Φλιτζάνι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φλιτζάνι και πιατάκι ροκοκό, φτιαγμένο περίπου το 1753 από πορσελάνη με σμάλτο, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες.

Το φλιτζάνι είναι δοχείο ανοιχτό στο επάνω μέρος, που χρησιμοποιείται για τη συγκράτηση, έκχυση ή πόση υγρών. Αν και χρησιμοποιείται κυρίως για υγρά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για αποθήκευση στερεών προς έκχυση (π.χ. ζάχαρη, αλεύρι, δημητριακά, αλάτι).[1][2] Τα φλιτζάνια κατασκευάζονται από γυαλί, μέταλλο, πορσελάνη,[3] πηλό, ξύλο, πέτρα, κόκαλο, πολυστυρένιο, πλαστικό, αλουμίνιο ή άλλα υλικά και συνήθως έχουν μία ή δύο λαβές. Τα φλιτζάνια χρησιμοποιούνται για πόση σε ένα ευρύ φάσμα πολιτισμών και κοινωνικών τάξεων,[4] ενώ διαφορετικά είδη φλιτζανιών χρησιμοποιούνται συνήθως για διαφορετικά υγρά ή σε διαφορετικές περιστάσεις.[5][6] Τα μεγαλύτερα και ψηλότερα φλιτζάνια λέγονται και κούπες.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα φλιτζάνια χρησιμοποιούνταν πριν από την καταγραφή τους στην ιστορία, καθώς έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικούς χώρους σε όλο τον κόσμο. Τα προϊστορικά φλιτζάνια κατασκευάζονταν μερικές φορές από κοχύλια και κούφιες πέτρες.[7]

Στην αρχαία Μεσοποταμία, κατασκευάζονταν φλιτζάνια για διάφορους σκοπούς, ίσως και για μεταφορά και κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.[8]

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χρησιμοποιούσε φλιτζάνια σε όλη την Ευρώπη, με αξιοσημείωτα παραδείγματα όπως ασημένια φλιτζάνια στην Ουαλία και ένα γυάλινο φλιτζάνι που αλλάζει χρώματα στην αρχαία Θράκη.[9][10] Στην Αγγλία, έχουν ανακαλυφθεί φλιτζάνια που χρονολογούνται από αρκετές χιλιάδες χρόνια, όπως το 3.700 ετών περίπου Rillaton Gold Cup. Τα φλιτζάνια χρησιμοποιήθηκαν στην Αμερική αρκετούς αιώνες πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων.[11]

Πολιτιστική σημασία και χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεδομένου ότι τα φλιτζάνια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εστίασης από αμνημονεύτων χρόνων, έχουν γίνει πολύτιμο μέρος της ανθρώπινης κουλτούρας. Το σχήμα ή η εικόνα ενός φλιτζανιού διαφέρουν στους ανθρώπινους πολιτισμούς.

Μοναρχία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικά, οι μονάρχες ανησυχούσαν ότι θα δολοφονηθούν μέσω δηλητηρίασης. Για να αποφύγουν αυτήν την κατάληξη, χρησιμοποιούσαν συχνά προσωπικά φλιτζάνια, τα οποία φυλούσαν φρουροί.

Θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φλιτζάνι νάτλα (εβραϊκά: נַטְלָה) με δύο λαβές που χρησιμοποιείται για τελετουργικό πλύσιμο στον Ιουδαϊσμό.

Οι αρχαίες ελληνικές θρησκευτικές πρακτικές περιλάμβαναν τις σπονδές. Το ρυτό ήταν ένα φλιτζάνι που χρησιμοποιούνταν σε αυτές τις τελετές.

Κουζίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μεζούρα, μια προσαρμογή ενός απλού φλιτζανιού, είναι ένα συνηθισμένο σύνεργο μαγειρικής που χρησιμοποιείται τουλάχιστον από τους ρωμαϊκούς χρόνους. Εκτός από δοχεία πόσης, μεγάλα φλιτζάνια, που λέγονται και κούπες, χρησιμοποιούνται και ως εναλλακτικά σκεύη αντί για μπολ ή βαθιά πιάτα, ειδικά για σούπα. Υπάρχουν συνταγές για το μαγείρεμα διαφόρων πιάτων μέσα σε φλιτζάνι στο φούρνο μικροκυμάτων.[12][13][14]

Ανάπτυξη του παιδιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χρήση του φλιτζανιού για να πιει κάτι αποτελεί σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη ενός μωρού. Συνιστάται τα παιδιά να μεταβαίνουν από το μπιμπερό σε φλιτζάνι μεταξύ έξι μηνών και ενός έτους.[15][16] Τα φλιτζάνια για μωρά είναι συνήθως φτιαγμένα από πλαστικό ή άλλο αύθραυστο υλικό.

Διαφήμιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον ανεπτυγμένο κόσμο, συχνά μοιράζονται φλιτζάνια για διαφημιστικούς σκοπούς. Για παράδειγμα, μια εταιρεία μπορεί να μοιράσει φλιτζάνια με το λογότυπό της σε μια εμπορική έκθεση ή μια πόλη μπορεί να μοιράσει φλιτζάνια με συνθήματα που προωθούν την ανακύκλωση. Υπάρχουν εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες εκτύπωσης πάνω σε φλιτζάνια.[17][18]

Είδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ονόματα διαφορετικών ειδών φλιτζανιών διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή ή/και τη χρήση.

Φλιτζάνια τσαγιού σε πιατάκια.

Ενώ θεωρητικά, τα περισσότερα φλιτζάνια είναι κατάλληλα για κάθε πόσιμο υγρό, τα ζεστά ροφήματα όπως τσάι σερβίρονται γενικά είτε σε κούπες είτε σε φλιτζάνια τσαγιού από πορσελάνη. Αντίστοιχα, υπάρχουν φλιτζάνια ειδικά για διαφορετικά είδη καφέ.

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Producer Chris. «Radio 1 Movies Blog: Who Drank From This?». BBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  2. ↑ «Cup - Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary». Merriam-webster.com. 31 Αυγούστου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  3. ↑ «Cup | Define Cup at Dictionary.com». Dictionary.reference.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2019. 
  4. ↑ Producer Chris. «Radio 1 Movies Blog: Who Drank From This? The Answer». BBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  5. ↑ «What Are the Different Types of Coffee Cups? (with pictures)». Wisegeek.com. 18 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  6. ↑ Rigby 2003: p. 573–574.
  7. ↑ Examples include a hollowed stone used to hold pigment for cave painting (see History of technology), and mussel shells used to hold cosmetics. Relics of this style of cup have been found in Egyptian burial sites.
  8. ↑ «The Archaeology News Network: Gold cup headlines Mesopotamia exhibition». Archaeologynewsnetwork.blogspot.com. 24 Απριλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  9. ↑ «Roman Cup - Archaeology Magazine Archive». Archaeology. Μαρτίου–Απριλίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2014. 
  10. ↑ Merali, Zeeya (Σεπτεμβρίου 2013). «This 1,600-Year-Old Goblet Shows that the Romans Were Nanotechnology Pioneers». Smithsonian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2014. 
  11. ↑ Norton, Elizabeth (6 Αυγούστου 2012). «Starbucks of Ancient America?». ScienceNOW. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2014. 
  12. ↑ «Coffee Cup Quiche». St. Louis Post-Dispatch. 1 May 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 5, 2015. https://web.archive.org/web/20150105150521/http://www.stltoday.com/lifestyles/food-and-cooking/recipes/coffee-cup-quiche/article_2d121f31-d6b0-564c-bbac-6fca97a08276.html. Ανακτήθηκε στις 9 February 2014. 
  13. ↑ «5 συνταγές για κέικ στο φλιτζάνι». www.MamaPeinao.gr. 8 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2024. 
  14. ↑ «Μηλόπιτα στο φλιτζάνι συνταγή από τον/την Cookpad Greece». Cookpad. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2024. 
  15. ↑ «Introducing a cup: 8 months and over». Heinz For Baby. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  16. ↑ Last reviewed: July 2012 (1 Ιανουαρίου 2000). «How can I encourage my toddler to drink from a cup?». BabyCentre. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  17. ↑ «Το άκρον άωτον της ανοησίας -Τύπωσαν σε φλιτζανάκια του καφέ τη φωτογραφία του Χίτλερ». iefimerida.gr. 12 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2024. 
  18. ↑ «Εσύ πόση... "εϊτίλα" αντέχεις;». Cretalive. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φλιτζάνι&oldid=10376802"