Ούλα φον Χόπκεν
| Ουλρίκα «Ούλα» Ελεονώρα φον Χόπκεν | |
|---|---|
 Ουλρίκα «Ούλα» Ελεονώρα φον Χόπκεν, αργότερα φον Ράϊτ και γεννηθείσα ως φον Φέρσεν | |
Κύρια επί των τιμών | |
| Γέννηση | 24 Μαρτίου 1749 Στοκχόλμη, Σουηδία |
| Θάνατος | 17 Οκτωβρίου 1810 (61 ετών) Στοκχόλμη, Σουηδία |
| Σύζυγος | Νιλς φον Χόπκεν (1750-1780) |
| Επίγονοι | Γουσταύος Λόβενχιελμ (1771–1856) Κάρολος Λόβενχιελμ (1772-1861)(Παιδί που έκανε με τον Δούκα Κάρολο Καρλόττα Λουΐζα Λόβενχιελμ (1774-1783) Φρειδερίκος Αύγουστος Λόβενχιελμ (1776-1776) |
| Πατέρας | Ρέινχολντ φον Φέρσεν |
| Μητέρα | Καρλόττας Σπάρε |
| Εθνικότητα | Σουηδική |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Ουλρίκα «Ούλα» Ελεονώρα φον Χόπκεν, αργότερα φον Ράϊτ και γεννηθείσα ως φον Φέρσεν (Σουηδικά: Ulrika "Ulla" Eleonora von Höpken, von Wright, née von Fersen) (24 Μαρτίου 1749 - 17 Σεπτεμβρίου 1810), ήταν Σουηδή κόμισσα και κυρία επί των τιμών.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ούλα Ελεονώρα φον Φέρσεν ήταν μια από τις έξι κόρες του Κόμη Κάρολου Ρέινχολντ φον Φέρσεν, ο οποίος ήταν βασιλικός δασοφύλακας, και της κυρίας επί των τιμών, Καρλόττας Σπάρε. Ήταν επίσης ανιψιά του Άξελ φον Φέρσεν του Πρεσβύτερου, ο οποίος ηγούνταν του κόμματος «Hat», και ξαδέλφη του φημισμένου Σουηδού πολίτικου, Κόμη Άξελ φον Φέρσεν του Νεότερου. Ο πατέρας της χαρακτηρίστηκε ως «ένας από τους πιο κομψούς και πνευματικούς κυρίους της εποχής του» και η μητέρα της «υμνήθηκε για την ομορφιά της» στη Γαλλική βασιλική αυλή των Βερσαλλιών, όταν συνόδευσε τη θεία και τον θείο της στο γάμο τους στη Γαλλία, δηλαδή την Ούλα Σπάρε και τον Σουηδό πρεσβευτή της Γαλλίας Κάρολο Γουσταύο Τέσσιν.
Και οι δύο γονείς της πέρασαν τη ζωή τους στην υπηρεσία του Σουηδικού Βασιλείου. Παρόμοια, και η Ουλρίκα φον Φέρσεν, καθώς και οι αδελφές της, υπηρέτησαν ως «hovfröken» (κυρίες των τιμών) πριν από το γάμο τους. Μάλιστα, από το 1767 έως το 1770, ήταν καμαριέρα της πριγκίπισσας, Σοφία Μαγδαληνής της Δανίας.
Η ερωτική της σχέση με τον Πρίγκιπα Φρειδερίκο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Κόμη Αδόλφου Λουδοβίκου Χάμιλτον, το έτος 1767, ο πρίγκιπας Φρειδερίκος Αδόλφος της Σουηδίας την ερωτεύτηκε. Παράλληλα όμως, ο πρίγκιπας Κάρολος φλέρταρε μια άλλη κυρία των τιμών, την Μπρίτα Χορν, με την ίδια πρόθεση.
Ο Χάμιλτον σχολίαζε τα εξής: «Η Μπρίτα Χορν είναι μια ξανθιά κοπέλα, με ενάρετο χαρακτήρα. Μερικές φορές όμως είναι ψυχρή, ενώ άλλες τρυφερή. Είχε σχεδόν κάνει πάθος την επιρροή (που ασκεί στον Δούκα Κάρολο). Η Δεσποινίδα φον Φέρσεν είναι αστεία, ευχάριστη, εύθυμη, αλλά κάπως ιδιότροπη. Θεώρει ολόκληρη την υπόθεση (με τον Πρίγκιπα Φρειδερίκο) ως χόμπι που κολακεύει την αυτοπεποίθηση της».[1] Δίνοντας περισσότερες λεπτομέρειες για το ζήτημα, ο Χάμιλτον περιέγραψε μια σκηνή που συνέβη στο Κινέζικο Θέρετρο (μια εξοχική κατοικία, με κινέζικο αρχιτεκτονικό στυλ, που άνηκε στην έκταση του Σουηδικού Παλατιού) εκείνο το καλοκαίρι: «Σε μια γωνία, καθόταν η βασίλισσα (Λουΐζα Ουλρίκα) και συζητούσε για την πολιτική, ενώ σε μια άλλη, βρισκόταν ο βασιλιάς (Αδόλφος Φρειδερίκος της Σουηδίας) και μιλούσε για τις τιμές του σανού και της βρώμης, με το ιππικό του. Ο πρίγκιπας Γουσταύος συζητούσε για τη μόδα και τη Γαλλία με την κόμισσα Εύα Ρίμπινγκ. Ωστόσο, ο πρίγκιπας Φρειδερίκος τσακώθηκε με την όμορφη (Ούλα Φέρσεν), ενώ ο πρίγκιπας Κάρολος ήταν πλήρως αφοσιωμένος στην (Μπρίτα Χορν), αλλά εντελώς σιωπηλός. Η πριγκίπισσα (Σοφία Μαγδαληνή) ένιωθε μεγάλη πλήξη, και οι υπόλοιποι του παλατιού χασμουριόντουσαν ή τους είχε πάρει ο ύπνος». [1] Καμία από τις δύο ρομαντικές υποθέσεις, από όσο είναι γνωστό, δεν ολοκληρώθηκε σεξουαλικά, και ούτε βέβαια η Χορν ή Φον Φέρσεν έγιναν πότε βασιλικές μαιτρέσες.
Και τα δύο ζευγάρια αντάλλαξαν βέρες ως ένδειξη μιας ανεπίσημης δέσμευσης με την πρόθεση να παντρευτούν.[1] Μάλιστα ο πρίγκιπας Φρειδερίκος Αδόλφος έκανε πρόταση γάμου στην Ούλα στον κήπο στο παλάτι Ντόρτινινχολμ και: «Εκείνη γέλασε και δέχτηκε χωρίς να έχει κανένα ενδοιασμό, διασκεδάζοντας το και νιώθοντας κολακευμένη. Η Ουλρίκα φον Φέρσεν γελούσε ακόμα όταν ο πρίγκιπας ισχυρίστηκε ότι αντάλλαξαν βέρες αλλά αυτό δεν ήταν κάτι σοβαρό, ενώ την ιδία περίοδο την είχε γεμίσει με κοσμήματα και δώρα».[2]
Και στις δύο περιπτώσεις, η βασιλική οικογένεια εναντιώθηκε στο να προχωρήσουν αυτές οι ιστορίες αγάπης. Ωστόσο, ενώ η οικογένεια της Μπρίτα Χορν υποστήριξε τον γάμο της με τον πρίγκιπα Κάρολο, η οικογένεια της Ούλρικα Ελεονώρας ήταν πολύ αρνητική στην ιδέα του να παντρέψουν την κόρη τους με τον πρίγκιπα Φρειδερίκο.[1] Οι γονείς ήταν πεπεισμένοι ότι ο βασιλικός γάμος θα ήταν ένα τεράστιο λάθος και αρνήθηκαν να τον επιτρέψουν. Αυτές οι ρομαντικές υποθέσεις των δύο πριγκίπων χρησιμοποιήθηκαν από τα πολιτικά κόμματα κατά τη διάρκεια του Κοινοβουλίου του 1769 μετά την Δεκεμβριανή κρίση (του 1768). Το κόμμα «Caps» στο οποίο άνηκε η οικογένεια της Μπρίτα Χορν, υποσχέθηκε στον Πρίγκιπα Κάρολο να τον βοηθήσει να κάνει τον γάμο του με την Μπρίτα, ακόμα και ενάντια στη θέληση του βασιλικού σπιτιού, με αντάλλαγμα όμως ο Κάρολος να στηρίξει το κόμμα. [1] Ως αντεπίθεση, το κόμμα «Hats» έκανε την ίδια ακριβώς προσφορά στον Πρίγκιπα Φρειδερίκο. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις, διότι η οικογένεια της Ούλας φον Φέρσεν αρνήθηκε να συνεργαστεί με την πολιτική παράταξη των «Hats» καθώς δεν ήθελε να γίνει ο γάμος.[1]
Στην συνέχεια ανάγκασαν την Ουλρίκα Ελεονώρα να επιστρέψει την βέρα και τα δώρα του, στον πρίγκιπα Φρειδερίκο, και αποφάσισαν να γίνει αποδεκτή η επόμενη πρόταση γάμου που θα δεχόταν στην κόρη τους, από οποιονδήποτε άλλο υποψήφιο. Για να είναι σίγουρη η οικογένεια της ότι αυτό θα συνέβαινε άμεσα, οργάνωσε έναν γάμο με τον βαρόνο Νιλς φον Χόπκεν (1750-1780), ο οποίος ήταν Αρχιστράτηγος του ιππικού της Σκάνας. Οι περιγραφές της εποχής ανέφεραν ότι ο Νιλς ήταν ένας πολύ όμορφος άντρας. Εντούτοις, ήταν σχεδόν οικονομικά κατεστραμμένος από τα χρέη του στα τυχερά παιχνίδια. Ενώ ο γάμος δεν ήταν πλήρως οργανωμένος, η οικογένεια της Ουλρίκα φον Φέρσεν υποστήριξε τον Νιλς ως μνηστήρα επειδή ήταν πολύ εμφανίσιμος και επειδή πίστευαν ότι εκείνος θα μπορούσε να κάνει την Ούλα να ξεχάσει τον πρίγκιπα και να τον ερωτευτεί, κάτι που τελικά κατάφεραν.
Η Ούλρικα και ο Νιλς φον Χόπκεν παντρεύτηκαν το 1770. Ο πρίγκιπας Φρειδερίκος στάλθηκε σε ταξίδι στο εξωτερικό και όταν επέστρεψε ένα χρόνο αργότερα, ερωτεύτηκε την ξαδέλφη της Ούλα, την Σοφία Πάιπερ.
.png)
Αρχικά, ο γάμος μεταξύ της Ουλρίκα Ελεονώρας και του συζύγου της ήταν ευτυχισμένος και παθιασμένος. Λέγεται ότι ήταν αδιάφοροι για τα οικονομικά τους προβλήματα όσο είχαν κρεβάτι, και παρομοιάστηκαν με τους μυθικούς χαρακτήρες του «Έρωτα και της Ψυχής». Το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη το 1772, την Ουλρίκα Σοφία Αλβερτίνα φον Χόπκεν αλλά το μωρό πέθανε μετά από μερικούς μήνες. Τα πρώτα σύννεφα στο γάμο τους δεν άργησαν να φανούν. Ο Νιλς άρχισε να πίνει και να παίζει ξανά τυχερά παιχνίδια. Η ενδοοικογενειακής βίας έγινε η αίτια να χωρίσουν το 1773, επειδή ο Νιλς ζήλευε την Ούλα και την χτυπούσε. Μετά από δυο χρόνια, η Ούλα φον Χόπκεν επέστρεψε στη βασιλική αυλή, όπου υπηρέτησε ως «statsfru» (καμαριέρα) της βασίλισσας Σοφίας Μαγδαληνής, από το 1775 έως το 1795.
Μία από τις Τρεις Χάριτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο Παρίσι, η μητέρα της Ουλρίκας Ελεονώρας είχε σπουδάσει χορό υπό την καθοδηγία της Μαρί Σαλλέ. Με τη σειρά της, εκείνη εκπαίδευσε τις κόρες της, και αυτές έγιναν γνωστές για τη χάρη και το ταλέντο τους στο χορό, στο Ερασιτεχνικό Βασιλικό Θέατρο του Γουσταύου Γ’.[3] Οι πιο ταλαντούχοι συμμετέχοντες του θεάτρου ήταν η Καρολίνα Λιόβενχαπτ, ο Κάρολος φον Φέρσεν, η Χεδβίγη Ουλρίκα Ντε λα Γκάρντι, ο Νιλς Μπαρκ, η Μαρία Αούρορα Ούγκλα, ο Όττο Ιάκωβος φον Μάντιφελ Ζογκέ, ο Μπρορ Σέντερστρομ και οι αδελφές Ούλα φον Χόπκεν και Αυγούστα φον Φέρσεν.[4]
Η Ουλρίκα φον Χόπκεν ήταν σύμβολο της μόδας και τραβούσε την προσοχή με τον τρόπο του ντυσίματος της. Κάποια μέρα για να προκαλέσει και να τραβήξει τα βλέμματα πάνω της, φόρεσε αντρικό παντελόνι, ενώ μια άλλη φορά ντύθηκε σαν εφημεριδοπώλης με παντελόνι από δέρμα, μπότες και σπιρούνια.[5]
Η ερωτική της ζωή μετά το χωρισμό και τα σκάνδαλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά κύριο λόγο όμως, η Ουλρίκα Ελεονώρα έγινε διάσημη για την ερωτική της ζωή. Την περίοδο της σεξουαλικής ελευθερίας της αριστοκρατίας του 18ου αιώνα, η Ούλα για κάποιο διάστημα είχε αναγνωριστεί ως σύμβολο της. Μάλιστα, το 1782 ειπώθηκε ότι «η θεά Αφροδίτη κυβερνούσε με την μορφή της Ούλας Χόπκεν».[1] Η Ούλα έκανε δύο παιδιά μετά τον χωρισμό της, τον Νιλς φον Χόπκεν (1774–1829) και την Αυγούστα Λουΐζα φον Χόπκεν (1775-1801). Το 1778, ο βαρόνος Έβερτ Βίλχελμ Τάουμπ του Όντενκατ έγινε εραστής της, αλλά τον μοιραζόταν με την Ουλρίκα Ελεονώρα Όρνσκολντ.[1] Την ίδια χρονιά, αποτέλεσε αντικείμενο σκανδάλου, όταν κυκλοφόρησαν ερωτικές επιστολές που υποτίθεται ότι γραφτήκαν από αυτήν, στις οποίες προφανώς καλούσε πολλούς άνδρες να συνευρεθούν μαζί της την ιδία στιγμή.[6] Το 1781, έγινε ο στόχος ενός άλλου σκανδάλου, όταν κάποιοι αυλικούς έφτιαξαν μια καρικατούρα με το όνομα «Lisimons», η όποια παρουσίαζε την Ούλρικα με τους τρεις εραστές της.[7] Από το 1781 και μετά όμως, η Ούλα φον Χόπκεν είχε μια σοβαρή και μόνιμη μακροχρόνια σχέση με τον «όμορφο ιπποκόμο», Τζωρτζ Τζόνας φον Ράϊτ τον νεώτερο, ο οποίος ήταν ο εραστής της για το υπόλοιπο της ζωής της και τον οποίο τελικά παντρεύτηκε.[8]
Η Ουλρίκα φον Χόπκεν ήταν έμπιστη φίλη του Βασιλιά Γουσταύου Γ΄. Όμως παρατηρήθηκε ότι τους άρεσε να μιλούν μεταξύ τους σαν να φλερτάρουν. Ο Βασιλιάς της είπε κάποτε: «Λοιπόν Ούλα, εσύ και εγώ είμαστε σίγουρα φίλοι για πάντα και δεν θα αφήσουμε ποτέ ο ένας τον άλλον», με την ιδία να απαντά: «Σε ευχαριστώ πάρα πολύ, αλλά είχα ήδη έναν αποτυχημένο γάμο και αυτός μου είναι αρκετός». [2] Το καλοκαίρι του 1780, η Ούλα αποτέλεσε και πάλι αντικείμενο σκανδάλου όταν ο εν διαστάσει σύζυγος της έφυγε από το σύνταγμα του στρατού του στη Σκάνια χωρίς να πάρει άδεια και δήλωσε δημόσια ότι ήθελε να ενωθεί με τη γυναίκα του, η οποία περίμενε να τον στεγαστεί στο διαμέρισμα της, στο Κάστρο Γκρίπσχολμ. Μετά από έκκληση της Ουλρίκας Ελεονώρας προς τον βασιλιά, ο σύζυγος της εμποδίστηκε με την βία να φτάσει στο βασιλικό Παλάτι. Επιπρόσθετα, με εντολή του μονάρχη τον ανάγκασαν με το ζόρι να πάει πίσω στο στράτευμα του και εκεί να συλληφθεί αν αυτό κρινόταν απαραίτητο.[1]
Η θέση της ως αγαπημένης φίλης και προσωπικής έμπιστης του μονάρχη κλονίστηκε από μια σύγκρουση με τον ανερχόμενο ευνοούμενο του Βασιλιά, Γουσταύο Μαυρίκιο Άρμφελτ το 1782. Συγκεκριμένα, ο Άρμφελτ, για λόγους εκδίκησης, την συκοφάντησε στον Γουσταύο Γ’, επειδή η Ούλα προηγουμένως είχε μιλήσει για εκείνον στον Βασιλιά, εκφράζοντας την γνώμη της με αρνητικό τρόπο.[9] Αυτό το χάσμα που δημιουργήθηκε στην σχέση της με τον Βασιλιά, φαίνεται να έκλεισε το έτος 1788, στο οποίο αναφέρθηκε ότι η Ούλα είχε το προνόμιο να μιλάει ανοιχτά στον μονάρχη για οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένων και πολιτικών υποθέσεων.[9] Ο Κόμης Κλάες Τζούλιους Έκεμπλαντ, ο οποίος συνέκρινε τη ζωή της με εκείνη μιας ηθοποιού σε ένα κωμικό έργο, ανέφερε στην αλληλογραφία του προς την Μπρίτα Χορν, ότι η Ούλα φον Χόπκεν ήταν «πιθανότατα η αιτία πολλών μεγαλύτερων γεγονότων, τόσο στην υψηλή κοινωνία όσο και στα θέματα μεγαλύτερης σημασίας».[1]
Τελευταία χρόνια και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά το θυελλώδες Κοινοβούλιο του 1789, ο Βασιλιάς έφτασε σε σύγκρουση με τους ευγενείς, και συνέλαβε τον θείο της Ούλας, τον Άξελ φον Φέρσεν τον Πρεσβύτερο ως ηγέτη της αριστοκρατικής αντιπολίτευσης, η οποία εναντιωνόταν στην συνέχιση του Ρωσο-Σουηδικού Πόλεμο (1788– 90) και στην θέσπιση του Βασιλικού Νόμου για την Ένωση και την Ασφάλεια. Όμως σε αντίθεση με πολλά άλλα μέλη της αριστοκρατίας, ο Άξελ δεν συμμετείχε ποτέ στην δημόσια διαμαρτυρία των γυναικών της αριστοκρατίας, με πρωτεργάτη την Ιωάννα φον Λάντινγκσαουσεν.
Το 1795, η μητέρα της Ούλας, η κυρία επί των τιμών της βασίλισσα Σοφία Μαγδαληνής, ήταν κατάκοιτη στο κρεβάτι, και γι' αυτό απαλλάχτηκε από τα καθήκοντα της. Την ιδία στιγμή όμως και οι κόρες της Ούλα και Αυγούστα εγκατέλειψαν ταυτόχρονα τις θέσεις τους στο Παλάτι, σε ένδειξη αλληλεγγύης, αλλά κυρίως για να φροντίσουν την μητέρας τους.[10] Η μητέρα τους πέθανε λίγο αργότερα τον ίδιο χρόνο. Το 1797, η Ουλρίκα φον Χόπκεν παντρεύτηκε τον «μοιραίο θαυμαστή της», τον μακροχρόνιο εραστή της, και τον πέντε χρόνια νεότερο της συνταγματάρχη Τζωρτζ Τζόνας φον Ράϊτ (1754-1800), και σύμφωνα με πληροφορίες έζησε ευτυχισμένη μαζί του στην Ουψάλα.[5] Όταν χήρεψε, έζησε κοντά στις αδελφές της και «ήταν αξιοσέβαστη τόσο για τη φιλανθρωπία της όσο και για τον εκλεπτυσμένο τρόπο της». Η Ούλα φον Χόπκεν πέθανε από καρκίνο στις 17 Σεπτεμβρίου του 1810.
Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ούλα φον Χόπκεν ήταν μια από τις «Τρεις Xάριτες» της εποχής της Βασιλείας των Γουσταύων, μαζί με την Αυγούστα φον Φέρσεν και την Λουίζα Μέϊγερφελτ. Οι τρεις αυτές κυρίες επί των τιμών, έμειναν επίσης στην ιστορία μέσα από το ποίημα «Gracernas döpelse» (Το βάπτισμα των Χαρίτων) του Ιωάννη Ερρίκου Κέλγκρεν.[11]
Επιπλέον, το 1779 η Ουλρίκα Ελεονώρα φον Χόπκεν έγινε το μοντέλο του γυμνού αγάλματος της Αφροδίτης, του γλύπτη Ιωάννη Τωβία Σεργκέλ. Όλα ξεκίνησαν, όταν ο Βασιλιάς Γουσταύος Γ΄ ήθελε να αποκτήσει ένα άγαλμα της Αφροδίτης Καλλιπύργου απέναντι από το άγαλμα του Απόλλωνα που είχε στο σαλόνι του. Ως δώρο των 15ων γενεθλίων της Ούλα, επιλέχθηκε εκείνη ως μοντέλο του προσώπου του αγάλματος.[1] Εντούτοις, τον 18ο αιώνα, ήταν αρκετά σκανδαλώδες για μια γυναίκα της κοινωνικής της θέσης να στέκεται ως πρότυπο ενός γυμνού αγάλματος. Παρόλα αυτά ο Κόμης Κλάες Τζούλιους Έκεμπλαντ παρατήρησε: «Ο (γλύπτης) Ιωάννης Τωβίας Σεργκέλ έχει τη σεμνότητα ή ίσως του το ζήτησε ο θείος Άξελ, να μην δώσει στην μορφή του γλυπτού όλη την ομοιότητα των χαρακτηριστικών (της Ούλας) που θα μπορούσε να έχει το άγαλμα, αλλά παρ 'όλα αυτά μπορείς να καταλάβεις ότι απεικονίζει εκείνη. Παραδέχομαι, παρά την αδιαφορία που έδειξα εδώ για τα κουτσομπολιά, ότι δεν θα μπορούσα να φανταστώ κάτι τέτοιο, δηλαδή ότι μια «γυναίκα» αυτού του κυρούς θα βρισκόταν εκτεθειμένη σε ολόκληρο τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο».[1] Το άγαλμα τοποθετήθηκε αργότερα στο Εθνικό Μουσείο Καλών Τεχνών.
Η φρεγάτα «Ούλα Φέρσεν» 18 όπλων του Σουηδικού Βασιλικού Ναυτικού, πήρε το όνομα της από την Ουλρίκα φον Φέρσεν-Χόπκεν. Το πλοίο συμμετείχε στην εκστρατεία του 1790 και στη Μάχη της Επανάστασης. Όμως τον Μάρτιο του 1801 καταλείφθηκε από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό κατά τη διέλευση προς τη σουηδική αποικία του Αγίου Βαρθολομαίου, αλλά απελευθερώθηκε μετά από διαπραγματεύσεις. Ωστόσο καταστράφηκε το 1807. [12]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ingvar Andersson: Gustavianskt (1979)
- Carl Rimberg: Svenska Folkets underbara öden VII. Gustav III: s och Gustav IV Adolfs tid 1756–1792
- Carl Forsstrand (στα σουηδικά): De tre gracerna, minnen och anteckningar från Gustaf III: s Stockholm ("Οι τρεις χάρες, αναμνήσεις και νότες από τη Στοκχόλμη του Gustav III") Hugo Gebers förlag (1912)
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Erdmann, Nils, Vid hovet och på adelsgodsen i 1700-talets Sverige: en tidskrönika, Wahlströms, Stockholm, 1926
- ↑ 2,0 2,1 Alma Söderhjelm (1945). Gustav III:s syskon (The siblings of Gustav III) Stockholm: Albert Bonniers Förlag. 23033 (Swedish)
- ↑ Gunilla Roempke (1994). Gunilla Roempke. ed. Vristens makt – dansös i mätressernas tidevarv (The power of the ankle - dancer in the epoch of the royal mistresses) Stockholm: Stockholm Fischer & company. (ISBN 91-7054-734-3)
- ↑ Göran Alm och Rebecka Millhagen: Drottningholms slott. Bd 2, Från Gustav III till Carl XVI Gustaf / [utgiven] i samarbete med Kungl. Hovstaterna och Statens fastighetsverk (2010)
- ↑ 5,0 5,1 Alma Söderhjelm (1945). Gustav III:s syskon. Stockholm: Albert Bonniers Förlag.
- ↑ Cecilia af Klercker (1908). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok I 1775–1782 (The diaries of Hedvig Elizabeth Charlotte II) (στα Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag. σελ. 237.
- ↑ Cecilia af Klercker (1908). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok I 1775–1782 (The diaries of Hedvig Elizabeth Charlotte II) (στα Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag. σελ. 326.
- ↑ Hedvig Elisabet Charlotta (1902). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok. 1, 1775–1782. Stockholm: Norstedt. Libris p. 454
- ↑ 9,0 9,1 Hedvig Elisabet Charlotta (1903). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok. II, 1783–1788. Stockholm: Norstedt
- ↑ Cecilia af Klercker (1923). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok V 1795–1796 (The diaries of Hedvig Elizabeth Charlotte V 1795–1796) (στα Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag Stockholm. σελ. 116.
- ↑ Carl Forsstrand: De tre gracerna, minnen och anteckningar från Gustaf III:s Stockholm. Hugo Gebers förlag (1912)
- ↑ Cecilia af Klercker (1936). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok VII 1800–1806 (The diaries of Hedvig Elizabeth Charlotte VIII 1800–1806) (στα Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag Stockholm. σελ. 79.