Το Εξπρές του Μεσονυχτίου (ταινία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το Εξπρές του Μεσονυχτίου
ΣκηνοθεσίαΆλαν Πάρκερ
ΠαραγωγήColumbia Pictures
ΣενάριοΜπίλι Χέιζ
(βιβλίο)
Όλιβερ Στόουν
(σενάριο)
Βασισμένο σεMidnight Express
ΠρωταγωνιστέςΜπραντ Ντέιβις
Ράντι Κουέιντ
Τζον Χερτ
Πολ Λ. Σμιθ
Ιρέν Μίρακλ
ΜουσικήΤζόρτζιο Μόροντερ
ΤραγούδιΤζώρτζιο Μορόντερ
ΦωτογραφίαΜάικλ Σέρεζιν
ΜοντάζΤζέρι Χάμπλινγκ
ΕνδυματολόγοςMilena Canonero
Εταιρεία παραγωγήςColumbia Pictures
ΔιανομήColumbia Pictures, Netflix και Vudu
Πρώτη προβολήCountry flag 6 Οκτωβρίου 1978
Country flag 20 Σεπτεμβρίου 1978
Διάρκεια121 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[1][2][3] και Ηνωμένο Βασίλειο[1][2]
Γλώσσααγγλικά
Προϋπολογισμός$2.3 εκ.
Ακαθάριστα έσοδα$35 εκ.
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Εξπρές του Μεσονυχτίου (αγγλικά: Midnight Express) είναι αμερικανική δραματική ταινία παραγωγής 1978, σε σκηνοθεσία Άλαν Πάρκερ. Το σενάριο έγραψε ο Όλιβερ Στόουν και είναι βασισμένο στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μπίλι Χέιζ. Πρωταγωνιστούν οι Μπραντ Ντέιβις, Ιρέν Μίρακλ, Μπο Χόπκινς, Πολ Λ. Σμιθ, Ράντι Κουέιντ και Τζον Χερτ. Ο Χέιζ ήταν ένας Αμερικανός φοιτητής που κλείστηκε σε τουρκική φυλακή με την κατηγορία ότι προσπάθησε να περάσει λαθραία χασίς.

Η ταινία ξεφεύγει αρκετά από τα γεγονότα που περιγράφει το βιβλίο, ειδικά στην παρουσίαση των Τούρκων.[4] Αρκετά χρόνια αργότερα, τόσο ο Χέιζ όσο και ο Στόουν, δήλωσαν ότι μετάνιωσαν για την απεικόνιση των Τούρκων στην ταινία.[5][6] Ο τίτλος στην αργκό των φυλακών, σημαίνει την προσπάθεια κρατούμενου να αποδράσει.

Η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των Ηνωμένων Πολιτειών στις 6 Οκτωβρίου 1978. Έλαβε πολύ καλές κριτικές, με αρκετούς να επαινούν την ερμηνεία του Ντέιβις, το καστ, το σενάριο, τη σκηνοθεσία και τη μουσική του Τζόρτζιο Μόροντερ. Έλαβε έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ, ανάμεσά τους για Καλύτερη Ταινία και Σκηνοθεσία, κερδίζοντας δύο, στις κατηγορίες Διασκευασμένου Σεναρίου και Μουσικής.

Πλοκή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 6 Οκτωβρίου 1970, μετά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη, ο Αμερικανός Μπίλι Χέιζ συλλαμβάνεται από την τουρκική αστυνομία για κατοχή μαριχουάνας καθώς ήταν έτοιμος να αναχωρήσει αεροπορικώς από τη χώρα μαζί με την κοπέλα του. Μετά από λίγο έρχεται ένας μυστηριώδης Αμερικάνος και πηγαίνει τον Μπίλι σε ένα τοπικό αστυνομικό τμήμα και μεταφράζει τη συνομιλία του με έναν ντετέκτιβ. Η αστυνομία ρωτάει τον Μπίλι πώς βρέθηκε στην κατοχή του το χασίς.

Ο Μπίλι τους λέει ότι το αγόρασε από έναν ταξιτζή και προσφέρεται να βοηθήσει την αστυνομία να τον εντοπίσει με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Πηγαίνει με την αστυνομία σε μια τοπική αγορά και δείχνει τον ταξιτζή και ενώ η αστυνομία πηγαίνει να τον συλλάβει, ο Μπίλι αρχίζει να τρέχει για να τους ξεφύγει. Στριμώχνεται σε μια γωνία και συλλαμβάνεται ξανά από τον μυστηριώδη Αμερικάνο. Ο Μπίλι φυλακίζεται για 4 χρόνια και 2 μήνες για κατοχή ναρκωτικών. Στη φυλακή θα γνωρίσει και θα γίνει φίλος με άλλους κρατούμενους από τη Δύση.

Το 1974, μετά από έφεση, το Δικαστήριο απορρίπτει την αρχική ποινή των τεσσάρων χρόνων και τον καταδικάζει σε 30ετή φυλάκιση για το έγκλημά του. Η παραμονή του Μπίλι στη φυλακή μετατρέπεται σε ζωντανή κόλαση: τρομακτικές σκηνές σωματικών και πνευματικών βασανιστηρίων ακολουθούν η μία την άλλη, ενώ δωροδοκία, βία και παράνοια κυριαρχούν στη φυλακή.

Το 1975, η Σούζαν επισκέπτεται τον Μπίλι και τρομοκρατείται όταν βλέπει τι του έκαναν οι φύλακες. Του δίνει ένα σημειωματάριο με λεφτά κρυμμένα μέσα, ελπίζοντας ότι θα τον βοηθήσουν να δραπετεύσει. Αφού εισαχθεί στο ψυχιατρικό άσυλο της φυλακής, ο Μπίλι θα προσπαθήσει να αποδράσει, δωροδοκώντας τον αρχιφύλακα να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο όπου δεν υπάρχουν φύλακες. Ο αρχιφύλακας όμως τον πηγαίνει σε ένα άλλο δωμάτιο και επιχειρεί να τον βιάσει. Ο Μπίλι τον σκοτώνει. Φοράει τη στολή του και καταφέρνει να αποδράσει από την μπροστινή πόρτα. Στον επίλογο, αναφέρεται ότι τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1975, ο Μπίλι πέρασε τα σύνορα προς την Ελλάδα κι έφτασε στο σπίτι του τρεις εβδομάδες αργότερα.

Ηθοποιοί και Χαρακτήρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μπραντ Ντέιβις στον ρόλο του Μπίλι Χέιζ
  • Ιρέν Μίρακλ στον ρόλο της Σούζαν
  • Μπο Χόπκινς στον ρόλο του Τεξ, ο μυστηριώδης Αμερικάνος
  • Πάολο Μπονατσέλι στον ρόλο του Ρίφκι
  • Πολ Λ. Σμιθ στον ρόλο του Χαμιντού
  • Ράντι Κουέιντ στον ρόλο του Τζίμι Μπουθ
  • Νόρμπερτ Γουέισερ στον ρόλο του Έρικ
  • Τζον Χερτ στον ρόλο του Μαξ
  • Μάικ Κίλιν στον ρόλο του Κύριου Χέιζ
  • Μιχάλης Γιαννάτος, στον ρόλο του δικαστικού μεταφραστή

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και η ταινία είναι βασισμένη σε πραγματικά περιστατικά, ο ίδιος ο Μπίλι Χέιζ έχει υποστηρίξει 20 χρόνια μετά την κυκλοφορία της ταινίας ότι η κινηματογραφική εκδοχή είναι υπερβολική και σε αρκετά σημεία πλασματική σε σχέση με τα πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στη φυλακή. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στη Μάλτα, μετά από άρνηση της άδειας που ζήτησε η παραγωγή να γίνουν τα γυρίσματα στην Κωνσταντινούπολη, όπου και η ιστορία είναι στην πραγματικότητα τοποθετημένη. Το αρχικό σενάριο του Όλιβερ Στόουν ήθελε τον Μπίλι να δραπετεύει στα βουνά αλλά ο μικρός προϋπολογισμός της ταινίας δεν επέτρεψε να γυριστεί η συγκεκριμένη σκηνή. Οι Ρίτσαρντ Γκιρ και Τζον Τραβόλτα είχαν προταθεί για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η τουρκική κυβέρνηση έκανε δημοσίως γνωστή τη δυσαρέσκειά της ως προς την παρουσίαση των Τούρκων και η ταινία απαγορεύτηκε και δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην Τουρκία μέχρι το 1992, όταν και προβλήθηκε από ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό.[7]

Διαφορές από το βιβλίο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν κάποιες διαφορές ανάμεσα στην ταινία και στα πραγματικά γεγονότα που αφηγείται το βιβλίο: Στην ταινία ο Μπίλι Χέιζ είναι στην Τουρκία μαζί με την κοπέλα του ενώ στην πραγματικότητα ήταν μόνος. Οι σκηνές βιασμού είναι επίσης πλασματικές. Ο Μπίλι Χέιζ ποτέ δεν υποστήριξε ότι βιάστηκε από τους Τούρκους φύλακες ή κακοποιήθηκε σεξουαλικά αλλά ενέδωσε σε συναινετικό σεξ. Το φινάλε διαφέρει από αυτό του βιβλίου. Στο βιβλίο, ο Χέιζ μεταφέρεται σε άλλη φυλακή και δραπετεύει κολυμπώντας σε ένα ποτάμι και φτάνοντας απέναντι. Στην ταινία σκοτώνει τον φύλακα που επιχειρεί να τον βιάσει, φοράει τη στολή του και βγαίνει από την μπροστινή πόρτα της φυλακής.[8]

Επιπλέον πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τη μουσική της ταινίας αρχικά ανατέθηκε να συνθέσει ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, τελικώς όμως την ανέλαβε ο Τζόρτζιο Μόροντερ έπειτα από άρνηση του πρώτου.[9]

Box office[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Προϋπολογισμός: 2.300.000 δολάρια[10]
  • Εισπράξεις στην Αμερική: 35.000.000 δολάρια[10]

Βραβεία & Υποψηφιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οργάνωση Κατηγορία Υποψήφιος Αποτέλεσμα Παραπομπή
Όσκαρ Καλύτερη Ταινία υποψηφιότητα [11]
Σκηνοθεσία Άλαν Πάρκερ υποψηφιότητα [11]
Διασκευασμένο Σενάριο Όλιβερ Στόουν νίκη [11]
Β' Ανδρικού Ρόλου Τζον Χαρτ υποψηφιότητα [11]
Μοντάζ Τζέρι Χάμπλινγκ υποψηφιότητα [11]
Μουσική Τζιόρτζιο Μόροντερ νίκη [11]
Φεστιβάλ Καννών Χρυσός Φοίνικας υποψηφιότητα [12]
Χρυσές Σφαίρες Καλύτερη Ταινία - Δράμα νίκη [13]
Σκηνοθεσία Άλαν Πάρκερ υποψηφιότητα [13]
Σενάριο Όλιβερ Στόουν νίκη [13]
Α' Ανδρικού Ρόλου - Δράμα Μπραντ Ντέιβις υποψηφιότητα [13]
Β' Ανδρικού Ρόλου Τζον Χαρτ νίκη [13]
Πρωτοεμφανιζόμενος Ηθοποιός Μπραντ Ντέιβις νίκη [13]
Πρωτοεμφανιζόμενη Ηθοποιός Ιρέν Μίρακλ νίκη [13]
Μουσική Τζιόρτζιο Μόροντερ νίκη [13]
BAFTA Καλύτερη Ταινία υποψηφιότητα [14]
Σκηνοθεσία Άλαν Πάρκερ νίκη [14]
Α' Ανδρικού Ρόλου Μπραντ Ντέιβις υποψηφιότητα [14]
Β' Ανδρικού Ρόλου Τζον Χαρτ νίκη [14]
Μοντάζ Τζέρι Χάμπλινγκ νίκη [14]
Πρωτοεμφανιζόμενος σε Πρωταγωνιστικούς Ρόλους Μπραντ Ντέινις υποψηφιότητα [14]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 56945. Ανακτήθηκε στις 26  Αυγούστου 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 BFI Film & TV Database. 4ce2b6be95845. Ανακτήθηκε στις 26  Αυγούστου 2020.
  3. ↑ midnight-express-1.
  4. ↑ «Real-life 'Midnight Express' character visits Turkey to 'make amends'». pr-inside.com. 15 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. 
  5. ↑ Smith, Helena (16 Δεκεμβρίου 2004). «Stone sorry for Midnight Express». The Guardian (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου2013. https://web.archive.org/web/20130828231617/http://www.theguardian.com/world/2004/dec/16/turkey.film. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2021. 
  6. ↑ Flinn, John (9 Ιανουαρίου 2004). «The real Billy Hayes regrets 'Midnight Express' cast all Turks in a bad light». Seattle Post-Intelligencer. San Francisco Chronicle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2012. https://web.archive.org/web/20121022152413/http://www.seattlepi.com/ae/movies/article/The-real-Billy-Hayes-regrets-Midnight-Express-1134196.php. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2021. 
  7. ↑ «Το Εξπρές του Μεσονυχτίου στο Internet Movie Database». IMDb. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. 
  8. ↑ James Sheldon (30 Ιουνίου 2010). «Billy Hayes and the Real Midnight Express». Μanolith. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. 
  9. ↑ «difono.gr» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2022. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Το Εξπρές του Μεσονυχτίου στο Box Office Mojo». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 «The 51st Academy Awards (1979) Nominees and Winners». oscars.org. 9 Απριλίου 1979. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 
  12. ↑ «Cannes Film Festival». IMDb. 16–30 Μαΐου 1978. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 «The 36th Annual Golden Globe Awards (1979)». goldenglobes.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 «BAFTA Awards». IMDb. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Όλιβερ Στόουν
Σκηνοθεσία
Σενάριο
Παραγωγή
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Το_Εξπρές_του_Μεσονυχτίου_(ταινία)&oldid=10413041"