Duria Antiquior

Duria Antiquior - A more Ancient Dorset είναι υδατογραφία του 1830 από τον γεωλόγο Χένρι Ντε λα Μπες με βάση απολιθώματα που βρήκε η Μαίρη Άνινινγκ, και ήταν η πρώτη εικονογράφηση σκηνής από τον βαθύ χρόνο η οποία βασίστηκε σε στοιχεία από απολιθώματα.

Duria Antiquior - a more ancient Dorset (ελεύθερη απόδοση: Παλαιότερη Ντούρια - ένα αρχαιότερο Ντόρσετ), ήταν το όνομα της πρώτης εικονογραφημένης αναπαράστασης μίας σκηνής προιστορικής ζωής με βάση στοιχεία από ανακατασκευές απολιθωμάτων. Η πρώτη έκδοση ήταν μία υδατογραφία που ζωγραφίστηκε το 1830 από τον Άγγλο γεωλόγο Χένρι Ντε λα Μπες (Henry De la Beche) και βασίστηκε σε απολιθώματα που βρέθηκαν στο Λάιμ Ρίτζες, κυρίως από την επαγγελματία συλλέκτη απολιθωμάτων Μαίρη Άνινγκ. Ο Ντε λα Μπες ανέθεσε στον επαγγελματία καλλιτέχνη Τζορτζ Σαρφ να παράξει λιθογραφικές εκτυπώσεις με βάση τη ζωγραφιά του, τις οποίες πούλησε σε φίλους, ενώ τα κέρδη τα διέθεσε στη Μαίρη Άνινγκ. Ήταν η πρώτη σκηνή από τον βαθύ χρόνο με έστω και περιορισμένη δημοσίευση. Η εκτύπωση χρησιμοποιήθηκε για εκπαιδευτικούς σκοπούς ενώ κυκλοφόρησε ευρύτατα στους επιστημονικούς κύκλους. Επιρρέασε πολλές άλλες τέτοιου είδους αναπαραστάσεις οι οποίες άρχισαν να εμφανίζονται και στην επιστημονική αλλά και στην κοινή λογοτεχνία. Παρήχθησαν αρκετές μεταγενέστερες εκδόσεις.

Προέλευση της ζωγραφιάς και της λιθογραφίας

Λιθογραφική εκτύπωση από τον Τζορτζ Σαρφ με βάση την πρωτότυπη υδατογραφία του Ντε λα Μπες.

Το 1830 η Μαίρη Άνινγκ ήταν ήδη καλά γνωστή στους κύκλους των βρετανών γεωλόγων και συλλεκτών απολιθωμάτων για την ικανότητά της να εντοπίζει σημαντικά απολιθώματα στον ιουρασικό ασβεστόλιθο και στους σχιματισμούς σχιστόλιθων γύρω από το θέρετρο Λάιμ Ρίτζες στις ακτές του Ντόρσετ, και για τις γνώσεις και τις ικανότητές της στη συλλογή, ανακατασκευή και προετοιμασία τους. Η επιστημονική περιγραφή κάποιων από τα απολιθώματα υδρόβιων ερπετών που βρήκε από τον Ουίλιαμ Κόνιμπεαρ, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου σκελετού ιχθυοσαύρου ο οποίος αναγνωρίστηκε ως τέτοιος καθώς και των δύο πρώτων σκελετών πλησιοσαύρων που βρέθηκαν ποτέ, δημιούργησαν αίσθηση στους επιστημονικούς κύκλους. ο Ουίλιαμ Μπάκλαντ, χρέωσε στην Άνινγκ δύο θεμελιώδεις παρατηρήσεις για συγκεκριμένα παράξενα απολιθώματα, τα οποία κάποιες φορές βρίσκονταν στη κοιλιακή περιοχή σκελετών ιχθυόσαυρων, και που πολύ συχνά περιείχαν απολιθωμένα λέπια και οστά ψαριών (και μερικές φορές οστά μικρών ιχθυόσαυρων), οι οποίες τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι κοπρόλιθοι ήταν απολιθωμένα κόπρανα. Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε τον Μπάκλαντ στο να γράψει ζωηρή περιγραφή περιγραφή της τροφικής αλισύδας της λιάσιου (Κάτω Ιουρασικό). Αυτή η περιγραφή ήταν που παρότρυνε τον Χένρι Ντε λα Μπες, ο οποίος είχε εργαστεί με τον Κόνιμπεαρ στην περιγραφή απολιθωμάτων υδρόβιων ερπετών, να δημιουργήσει την ζωγραφική αναπαράσταση της ζωής στο αρχαίο Ντόρσετ.

Παρά τη διασημότητά της στου γεωλογικούς κύκλους, το 1830 η Άνινγκ είχε οικονομικές δυσκολίες λόγω τις οικονομικής ύφεσης στη Βρετανία, καθώς και λόγω των μακρών και μη προβλέψιμων διαστημάτων μεταξύ των εντοπισμών απολιθωμάτων. Εντυπωσιασμένος ο Ντε λα Μπες από την θετική αντίδραση των φίλων του στην αρχική υδατογραφία, αποφάσισε να βοηθήσει την Άνινγκ αναθέτοντας στον επαγγελματία εικονογράφο Τζορτζ Σαρφ, ο οποίος είχε κάνει παλαιότερα λιθογραφίες σκελετών ιχθυοσαύρων και πλησιοσαύρων για τον Κόνιμπεαρ, να δημιουργήσει λιθογραφία του έργου του. Έπειτε πούλησε τα αντίγραφα σε φίλους και συναδέλφους σε τιμή 2 λιρών και 10 σέντ, δωρίζοντας τα έσοδα στην Άνινγκ.

Πριν το Duria Antiquior, o Ζωρζ Κυβιέ είχε δημοσιεύσει ζωγραφιές συγκεκριμένων προιστορικών πλασμάτων όπως πίστευε ότι θα έμοιαζαν ζωντανά. Ο Κόνιμπεαρ είχε σχεδιάσει ένα διάσημο σκίτσο με τον Μπάκλαντ να χώνει το κεφάλι του σε ένα κρησφύγετο προιστορικών υαινών ένεκα της πολύ γνωστής ανάλυσης του τελευταίου της εκσκαφής στο Σπήλαιο Κέρκντεϊλ, όμως η Duria Antiquior ήταν η πρώτη αναπαράσταση σκηνής από τον βαθύ χρόνο που απεικόνιζε ποικιλία προϊστορικών πλασμάτων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με το περιβάλλον με βάση απολιθωμένα ευρήματα.

Σύνθεση

Πολλά από τα πλάσματα εικονίζονται σε βίαιες αλληλεπιδράσεις. Οι κεντρικές φιγούρες είναι ένας μεγάλος ιχθυόσαυρος ο οποίος δαγκώνει τον μακρύ λαιμό ενός πλησιόσαυρου. Ένα άλλος πλησιόσαυρος φαίνεται να προσπαθεί να αιφνιδιάσει ένα κροκόδειλο στην ακτή, και ακόμη ένας χρησιμοποιεί τον μακρύ λαιμό του για να πιάσει ένα πτερόσαυρο που πετά πάνω από το νερό. Αυτή η έμφαση στις βίαιες αλληλεπιδράσεις στη φύση ήταν τυπική τηα εποχής της Αντιβασιλείας. Ο Ντε λα μπες μετέφερε την λεκτική περιγραφή των υδρόβιων ερπετών από τον Κόνιμπεαρ σε εικονική. Αρκετοί από τους ιχθυόσαυρους εικονίζονται να πιάνουν διάφορα ψάρια των οποίων τα λέπια και τα οστά είχαν βρεθεί σε κοπρόλιθους και δύο από αυτούς φαίνονται να αποβάλλουν τα κόπρατνα τα οποία θα μετατραπούν σε κοπρόλιθους στο μέλλον. Εκτός από τα σπονδυλωτά εικονίζονται και μερικά ασπόνδυλα, όπως κάποιοι βελεμνίτες που φαίνονται με μορφή καλαμαριού και ένας αμμωνίτης μαζί με ένα αργοναύτη. Υπάρχουν και πιο ευδιάκριτα άδεια κελύφη αμμωνιτών στον πυθμένα καθώς και κρινοειδή, καλοδιατηρημένα απολιθώματα των οποίων βρεθήκαν στο Λάιμ Ρίτζες, στην κάτω δεξιά γωνία. Ένα από τα χαρακτητιστικά του πίνακα που εντυπωσίασε περισσότερο τους ιστορικούς είναι η διπλή άποψη, όπου φαίνεται δράση και πάνω και κάτω από την επιφάνεια του νερού. Αυτό είναι γνωστό ως άποψη ενυδρείου, και η Duria Antiquior είναι το πρώτο γνωστό παράδειγμα αυτής της τεχνικής. Το στυλ αυτό δεν έγινε κοινό παρά μέχρι την βικτωριανή μανία με τα ενυδρεία μερικές δεκαετίες αργότερα.

Κυκλοφορία, χρήση και επιρροή

Οι λιθογραφίες αποδείχθηκαν αρκετά δημοφιλείς, και σε κάποιο σημείο επανασχεδιάστηκαν και εκτυπώθηκαν περισσότερα αντίτυπα. Σε κάποιες από τις μεταγενέστερες εκδόσεις οι φιγούρες ήταν αριθμημένες. Ο Ουίλιαμ Μπάκλαντ κράτησε ένα απόθεμα και τις κυκλοφόρησε στα μαθήματα γεωλογίας του. Σύντομα στάλθηκαν αντίγραφα σε γεωλόγους εκτός Βρετανίας, όπως ο Κυβιέ στη Γαλλία.

Ένα αντίτυπο έφτασε και στη Γερμανία όπως φαίνεται, καθώς το 1831 ο Άουγκουστ Γκόλντφους συμπεριέλαβε μία παρόμοια εικόνα, εμφανώς επιρρεασμένη από το έργο του Ντε λα Μπες, μιας σκηνής από το Ιουράσιο με βάση απολιθώματα από τα [[Ιουράσια Όρη] στο τελευταίο κεφάλαιο της σειράς δημοσιεύσεων του Απολιθώματα της Γερμανίας. Ο Μπάκλαντ έγραψε στον Ντε λα Μπες, παροτρύνοντάς τον να δημιουργήσει περισσότερες σκηνές πριν οι Γερμανοί χρησιμοποιήσουν όλες τις καλύτερες ιδέες. Ο Ντε λα μπες δεν παρήγαγε άλλες σκηνές σε τέτοια κλίμακα, όμως συμπεριέλαβε αρκετές πολύ μικρότερες και απλούστερες σκηνές προιστορικής ζωής στη δεύτερη έκδοση του έργου του Γεωλογικό Εγχειρίδιο (Geological Manual, 1832). Τέτοιες σκηνές δεν παρέμειναν στους επιστημονικούς κύκλους. Το 1833 ο γεωλόγος Τζον Φίλιπς δημιούργησε ένα ξυλόγλυπτο μιας περίτεχνης προιστορικής σκηνής, η οποία ήταν εμφανώς επιρρεασμένη και από τη Duria Antiquior και από το την Ιουράσια σκηνή του Γκόλντφους,για δημοσίευση στο δημοφιλές Penny Magazine. Μία ακόμα απεικόνιση η οποία δανείζονταν στοιχεία από τη Duria Antiquior εμφανίστηκε σε ένα εικονογραφημένο γαλλικό λεξικό φυσικής ιστορίας το 1834. Τέτοιες σκηνές από τον βαθύ χρόνο έδειχναν με ζωηρό τρόπο την πρόοδο της παλαιοντολογίας και βοήθησαν στο να πειστούν οι επιστήμονες αλλά και το ευρύ κοινό ότι το βαθύ παρελθόν μπορούσε να γίνει κατανοητό με αρκετή σιγουριά.

Μεταγενέστερες εκδόσεις της σκηνής

Μεγάλη ελαιογραφία σε καμβά από τον Ρόμπερτ Φάρεν γύρω στο 1850 βασισμένη στις προγενέστερες εκδόσεις των Ντε λα Μπες και Σαρφ.

Ο Ελβετός καθηγητής γεωλογίας Francois Jules Pictet de la Rive επανασχεδίασε μία μικρή εκδοχή της Duria Antiquior για τον τελευταίο τόμο του έργου του Στοιχειώδης Διατριβή στην Παλαιοντολογία (1844-1846). Ήταν πιστή στην λιθογραφία των Ντε λα Μπες - Σαρφ εκτός του ότι παρέλειπε τα κόπρανα. Αυτή ήταν και η πρώτη εκδοσχή της εικόνας που δημοσιεύθηκε σε βιβλίο. Κάποια στιγμή γύρω στο 1850 ο Ρόμπερτ Φάρεν ζωγράφισε μία μεγάλη εκδοχή της σκηνής για τον Άνταμ Σέντγουικ. Ο Σέντγουικ το χρησιμοποίησε ενδεχομένως ως ενισχυτικό των διαλέξεων γεωλογίας του στο Κέμπριτζ. Το 2007 ο καλλιτέχνης Ρίτσαρντ Μπίζλεϊ εργάστηκε μαζί με τον Ντέιβιντ Γουόρντ για την παραγωγή μίας ενημερωμένης εκδοχής της σκηνής ώστε να αντικατοπτρίζει την σύγχρονη επιστημονική γνώση σχετικά με τα πλάσματα που απεικονίζει. Στο Μουσείο του Λάιμ Ρίτζες υπάρχει ένα τρισδιάστατο διόραμα βασισμένο στην Duria Antiquior, δημιουργημένο από τον καλλιτέχνη Ντάρελ Γουέικλαμ σε συνεργασία με ντόπια παιδιά.

Πηγές

• Gordon, Elizabeth Oak (1894). The life and correspondence of William Buckland, D.D., F.R.S.. John Murray, London. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2009. 
• McGowan, Christopher (2001). The Dragon Seekers. Persus Publishing. ISBN 0-7382-0282-7. 
• Rudwick, Martin J.S. (1992). Scenes from Deep Time: Early Pictorial Representations of the Prehistoric World. The University of Chicago Press. ISBN 0-226-73105-7. 
• Rudwick, Martin J.S. (2008). Worlds Before Adam: The Reconstruction of Geohistory in the Age of Reform. The University of Chicago Press. ISBN 0-226-73128-6. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Εκσυγχρονισμένη παραλλαγή της σκηνής με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές ιδέες, από τον Richard Bizley.