Χτένα
Η χτένα, γνωστή και ως τσατσάρα, είναι ένα οδοντωτό εργαλείο για την κόμμωση και τον καθαρισμό των μαλλιών ή της γενειάδας. Οι χτένες χρησιμοποιούνται από την ύστερη προϊστορική εποχή, κάτι που αποδεικνύεται από σχετικά ευρήματα σε τοποθεσίες στο Ιράν και από παλαιότερα ευρήματα της Νατούφιας περιόδου (προ του 9500 π.Χ.).[1]
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μια χτένα αποτελείται από ένα στέλεχος και δόντια κάθετα σε αυτό και παράλληλα μεταξύ τους. Οι χτένες κατασκευάζονται από αρκετά διαφορετικά υλικά, συνήθως από πλαστικό, μέταλλο ή ξύλο. Κάποτε ήταν συνηθισμένες οι χτένες από ελεφαντόδοντο[2] και κέλυφος χελώνας[3], αλλά η έγνοια για τα ζώα που παράγουν αυτά τα υλικά έχουν μειώσει τη χρήση τους. Οι ξύλινες χτένες φτιάχνονται κυρίως από ξύλο κερασιάς ή πυξάρι. Οι καλής ποιότητας ξύλινες χτένες είναι συνήθως χειροποίητες και λειασμένες.[4]
Οι χτένες ποικίλλουν σε σχήμα ανάλογα με την ειδικότερη χρήση τους. Μία χτένα κομμωτικής έχει συνήθως μια λεπτή χειρολαβή ξεχωριστή από το στέλεχος και πυκνά δόντια. Οι κοινές χτένες έχουν συνήθως αραιότερα δόντια στο μισό στέλεχος και πυκνότερα στο άλλο μισό.[5] Θερμαινόμενες χτένες χρησιμοποιούνται για να ισιώνουν κατσαρά μαλλιά.
Χρήσεις και τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι χτένες μπορούν να έχουν διαφορετικές χρήσεις. Ιστορικά ο κύριος σκοπός τους ήταν να τακτοποιούν τα μαλλιά, ιδίως τα μακριά, αλλά και να διακοσμούν το κεφάλι. Στην Ισπανία η peineta είναι μεγάλη διακοσμητική χτένα που φοριέται στα μαλλιά για να συγκρατεί στη θέση του μια μαντίγια (πέπλο).[6][4]
Στη βιομηχανία και τη βιοτεχνία, χτένες διαχωρίζουν τις ίνες του βαμβακιού από τους σπόρους και άλλα ανεπιθύμητα σώματα (η εκκοκιστική μηχανή, που περιέχει μηχανικές χτένες και καθαρίζει το βαμβάκι από τους σπόρους ταχύτατα, έφερε πραγματική επανάσταση στην εποχή της). Οι ειδικοί της αστυνομίας χρησιμοποιούν χτένες για να συλλέγουν τρίχες και δείγματα πυτιρίδας που μπορούν να χρησιμεύσουν στην ταυτοποίηση νεκρών ή ζώντων προσώπων και της καταστάσεως της υγείας τους, ή σε τοξικολογικές έρευνες.[7]
Χτένα Afro[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η χτένα τύπου Afro έχει αραιά, μακρύτερα και χονδρά δόντια, και χρησιμοποιείται σε κατσαρά μαλλιά. Είναι επίσης λεπτότερη από τη συνηθισμένη χτένα, ενώ κάποιες φορές φοριέται επίσης ως διακοσμητικό της κεφαλής.[8][9]
Χτένα ξεψειρίσματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ειδικές χτένες χρησιμεύουν για την αφαίρεση μακροσκοπικών παρασίτων, όπως οι ψείρες του τριχωτού της κεφαλής και οι ψύλλοι, με το επανειλημμένο χτένισμα.[10] Αυτές οι χτένες έχουν πολύ πυκνά και λεπτά δόντια.[11]
Υγιεινή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η χρήση της ίδιας χτένας από περισσότερους του ενός ανθρώπους αποτελεί συχνή αιτία μολύνσεων από παράσιτα, όπως και η κοινή χρήση ενός καπέλου, καθώς ένας χρήστης μπορεί να αφήσει στη χτένα είτε ζωντανά παράσιτα, είτε αβγά ή σπόριά τους, διευκολύνοντας έτσι τη μετάδοση ψειρών, ψύλλων, ακάρεων, μυκήτων και άλλων ανεπιθύμητων οργανισμών. Τα αδελφάκια είναι πιθανότερο να μεταδώσουν ψείρες το ένα στο άλλο αν μοιράζονται μία χτένα, έτσι είναι καλύτερο το καθένα να έχει τη δική του χτένα.[12]
Η χτένα ως μουσικό όργανο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η χτένα υπήρξε η έμπνευση για την εφεύρεση του μεμβρανόφωνου μουσικού οργάνου καζού. Επιπλέον, η ίδια η χτένα αποτελεί ένα ελασματόφωνο μουσικό όργανο. Τα δόντια της έχουν αρμονικές ιδιότητες, που εξαρτώνται από το σχήμα τους, το μήκος τους και το υλικό κατασκευής τους. Μια χτένα με δόντια διαφορετικών μηκών μπορεί να παράγει διαφορετικές νότες, παρόμοια με ένα μουσικό κουτί ή λατέρνα, τα οποία αποτελούν ουσιαστικά μετεξέλιξή της.[13]
Σύγχρονες χειροποίητες χτένες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χειροποίητες χτένες που κατασκευάζονται σήμερα από μεγάλη ποικιλία νέων και ανακυκλωμένων υλικών έχουν γίνει δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια. Μεταχειρισμένα σκέιτμπορντ, παλαιοί δίσκοι βινυλίου[14], κράματα τιτανίου, ακρυλικό και τροπικό ξύλο είναι μερικά μόνο από τα υλικά που χρησιμοποιούνται.
-
Αρχαία αιγυπτιακή χτένα, περ. 15ος αιώνας π.Χ. -
Χτένα των Ετρούσκων, περ. 7ος αι. π.Χ. -
Σκυθική χτένα, περ. 400 π.Χ. -
Αρχαία ρωμαϊκή χτένα -
Η αρχαιότερη ρουνική επιγραφή που έχει βρεθεί ποτέ (160 μ.Χ.), στη χτένα του Βίμοζε (Δανία) -
Ιερατική χτένα, πιθανώς ιταλικής κατασκευής, 15ος αι. -
Σετ από χτένες ευρεθέν στο πλοίο του 16ου αιώνα «Μαίρη Ρόουζ» -
Φιλντισένια σκαλιστή χτένα του 16ου αιώνα -
Ινδική διακοσμητική μεταλλική χτένα, με ομοιώματα πτηνών. Αφαιρώντας το πώμα στο κέντρο, μπορούμε να ρίξουμε άρωμα στο άνοιγμα για να υγράνουμε με αυτό τα δόντια της χτένας και τα μαλλιά όπου είναι τοποθετημένη. -
Ξύλινη χτένα από το Πουντζάμπ -
Χτένα ξεψειρίσματος -
Σύγχρονη μεταλλική χτένα με θήκη -
Σύγχρονες χτένες από μπρούτζο, χάλυβα και τιτάνιο
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Vaux, William Sandys Wright (1 Ιανουαρίου 1850). Nineveh and Persepolis: An Historical Sketch of Ancient Assyria and Persia, with an Account of the Recent Researches in Those Countries (στα Αγγλικά). A. Hall, Virtue, & Company.
- ↑ Sandell, Hanne Tuborg· Sandell, Birger (1 Ιανουαρίου 1991). Archaeology and Environment in the Scoresby Sund Fjord (στα Αγγλικά). Museum Tusculanum Press. ISBN 9788763512084.
- ↑ White, Carolyn L. (1 Ιανουαρίου 2005). American Artifacts of Personal Adornment, 1680-1820: A Guide to Identification and Interpretation. Rowman Altamira. ISBN 9780759105898.
- ↑ 4,0 4,1 Sherrow, Victoria (1 Ιανουαρίου 2006). Encyclopedia of Hair: A Cultural History. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313331459.
- ↑ Laing, Lloyd Robert (29 Ιουνίου 2006). The Archaeology of Celtic Britain and Ireland: C.AD 400 - 1200. Cambridge University Press. ISBN 9780521838627.
- ↑ Roberts, Edward A. (10 Απριλίου 2014). A Comprehensive Etymological Dictionary of the Spanish Language with Families of Words based on Indo-European Roots: Volume II (H - Z and Appendix). Xlibris Corporation. ISBN 9781493191116.
- ↑ O'Sullivan, Frank Dalton· Wright, Walter Edward (1 Ιανουαρίου 1940). Practical Instruction in Police Work and Detective Science: A Course of Instruction ... Containing Lecture-lessons for Law Enforcement Officers and Others. American Police Review Publishing Company.
- ↑ Moore, Jennifer Grayer (14 Δεκεμβρίου 2015). Fashion Fads Through American History: Fitting Clothes into Context (στα Αγγλικά). ABC-CLIO. ISBN 9781610699020.
- ↑ Company, Johnson Publishing (17 Φεβρουαρίου 1972). Jet. Johnson Publishing Company.
- ↑ Copeland, Lennie (1 Οκτωβρίου 2001). The Lice-Buster Book: What to Do When Your Child Comes Home with Head Lice. Grand Central Publishing. ISBN 9780759526297.
- ↑ «WSU.edu». WSU.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ Sinha, Meenakshi· Rajgopal, Reena· Banerjee, Suchismita (1 Ιουνίου 2012). All You Wanted To Know About Hair Care. Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN 9788120791022.
- ↑ Bulleid, Henry Anthony Vaughan (25 Σεπτεμβρίου 1994). Cylinder musical box technology: including makers, types, dating, and music. Almar Press.
- ↑ «Tame your hipster beard with a comb made from what?».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- H. Morewitz: «A Brief History of Lice Combs», Nuvoforheadlice.com Αρχειοθετήθηκε 2008-05-10 στο Wayback Machine. (2008)
- S. Ashby: «An Atlas of Medieval Combs from Northern Europe», Internet Archaeology, 30 (2011)