα μονόκλωνου RNA θετικής πολικότητας[74]. Άλλοι κορονοϊοί είναι ικανοί να προκαλέσουν ασθένειες που κυμαίνονται από το κοινό κρυολόγημα έως τις πιο σοβαρές ασθένειες όπως το αναπνευστικό σύνδρομο Μέσης Ανατολής (MERS, ποσοστό θνητότητας ~ 34%). Είναι ο έβδομος γνωστός κορονοϊός που μολύνει ανθρώπους, μετά τους 229E, NL63, OC43, HKU1, MERS-CoV και τον αρχικό SARS-CoV[75].

Όπως και ο σχετιζόμενος με το SARS κορονοϊός που εμπλέκεται στο ξέσπασμα του SARS το 2003, ο SARS-CoV-2 είναι μέλος του υπογένους Sarbecovirus (βήτα-κορονοϊός | β-Cov)[76][77]. Η αλληλουχία του RNA του ιοσωμάτιου έχει μήκος περίπου 30.000 βάσεις, σχετικά μεγάλη για κορονoϊό. O SARS-CoV-2 είναι o μοναδικός ανάμεσα στους γνωστούς ιούς βήτα-κορονοϊούς με αυξημένη την παθογένεια και τη μεταδοτικότητα σε άλλους ιούς[56][78][79].

Με επαρκή αριθμό γονιδιακών ακολουθιών, είναι δυνατόν να ανακατασκευαστεί ένα φυλογενετικό δέντρο του ιστορικού μεταλλάξεων μιας οικογένειας ιών. Έως τις 12 Ιανουαρίου 2020, πέντε γονιδιώματα του SARS-CoV-2 είχαν απομονωθεί από το Wuhan και αναφέρθηκαν από το Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CCDC) και από άλλα ιδρύματα[80], ο αριθμός των γονιδιωμάτων αυξήθηκε σε 42 κατά έως τις 30 Ιανουαρίου 2020[81]. Μια φυλογενετική ανάλυση αυτών των δειγμάτων έδειξε ότι "σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το πολύ επτά μεταλλάξεις σε σχέση με έναν κοινό πρόγονο", υπονοώντας ότι η πρώτη ανθρώπινη μόλυνση εμφανίστηκε τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο του 2019[81]. Από τις 7 Μαΐου 2020, 4.690 γονιδιώματα SARS-CoV-2 που συλλέγηκαν σε δειγματοληψίες σε έξι ηπείρους ήταν διαθέσιμα στο κοινό[82].

Στις 11 Φεβρουαρίου 2020, η Διεθνής Επιτροπή Ταξινόμησης των ιών ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες που υπολογίζουν ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ των κορονοϊών με βάση πέντε υπάρχουσες αλληλουχίες νουκλεϊκών οξέων, από τις διαφορές μεταξύ αυτού που ονομάστηκε τότε 2019-nCoV και του ιού από την επιδημία τους SARS το 2003, δεν επαρκούσαν για να τα καταστήσει ξεχωριστά είδη ιών. Ως εκ τούτου, αναγνώρισαν το 2019-nCoV ως ιό κορονοϊού που σχετίζεται με σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο[83].

Τον Ιούλιο του 2020, οι επιστήμονες ανέφεραν ότι μια πιο μολυσματική παραλλαγή SARS-CoV-2 με μία παραλλαγή στην πρωτεΐνη της ακίδα G614 αντικατέστησε το D614 ως την κυρίαρχη μορφή στην πανδημία[84][85]. Τον Οκτώβριο του 2020 οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μια παραλλαγή, η 20A.EU1, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία στις αρχές του καλοκαιριού και έχει γίνει η πιο συχνή παραλλαγή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες[86][87].

Τον Οκτώβριο του 2020, οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα γονίδιο που ονομάζεται ORF3d, στο γονιδίωμα του ιού Covid-19. Είναι άγνωστο εάν η πρωτεΐνη που παράγεται από το ORF3d έχει κάποια λειτουργία, αλλά προκαλεί ισχυρή ανοσοαπόκριση. Το ORF3d είχε εντοπιστεί στο παρελθόν, σε μια παραλλαγή του κορονοϊού που μολύνει τις παγκολίνους[88][89].

Σημαντικές Μεταλλάξεις

Γράφημα με τους κλάδους των μεταλλάξεων που έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια της πανδημίας του 2019 έως σήμερα
Κύριο λήμμα: Μεταλλάξεις του SARS-CoV-2

Έχουν καταγραφεί χιλιάδες παραλλαγές του SARS-Cov-2, οι οποίες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε μεγαλύτερους κλάδους[90]. Έχουν προταθεί διαφορετικές ονοματολογίες για τον κάθε κλάδο. Το Nextstrain χωρίζει τις παραλλαγές σε πέντε κύριες ομάδες(19Α, 19Β, 20Α, 20Β και 20C), ενώ το GISAID τις χωρίζει σε επτά(L, O, V, S, G, GH και GR)[91].

Οι πιο αξιοσημείωτες μεταλλάξεις του SARS-Cov-2 που έχουν καταγραφεί μέχρι τα τέλη του 2020 είναι οι εξής:

  • Η μετάλλαξη VOC 202012/01 πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στον Ηνωμένο Βασίλειο τον Σεπτέμβριο του 2020. Οι προκαταρκτικοί επιδημιολογικοί δείκτες υποδηλώνουν ότι η παραλλαγή είναι πιο μεταδοτική, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι επηρεάζει τη σοβαρότητα της νόσου ή την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Ανάμεσα στις διαφορές των μεταλλάξεων, η παραλλαγή βρίσκεται στον τομέα της πρωτεΐνης της ακίδας που αλλάζει την ασπαραγίνη στη θέση 501 σε τυροσίνη (Ν501Υ). Αυτή η μετάλλαξη έχει σαν αποτέλεσμα ο δεσμός στον υποδοχέα ACE2, που χρησιμοποιεί το ιόσωμα του SARS-Cov-2 για να εισχωρήσει στα ανθρώπινα κύτταρα, να γίνεται πιο ισχυρός[92][93].
  • Η μετάλλαξη 501Y.V2, η οποία είναι με την N501Y, εμφανίστηκε ανεξάρτητα ανεξάρτητα στη Νότια Αφρική. Καταγράφηκαν σε ασθενείς που συλλέχθηκαν στις αρχές Οκτωβρίου 2020. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αυτή η μετάλλαξη αυξάνει την μεταδοτικότητα της παραλλαγής[92][93].
  • Η μετάλλαξη B.1.207 εμφανίστηκε στην Νιγηρία. Έχει μία παραλλαγή στην πρωτεΐνη της ακίδας του SARS-Cov-2, την P681H, η οποία συναντάται και στην μετάλλαξη VOC 202012/01. Το P681 βρίσκεται κοντά στην υπομονάδα S1 και S2 της πρωτεϊνικής ακίδας του SARS-Cov-2. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μεταλλάξεις αυξάνουν μεταδοτικότητα της μετάλλαξης[92].
  • Η μετάλλαξη Cluster5 εμφανίστηκε σε βιζόν και σε φάρμες με βιζόν στην Δανία. Έχει ένα σύνολο από μεταλλάξεις που δεν έχουν παρατηρηθεί στις υπόλοιπες μεταλλάξεις οι οποίες περιλαμβάνουν τέσσερις αλλαγές αμινοξέων στην πρωτεϊνική ακίδα. Η μετάλλαξη αντιστέκεται στα υπάρχοντα αντισώματα που δοκιμάστηκαν εργαστηριακά από τους υπόλοιπους κλάδους μεταλλάξεων. Μετά από αυστηρές καραντίνες, απαγόρευση καλλιέργειας βιζόν και θανάτοση στις αγέλες που εκτρέφονταν, πιστεύεται ότι έχει εξαλειφθεί πλέον[94].
  • Η μετάλλαξη P.1 καταγράφηκε στην Ιαπωνία στις 6 Ιανουαρίου 2021 από το Εθνικό Ινστιτούτο Λοιμωδών Νοσημάτων και εντοπίστηκε σε τέσσερα άτομα τα οποία έφτασαν τον Τόκυο από την Βραζιλία στις 2 Ιανουαρίου του 2021[95]. Εντοπίστηκαν στην μετάλλαξη 17 μοναδικές αλλαγές αμινοξέων, 10 εκ των οποίων στην πρωτεΐνη των ακίδων, συμπεριλαμβανομένων των N501Y και E484K.[96]

Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής ευρήματα ότι οι μεταλλάξεις αυτές οδηγούν σε αυξημένη σοβαρότητα της ασθένειας[92][93][94].

Επιδημιολογία

Micrograph of SARS-CoV-2 virus particles isolated from a patient
Ηλεκτρονική μικρογραφία της μετάδοσης των ιοσωμάτων του SARS-Cov-2(κόκκινα σημάδια) από έναν ασθενή κατά την διάρκεια της πανδημίας κορονοϊού 2019–20
Κύριο λήμμα: Πανδημία κορονοϊού 2019–20

Με βάση την χαμηλή ποικιλομορφία που παρουσιάζεται μεταξύ των γνωστών γονιδιωματικών αλληλουχιών του SARS-Cov-2, οι υγειονομικές αρχές εντόπισαν τον ιό πιθανώς εντός εβδομάδων από την εμφάνισή του στον ανθρώπινο πληθυσμό στα τέλη του 2019[97][98]. Το κρούσμα της λοίμωξης που έχουν εντοπίσει και είναι γνωστό ως πρώτο σήμερα χρονολογείται στην 1η Δεκεμβρίου 2019, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχει μία λοίμωξη από τις 17 Νοεμβρίου 2019[99]. Ο ιός στην συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλες τις επαρχίες της Κίνας και σε περισσότερες από 150 άλλες χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο[100]. Η μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο έχει επιβεβαιωθεί σε όλες τις περιοχές που αναφέρθηκαν. Στις 30 Ιανουαρίου, ο SARS-Cov-2, o ΠΟΥ κήρυξε την έξαρση των λοιμώξεων ως γεγονός διεθνούς ενδιαφέροντος[101] και στις 11 Μαρτίου ως πανδημία[7][8].

Ο βασικός ρυθμός αναπαραγωγής () του ιού εκτιμάται ότι είναι περίπου 5.7[13]. Αυτό σημαίνει ότι κάθε λοίμωξη από τον κορονοϊο εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε 5.7 νέες λοιμώξεις όταν κανένα μέλος της κοινότητας δεν έχει ανοσία και δεν λαμβάνει προληπτικά μέτρα. Ο αριθμός αναπαραγωγής μπορεί να είναι και υψηλότερος σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και συνθήκες όπως ΜΜΜ[102]. Υπάρχουν αρκετές μορφές προληπτικών μέτρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την μείωση της εξάπλωσης του ιού.

Δείτε επίσης: COVID-19#Πρόληψη

Έχουν υπάρξει περίπου 96,000 επιβεβαιωμένα κρούσματα με λοίμωξη του αναπνευστικού από τον SARS-Cov-2 στην ηπειρωτική Κίνα[103]. Ωστόσο το ποσοστό των λοιμώξεων που οδηγούν σε επιβεβαιωμένα κρούσματα παραμένει ασαφές[104], ένα μαθηματικό μοντέλο υπολόγισε ότι 75.815 άτομα μολύνθηκαν, μόνο στην Γούχαν, στις 25 Ιανουαρίου, σε μια περίοδο που ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων παγκοσμίως ήταν μόλις 2.015[105]. Πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2020, περισσότερο από το 95% όλων των θανάτων από τον covid-19 παγκοσμίως είχαν συμβεί στην επαρχία Χουμπέι, που βρίσκεται στην Γουχάν[106]. Στις 16 Φεβρουαρίου 2021, το ποσοστό αυτό ήταν μόλις 0.13%[103].

Μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου 2021, έχουν υπάρξει 109.772.790 συνολικά εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα λοίμωξης covid-19 στην πανδημία που βρίσκεται εν εξελίξει. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων που οφείλονται στον ιό είναι 2.420.945. Τουλάχιστον 84.321.374 άτομα έχουν αναρρώσεις από τις επιβεβαιωμένες λοιμώξεις.[107]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Στατιστικά Κορονοϊού

Στατιστικά Κορονοϊού στην Ελλάδα

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. ↑ «The species Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus: classifying 2019-nCoV and naming it SARS-CoV-2». Nature Microbiology: 1–9. 2020-03-02. doi:10.1038/s41564-020-0695-z. ISSN 2058-5276. PMID 32123347. PMC 7095448. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7095448/. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it». who.int. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  3. ↑ «Coronavirus disease named Covid-19» (στα αγγλικά). BBC News. 2020-02-11. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-51466362. Ανακτήθηκε στις 2021-02-16. 
  4. ↑ Organization, World Health (2020) (στα αγγλικά). Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎nCoV)‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎: interim guidance, 11 January 2020. https://apps.who.int/iris/handle/10665/330376. 
  5. ↑ CDC (28 Οκτωβρίου 2020). «COVID-19 and Your Health». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 van Doremalen, Neeltje; Bushmaker, Trenton; Morris, Dylan H.; Holbrook, Myndi G.; Gamble, Amandine; Williamson, Brandi N.; Tamin, Azaibi; Harcourt, Jennifer L. και άλλοι. (2020-03-17). «Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1». The New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2004973. ISSN 0028-4793. PMID 32182409. PMC 7121658. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7121658/. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  9. ↑ Machhi, Jatin; Herskovitz, Jonathan; Senan, Ahmed M.; Dutta, Debashis; Nath, Barnali; Oleynikov, Maxim D.; Blomberg, Wilson R.; Meigs, Douglas D. και άλλοι. (2020-07-21). «The Natural History, Pathobiology, and Clinical Manifestations of SARS-CoV-2 Infections». Journal of Neuroimmune Pharmacology: 1–28. doi:10.1007/s11481-020-09944-5. ISSN 1557-1890. PMID 32696264. PMC 7373339. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7373339/. 
  10. ↑ Chan, Jasper Fuk-Woo; Yuan, Shuofeng; Kok, Kin-Hang; To, Kelvin Kai-Wang; Chu, Hin; Yang, Jin; Xing, Fanfan; Liu, Jieling και άλλοι. (2020). «A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster». Lancet (London, England) 395 (10223): 514–523. doi:10.1016/S0140-6736(20)30154-9. ISSN 0140-6736. PMID 31986261. PMC 7159286. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7159286/. 
  11. ↑ Organization, World Health (2020-02-11) (στα αγγλικά). Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22. https://apps.who.int/iris/handle/10665/330991. 
  12. ↑ Welle (www.dw.com), Deutsche. «Coronavirus: From bats to pangolins, how do viruses reach us? | DW | 26.03.2020». DW.COM (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Sanche, Steven; Lin, Yen Ting; Xu, Chonggang; Romero-Severson, Ethan; Hengartner, Nick; Ke, Ruian (2020-7). «High Contagiousness and Rapid Spread of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2». Emerging Infectious Diseases 26 (7): 1470–1477. doi:10.3201/eid2607.200282. ISSN 1080-6040. PMID 32255761. PMC 7323562. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7323562/. 
  14. ↑ CDC (28 Οκτωβρίου 2020). «COVID-19 and Your Health». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ Zhou, Peng; Yang, Xing-Lou; Wang, Xian-Guang; Hu, Ben; Zhang, Lei; Zhang, Wei; Si, Hao-Rui; Zhu, Yan και άλλοι. (2020). «A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin». Nature 579 (7798): 270–273. doi:10.1038/s41586-020-2012-7. ISSN 0028-0836. PMID 32015507. PMC 7095418. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7095418/. 
  16. ↑ Letko, Michael; Marzi, Andrea; Munster, Vincent (2020-02-24). «Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses». Nature Microbiology: 1–8. doi:10.1038/s41564-020-0688-y. ISSN 2058-5276. PMID 32094589. PMC 7095430. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7095430/. 
  17. ↑ Hoffmann, Markus; Kleine-Weber, Hannah; Schroeder, Simon; Krüger, Nadine; Herrler, Tanja; Erichsen, Sandra; Schiergens, Tobias S.; Herrler, Georg και άλλοι. (2020-04-16). «SARS-CoV-2 Cell Entry Depends on ACE2 and TMPRSS2 and Is Blocked by a Clinically Proven Protease Inhibitor». Cell 181 (2): 271–280.e8. doi:10.1016/j.cell.2020.02.052. ISSN 0092-8674. PMID 32142651. PMC 7102627. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7102627/. 
  18. ↑ «How Does The Novel Coronavirus Compare With MERS, SARS And The Common Cold?». NPR.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  19. ↑ Fox, Dan (2020-01-24). «What you need to know about the novel coronavirus» (στα αγγλικά). Nature. doi:10.1038/d41586-020-00209-y. https://www.nature.com/articles/d41586-020-00209-y. 
  20. ↑ Organization, World Health (2020-01-30) (στα αγγλικά). Novel Coronavirus (‎‎2019-nCoV)‎‎: situation report, 10. https://apps.who.int/iris/handle/10665/330775. 
  21. ↑ 21,0 21,1 «Novel coronavirus named 'Covid-19': WHO». TODAYonline. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «The coronavirus spreads racism against—and among—ethnic Chinese». The Economist. 2020-02-17. ISSN 0013-0613. https://www.economist.com/china/2020/02/17/the-coronavirus-spreads-racism-against-and-among-ethnic-chinese. Ανακτήθηκε στις 2021-02-16. 
  23. ↑ Hui, Mary. «Why won't the WHO call the coronavirus by its name, SARS-CoV-2?». Quartz (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  24. ↑ Wong, Gary; Bi, Yu-Hai; Wang, Qi-Hui; Chen, Xin-Wen; Zhang, Zhi-Gang; Yao, Yong-Gang (2020-5). «Zoonotic origins of human coronavirus 2019 (HCoV-19 / SARS-CoV-2): why is this work important?». Zoological Research 41 (3): 213–219. doi:10.24272/j.issn.2095-8137.2020.031. ISSN 2095-8137. PMID 32314559. PMC 7231470. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7231470/. 
  25. ↑ Andersen, Kristian G.; Rambaut, Andrew; Lipkin, W. Ian; Holmes, Edward C.; Garry, Robert F. (2020-03-17). «The proximal origin of SARS-CoV-2». Nature Medicine: 1–3. doi:10.1038/s41591-020-0820-9. ISSN 1078-8956. PMID 32284615. PMC 7095063. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7095063/. 
  26. ↑ Li, Jin-Yan; You, Zhi; Wang, Qiong; Zhou, Zhi-Jian; Qiu, Ye; Luo, Rui; Ge, Xing-Yi (2020-03-01). «The epidemic of 2019-novel-coronavirus (2019-nCoV) pneumonia and insights for emerging infectious diseases in the future» (στα αγγλικά). Microbes and Infection. Special issue on the new coronavirus causing the COVID-19 outbreak 22 (2): 80–85. doi:10.1016/j.micinf.2020.02.002. ISSN 1286-4579. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1286457920300307. 
  27. ↑ CDC (28 Οκτωβρίου 2020). «COVID-19 and Your Health». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  28. ↑ Anfinrud, Philip; Stadnytskyi, Valentyn; Bax, Christina E.; Bax, Adriaan (2020-04-15). «Visualizing Speech-Generated Oral Fluid Droplets with Laser Light Scattering». The New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2007800. ISSN 0028-4793. PMID 32294341. PMC 7179962. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7179962/. 
  29. ↑ Stadnytskyi, Valentyn; Bax, Christina E.; Bax, Adriaan; Anfinrud, Philip (2020-06-02). «The airborne lifetime of small speech droplets and their potential importance in SARS-CoV-2 transmission». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 117 (22): 11875–11877. doi:10.1073/pnas.2006874117. ISSN 0027-8424. PMID 32404416. PMC 7275719. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7275719/. 
  30. ↑ January 2021, Rachael Rettner-Senior Writer 20. «Talking is worse than coughing for spreading COVID-19 indoors». livescience.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  31. ↑ de Oliveira, P. M.; Mesquita, L. C. C.; Gkantonas, S.; Giusti, A.; Mastorakos, E. (2021-01-27). «Evolution of spray and aerosol from respiratory releases: theoretical estimates for insight on viral transmission». Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences 477 (2245): 20200584. doi:10.1098/rspa.2020.0584. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspa.2020.0584. 
  32. ↑ Lewis, Dyani (2020-07-08). «Mounting evidence suggests coronavirus is airborne — but health advice has not caught up» (στα αγγλικά). Nature 583 (7817): 510–513. doi:10.1038/d41586-020-02058-1. https://www.nature.com/articles/d41586-020-02058-1. 
  33. ↑ Popa, Alexandra; Genger, Jakob-Wendelin; Nicholson, Michael D.; Penz, Thomas; Schmid, Daniela; Aberle, Stephan W.; Agerer, Benedikt; Lercher, Alexander και άλλοι. (2020-12-09). «Genomic epidemiology of superspreading events in Austria reveals mutational dynamics and transmission properties of SARS-CoV-2» (στα αγγλικά). Science Translational Medicine 12 (573). doi:10.1126/scitranslmed.abe2555. ISSN 1946-6234. PMID 33229462. https://stm.sciencemag.org/content/12/573/eabe2555. 
  34. ↑ Prentiss, Mara; Chu, Arthur; Berggren, Karl K. (2020-10-23). «Superspreading Events Without Superspreaders: Using High Attack Rate Events to Estimate Nº for Airborne Transmission of COVID-19» (στα αγγλικά). medRxiv: 2020.10.21.20216895. doi:10.1101/2020.10.21.20216895. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.10.21.20216895v1. 
  35. ↑ «Getting your workplace ready for COVID-19» (PDF). www.who.int. Who. 
  36. ↑ «Why soap is preferable to bleach in the fight against coronavirus». Science (στα Αγγλικά). 18 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  37. ↑ Li, Diangeng; Jin, Meiling; Bao, Pengtao; Zhao, Weiguo; Zhang, Shixi (2020-05-07). «Clinical Characteristics and Results of Semen Tests Among Men With Coronavirus Disease 2019». JAMA Network Open 3 (5). doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.8292. ISSN 2574-3805. PMID 32379329. PMC 7206502. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7206502/. 
  38. ↑ Wölfel, Roman; Corman, Victor M.; Guggemos, Wolfgang; Seilmaier, Michael; Zange, Sabine; Müller, Marcel A.; Niemeyer, Daniela; Jones, Terry C. και άλλοι. (2020-05). «Virological assessment of hospitalized patients with COVID-2019» (στα αγγλικά). Nature 581 (7809): 465–469. doi:10.1038/s41586-020-2196-x. ISSN 1476-4687. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2196-x. 
  39. ↑ To, Kelvin Kai-Wang; Tsang, Owen Tak-Yin; Leung, Wai-Shing; Tam, Anthony Raymond; Wu, Tak-Chiu; Lung, David Christopher; Yip, Cyril Chik-Yan; Cai, Jian-Piao και άλλοι. (2020-05-01). «Temporal profiles of viral load in posterior oropharyngeal saliva samples and serum antibody responses during infection by SARS-CoV-2: an observational cohort study» (στα English). The Lancet Infectious Diseases 20 (5): 565–574. doi:10.1016/S1473-3099(20)30196-1. ISSN 1473-3099. PMID 32213337. https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(20)30196-1/abstract. 
  40. ↑ Hou, Yixuan J.; Okuda, Kenichi; Edwards, Caitlin E.; Martinez, David R.; Asakura, Takanori; Dinnon, Kenneth H.; Kato, Takafumi; Lee, Rhianna E. και άλλοι. (2020-07-23). «SARS-CoV-2 Reverse Genetics Reveals a Variable Infection Gradient in the Respiratory Tract». Cell 182 (2): 429–446.e14. doi:10.1016/j.cell.2020.05.042. ISSN 0092-8674. PMID 32526206. PMC 7250779. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7250779/. 
  41. ↑ Goldstein, Joseph (2020-04-06). «Bronx Zoo Tiger Is Sick With the Coronavirus» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2020/04/06/nyregion/bronx-zoo-tiger-coronavirus.html. Ανακτήθηκε στις 2021-02-16. 
  42. ↑ CDC (11 Φεβρουαρίου 2020). «COVID-19 and Your Health». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  43. ↑ Organization, World Health (2020-02-01) (στα αγγλικά). Novel Coronavirus (‎‎‎2019-nCoV)‎‎‎: situation report, 12. https://apps.who.int/iris/handle/10665/330777. 
  44. ↑ Nogrady, Bianca (2020-11-18). «What the data say about asymptomatic COVID infections» (στα αγγλικά). Nature 587 (7835): 534–535. doi:10.1038/d41586-020-03141-3. https://www.nature.com/articles/d41586-020-03141-3. 
  45. ↑ Li, Ruiyun; Pei, Sen; Chen, Bin; Song, Yimeng; Zhang, Tao; Yang, Wan; Shaman, Jeffrey (2020-05-01). «Substantial undocumented infection facilitates the rapid dissemination of novel coronavirus (SARS-CoV-2)». Science (New York, N.y.) 368 (6490): 489–493. doi:10.1126/science.abb3221. ISSN 0036-8075. PMID 32179701. PMC 7164387. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7164387/. 
  46. ↑ Ing, Alvin J.; Cocks, Christine; Green, Jeffery Peter (2020-08-01). «COVID-19: in the footsteps of Ernest Shackleton» (στα αγγλικά). Thorax 75 (8): 693–694. doi:10.1136/thoraxjnl-2020-215091. ISSN 0040-6376. PMID 32461231. https://thorax.bmj.com/content/75/8/693. 
  47. ↑ He, Xi; Lau, Eric H. Y.; Wu, Peng; Deng, Xilong; Wang, Jian; Hao, Xinxin; Lau, Yiu Chung; Wong, Jessica Y. και άλλοι. (2020-05). «Temporal dynamics in viral shedding and transmissibility of COVID-19» (στα αγγλικά). Nature Medicine 26 (5): 672–675. doi:10.1038/s41591-020-0869-5. ISSN 1546-170X. https://www.nature.com/articles/s41591-020-0869-5. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Ledford, Heidi (2020-09-04). «Coronavirus reinfections: three questions scientists are asking» (στα αγγλικά). Nature 585 (7824): 168–169. doi:10.1038/d41586-020-02506-y. https://www.nature.com/articles/d41586-020-02506-y. 
  49. ↑ 49,0 49,1 To, Kelvin Kai-Wang; Hung, Ivan Fan-Ngai; Ip, Jonathan Daniel; Chu, Allen Wing-Ho; Chan, Wan-Mui; Tam, Anthony Raymond; Fong, Carol Ho-Yan; Yuan, Shuofeng και άλλοι. (2020-08-25). «COVID-19 re-infection by a phylogenetically distinct SARS-coronavirus-2 strain confirmed by whole genome sequencing». Clinical Infectious Diseases: An Official Publication of the Infectious Diseases Society of America. doi:10.1093/cid/ciaa1275. ISSN 1058-4838. PMID 32840608. PMC 7499500. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7499500/. 
  50. ↑ Tillett, Richard L; Sevinsky, Joel R; Hartley, Paul D; Kerwin, Heather; Crawford, Natalie; Gorzalski, Andrew; Laverdure, Chris; Verma, Subhash C και άλλοι. (2021-1). «Genomic evidence for reinfection with SARS-CoV-2: a case study». The Lancet. Infectious Diseases 21 (1): 52–58. doi:10.1016/S1473-3099(20)30764-7. ISSN 1473-3099. PMID 33058797. PMC 7550103. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7550103/. 
  51. ↑ 51,0 51,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :13.
  52. ↑ 52,0 52,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :15.
  53. ↑ «We're still not sure where the novel coronavirus really came from». Popular Science (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  54. ↑ «Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China». The Lancet.  line feed character in |title= at position 55 (βοήθεια)
  55. ↑ Chen, Nanshan; Zhou, Min; Dong, Xuan; Qu, Jieming; Gong, Fengyun; Han, Yang; Qiu, Yang; Wang, Jingli και άλλοι. (2020-02-15). «Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study» (στα English). The Lancet 395 (10223): 507–513. doi:10.1016/S0140-6736(20)30211-7. ISSN 0140-6736. PMID 32007143. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30211-7/abstract. 
  56. ↑ 56,0 56,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :14.
  57. ↑ 57,0 57,1 Cyranoski, David (2020-02-26). «Mystery deepens over animal source of coronavirus» (στα αγγλικά). Nature 579 (7797): 18–19. doi:10.1038/d41586-020-00548-w. https://www.nature.com/articles/d41586-020-00548-w. 
  58. ↑ «ChinaXiv.org 中国科学院科技论文预发布平台». www.chinaxiv.org. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  59. ↑ Peter Forster. «Phylogenetic network analysis of SARS-CoV-2 genomes» (PDF). PNAS. 
  60. ↑ «COVID-19: genetic network analysis provides 'snapshot' of pandemic origins». University of Cambridge (στα Αγγλικά). 9 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  61. ↑ Benvenuto, Domenico; Giovanetti, Marta; Ciccozzi, Alessandra; Spoto, Silvia; Angeletti, Silvia; Ciccozzi, Massimo (2020-4). «The 2019‐new coronavirus epidemic: Evidence for virus evolution». Journal of Medical Virology 92 (4): 455–459. doi:10.1002/jmv.25688. ISSN 0146-6615. PMID 31994738. PMC 7166400. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7166400/. 
  62. ↑ (στα αγγλικά) Bat SARS-like coronavirus isolate bat-SL-CoVZC45, complete genome. 2020-09-29. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MG772933.1. 
  63. ↑ (στα αγγλικά) Bat coronavirus RaTG13, complete genome. 2020-03-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN996532.1. 
  64. ↑ Lu, Roujian; Zhao, Xiang; Li, Juan; Niu, Peihua; Yang, Bo; Wu, Honglong; Wang, Wenling; Song, Hao και άλλοι. (2020). «Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding». Lancet (London, England) 395 (10224): 565–574. doi:10.1016/S0140-6736(20)30251-8. ISSN 0140-6736. PMID 32007145. PMC 7159086. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7159086/. 
  65. ↑ Wu, Di; Wu, Tiantian; Liu, Qun; Yang, Zhicong (2020-05-01). «The SARS-CoV-2 outbreak: What we know» (στα English). International Journal of Infectious Diseases 94: 44–48. doi:10.1016/j.ijid.2020.03.004. ISSN 1201-9712. PMID 32171952. https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30123-5/abstract. 
  66. ↑ Paraskevis, D.; Kostaki, E. G.; Magiorkinis, G.; Panayiotakopoulos, G.; Sourvinos, G.; Tsiodras, S. (2020-04-01). «Full-genome evolutionary analysis of the novel corona virus (2019-nCoV) rejects the hypothesis of emergence as a result of a recent recombination event» (στα αγγλικά). Infection, Genetics and Evolution 79: 104212. doi:10.1016/j.meegid.2020.104212. ISSN 1567-1348. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1567134820300447. 
  67. ↑ Xiao, Kangpeng; Zhai, Junqiong; Feng, Yaoyu; Zhou, Niu; Zhang, Xu; Zou, Jie-Jian; Li, Na; Guo, Yaqiong και άλλοι. (2020-07). «Isolation of SARS-CoV-2-related coronavirus from Malayan pangolins» (στα αγγλικά). Nature 583 (7815): 286–289. doi:10.1038/s41586-020-2313-x. ISSN 1476-4687. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2313-x. 
  68. ↑ Zhao, Jie; Cui, Wei; Tian, Bao-ping (2020-09-30). «The Potential Intermediate Hosts for SARS-CoV-2». Frontiers in Microbiology 11. doi:10.3389/fmicb.2020.580137. ISSN 1664-302X. PMID 33101254. PMC 7554366. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7554366/. 
  69. ↑ 69,0 69,1 Hu, Ben; Guo, Hua; Zhou, Peng; Shi, Zheng-Li (2020-10-06). «Characteristics of SARS-CoV-2 and COVID-19». Nature Reviews. Microbiology: 1–14. doi:10.1038/s41579-020-00459-7. ISSN 1740-1526. PMID 33024307. PMC 7537588. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7537588/. 
  70. ↑ Giovanetti, Marta; Benedetti, Francesca; Campisi, Giovanni; Ciccozzi, Alessandra; Fabris, Silvia; Ceccarelli, Giancarlo; Tambone, Vittoradolfo; Caruso, Arnaldo και άλλοι. (2020-11-06). «Evolution patterns of SARS-CoV-2: Snapshot on its genome variants». Biochemical and Biophysical Research Communications. doi:10.1016/j.bbrc.2020.10.102. ISSN 0006-291X. PMID 33199021. PMC 7836704. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7836704/. 
  71. ↑ «Origin of SARS-CoV-2». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  72. ↑ Zoumpourlis, Vassilios; Goulielmaki, Maria; Rizos, Emmanouil; Baliou, Stella; Spandidos, Demetrios A. (2020-10). «The COVID-19 pandemic as a scientific and social challenge in the 21st century». Molecular Medicine Reports 22 (4): 3035–3048. doi:10.3892/mmr.2020.11393. ISSN 1791-2997. PMID 32945405. PMC 7453598. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7453598/. 
  73. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :19.
  74. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :18.
  75. ↑ Zhu, Na; Zhang, Dingyu; Wang, Wenling; Li, Xingwang; Yang, Bo; Song, Jingdong; Zhao, Xiang; Huang, Baoying και άλλοι. (2020-02-20). «A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019». The New England Journal of Medicine 382 (8): 727–733. doi:10.1056/NEJMoa2001017. ISSN 0028-4793. PMID 31978945. PMC 7092803. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7092803/. 
  76. ↑ «auspice». nextstrain.org. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  77. ↑ Wong, Antonio C. P.; Li, Xin; Lau, Susanna K. P.; Woo, Patrick C. Y. (2019-02-20). «Global Epidemiology of Bat Coronaviruses». Viruses 11 (2). doi:10.3390/v11020174. ISSN 1999-4915. PMID 30791586. PMC 6409556. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6409556/. 
  78. ↑ Walls, Alexandra C.; Park, Young-Jun; Tortorici, M. Alejandra; Wall, Abigail; McGuire, Andrew T.; Veesler, David (2020-04-16). «Structure, Function, and Antigenicity of the SARS-CoV-2 Spike Glycoprotein». Cell 181 (2): 281–292.e6. doi:10.1016/j.cell.2020.02.058. ISSN 0092-8674. PMID 32155444. PMC 7102599. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7102599/. 
  79. ↑ Coutard, B.; Valle, C.; de Lamballerie, X.; Canard, B.; Seidah, N.G.; Decroly, E. (2020-4). «The spike glycoprotein of the new coronavirus 2019-nCoV contains a furin-like cleavage site absent in CoV of the same clade». Antiviral Research 176: 104742. doi:10.1016/j.antiviral.2020.104742. ISSN 0166-3542. PMID 32057769. PMC 7114094. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7114094/. 
  80. ↑ «Novel 2019 coronavirus genome». Virological (στα Αγγλικά). 11 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  81. ↑ 81,0 81,1 «auspice». nextstrain.org. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  82. ↑ «auspice». nextstrain.org. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  83. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :21.
  84. ↑ «New, more infectious strain of COVID-19 now dominates global cases of virus: study». medicalxpress.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  85. ↑ Korber, Bette; Fischer, Will M.; Gnanakaran, Sandrasegaram; Yoon, Hyejin; Theiler, James; Abfalterer, Werner; Hengartner, Nick; Giorgi, Elena E. και άλλοι. (2020-08-20). «Tracking Changes in SARS-CoV-2 Spike: Evidence that D614G Increases Infectivity of the COVID-19 Virus». Cell 182 (4): 812–827.e19. doi:10.1016/j.cell.2020.06.043. ISSN 0092-8674. PMID 32697968. PMC 7332439. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7332439/. 
  86. ↑ Meredith, Sam (29 Οκτωβρίου 2020). «A new coronavirus variant is seen spreading across Europe, research says». CNBC (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  87. ↑ Hodcroft, Emma B.; Zuber, Moira; Nadeau, Sarah; Comas, Iñaki; Candelas, Fernando González; Consortium, SeqCOVID-SPAIN; Stadler, Tanja; Neher, Richard A. (2020-10-28). «Emergence and spread of a SARS-CoV-2 variant through Europe in the summer of 2020» (στα αγγλικά). medRxiv: 2020.10.25.20219063. doi:10.1101/2020.10.25.20219063. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.10.25.20219063v1. 
  88. ↑ Dockrill, Peter. «Scientists Just Found a Mysteriously Hidden 'Gene Within a Gene' in SARS-CoV-2». ScienceAlert (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  89. ↑ Nelson, Chase W; Ardern, Zachary; Goldberg, Tony L; Meng, Chen; Kuo, Chen-Hao; Ludwig, Christina; Kolokotronis, Sergios-Orestis; Wei, Xinzhu (2020-10-01). Rokas, Antonis, επιμ. «Dynamically evolving novel overlapping gene as a factor in the SARS-CoV-2 pandemic». eLife 9: e59633. doi:10.7554/eLife.59633. ISSN 2050-084X. https://doi.org/10.7554/eLife.59633. 
  90. ↑ «WHO | Variant analysis of SARS-CoV-2 genomes». WHO. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  91. ↑ Alm, Erik; Broberg, Eeva K; Connor, Thomas; Hodcroft, Emma B; Komissarov, Andrey B; Maurer-Stroh, Sebastian; Melidou, Angeliki; Neher, Richard A και άλλοι. (2020-08-13). «Geographical and temporal distribution of SARS-CoV-2 clades in the WHO European Region, January to June 2020». Eurosurveillance 25 (32). doi:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.32.2001410. ISSN 1025-496X. PMID 32794443. PMC 7427299. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7427299/. 
  92. ↑ 92,0 92,1 92,2 92,3 CDC (11 Φεβρουαρίου 2020). «Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  93. ↑ 93,0 93,1 93,2 CDC (11 Φεβρουαρίου 2020). «Cases, Data, and Surveillance». Centers for Disease Control and Prevention (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  94. ↑ 94,0 94,1 «WHO | SARS-CoV-2 mink-associated variant strain – Denmark». WHO. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  95. ↑ «Japan finds new coronavirus variant in travelers from Brazil». Japan Today (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  96. ↑ «Genomic characterisation of an emergent SARS-CoV-2 lineage in Manaus: preliminary findings». Virological (στα Αγγλικά). 12 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  97. ↑ CohenJan. 26, Jon· 2020· Pm, 11:25 (26 Ιανουαρίου 2020). «Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally». Science | AAAS (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  98. ↑ «What We Know Today about Coronavirus SARS-CoV-2 and Where Do We Go from Here». GEN - Genetic Engineering and Biotechnology News (στα Αγγλικά). 19 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  99. ↑ «China's first confirmed Covid-19 case traced back to November 17». South China Morning Post (στα Αγγλικά). 13 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  100. ↑ «ArcGIS Dashboards». gisanddata.maps.arcgis.com. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  101. ↑ Wee, Sui-Lee; Jr, Donald G. McNeil; Hernández, Javier C. (2020-01-30). «W.H.O. Declares Global Emergency as Wuhan Coronavirus Spreads (Published 2020)» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2020/01/30/health/coronavirus-world-health-organization.html. Ανακτήθηκε στις 2021-02-16. 
  102. ↑ Rocklöv, J; Sjödin, H; Wilder-Smith, A (2020-02-28). «COVID-19 outbreak on the Diamond Princess cruise ship: estimating the epidemic potential and effectiveness of public health countermeasures». Journal of Travel Medicine. doi:10.1093/jtm/taaa030. ISSN 1195-1982. PMID 32109273. PMC 7107563. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7107563/. 
  103. ↑ 103,0 103,1 «ArcGIS Dashboards». gisanddata.maps.arcgis.com. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  104. ↑ «Limited data on coronavirus may be skewing assumptions about severity». STAT (στα Αγγλικά). 30 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  105. ↑ Wu, Joseph T; Leung, Kathy; Leung, Gabriel M (2020). «Nowcasting and forecasting the potential domestic and international spread of the 2019-nCoV outbreak originating in Wuhan, China: a modelling study». Lancet (London, England) 395 (10225): 689–697. doi:10.1016/S0140-6736(20)30260-9. ISSN 0140-6736. PMID 32014114. PMC 7159271. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7159271/. 
  106. ↑ «Coronavirus deaths leap in China as countries struggle to evacuate citizens». the Guardian (στα Αγγλικά). 30 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
  107. ↑ «Coronavirus Update (Live): 109,772,790 Cases and 2,420,945 Deaths from COVID-19 Virus Pandemic - Worldometer». www.worldometers.info (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021. 
π • σ • ε Πανδημία COVID-19
SARS-CoV-2 (ιός) • COVID-19 (ασθένεια) • Κορονοϊός (ομάδα ιών)• Εμβόλιο COVID-19
Επιπτώσεις
Ήπειρος
Αμερική
Ασία
Ευρώπη
Ωκεανία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=SARS-CoV-2&oldid=8690346"