Φλογέρα

Αυτό το λήμμα αφορά το παραδοσιακό μουσικό όργανο. Για το ξύλινο πνευστό την εποχή της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, δείτε: Φλάουτο με ράμφος.

Φλογέρες και σουραύλια σε μουσείο

Η φλογέρα είναι πνευστό μουσικό όργανο. Ανήκει στα ελληνικά ποιμενικά όργανα, μαζί με το σουραύλι, τη μαντούρα και το θιαμπόλι. Είναι κυλινδρικό, μακρόστενο, καθώς και ανοικτό και στα δύο του άκρα. Το ένα άκρο (κεφαλή) είναι το μέρος στο οποίο φυσά ο οργανοπαίκτης και παράγει τις κύριες δονήσεις του ήχου, και κατά μήκος του κυλίνδρου φέρει έξι ευθυγραμμισμένες οπές σε σχετικές αποστάσεις μεταξύ τους, τις οποίες κλείνει και ανοίγει με τα δάχτυλά του ο οργανοπαίκτης καθώς παίζει και οι οποίες δίνουν τα διαστήματα της διατονικής κλίμακας. Είναι παραδοσιακό μουσικό όργανο που φτιάχνεται από καλάμι, ξύλο ή κόκαλο, αλλά και πιο σύγχρονα υλικά πλέον, όπως πλαστικό. Έχει διάφορα μεγέθη και απαντάται με μήκος από 15 ως και 80 περίπου εκατοστά. Χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή μουσική. Ειδικά στα Πομακοχώρια της Θράκης, η φλογέρα που χρησιμοποιείται ονομάζεται πιστέλκα.

Στην Ελλάδα η φλογέρα κάποιες φορές συγχέεται λανθασμένα με το φλάουτο με ράμφος, το οποίο όμως φέρει επιστόμιο καθώς και επτά συν μία (στο άνω πίσω μέρος) οπές οι οποίες δίνουν τα διαστήματα της χρωματικής κλίμακας και είναι από τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται για την εισαγωγή στην εκπαίδευση της μουσικής στα δημόσια σχολεία.

Μέρη

• Άνω μέρος ή κεφαλή: είναι το μέρος στο οποίο φυσά ο οργανοπαίκτης.
• Κυρίως μέρος ή σώμα: είναι το μέρος που βρίσκονται οι ευθυγραμμισμένες οπές της φλογέρας.
• Κάτω μέρος ή πόδι: περιέχει την τελευταία των ευθυγραμμισμένων οπών.

Σε κάποιες φλογέρες τα τρία μέρη δεν είναι διακριτά, π.χ. σε μια φλογέρα που φτιάχνεται από καλάμι.

Παραγωγή του ήχου

Η φλογέρα κρατιέται λίγο λοξά, προς τα δεξιά, έτσι,ώστε όταν ο παίκτης φυσάει, ο αέρας να χτυπά στην απέναντι κόγχη του χείλους της φλογέρας και να δημιουργεί τον ήχο. Κρατιέται προς τα δεξιά, όταν ο παίκτης είναι δεξιόχειρας, με τα δάχτυλα του δεξιού χεριού (δείκτη, μέσο και παράμεσο) στο κάτω μέρος της φλογέρας και τα ίδια δάχτυλα, του αριστερού χεριού, επάνω, προς τη μεριά του στόματος. Το αντίθετο όταν ο παίκτης είναι αριστερόχειρας. Με μαλακό φύσημα η φλογέρα δίνει μια σειρά χαμηλούς φθόγγους ενώ με πιο δυνατό φύσημα και με τους ίδιους δακτυλισμούς, δίνει τους ίδιους φθόγγους μια οκτάβα υψηλότερα.