Οικονομικός αλφαβητισμός
Ο οικονομικός αλφαβητισμός ή χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός (αγγλικά: financial literacy) περιγράφει την ανθρώπινη «ικανότητα κατανόησης των βασικών αρχών των επιχειρήσεων και των οικονομικών». Οι Λουζάρντι & Μίτσελ[1] αναφέρουν ότι η έννοια σχετίζεται με την ικανότητα του ανθρώπου να επεξεργάζεται χρηματοοικονομικές/οικονομικές πληροφορίες και να λαμβάνει «τεκμηριωμένες αποφάσεις για τον οικονομικό σχεδιασμό, τον πλούτο, τη συσσώρευση πλούτου, τη σύνταξή του και το χρέος του». Αναλυτικότερα, ο ΟΟΣΑ[2] ορίζει ότι ο οικονομικός αλφαβητισμός αφορά στη διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος ως καταναλωτής βελτιώνει την κατανόηση των οικονομικών προϊόντων, εννοιών και κινδύνων και μέσω πληροφοριών, διδασκαλίας ή/και αντικειμενικών συμβουλών, αναπτύσσει εκείνες τις δεξιότητες που χρειάζονται ώστε να κατανοήσει τους οικονομικούς κινδύνους και τις ευκαιρίες, να κάνει ενημερωμένες επιλογές, να γνωρίζει πού να απευθυνθεί για βοήθεια και να λάβει άλλα αποτελεσματικά μέτρα για να βελτιώσει την οικονομική του ευημερία. Ο όρος περιλαμβάνει, δηλαδή, την ικανότητα κατανόησης των οικονομικών επιλογών, το προγραμματισμό για το μέλλον αλλά και τη σωστή χρήση και τη διαχείριση των προκλήσεων που συνδέονται με τα γεγονότα της ζωής, όπως η απώλεια θέσεων εργασίας, η αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση ή ακόμη και την πληρωμή για την εκπαίδευση των παιδιού. Η σχετική βιβλιογραφία με τον οικονομικό αλφαβητισμό αφορά κυρίως σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η κοινωνιολογία, η οικονομία ενώ η συχνότητα των άρθρων της αυξάνεται δραματικά μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 όπου η πολυδιάστατη έννοια του συζητείται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο από κυβερνήσεις και οργανισμούς.
Μέτρηση ικανοτήτων οικονομικού αλφαβητισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πρώτες προσπάθειες μέτρησης του οικονομικού αλφαβητισμού έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (Η.Π.Α.). Στη συνέχεια ακολούθησαν πολλές μελέτες και το 2005 οι Αμερικάνες οικονομολόγοι Λουζάρντι και Μίτσελ ανέπτυξαν ένα μοντέλο που περιέχει τρία βασικά ερωτήματα σχετικά με τις έννοιες του επιτοκίου, του πληθωρισμού και της διαφοροποίησης των κινδύνων με στόχο την αξιολόγηση του οικονομικού αλφαβητισμού κάποιου ενήλικα. Οι τρεις αυτές ερωτήσεις χρησιμοποιούνται διεθνώς έως σήμερα. Ανάλογα μοντέλα για τη μέτρηση του οικονομικού αλφαβητισμού έχουν αναπτυχθεί και από άλλους όπως για παράδειγμα το αναλυτικό ερωτηματολόγιο του ΟΟΣΑ που απευθύνεται σε ενήλικες μεταξύ 18 και 79 ετών[3].
Προγράμματα οικονομικού αλφαβητισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο οικονομικός αλφαβητισμός αποτελεί αντικείμενο οργανωμένων προγραμμάτων οικονομικής εκπαίδευσης που συμβάλλουν την απόκτηση των απαραίτητων δεξιοτήτων και καλύπτουν θέματα όπως ο προϋπολογισμός, η αποταμίευση και η διαχείριση πιστώσεων. Τα προγράμματα αυτά παρέχονται με διάφορους φορείς και με ποικίλους τρόπους, από μεγάλες εκστρατείες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης έως και προσωπικές συζητήσεις στα γραφεία των τραπεζών. Άλλα προγράμματα περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά εργαστήρια που προσφέρονται από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και βιβλιοθήκες, προγράμματα που προσφέρονται στο χώρο εργασίας και τα οποία όλο και περισσότερο βασίζονται σε καινοτόμες προσεγγίσεις και λύσεις που χρησιμοποιούν σύγχρονη τεχνολογία όπως ιστοσελίδες, πολυμέσα κλπ.
Στην Ελλάδα, δεν έχει αναπτυχθεί ως τώρα κάποιο ολοκληρωμένο τέτοιο πρόγραμμα, αλλά υπάρχουν μεμονωμένες προσπάθειες όπως το παράδειγμα των δημοτικών βιβλιοθηκών που έχουν αρχίσει μετά την οικονομική κρίση να εφαρμόζουν προγράμματα κυρίως για αναζήτηση εργασίας. Επίσης, έχει αρχίσει τη δράση του το Ινστιτούτο Χρηματικοοικονομικού Αλφαβητισμού που έχει ως στόχο τη διάδοση της χρηματοοικονομικής γνώσης και την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού.
Οικονομικός αλφαβητισμός και βιβλιοθήκες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σχέση του οικονομικού αλφαβητισμού με τις βιβλιοθήκες αρχίζει από τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν δημιουργήθηκαν τα πρώτα εξειδικευμένα τμήματα για οικονομική πληροφόρηση (business reference). Αλλά, η συμβολή τους έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με τη διοργάνωση σεμιναρίων, προγραμμάτων εκπαίδευσης, δημιουργίας καλών πρακτικών[4] και σε παράλληλη σχέση με τα προγράμματα Πληροφοριακής Παιδείας[5].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2014). The economic importance of financial literacy: Theory and evidence. Journal of Economic Literature, 52(1), 5-44.
- ↑ OECD (2018), OECD/INFE Toolkit for measuring financial literacy and financial inclusion. Διαθέσιμο στο: http://www.oecd.org/financial/education/2018-INFE-FinLit-Measurement-Toolkit.pdf (Πρόσβαση 17/10/2019)
- ↑ OECD/INFE (2011). Measuring financial literacy: Core questionnaire in measuring financial literacy: Questionnaire and guidance notes for conducting an internationally comparable survey of financial literacy. OECD, Paris. Διαθέσιμο στο: https://www.oecd.org/finance/financial-education/49319977.pdf (Πρόσβαση 17/10/2019)
- ↑ Reference and User Services Association (RUSA) (2014). Financial literacy education in libraries: guidelines and best practices for service. Διαθέσιμο στο: http://www.ala.org/rusa/sites/ala.org.rusa/files/content/FLEGuidelines_Final_September_2014.pdf (Πρόσβαση 17/10/2019)
- ↑ Περισσότερες πληροφορίες για Προγράμματα Οικονομικού Αλφαβητισμού και το ρόλο των βιβλιοθηκών στα: Αγγελική Οικονόμου "Πληροφοριακή Παιδεία: Θεματικές προσεγγίσεις με έμφαση στην οικονομία”, Β’ Κύκλος Διαλέξεων Οικονομικού Περιεχομένου για Βιβλιοθήκες - Εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές βιβλιοθήκες, ο ρόλος του Βιβλιοθηκονόμου (οικονομικός αλφαβητισμός), Δίκτυο Οικονομικών Βιβλιοθηκών (ΔΙ.Ο.ΒΙ.), Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ – Βιβλιοθήκη). http://diovi.lib.unipi.gr/index.php/2016-06-02-15-49-29/179-2017-8 και Ασπασία Τόγια και Στέλλα Κορομπίλη, "Οικονομικός αλφαβητισμός στο σύνθετο οικονομικό περιβάλλον: νέοι ρόλοι για τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες", 2η Επιστημονική Ημερίδα ΔΙ.Ο.ΒΙ. «Οικονομικές βιβλιοθήκες: δεξαμενές πληροφόρησης και κατάρτισης», Τετάρτη 6 Ιουνίου 2018, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αμφιθέατρο «Γεώργιος Καραμπατζός». https://www.docdroid.net/9rFJG8q/korobilitogia-finlit.pdf
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού (Financial Literacy Institute), https://www.gfli.gr/
OECD, International Network on Financial Education (INFE), πλατφόρμα συλλογής δεδομένων για τον οικονομικό αλφαβητισμό, http://www.financial-education.org/home.html