Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετρική (λογοτεχνία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος.
Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα.
Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Μετρική[1] λέγεται η επιστήμη που εξετάζει και ερευνά τους νόμους και τους κανόνες που διέπουν τη στιχουργική τέχνη. Μελετά[2] τους κανόνες των μέτρων, τα οποία προσδίδοντας ρυθμό στο λόγο, τον καθιστούν ποίημα.

Συστατικά Στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα συστατικά στοιχεία[3] της μετρικής ως τέχνης είναι:

  1. Προσωδία: Η θεωρία που αφορά την ποσοτική αξία των συλλαβών.
  2. Κυρίως Μετρική: Διδάσκει τα διάφορα είδη των μέτρων.
  3. Στροφική: Διδάσκει τον τρόπο με τον οποίο απαρτίζονται οι στροφές.

Μετρικά Συστήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα κύρια μετρικά συστήματα[4] στην ποίηση είναι τα εξής τέσσερα:

  1. Συλλαβικό Σύστημα: Μετράμε τον αριθμό των συλλαβών κατά στίχο.
  2. Τονικό Σύστημα: Μετράμε τους τόνους των συλλαβών.
  3. Συλλαβο-τονικό Σύστημα: Υπολογίζουμε και τον αριθμό των συλλαβών και των τόνων.
  4. Ποσοτικό Σύστημα: Μετρούμε τις μακρές και βραχείες συλλαβές.

Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέτρο είναι η μικρότερη μονάδα από την οποία, με την κανονική επανάληψη της, μπορεί ν' αποτελεστεί ο στίχος.

Αρχαία Μετρική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην ελληνική προσωδία[5] το μέτρο είναι η καθορισμένη ομάδα μακρών ή βραχειών συλλαβών που περιλαμβάνει δύο διαφορετικούς χρόνους· σύνολο από άρσεις και θέσεις που συγκροτούν το στίχο. Γι' αυτό το λόγο η αρχαία ελληνική μετρική ονομάζεται προσωδιακή και τα μέτρα της προσωδιακά[6].

Νεότερη Μετρική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη νέα ελληνική μετρική[7] το μέτρο είναι το ταίριασμα ορισμένων τονισμένων και άτονων συλλαβών, ώστε με την κανονική εναλλαγή τους, επιφέρεται το αποτέλεσμα της αρμονίας. Γι' αυτόν τον λόγο η νεοελληνική μετρική ονομάζεται τονική και τα είδη των μέτρων της τονικά.

Αρχαία Ελληνική Μετρική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχαία ελληνική μετρική είναι προσωδιακή και βασίζεται στην εναλλαγή μακρών και βραχειών συλλαβών. Στην προσωδία[8] εκείνο που γεννά το αίσθημα του ρυθμού είναι η με ορισμένη τάξη εναλλαγή συλλαβών με μεγαλύτερη και συλλαβών με μικρότερη διάρκεια στην προφορά της. Σύμφωνα με τον Ηρωδιανό στο έργο του Περὶ Καθολικῆς Προσωδίας «Προσῳδία ἐστὶ ποιά τάσις ἐγγραμμάτου φωνῆς ὑγιοῦς»[9].

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ρίζες της αρχαίας ελληνικής μετρικής χάνονται μέσα στον χρόνο. Πρώτος θεωρητικός της μετρικής στην αρχαία Ελλάδα θεωρείται ο Δάμων[10], ο οποίος σ' ένα σύγγραμμά του ανέλυσε τα επιμέρους μέτρα, αλλά και ο Αριστόξενος.

Η μετρική καλλιεργήθηκε περισσότερο από τους γραμματικούς των Ελληνιστικών Χρόνων[2], όπως τον Ηφαιστίωνα, τον Ειρηναίο, τον Φιλόξενο, τον Πτολεμαίο, τον Ηλιόδωρο κ.α., οι οποίοι προσπάθησαν να αναλύσουν, να σχολιάσουν και να ερμηνεύσουν τους μετρικούς κανόνες που εφάρμοζαν οι αρχαίοι ποιητές. Ό,τι σώθηκε, όμως, από την εργασία των αρχαίων Ελλήνων μετρικών περιλαμβάνεται κυρίως στην επιτομή της μετρικής του Ηφαιστίωνα (130-190 μ.Χ.).

Χαρακτηριστικά Στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην αρχαία ελληνική μετρική δεν έχουν σημασία στον στίχο οι οξύτονες, βαρύτονες και περισπωμένες συλλαβές. Ο τόνος στα αρχαία ελληνικά ήταν μουσικός, δηλαδή η τονισμένη συλλαβή διέφερε από την άτονη ως προς το ύψος.

Είδη Μέτρων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την εναλλαγή μακρών και βραχειών συλλαβών γίνονται τα μέτρα. Τα βασικότερα μέτρα αυτά είναι τα εξής:

  1. Δακτυλικό ή Ηρωικό Εξάμετρο[11][12]: Αποτελείται από έξι δακτύλους (— ∪ ∪). Οι δύο βραχείες συλλαβές του δακτύλου μπορεί ν' αντικατασταθούν από μία μακρά συλλαβή (— — σπονδείος). Με την εναλλαγή δακτύλων και σπονδείων, έχουμε τις εξής τρεις κυριότερες μορφές:
    1. Σπονδειάζων: Έχει σπονδείο στην πέμπτη μετρική μονάδα.
    2. Ολοσπόνδειος: Αποτελείται από έξι σπονδείους.
    3. Ολοδάκτυλος: Αποτελείται από πέντε δακτύλους.
  2. Αναπαιστικό Μέτρο[13]: Αποτελείται από τρεις συλλαβές (∪ ∪ —). Οι βασικότερες μορφές του είναι:
    1. Αναπαιστικό Δίμετρο: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ | ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ —
    2. Καταληκτικό Δίμετρο: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — | ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — —
    3. Μονόμετρος: — ∪ ∪ — | ∪ ∪ — ∪ ∪ —
    4. Καταληκτικός Μονόμετρος: ∪ ∪ — —
  3. Ιαμβικό Μέτρο[14][15]: Αποτελείται από δύο συλλαβές (∪ —). Η βασικότερη μορφή του είναι το ιαμβικό τρίμετρο (∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ —). Οι κυριότερες τομές στο ιαμβικό τρίμετρο είναι:
    1. Πενθημιμερής: Ύστερα από το δεύτερο άλογο.
    2. Εφθημιμερής: Ύστερα από το δεύτερο βραχύ.
  4. Τροχαϊκό Μέτρο[16][17]: Αποτελείται από δύο συλλαβές (— ∪). Η βασικότερη μορφή του είναι το τροχαϊκό τετράμετρο[Σημ 1] (— ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ —).
  5. Χορίαμβος[18]: Αποτελείται από έναν χορείο[Σημ 2] και έναν ίαμβο (— ∪ ∪ —).
  6. Αντίσπαστος[19]: Αποτελείται από δύο μακρές συλλαβές περιβαλλόμενες από δύο βραχείες (∪ — — ∪).
  7. Ιωνικός[20][21]: Αποτελεί ιδιαίτερη μετρική μονάδα που παρουσιάζεται σε δύο μορφές:
    1. Ιωνικός απ' ελάσσονος (a minore): ∪ ∪ — —
    2. Ιωνικός από μείζονος (a maiore): — — ∪ ∪
  8. Παιωνικοί Ρυθμοί[22][23]: Με ανάλυση της πρώτης ή της δεύτερης μακράς συλλαβής του κρητικού μέτρου (— ∪ —) προκύπτουν:
    1. Τέταρτος Παίωνας: ∪ ∪ ∪ ∪ —
    2. Πρώτος Παίωνας: — ∪ ∪ ∪ ∪

Νεοελληνική Μετρική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η νεοελληνική μετρική έχει ως βάση τον τόνο. Ο τόνος είναι εκείνος που δυναμώνει ορισμένες συλλαβές, ώστε με την κανονική εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών, να έχουμε το αποτέλεσμα της αρμονίας.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν ο κυριότερος εκπρόσωπος της Επτανησιακής Σχολής.

Τα πρώτα ποιητικά έργα που βασίστηκαν στον τονισμό ανήκουν πιθανότατα στον 6ο αιώνα μ.Χ., με πρώτα τους ύμνους του Ρωμανού του Μελωδού[1]. Τα τονικά μέτρα επικράτησαν κατά την διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Από αυτήν κατάγεται, κατά το μεγαλύτερο τμήμα της, και ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, ο οποίος είναι ο βασικός τύπος στίχου των δημοτικών τραγουδιών. Σύμφωνα με τον κανόνα, διαιρείται με την τομή σε δύο ημιστίχια, ένα οκτασύλλαβο ιαμβικό οξύτονο και ένα επτασύλλαβο παροξύτονο.

Κατά την περίοδο της επτανησιακής σχολής, με κύριο εκπρόσωπο τον Διονύσιο Σολωμό, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, μαζί με τον δαντικό ενδεκασύλλαβο και τον δεκατρισύλλαβο.

Με την δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους και την εμφάνιση στη νέα πρωτεύουσα της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής (ή Ρομαντικής), επικράτησε η τάση για αναβίωση των αρχαίων μέτρων από πολλούς εκπροσώπους της.

Στα τέλη του 19ου αιώνα και στη διάρκεια της περιόδου της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, με κύριο εκπρόσωπο τον Κωστή Παλαμά έγινε μία ανανέωση του δεκαπεντασύλλαβου, με την έκδοση της συλλογής Ίαμβοι και Ανάπαιστοι το 1897.

Συμβολισμός Μέτρων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη νεοελληνική μετρική για να παραστήσουμε[24] μία τονισμένη και μία άτονη συλλαβή (ή μέτρα) δανειζόμαστε δύο σημεία από την αρχαία. Το βραχύ το οποίο συμβολίζουμε με το σημάδι ∪ και το μακρό με το σημάδι — (ή με μία παύλα με τόνο από πάνω).

Βραχεία και μακρά συλλαβή στη νεοελληνική μετρική θεωρείται η άτονη και τονισμένη συλλαβή αντίστοιχα. Ο χαρακτηρισμός αυτός γίνεται ανεξάρτητα από το αν μία συλλαβή είναι βραχεία ή μακρά σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής ή τους κανόνες της αρχαίας ελληνικής μετρικής.

Είδη μέτρων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την ορισμένη εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών γίνονται τα μέτρα, που ανάλογα με τη θέση του τόνου διαιρούνται σε πέντε είδη. Αυτά τα πέντε είδη των μέτρων γίνονται είτε από δύο συλλαβές και ονομάζονται δισύλλαβα είτε από τρεις συλλαβές και ονομάζονται τρισύλλαβα. Τα μέτρα[25][26] αυτά είναι τα εξής:

  1. Δισύλλαβα:
    1. Ίαμβος ή Ιαμβικό Μέτρο: Γίνεται από δύο συλλαβές και έχει τονισμένη τη δεύτερη συλλαβή.
    2. Τροχαίος ή Τροχαϊκό Μέτρο: Γίνεται από δύο συλλαβές και έχει τονισμένη την πρώτη συλλαβή, δηλαδή όλες ή τις περισσότερες μονές συλλαβές τονισμένες.
  2. Τρισύλλαβα:
    1. Ανάπαιστος ή Αναπαιστικό Μέτρο: Γίνεται από τρεις συλλαβές και έχει τονισμένη την τρίτη συλλαβή.
    2. Δάκτυλος ή Δακτυλικό Μέτρο: Γίνεται από τρεις συλλαβές και έχει τονισμένη την πρώτη συλλαβή.
    3. Μεσότονος ή Μεσοτονικό[Σημ 3] Μέτρο: Γίνεται από τρεις συλλαβές και έχει τονισμένη τη δεύτερη συλλαβή.

Ιαμβικό Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ιαμβικοί στίχοι γίνονται από δισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι δεύτερες συλλαβές, δηλαδή όλες ή τις περισσότερες ζυγές συλλαβές τονισμένες[Σημ 4]. Στον ιαμβικό στίχο προσέχουμε πάντα τη μεσαία και την τελευταία συλλαβή[Σημ 5]. Κάθε ιαμβικός στίχος μπορεί να μην έχει όλα τα μέτρα ολόκληρα. Από ολόκληρα μέτρα γίνονται όλοι οι ζυγοί. Οι μονοί έχουν πάντα το τελευταίο μέτρο μισό. Οι ζυγοί στίχοι είναι οξύτονοι και προπαροξύτονοι. Οι μονοί στίχοι είναι παροξύτονοι. Ο ιαμβικός στίχος παίρνει τ' όνομα του από το είδος του μέτρου, από τον αριθμό των συλλαβών και από τον τονισμό της τελευταίας λέξης του στίχου.

Τα είδη[27][28][29] των ιαμβικών στίχων σύμφωνα με τον αριθμό των συλλαβών, είναι συνήθως[Σημ 6] τα εξής:

  1. Ιαμβικός τρισύλλαβος: ∪ — | ∪
  2. Ιαμβικός πεντασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪
  3. Ιαμβικός επτασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪
  4. Ιαμβικός εννεασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪
  5. Ιαμβικός ενδεκασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪
  6. Ιαμβικός δωδεκασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ —
  7. Ιαμβικός δεκατρισύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪
  8. Ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪
  9. Ιαμβικός δεκαεπτασύλλαβος[Σημ 7]: ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪ — | ∪

Τροχαϊκό Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τροχαϊκοί στίχοι γίνονται από δισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι πρώτες συλλαβές, δηλαδή όλες ή τις περισσότερες μονές συλλαβές τονισμένες[Σημ 8]. Στον τροχαϊκό στίχο προσέχουμε πάντα τον τονισμό των τελευταίων συλλαβών κάθε μισόστιχου[Σημ 9] ή το τέλος[Σημ 10] του στίχου. Κάθε τροχαϊκός στίχος μπορεί να μην έχει όλα τα μέτρα ολόκληρα. Από ολόκληρα μέτρα γίνονται όλοι οι ζυγοί. Οι ζυγοί στίχοι είναι παροξύτονοι. Οι μονοί στίχοι είναι οξύτονοι και προπαροξύτονοι. Ο τροχαϊκός στίχος παίρνει τ' όνομα του από το είδος του μέτρου, από τον αριθμό των συλλαβών και από τον τονισμό της τελευταίας λέξης του στίχου.

Τα είδη[30][31][32] των τροχαϊκών στίχων σύμφωνα με τον αριθμό των συλλαβών, είναι τα εξής:

  1. Τροχαϊκός δισύλλαβος: — ∪
  2. Τροχαϊκός τρισύλλαβος: — ∪ | —
  3. Τροχαϊκός τετρασύλλαβος: — ∪ | — ∪
  4. Τροχαϊκός πεντασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | —
  5. Τροχαϊκός εξασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪
  6. Τροχαϊκός επτασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | —
  7. Τροχαϊκός οκτασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪
  8. Τροχαϊκός εννεασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | —
  9. Τροχαϊκός δεκασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪
  10. Τροχαϊκός ενδεκασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | —
  11. Τροχαϊκός δωδεκασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪
  12. Τροχαϊκός δεκατρισύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | —
  13. Τροχαϊκός δεκατετρασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪
  14. Τροχαϊκός δεκαπεντασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | —
  15. Τροχαϊκός δεκαεξασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪
  16. Τροχαϊκός δεκαεπτασύλλαβος: — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | — ∪ | —

Αναπαιστικό Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αναπαιστικοί στίχοι γίνονται από τρισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται[Σημ 11] οι τρίτες συλλαβές[Σημ 12]. Ο αναπαιστικός στίχος παίρνει τ' όνομα του από τον αριθμό των μέτρων.

Τα είδη[33][34][35] των αναπαιστικών στίχων σύμφωνα με τον αριθμό των μέτρων, είναι τα εξής:

  1. Αναπαιστικός μονόμετρος: ∪ ∪ —
  2. Αναπαιστικός δίμετρος: ∪ ∪ — | ∪ ∪ —
  3. Αναπαιστικός τρίμετρος: ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ —
  4. Αναπαιστικός τετράμετρος: ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ —
  5. Αναπαιστικός πεντάμετρος: ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ — | ∪ ∪ —

Δακτυλικό Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι δακτυλικοί στίχοι γίνονται από τρισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι πρώτες συλλαβές[Σημ 13]. Ο δακτυλικός στίχος παίρνει τ' όνομα του από τον αριθμό των μέτρων και τον τονισμό της τελευταίας λέξης του στίχου[Σημ 14].

Τα είδη[36][37][38] των δακτυλικών στίχων σύμφωνα με τον αριθμό των μέτρων, είναι τα εξής:

  1. Δακτυλικός μονόμετρος: — ∪ ∪
  2. Δακτυλικός δίμετρος:
    1. Οξύτονος: — ∪ ∪ | —
    2. Παροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪
    3. Προπαροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪
  3. Δακτυλικός τρίμετρος:
    1. Οξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | —
    2. Παροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪
    3. Προπαροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪
  4. Δακτυλικός τετράμετρος:
    1. Οξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | —
    2. Παροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪
    3. Προπαροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪
  5. Δακτυλικός πεντάμετρος:
    1. Οξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | —
    2. Παροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪
    3. Προπαροξύτονος: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪
  6. Δακτυλικός εξάμετρος[39][40][Σημ 15]: — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪ | — ∪ ∪
    1. Με τομή ύστερα από την τονισμένη συλλαβή του τρίτου μέτρου: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — | ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪
    2. Με τομή ύστερα από την πρώτη άτονη συλλαβή του τρίτου μέτρου: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ | ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪
    3. Με τομή ύστερα από το τρίτο μέτρο: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ | — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪
    4. Με τομή ύστερα από την τονισμένη συλλαβή του τέταρτου μέτρου: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — | ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪
    5. Με τομή ύστερα από την πρώτη άτονη συλλαβή του τέταρτου μέτρου: — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ | ∪ — ∪ ∪ — ∪

Μεσοτονικό Μέτρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι μεσοτονικοί στίχοι γίνονται από τρισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι δεύτερες συλλαβές[Σημ 16]. Ο μεσοτονικός στίχος παίρνει τ' όνομα του από τον αριθμό των μέτρων και από τον τονισμό της τελευταίας λέξης του στίχου. Ο στίχος που γίνεται από ολόκληρα μέτρα είναι παροξύτονος, όταν γίνεται από ολόκληρα μέτρα και μια συλλαβή προπαροξύτονος, και όταν γίνεται από ολόκληρα μέτρα και δύο συλλαβές οξύτονος.

Τα είδη[41][42][43] των μεσοτονικών στίχων σύμφωνα με τον αριθμό των μέτρων, είναι τα εξής:

  1. Μεσοτονικός δίμετρος:
    1. Οξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ —
    2. Παροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪
    3. Προπαροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪
  2. Μεσοτονικός τρίμετρος:
    1. Οξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ —
    2. Παροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪
    3. Προπαροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪
  3. Μεσοτονικός τετράμετρος:
    1. Οξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ —
    2. Παροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪
    3. Προπαροξύτονος: ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪ — ∪ | ∪

Ονομασία Στίχου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στίχος ονομάζεται ένας ορισμένος αριθμός συλλαβών σε ρυθμικό τρόπο βαλμένος. Στη νεοελληνική μετρική, ο στίχος γίνεται από ένα μέτρο ή και περισσότερα. Επειδή τα μέτρα διαιρούνται σε δισύλλαβα και τρισύλλαβα, δεν μπορεί να δημιουργηθεί στίχος με λιγότερες από δύο συλλαβές[Σημ 17].

Το όνομά[44][45] του ο στίχος το παίρνει από τις εξής τρεις παραμέτρους:

  1. Από το είδος του μέτρου στο οποίο ανήκει· π.χ. αν ένας στίχος έχει συντεθεί από ιαμβικά μέτρα, ονομάζεται ιαμβικός, από τροχαϊκά μέτρα, τροχαϊκός, από αναπαιστικά μέτρα, αναπαιστικός, από δακτυλικά μέτρα, δακτυλικός και από μεσοτονικά μέτρα, μεσοτονικός.
  2. Από τον συνολικό αριθμό των συλλαβών ή των μέτρων· π.χ. ένας ιαμβικός στίχος με βάση τον αριθμό των συλλαβών του, μπορεί να ονομαστεί επτασύλλαβος, εννεασύλλαβος, ενδεκασύλλαβος, δεκαπεντασύλλαβος κτλ. Οι αναπαιστικοί, δακτυλικοί και μεσοτονικοί, παίρνουν τ' όνομα τους απ' τον αριθμό των μέτρων· π.χ. αν ένας δαχτυλικός στίχος γίνεται από τρία μέτρα, μπορεί να ονομαστεί τρίμετρος, από τέσσερα τετράμετρος κτλ.
  3. Από τη θέση του τόνου στην τελευταία λέξη. Με βάση αυτό το κριτήριο, οι στίχοι διακρίνονται στις εξής επιμέρους κατηγορίες:
    1. Οξύτονοι: Οι στίχοι που έχουν τόνο στη λήγουσα της τελευταίας λέξης.
    2. Παροξύτονοι: Οι στίχοι που έχουν τόνο στην παραλήγουσα της τελευταίας λέξης.
    3. Προπαροξύτονοι: Οι στίχοι που έχουν τόνο στην προπαραλήγουσα της τελευταίας λέξης.

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Αποτελείται από τέσσερα τροχαϊκά μέτρα, που το τελευταίο είναι συντομευμένο κατά την ακροτελευταία συλλαβή.
  2. ↑ Χορείος ονομάζεται ο τροχαίος.
  3. ↑ Μεσότονο ή μεσοτονικό λέγεται το αμφίβραχυ. Μετονομάστηκε επειδή στη νεοελληνική μετρική δεν υπάρχουν βραχέα και μακρά, όπως στην αρχαία ελληνική. Ο εν λόγω όρος εμφανίζεται και χρησιμοποιείται πλέον στα στιχουργικά και σχολικά βιβλία.
  4. ↑ Η πρώτη συλλαβή κάθε ιαμβικού στίχου μπορεί να τονιστεί, δηλαδή τον πρώτο ίαμβο μπορεί να τον αντικαταστήσει τροχαίος.
  5. ↑ Είναι εκείνες που θα ορίσουν το είδος του μέτρου.
  6. ↑ Κάποιες φορές συναντούμε, επίσης ιαμβικό τετρασύλλαβο, εξασύλλαβο, οκτασύλλαβο, δεκασύλλαβο, δεκατετρασύλλαβο, δεκαεξασύλλαβο.
  7. ↑ Τον ιαμβικό δεκαεπτασύλλαβο έπλασε ο Πολυλάς στη μετάφρασή του ελεγειακών διστίχων από τον Ρωμαίο ποιητή Τίβουλλο. Αργότερα αυτόν το στίχο χρησιμοποίησαν οι Καζαντζάκης-Κακρίδης στις μεταφράσεις τους στη νεοελληνική των ομηρικών επών.
  8. ↑ Η δεύτερη συλλαβή κάθε τροχαϊκού στίχου μπορεί να τονιστεί, δηλαδή τον πρώτο τροχαίο μπορεί να τον αντικαταστήσει ίαμβος.
  9. ↑ Αν ο στίχος είναι μεγάλος και χωρίζεται.
  10. ↑ Αν ο στίχος είναι μικρός.
  11. ↑ Οι άτονες συλλαβές δε λογαριάζονται στο τέλος του στίχου
  12. ↑ Όλα τα μέτρα ενός αναπαιστικού στίχου, έχουν τόνο μόνο σε κάθε τρίτη συλλαβή.
  13. ↑ Όλα τα μέτρα ενός δακτυλικού στίχου, έχουν τόνο μόνο σε κάθε πρώτη συλλαβή.
  14. ↑ Ως τον πεντάμετρο.
  15. ↑ Στη νεοελληνική λογοτεχνία χρησιμοποιήθηκε το δακτυλικό εξάμετρο είτε σε μεταφράσεις αρχαίων ποιημάτων είτε και σε πρωτότυπα έργα.
  16. ↑ Όλα τα μέτρα ενός μεσοτονικού στίχου, έχουν τόνο μόνο σε κάθε δεύτερη συλλαβή. Σπάνια συμβαίνει να μείνει ατόνιστη κάποια από αυτές.
  17. ↑ Σε ποιήματα που είναι γραμμένα στη γλώσσα της καθαρεύουσας, μπορούμε να βρούμε και μονοσύλλαβους στίχους.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Μετρική». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 234. ISBN 978-960-503-298-2. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Μετρική». ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. 2013. σελ. 321. ISBN 978-960-503-549-5. 
  3. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Α΄. ΟΡΙΣΜΟΙ - Μετρική». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελ. 11. ISBN 960-05-0283-8. 
  4. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 235. ISBN 978-960-503-298-2. 
  5. ↑ «Μέτρο». ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. 2013. σελ. 322. ISBN 978-960-503-549-5. 
  6. ↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Μέτρο». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 111. ISBN 960-06-0795-8. 
  7. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Α΄. ΟΡΙΣΜΟΙ - Μέτρο». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελ. 11. ISBN 960-05-0283-8. 
  8. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Προσωδία». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 292–293. ISBN 978-960-503-298-2. 
  9. ↑ Immanuel Bekker. Anecdota Graeca: Lexica Segueriana. σελ. 676. 
  10. ↑ Albin Lesky (1964). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Θεσσαλονίκη. σελ. 438. 
  11. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Δακτυλικό εξάμετρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 100–101. ISBN 978-960-503-298-2. 
  12. ↑ Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ. Αρχαία Ελληνική Μετρική. σελ. 33. 
  13. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Αναπαιστικό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 44–45. ISBN 978-960-503-298-2. 
  14. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Ιαμβικό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 181–182. ISBN 978-960-503-298-2. 
  15. ↑ Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ. Αρχαία Ελληνική Μετρική. σελ. 47. 
  16. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Τροχαϊκό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 334–335. ISBN 978-960-503-298-2. 
  17. ↑ Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ. Αρχαία Ελληνική Μετρική. σελ. 57. 
  18. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Χορίαμβος». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 356. ISBN 978-960-503-298-2. 
  19. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Αντίσπαστος». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 51–52. ISBN 978-960-503-298-2. 
  20. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Ιωνικός». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 186. ISBN 978-960-503-298-2. 
  21. ↑ Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ. Αρχαία Ελληνική Μετρική. σελ. 80. 
  22. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Παιωνικοί ρυθμοί». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 270. ISBN 978-960-503-298-2. 
  23. ↑ Δ. ΣΕΜΙΤΕΛΟΣ (1894). Ελληνική Μετρική. Αθήνα: Εκ του Τυπογραφείου των αδελφών Περρή. σελ. 190. 
  24. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Β΄. ΕΙΔΗ ΜΕΤΡΩΝ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 14–15. ISBN 960-05-0283-8. 
  25. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Α΄. ΓΕΝΙΚΑ - Μέτρα». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελ. 12. ISBN 960-231-045-6. 
  26. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Β΄. Είδη Μέτρων». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 13–14. ISBN 960-05-0283-8. 
  27. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 1. ΣΤΙΧΟΙ ΙΑΜΒΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 41–74. ISBN 960-231-045-6. 
  28. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Ίαμβος». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 182. ISBN 978-960-503-298-2. 
  29. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Α΄. ΙΑΜΒΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 29–65. ISBN 960-05-0283-8. 
  30. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Τροχαϊκό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 335. ISBN 978-960-503-298-2. 
  31. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Α΄. ΙΑΜΒΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 66–84. ISBN 960-05-0283-8. 
  32. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 2. ΣΤΙΧΟΙ ΤΡΟΧΑΪΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 41–74. ISBN 960-231-045-6. 
  33. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Αναπαιστικό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 45. ISBN 978-960-503-298-2. 
  34. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Γ΄. ΑΝΑΠΑΙΣΤΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 86–90. ISBN 960-05-0283-8. 
  35. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 3. ΣΤΙΧΟΙ ΑΝΑΠΑΙΣΤΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 88–91. ISBN 960-231-045-6. 
  36. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Δάκτυλος». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 103–104. ISBN 978-960-503-298-2. 
  37. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Δ΄. ΔΑΚΤΥΛΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 93–99. ISBN 960-05-0283-8. 
  38. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 5. ΣΤΙΧΟΙ ΔΑΧΤΥΛΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ - Δαχτυλικοί μικρότεροι από τον εξάμετρο». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 95–98. ISBN 960-231-045-6. 
  39. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Δακτυλικό Εξάμετρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 102. ISBN 978-960-503-298-2. 
  40. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 5. ΣΤΙΧΟΙ ΔΑΧΤΥΛΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ - Δαχτυλικός εξάμετρος». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 99–101. ISBN 960-231-045-6. 
  41. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Μεσοτονικό μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 228–229. ISBN 978-960-503-298-2. 
  42. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Ε΄. ΜΕΣΟΤΟΝΟΙ Ή ΜΕΣΟΤΟΝΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 102–105. ISBN 960-05-0283-8. 
  43. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). «Β΄. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ - 4. ΣΤΙΧΟΙ ΜΕΣΟΤΟΝΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελίδες 92–94. ISBN 960-231-045-6. 
  44. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - Δ΄. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΤΙΧΟΥ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελ. 17. ISBN 960-05-0283-8. 
  45. ↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Μέτρο». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 110. ISBN 960-06-0795-8. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μετρική_(λογοτεχνία)&oldid=10659841"