Διφθοριωδομεθάνιο
Διφθοριωδομεθάνιο | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | Διφθοριωδομεθάνιο | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Χημικός τύπος | CHF2I | ||
Μοριακή μάζα | 177,92 amu[1] | ||
Σύντομος συντακτικός τύπος |
CHF2I | ||
Αριθμός CAS | 1493-03-4 | ||
SMILES | IC(F)F | ||
Δομή | |||
Μοριακή γεωμετρία | τετραεδρική | ||
Ισομέρεια | |||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο τήξης | -122 °C | ||
Σημείο βρασμού | 21,6 °C | ||
Εμφάνιση | Aέριο | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
Επικινδυνότητα | |||
Ερεθιστικό (Χi) | |||
Φράσεις κινδύνου | R20 | ||
Φράσεις ασφαλείας | S23-36/S37/S39 | ||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Το διφθοριωδομεθάνιο είναι ένα αέριο τριαλομεθάνιο (στις συνηθισμένες συνθήκες, T = 25 °C, 1 atm), καθώς και ένας υδριωδοφθοράνθρκας.
Ονοματολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ονομασία «διφθοριωδομεθάνιο» προέρχεται από την ονοματολογία κατά IUPAC. Συγκεκριμένα, το πρόθεμα «μεθ-» δηλώνει την παρουσία ενός (1) ατόμου άνθρακα ανά μόριο της ένωσης, το ενδιάμεσο «-αν-» δείχνει την παρουσία μόνο απλών δεσμών μεταξύ ατόμων άνθρακα στο μόριο και η κατάληξη «-ιο» φανερώνει ότι δεν περιέχει χαρακτηριστικές ομάδες που έχουν χαρακτηριστικές καταλήξεις. Το αρχικό πρόθεμα «διφθορ(ο)-» δηλώνει την παρουσία δύο (2) ατόμων φθορίου ανά μόριο της ένωσης και το ακολουθούμενο «ιωδ(ο)-» δηλώνει την παρουσία ενός ατόμου ιωδίου ανά μόριο της ένωσης. Το «διφθορο-» μπαίνει πρώτο, γιατί τα προθέματα υποκαταστατών ή διακλαδώσεων μπαίνουν κατά αλφαβητική σειρά και δ < ι.
Μοριακή δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μοριακή δομή του είναι τετραεδρική, με το άτομο του άνθρακα στο κέντρο κσι τα υπόλοιπα στις κορυφές.
Δεσμοί[2] | ||||
Δεσμός | τύπος δεσμού | ηλεκτρονική δομή | Μήκος δεσμού | Ιονισμός |
---|---|---|---|---|
C-H | σ | 2sp3-1s | 109 pm | 3% C- H+ |
C-F | σ | 2sp3-2sp3 | 139 pm | 43% C+ F- |
C-I | σ | 2sp3-5sp3 | 213,2 pm | 5‰ C+ I- |
Κατανομή φορτίων σε ουδέτερο μόριο | ||||
F | -0,43 | |||
I | -0,005 | |||
H | +0,03 | |||
C | +0,865 |
Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με υποκατάσταση ιωδίου από φθόριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με επίδραση τριφθοριούχου υφυδραργύρου (Hg2F2) σε τριιωδομεθάνιο[3]:
Χημικές ιδιότητες και παράγωγα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη δυο διαφορετικών αλογόνων στο μόριό του. Το ιώδιο υποκαθίσταται ή αποσπάται πολύ πιο εύκολα, με αποτέλεσμα να δίνει εύκολα διφθοροπαράγωγα.
Αντιδράσεις υποκατάστασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υποκατάσταση από υδροξύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υδρολύεται με υδροξείδιο του νατρίου προς διφθορομεθανόλη που μετατρέπεται τελικά σε μονοξείδιο του άνθρακα και υδροφθόριο[4]:
Υποκατάσταση από αλκοξύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με RONa αρχικά προς αλκοξυδιφθορομεθάνιο και στη συνέχεια, με περίσσεια RONa, προς διαλκοξυφθορομεθάνιο και τελικά τριαλκοξυμεθάνιο[4]:
Υποκατάσταση από αλκινύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με RC≡CNa αρχικά προς 1,1-διφθοροαλκίνιο-2, στη συνέχεια, με περίσσεια RC≡CNa, προς 1,5-διαλκυλο-3-φθοροπενταδιίνιο και τελικά προς 3-αλκινυλο-1,5-διαλκυλοπενταδιίνιο[4]:
Υποκατάσταση από ακύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με RCOONa αρχικά προς αλκανικό διφθορομεθυλεστέρα, στη συνέχεια, με περίσσεια RCOONa, προς διαλκανικό φθορομεθυλοδιεστέρα και τελικά προς τριαλκανικό μεθυλοτριεστέρα[4]:
Υποκατάσταση από κυάνιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με NaCN αρχικά προς διφθοραιθανονιτρίλιο, στη συνέχεια, με περίσσεια NaCN, προς φθοροπροπανοδινιτρίλιο και τελικά κυανοπροπανοδινιτρίλιο[4]:
Υποκατάσταση από αλκύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με RNa αρχικά προς (διφθορομεθυλ)αλκάνιο, στη συνέχεια, με περίσσεια RNa, προς διαλκυλοφθορομεθάνιο και τελικά προς τριαλκυλομεθάνιο[4]:
Υποκατάσταση από σουλφαλκύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με αρχικά RSNa προς (αλκυλοθειο)διφθορομεθάνιο, στη συνέχεια, με περίσσεια RSNa, προς δι(αλκυλοθειο)φθορομεθάνιο και τελικά προς τρι(αλκυλοθειο)μεθάνιο[4]:
Υποκατάσταση από αμινομάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με αμμωνία (NH3) αρχικά προς διφθορομεθαναμίνη, στη συνέχεια, με περίσσεια αμμωνίας, προς φθορομεθανοδιαμίνη και τελικά μεθανοτριαμίνη[4]:
Υποκατάσταση από φωσφύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με φωσφίνη (PH3) αρχικά προς διφθορομεθανοφωσφαμίνη, στη συνέχεια, με περίσσεια φωσφίνης, προς φθορομεθανοδιφωσφαμίνη και τελικά προς μεθανοτριφωσφαμίνη[5]:
Υποκατάσταση από νιτροομάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με NaNO2 αρχικά προς διφθορονιτρομεθάνιο, στη συνέχεια, με περίσσεια νιτρώδους νατρίου, προς δινιτροφθορομεθάνιο, και τελικά προς τρινιτρομεθάνιο[6]:
Υποκατάσταση από φαινύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με επίδραση τύπου Friedel-Crafts σε βενζολίου παράγεται αρχικά (διφθορομεθυλο)βενζόλιο, στη συνέχεια, με περίσσεια βενζολίου, προς διφαινυλοφθορομεθάνιο και τελικά προς τριφαινυλομεθάνιο:
Αναγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. Με LiAlH4, παράγεται μεθάνιο[7]:
2. Με «υδρογόνο εν τω γενάσθαι», δηλαδή μέταλλο + οξύ, παράγεται αρχικά διφθορομεθάνιο, στη συνέχεια φθορομεθάνιο και τελικά μεθάνιο[8]:
3. Με σιλάνιο, παρουσία τριφθοριούχου βορίου, παράγεται μεθάνιο[9]:
4. Με υδροϊώδιο (HI):
Αντιδράσεις προσθήκης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. Σε αλκένια. Π.χ. με αιθένιο (CH2=CH2) παράγει 1,1-διφθορο-3-ιωδοπροπάνιο:
2. Σε αλκίνια. Π.χ. με αιθίνιο (HC≡CH) παράγει 3,3-διφθορο-1-ιωδοπροπένιο
3. Σε κυκλοαλκάνια που έχουν τριμελή ή τετραμελή δακτύλιο. Π.χ. με κυκλοπροπάνιο παράγει 1,1-διφθορο-4-ιωδοβουτάνιο:
4. Σε αλκαδιένια. Π.χ. με βουταδιένιο-1,3 παράγει 5,5-διφθορο-1-ιωδοπεντένιο-2.
5. Σε ετεροκυκλικές ενώσεις που έχουν τριμελή ή τετραμελή δακτύλιο. Π.χ. με εποξυαιθάνιο παράγει διφθορο(2-ιωδαιθοξυ)μεθάνιο[10]:
Παραγωγή καρβενίων και παραγώγων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραγωγή και παρεμβολή διφθορομεθυλενίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με επίδραση πυκνού διαλύματος υδροξείδιου του καλίου αποσπάται υδροχλώριο παράγοντας διφθορομεθυλένιο[11]:
- Το ασταθές φθορομεθυλένιο στη συνέχεια συμπεριφέρεται σα δίριζα και παρεμβάλλεται σε δεσμούς C-Η ή προσθέτεται σε πολλαπλούς δεσμούς, σχηματίζοντας τριμελή δακτύλιο. Παραδείγματα:
1. Παρεμβολή στον εαυτό του. Παράγεται 1,1,2,2-τετρααφθοροιωδαιθάνιο:
2. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθένιο. Παράγεται μίγμα από 3,3-διφθοροπροπένιο και διφθοροκυκλοπροπάνιο:
3. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθίνιο. Παράγεται μίγμα από 3,3-διφθοροπροπίνιο και 3,3-διφθοροκυκλοπροπένιο:
4. Παρεμβολή και προσθήκη στο βενζόλιο. Παράγεται μίγμα από (διφθορομεθυλο)βενζόλιο και 7,7-διφθοροκυκλοεπτατριένιο:
5. Παρεμβολή και προσθήκη στη μεθανάλη. Παράγεται μίγμα από διφθοραιθανάλη και 2,2-διφθορεποξυαιθάνιο (2,2-διφθοροξιράνιο):
Παραγωγή και παρεμβολή φθορομεθυλενίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Είναι δυνατή η απόσπαση FI με χρήση ιδιαίτερα ηλεκτροθετικών μετάλλων όπως κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο ή και ψευδάργυρος, παράγοντας φθορομεθυλένιο. Τα δισθενή μέταλλα ευνοούν ιδιαίτερα τις κυκλικές προσθήκες. Έτσι έχουμε τα ακόλουθα παραδείγματα:
1. Παρεμβολή στον εαυτό του. Παράγεται 1,1,2-τριφθορο-1-ιωδαιθάνιο:
2. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθένιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό φθοροκυκλοπροπάνιο:
3. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθίνιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό 3-φθοροκυκλοπροπένιο:
4. Παρεμβολή και προσθήκη στο βενζόλιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό 7-φθοροκυκλoεπτατριένιο:
5. Παρεμβολή και προσθήκη στη μεθανάλη. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό εποξυφθοραιθάνιο:
Παραπομπές και σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Διαδικτυακός τόπος ChemicalBook
- ↑ Τα δεδομένα προέρχονται εν μέρει από το «Table of periodic properties of thw Ellements», Sagrent-Welch Scientidic Company και Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, Σελ. 34.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 185, §7.2.8.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 267, §11.3.Α1.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.3α.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.3β.
- ↑ Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 291-293, §19.1.
- ↑ Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985, §2.1., σελ. 16-17, εφαρμογή γενικής αντίδρασης για Nu = F.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 155, §6.7.3.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
- Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
- SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
- Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982