Τζερόλαμο Καρντάνο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζερόλαμο Καρντάνο
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Gerolamo Cardano (Ιταλικά)
Γέννηση24  Σεπτεμβρίου 1501
Παβία
Θάνατος21  Σεπτεμβρίου 1576
Ρώμη
Χώρα πολιτογράφησηςΔουκάτο του Μιλάνου
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα
Ιταλικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Παβίας
Πανεπιστήμιο της Πάδοβας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος
μαθηματικός
αστρολόγος
εφευρέτης
μηχανικός
ιατρός
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Μπολόνια
Πανεπιστήμιο της Παβίας
Επηρεάστηκε απόΑρχιμήδης
Οικογένεια
ΣύζυγοςLucia Banderini
ΤέκναGiovanni Battista Cardano
ΓονείςFazio Cardano και Chiara Micheri
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τζερόλαμο Καρντάνο (επίσης και Τζιρόλαμο[1] ή Ιερώνυμος Καρντάνο,[2] ιτ. Gerolamo Cardano‎‎, γαλλ. Jérôme Cardan‎‎; λατ. Hieronymus Cardanus‎‎; 24 Σεπτεμβρίου 1501 – 21 Σεπτεμβρίου 1576) ήταν Ιταλός πολυμαθής λόγιος του οποίου οι γνώσεις εκτείνονταν σε όλο το εύρος των θετικών επιστημών όπως μαθηματικά, βιολογία, ιατρική, χημεία, αστρολογία και αστρονομία, φιλοσοφία και φιλολογία, καθώς και τυχερά παιχνίδια.[3] Ως προς τα μαθηματικά υπήρξε ένας από τους πλέον σημαντικούς μαθηματικούς της Αναγέννησης, καθώς υπήρξε από τους κεντρικούς θεμελιωτές της θεωρίας πιθανοτήτων, στην γεωμετρία είχε σημαντικές συνεισφορές στις υποκυκλικές καμπύλες,[4] εισήγαγε την μελέτη των διωνυμικών συντελεστών και του διωνυμικού θεωρήματος, έκανε την πρώτη συστηματική χρήση αρνητικών αριθμών στην Ευρώπη, ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τους φανταστικούς αριθμούς, ενώ το γενικό συγγραφικό του έργο αποτελείται από πάνω από 200 επιστημονικά έργα,[5] εκ των οποίων το πιο διάσημο είναι το Ars Magna (Μεγάλη τέχνη) στο οποίο ασχολήθηκε με την μελέτη των αλγεβρικών εξισώσεων.

Νεαρή ηλικία και ιατρική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξώφυλλο της αυτοβιογραφίας του Καρντάνο, επανέκδοση του 1821.

Γεννήθηκε στην Πάβια της Λομβαρδίας στην βόρεια Ιταλία και ήταν νόθος, ενώ ο πατέρας του ήταν στενός φίλος του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Είχε άλλα 3 αδέρφια τα οποία πέθαναν από την επιδημία πανώλης στο Μιλάνο όπου ζούσε έως τότε η οικογένεια και η μητέρα του μετακόμισε στην Πάβια λίγο πριν γεννηθεί. Κατά την παιδική του ηλικία είχε ασθενή κράση, ενώ ο πατέρας του ήταν ιδιαίτερα αυστηρός. Το 1520 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Παβίας για να σπουδάσει φιλοσοφία και επιστήμες παρά την θέληση του πατέρα ο οποίος τον προόριζε για νομικό. Κατά τον ιταλικό πόλεμο του 1521-1526 το πανεπιστήμιο αναγκάστηκε να διακόψει την λειτουργία του το 1524.[6] Ο Καρντάνο συνέχισε τις σπουδές το στο πανεπιστήμιο της Πάδοβας όπου απέκτησε το διδακτορικό του στην ιατρική το 1525.[7]

Διέθετε ιδιότροπο και εριστικό χαρακτήρα και είχε δυσκολία στο να βρει εργασία ως ιατρός ακόμα και στις μεγάλες πόλεις καθώς δεν μπορούσε να αποκτήσει ιατρική άδεια από τις αρχές παρά το πτυχίο του. Μετακόμισε στην κωμόπολη Σακκολόνγκο στην περιοχή της Πάδοβας όπου άρχισε να εξασκεί το ιατρικό επάγγελμα χωρίς άδεια εξάσκησης επαγγέλματος. Εκεί παντρεύτηκε και απέκτησε τρία παιδιά,[8] και αργότερα έγραψε πως αυτές ήταν οι πιο ευτυχισμένες μέρες της ζωής του.

Με το πέρασμα του χρόνου, κατάφερε μέσω διασυνδέσεων να αποκτήσει θέση καθηγητή μαθηματικών στο Μιλάνο. Εν τω μεταξύ είχε καταφέρει να αποκτήσει και την ιατρική άδεια επαγγέλματος, και έτσι εργάζονταν και ως ιατρός και ως καθηγητής μαθηματικών παράλληλα. Η φήμη του ως ιατρού είχε αυξηθεί τόσο ώστε οι οικονομικές απολαβές του του επέτρεψαν να παραιτηθεί από την θέση καθηγητή που κατείχε αν και το ενδιαφέρον του για τα μαθηματικά παρέμενε. Αργότερα έγραψε πως του είχαν γίνει προσφορές να γίνει ιατρός των βασιλέων της Δανίας, Γαλλίας, και της βασίλισσας της Σκωτίας, τις οποίες απέρριψε.[9]

Άλλες ενασχολήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πορτραίτο του Καρντάνο στην σχολή μαθηματικών και στατιστικών του πανεπιστημίου του Σαιντ Άντριους, Σκωτία

Ο Καρντάνο ήταν ο πρώτος μαθηματικός ο οποίος έκανε συστηματική χρήση των αρνητικών αριθμών.[10] Επίσης, καθώς αντιμετώπιζε συχνά οικονομικά προβλήματα, είχε εξελιχθεί σε ικανό τζογαδόρο και σκακιστή. Με βάση την ενασχόληση του αυτή έγραψε και σχετικό σύγγραμα με τίτλο Liber de ludo aleae (Βιβλίο των τυχερών παίγνιων) το 1564.[11] το οποίο περιείχε την πρώτη συστηματική μελέτη της θεωρίας πιθανοτήτων,[12] αλλά και ενότητα αφιερωμένη στο πως μπορεί να κλέψει κάποιος. Η πιο σημαντική συνεισφορά του στα μαθηματικά ωστόσο ήταν μέσω του Ars Magna, πραγματείας όπου ασχολήθηκε με την περιγραφή των κυβικών και των τεταρτοβάθμιων εξισώσεων (μέσω του Λοντοβίκο ντε Φερράρι) και στο οποίο περιέλαβε τις πρώτες δημοσιευμένες λύσεις για τις εξισώσεις αυτές το 1545. Κάποιες από τις εξισώσεις που δημοσίευσε είχαν βρεθεί από τον Νικολό Φοντάνα Ταρτάλια ο οποίος δυσαρεστήθηκε με την δημοσίευση τους, και ο οποίος είχε έντονη ακαδημαϊκή αντιπαλότητα με τον Καρντάνο.[13]

Άλλες ενασχολήσεις του περιελάμβαναν την εν μέρει εφεύρεση μηχανικών συσκευών όπως την κλειδαριά συνδυασμού, τον αναρτήρα αποτελούμενο από τρεις ομόκεντρους δακτυλίους με υποστήριξη πυξίδας ή γυροσκοπίου ώστε να περιστρέφεται ελεύθερα, και τον άξονα μετάδοσης κίνησης με περιστρεφόμενες αρθρώσεις ώστε να είναι εφικτή η μετάδοση της κίνησης υπό διαφορετικές γωνίες.

Τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπήρξαν δύσκολα καθώς ο πρωτότοκος γιος του εκτελέστηκε καθώς κρίθηκε ένοχος για την δολοφονία της συζύγου του από ερωτική αντιζηλία,[9] καθώς και αποξενώθηκε από τον άλλο του γιο αποκληρώνοντας τον καθώς του έκλεψε χρηματικά ποσά.[8] Επιπλέον, το 1570 συνελήφθη από την Ιερά Εξέταση για άγνωστο λόγο, και αναγκάστηκε να περάσει αρκετούς μήνες στην φυλακή. Με την αποφυλάκιση του, μετακόμισε στην Ρώμη όπου κατάφερε να του δοθεί οικονομική βοήθεια για το υπόλοιπο της ζωής του από τον πάπα Γρηγόριο ΙΓ´ και έγραψε την αυτοβιογραφία του. Εκεί, συνέχισε να ασκεί το επάγγελμα του ιατρού και την μελέτη της φιλοσοφίας και των μαθηματικών έως τον θάνατο του το 1576.[5][8] Αναφέρθηκε πως είχε προβλέψει ο ίδιος την ακριβή ημερομηνία του θανάτου του, ωστόσο έχει επίσης σχολιαστεί πως στην πραγματικότητα αυτοκτόνησε.[9][14]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Cardan, Girolamo» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
  2. ↑ Αργυρόπουλος, Ηλίας· Βλάμος, Παναγιώτης· Κατσούλης, Γεώργιος· Μαρκάτης, Στυλιανός· Σιδέρης, Πολυχρονης. Ευκλείδεια Γεωμετρία: Α' Γενικού Λυκείου. 
  3. ↑ Patty, Peter Fletcher, Hughes Hoyle, C. Wayne (1991). Foundations of Discrete Mathematics (International student έκδοση). Boston: PWS-KENT Pub. Co. σελ. 207. ISBN 0-534-92373-9. Ο Καρντάνο ήταν γιατρός, αστρολόγος, and μαθηματικός.... υποστήριζε την γυναίκα και τα τρία του παιδιά ποντάροντας και λέγοντας τον ωροσκόπο. 
  4. ↑ Jerome Cardan: A Biographical Study. Dodo Press. Ιανουαρίου 2009. ISBN 9781409959595. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Westfall, Richard S. «Cardano, Girolamo». The Galileo Project. rice.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2012-07-19. 
  6. ↑ Angus., Konstam, (1996). Pavia 1525 : the climax of the Italian wars. London: Osprey Military. ISBN 1855325047. OCLC 36143257. 
  7. ↑ «Cardan biography». MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2017. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Armando Maggi (1 Σεπτεμβρίου 2001). Satan's Rhetoric: A Study of Renaissance Demonology. University of Chicago Press. σελίδες 181–. ISBN 978-0-226-50132-1. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Bruno, Leonard C (2003) [1999]. Math and mathematicians : the history of math discoveries around the world. Baker, Lawrence W. Detroit, Mich.: U X L. σελίδες 60. ISBN 0787638137. OCLC 41497065. 
  10. ↑ Isaac Asimov (1977). Asimov on Numbers. Pocket Books. σελ. 119. 
  11. ↑ Στο Κεφάλαιο 20 του Liber de Ludo Aleae περιγράφει μία προσωπική εμπειρία από το 1526 και έπειτα προσθέτει ότι "πέρασαν τριάντα οκτώ χρόνια" [elapsis iam annis triginta octo]. Αυτή η πρόταση είναι γραμμένη από τον Καρτνάνο περίπου το 1564, σε ηλικία 63 χρόνων.
  12. ↑ Katz, Victor J. (2008). A History of Mathematics (3η έκδοση). σελ. 488. ISBN 978-0321387004. 
  13. ↑ «Tartaglia, Cardano and Ferrari - 16th Century Mathematics - The Story of Mathematics». www.storyofmathematics.com. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2018. 
  14. ↑ «Girolamo Cardano». www2.stetson.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2017. 

Σχετική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Cardano, Girolamo (1989). Astrological Aphorisms of Cardan. Edmonds, WA: Sure Fire Press. 
  • Cardano, Girolamo (2002). The Book of My Life. Μτφρ. Jean Stoner. New York: New York Review of Books. .
  • Cardano, Girolamo (1663). Charles Sponi, επιμ. Opera omnia. Lyons. 
  • Cardano, Girolamo (2012). Nero: an Exemplary Life. Inckstone. 
  • Dunham, William (1990). «6». Journey through Genius. John Wiley and Sons. ISBN 0-471-50030-5. 
  • Ekert, Artur. arXiv:0806.0485 «Complex and unpredictable Cardano». International Journal of Theoretical Physics 47 (8): 2101–2119. http://arxiv.org/abs/0806.0485 arXiv:0806.0485. 
  • Grafton, Anthony (2001). Cardano's Cosmos: The Worlds and Works of a Renaissance Astrologer. Harvard University Press. 
  • Morley, Henry (1854). The life of Girolamo Cardano, of Milan, Physician. London: Chapman & Hall. 
  • Ore, Øystein (1953). Cardano, the Gambling Scholar. Princeton. 
  • Sirasi, Nancy G. (1997). The Clock and the Mirror: Girolamo Cardano and Renaissance Medicine. Princeton University Press. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • (Αγγλικά) Complex Cardano (σχετικά με την ενασχόληση του με τα τυχερά παιχνίδια)


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζερόλαμο_Καρντάνο&oldid=10517915"