Ιωάννης Α΄ Τσιμισκής
| Ιωάννης Α΄ Τσιμισκής | |
|---|---|
 Ιστάμενον που απεικονίζει τον Ιωάννη Α΄ τον Τσιμισκή να στέφεται αυτοκράτορας από τη Θεοτόκο. Επιγραφή +ΙhS. Χ[R]ΙS. REX REGNANTIUM / +ΘΕΟΤΟK[E] BOHΘ[EI] IW[ANNH] T[W Δ]ΕS[ΠΟΤΗ] | |
| Περίοδος | 11 Δεκεμβρίου 969 - 10 Ιανουαρίου 976 |
| Προκάτοχος | Νικηφόρος Β´ Φωκάς |
| Διάδοχος | Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος |
| Γέννηση | 925 |
| Θάνατος | 10 Ιανουαρίου 976 (51 ετών) Κωνσταντινούπολη |
| Σύζυγος | Μαρία Σκλήραινα Θεοδώρα των Μακεδόνων |
| Οίκος | Οίκος των Κουρκούα |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ιωάννης Α' Κουρκούας, ο λεγόμενος Τσιμισκής, (925 - 10 Ιανουαρίου 976) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας από τις 11 Δεκεμβρίου του 969 έως τις 10 Ιανουαρίου του 976. Ήταν ανιψιός του Νικηφόρου Β' Φωκά, ο οποίος τον όρισε δομέστικο των Σχολών της Ανατολής. Οι διαφωνίες του με τον Φωκά οδήγησαν σε συνωμοσία με άλλους στρατιωτικούς, που δολοφόνησαν στις 11 Δεκεμβρίου 969 τον Νικηφόρο Β' και ο Ιωάννης Α' έγινε αυτοκράτορας. Κατά τη βασιλεία του συνέχισε τις εκστρατείες στην ανατολή στα βήματα του Φωκά και πέθανε από ασθένεια ή δηλητηρίαση λίγο μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη στις 10 Ιανουαρίου 976. Το παρωνύμιό του τσιμισκής σημαίνει στα αρμενικά σμιχτοφρύδης.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ανάρρησή του στο θρόνο στις 11 Δεκεμβρίου 969 έγινε μετά από συνωμοσία και κατόπιν δολοφονία του θείου του, αυτοκράτορα Νικηφόρου Β' Φωκά[1]. Ήταν πάντως ικανότατος ηγέτης, με πολύπλευρες δυνατότητες. Ήταν φιλόπτωχος, ευγενής και δίκαιος, και έλαβε φιλολαϊκά μέτρα.
Στη συνωμοσία του εναντίον του Νικηφόρου Β' συμμετείχε –ή ίσως και πρωτοστατούσε– η Θεοφανώ, η οποία υπήρξε σύζυγος αρχικά του Ρωμανού Β' και στη συνέχεια σύζυγος του Νικηφόρου Β' Φωκά. Η Θεοφανώ, κρίνοντας ότι ο Φωκάς με τα αυστηρά μέτρα του προκαλούσε λαϊκή δυσαρέσκεια, συνωμότησε με τον εραστή της, Τσιμισκή, να τον σκοτώσουν και να αναλάβει αυτός τη διακυβέρνηση ως νέος σύζυγός της. Η Θεοφανώ έβαλε στο παλάτι τους δολοφόνους, συνωμοτώντας και με άλλα μέλη του αυλικού περιβάλλοντος και αυτοί σκότωσαν τον αυτοκράτορα στον κοιτώνα του. Όμως η συνωμοσία ήταν πασιφανής και όλο το βάρος έπεσε στη Θεοφανώ, με αποτέλεσμα ο πατριάρχης να δηλώσει στον Τσιμισκή ότι δεν θα τον έχριζε αυτοκράτορα αν δεν απομάκρυνε τη Θεοφανώ από το παλάτι[2].
Προκειμένου ο Τσιμισκής να αποφύγει το προφανές σκάνδαλο, την αποκήρυξε και την έκλεισε σε μοναστήρι. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, είχε στη διάθεσή του ικανούς στρατηγούς, και κυρίως τους Βάρδα Σκληρό και Πέτρο Φωκά (ανιψιό του Νικηφόρου Β'). Με τη βοήθειά τους, εξουδετέρωσε την απειλή των Ρως υπό τον Σβιατοσλάβο. Αντιμετώπισε επίσης με επιτυχία το πραξικόπημα του αδελφού του, Πέτρου, του Βάρδα Φωκά του νεότερου, ενώ ταυτόχρονα ήταν μεγαλόψυχα ευγενικός με τους συνωμότες.
Νυμφεύτηκε το 971[3] μία από τις αδελφές του Ρωμανού Β', τη Θεοδώρα, γυναίκα θεοσεβή και ήπια. Πάντρεψε την κόρη της εξαδέλφης του, Θεοφανώ Σκλήραινα, με τον από τη Δύση πρίγκιπα και διάδοχο Όθωνα Β', γιο του Όθωνα Α' της Γερμανίας, για διπλωματικούς λόγους. Διεξήγαγε σημαντικές μάχες στη Βουλγαρία, αλλά και στην Ανατολή, κατακτώντας αχανείς εκτάσεις σε Βορρά και Ανατολή για λογαριασμό της Αυτοκρατορίας. Ο θάνατός του επήλθε από κάποιου είδους δηλητηρίαση[4].
Απολογιστικά το έργο του είναι λαμπρό και είναι σίγουρα ένας από τους συντελεστές της πορείας προς την κορύφωση της δύναμης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που έμελλε να γίνει κατά την περίοδο του επόμενου αυτοκράτορα, Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Νυμφεύτηκε πρώτα τη Μαρία Σκλήραινα, κόρη του Πανθήριου Σκληρού και αδελφή του Βάρδα Σκληρού. Έπειτα ο Ιωάννης Α' έκανε δεύτερο γάμο με τη Θεοδώρα των Μακεδόνων, κόρη του Κωνσταντίνου Ζ' Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Δεν απέκτησε απογόνους από τους γάμους του.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κ. Παΐδας, Ματωμένο στέμμα. Πολιτικές δολοφονίες και απόπειρες πολιτικών δολοφονιών στις ιστοριογραφικές πηγές του 11ου αι. (Μ.Ψελλός, Μ.Ατταλειάτης, Ι.Σκυλίτζης). Μελέτη Αφηγηματολογική, Αθήνα 2022.
- G. Schlumberger, Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Τσιμισκής και η Βυζαντινή εποποιία, τόμος Α΄Β', εκδόσεις Βεργίνα
- Λέοντος τοῦ Διακόνου, Ἱστορίαι
- Norwich, J.J. "Byzantium", Vol. II-The Apogee'
- Vasiliev, A. "History of the Byzantine Empire, 324–1453"
- Ostrogorsky, G. "History of the Byzantine State"
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ G. Schlumberger, σελ 12
- ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη
- ↑ G. Schlumberger, σελ 95
- ↑ Παΐδας, Κωνσταντίνος (2022). Ματωμένο στέμμα. Πολιτικές δολοφονίες και απόπειρες πολιτικών δολοφονιών στις ιστοριογραφικές πηγές του 11ου αι. (Μ.Ψελλός, Μ.Ατταλειάτης, Ι.Σκυλίτζης). Μελέτη Αφηγηματολογική. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. σελ. 109-119.