Οικία Τιβέριου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 41°53′24.7″N 12°29′10.3″E / 41.890194°N 12.486194°E / 41.890194; 12.486194

Οικία Τιβέριου
Χάρτης
Είδοςdomus, αρχαιολογική θέση και αρχαία ρωμαϊκή κατασκευή
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°53′25″N 12°29′10″E
Διοικητική υπαγωγήΡώμη
ΧώραΙταλία
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Σχέδιο του Παλατίνου λόφου και της Οικίας Τιβερίου.

Η Οικία Τιβερίου, λατιν.: Domus Tiberiana, ήταν ένα αυτοκρατορικό, ρωμαϊκό ανάκτορο στην αρχαία Ρώμη, που βρισκόταν στη βορειοδυτική γωνία του Παλατίνου λόφου. Πιθανότατα πήρε το όνομά του από μία οικία, που έκτισε ο Αυτοκράτορας Τιβέριος, ο οποίος είναι γνωστό ότι έζησε στον Παλατίνο, αν και καμία πηγή δεν αναφέρει ότι έκτισε μία κατοικία. [1] Διευρύνθηκε από τους διαδόχους του Τιβερίου και θα ήταν η κύρια ρωμαϊκή κατοικία του Τιβερίου, του Καλιγούλα, του Κλαύδιου και του Νέρωνα κατά την πρώιμη περίοδο της βασιλείας του. [2] Σχετικά λίγα είναι γνωστά για το κτίριο αρχαιολογικά, καθώς οι κήποι Φαρνέζε καταλαμβάνουν τη θέση του κύριου επιπέδου από τον 16ο αι., καθιστώντας δύσκολη την ανασκαφή. [3]

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ερείπια της Οικίας του Τραϊανού, που υψώνονται επάνω από την Αγορά και την Οικία των Εστιάδων.

Τα ερείπια της Οικίας Τιβερίου βρίσκονται στη βορειοδυτική γωνία του Παλατίνου, με θέα την κοιλάδα (Velabrum) και τη Ρωμαϊκή Αγορά από κάτω, με τον Καπιτωλίνο λόφο πιο πέρα. Η τοποθεσία περιλαμβάνει μία περιοχή περίπου 150 μ. Χ 120 μ. (492 x 394 πόδια), [4] και καταλαμβάνεται από το επίπεδο των Κήπων Φαρνέζε, οι οποίοι κατασκευάστηκαν το 1550 από τον καρδινάλιο Αλεσάντρο Φαρνέζε. Τα ορατά λείψανα είναι εκείνα των επιβλητικών τοξωτών κατασκευών στήριξης στη βόρεια πλαγιά του λόφου, που κτίστηκαν επί Δομιτιανού, Τραϊανού και Αδριανού. [5] Στο επίπεδο της Αγοράς, τα ερείπια ενός συγκροτήματος προθαλάμων, το οποίο ξεκίνησε από τον Δομιτιανό και ολοκληρώθηκε από τον Αδριανό, βρίσκονται πίσω από τον Ναό του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Από εδώ υπήρχε μία ράμπα πρόσβασης, που οδηγούσε στην πλαγιά του λόφου με την Οικία Τιβερίου στην κορυφή. [6]

Ο πυρήνας της Οικίας ήταν προσανατολισμένος γύρω από ένα μεγάλο περιστύλιο με στοές, που το περιέβαλαν σε τέσσερις πλευρές. Δύο σύνολα δωματίων, που χωρίζονται από έναν φαρδύ διάδρομο κτίστηκε νότια αυτού του περιστυλίου και ένα άλλο σύνολο δωματίων βρισκόταν στα βόρεια. [7] Κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της Οικίας είναι η 130 μέτρων (427 ποδών) μακριά κρυπτή στοά από την εποχή του Νέρωνα, με ψηφιδωτά δάπεδα και κακώς διατηρημένες τοιχογραφίες. Αυτή η κρυπτή στοά συνδέθηκε με το παλάτι των Φλαβίων, όταν αυτό κτίστηκε. Στη νοτιοανατολική γωνία του ανακτόρου, κοντά στην Οικία της Λιβίας, βρίσκονται τα ερείπια μίας ελλειπτικής λεκάνης, που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε ως ιχθυδεξαμενή. [8] Στη νοτιοδυτική πρόσοψη βρίσκεται μία στοά με μία σειρά από δωμάτια, τα οποία πιστεύεται ότι στέγαζαν την Πραιτωριανή φρουρά με βάση τα γκράφιτι, που βρέθηκαν σε αυτά. [9]

Ιστορία του Κτιρίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώιμη Αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τοξωτές προβλήτες της Οικίας Τιβερίου.

Η επιστημονική ομόφωνα υποστηρίζουν ότι ο Τιβέριος έκτισε ένα υπέροχο σπίτι ως πρώτος της Συγκλήτου (princeps), το οποίο θα αποτελούσε τη βασική δομή για ένα συγκρότημα κτιρίων, που αναπτύχθηκε από τους διαδόχους του: Καλιγούλα, Κλαύδιο και Νέρωνα. [10] Είναι πιθανό ο Τιβέριος να έκτισε την Οικία του στη θέση της Οικίας τού πατέρα του (Τιβέριου Κλαύδιου Νέρωνα) και στον τόπο γέννησής του, καθώς οι ανασκαφές αποκάλυψαν ένα παλαιότερο σπίτι της Δημοκρατικής εποχής κτισμένο σε υψηλό βάθρο, κάτω από το δυτικό άκρο της Οικίας Τιβερίου. [11]

Το όνομα Domus Tiberiana εμφανίζεται για πρώτη φορά στις Ιστορίες του Τάκιτου σε σχέση με τη δολοφονία του Γάλβα το 69 μ.Χ. [12] Ωστόσο, παλαιότερες αναφορές στις οικίες του Καλιγούλα, του Κλαυδίου και του Νέρωνα στον Παλατίνο από συγγραφείς όπως ο Σουητώνιος και ο Πλούταρχος συμφωνούν με τη θέση της Οικίας Τιβερίου, καθιστώντας πιθανό ότι πρόκειται για μία και την αυτή οικία. [13] Ο Σουητώνιος αναφέρει ότι ο Καλιγούλας επέκτεινε το παλάτι στην Αγορά, όπου μετέτρεψε τον ναό του Κάστορα και του Πολυδεύκη σε προθάλαμο εισόδου. [14] Αν και έχουν απομείνει ελάχιστα ίχνη από αυτή την επέκταση, τα ερείπια τοιχοποιίας και μία μεγάλη ορθογώνια πισίνα διαστάσεων 9 μ. x 26 μ. (30 ποδών x 85 ποδών) που βρίσκεται μέσα σε μία αυλή, μπορούν να διακριθούν πίσω από τον ναό του Κάστορα και του Πολυδεύκη. [15]

Το σύμπλεγμα των κτιρίων που αναπτύχθηκε μεταξύ της βασιλείας του Τιβερίου και του Νέρωνα υπέστη σοβαρές ζημιές στη Μεγάλη Πυρκαγιά της Ρώμης το 64 μ.Χ., μετά από την οποία ο Νέρωνας αναμόρφωσε το παλάτι και το ενσωμάτωσε στη Χρυσή Οικία του, ένα τεράστιο δίκτυο κτιρίων που εκτείνεται από τον Eσκουιλίνο λόφο δυτικά προς τον Παλατίνο, όπου κατέληγε στην Οικία Τιβερίου. Μέρος της ανοικοδόμησης περιλάμβανε την κατασκευή ενός περιμετρικού τείχους, που περιέκλειε τις διάφορες οικίες για πρώτη φορά. [16] Το κτίριο του Νέρωνα υπέστη σοβαρές ζημιές από άλλη πυρκαγιά το 80 μ.Χ. Ο Δομιτιανός ανέλαβε το πιο μεγαλειώδες οικοδομικό πρόγραμμα από οποιονδήποτε Αυτοκράτορα στον Παλατίνο, αποκαθιστώντας και διευρύνοντας την Οικία Τιβερίου και ενσωματώνοντάς την ως παράρτημα στην νέα κύρια κατοικία του, το Παλάτι του Δομιτιανού (γνωστό ως Μέγαρο των Αυγούστων, Domus Augustana, στην αρχαιότητα). [17] [18] Ο Δομιτιανός δημιούργησε μία μακρά στοά με ένα μαρμάρινο στηθαίο, μεταφέροντας το κτίριο στην άκρη της Ανηφόρας Νίκης (Clivus Victoriae). Ξανακατασκεύασε επίσης τον προθάλαμο πίσω από τον ναό του Κάστορα και του Πολυδεύκη, αλλάζοντας τον προσανατολισμό του. Υπήρχε μία τεράστια είσοδος ακριβώς πίσω από τον ναό και στον ίδιο άξονα με αυτόν. Δίπλα του -στα ανατολικά- υπήρχε μία κατασκευή, που έχει αναγνωριστεί ως το επιτελείο των φρουρών, που αργότερα μετατράπηκε σε εκκλησία της Σάντα Μαρία Αντίκα. [19] [20] Το τρίτο στοιχείο του προθάλαμου ήταν μία τριπλή ράμπα, που οδηγούσε στην πλαγιά του λόφου στην Ανηφόρα Νίκης (Clivus Victoriae) και στην Οικία Τιβερίου παραπάνω. [21]

Ο Τραϊανός και ο Αδριανός έκαναν περαιτέρω αλλαγές και επεκτάσεις στην Οικία Τιβερίου. Επί Αδριανού οι υποδομές επεκτάθηκαν περαιτέρω στη βόρεια πλαγιά του λόφου, καλύπτοντας την Ανηφόρα Νίκης (Clivus Victoriae) της Δημοκρατικής εποχής -έναν δρόμο που περνούσε στη μέση της πλαγιάς του λόφου- και έφτασαν στη Νέα Οδό (Via Nova), έναν δρόμο του Νέρωνα, που κτίστηκε παράλληλα με την Ιερά Οδό (Via Sacra). [22] [23] Οι προβλήτες στήριζαν τοξωτές στοές, πάνω στις οποίες στηριζόταν ο διευρυμένος κύριος όροφος του παλατιού στην κορυφή του λόφου.

Μεταγενέστερη Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σύγχρονοι κήποι Φαρνέζε, που καλύπτουν τα ερείπια της Οικίας Τιβερίου.

Η Οικία Τιβερίου προφανώς ευνοήθηκε από τους Αντωνίνους Αυτοκράτορες, οι οποίοι αναφέρονται στις πηγές, ότι διέμεναν εκεί. [24] Ο Κοαρέλλι πρότεινε, ότι η Οικία χρησιμοποιείτο για να στεγάσει τον ορισμένο κληρονόμο του κυβερνώντος αυτοκράτορα, καθώς ο Λούκιος Βέρος και ο Mάρκος Αυρήλιος έζησαν εκεί μετά την υιοθέτησή τους από τον Aντωνίνο Πίο. [25] Ο κυρίαρχος Αυτοκράτορας θα ζούσε στο Μέγαρο των Αυγούστων (Domus Augustana), έτσι τα ονόματα Augustana και Tiberiana παρέπεμπαν στον κυβερνώντα Αυτοκράτορα της Ρώμης και τον καθορισμένο διάδοχό του. Μία βιβλιοθήκη στεγαζόταν στην Οικία Τιβερίου, η οποία περιείχε τα αυτοκρατορικά αρχεία και πιθανότατα χρησίμευσε ως αντικατάσταση της βιβλιοθήκης του ναού του Απόλλωνα του Αυγούστου, που κάηκε το 80 μ.Χ. [26] Η Οικία Τιβερίου καταστράφηκε σε μεγάλη πυρκαγιά επί Κομμόδου, η οποία κατέστρεψε τα αρχεία της βιβλιοθήκης. Αναστηλώθηκε και πάλι, και επέζησε ως επίσημη κατοικία μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, περνώντας από τα χέρια των δυνάμεων που κατέλαβαν τη Ρώμη διαδοχικά από τον 5ο έως τον 8ο αι. Ο πάπας Ιωάννης Ζ΄, του οποίου ο πατέρας ήταν ο έφορος των αυτοκρατορικών ανακτόρων στον Παλατίνο λόφο, έζησε στην Οικία Τιβερίου τον 8ο αι. [27]

Κατά τη μεσαιωνική εποχή, το παλάτι εγκαταλείφθηκε και έπεσε σε ερείπια. Υπέστη σοβαρή κλοπή υλικού κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και χρησιμοποιείτο ως περιβόλι, όταν ο Aλεσάντρο Φαρνέζε αποφάσισε να μετατρέψει την ιδιοκτησία σε έναν μεγάλο επίσημο κήπο, τον πρώτο ιδιωτικό βοτανικό κήπο στη Δ. Ευρώπη. Οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν το 1728, οι οποίες αποκάλυψαν πολλά αρχιτεκτονικά θραύσματα. Ο Πιέτρο Ρόζα ανέλαβε ανασκαφές τη δεκαετία του 1860, που αποκάλυψαν τις υποδομές στη βόρεια πλευρά του λόφου και το κεντρικό περιστύλιο του ορόφου των ευγενών (piano nobile). [28] [29] [30]

Έργα τέχνης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διάφορα γλυπτά και αρχιτεκτονικός διάκοσμος ανακαλύφθηκαν το 2008 επάνω ή κοντά στην τοποθεσία της Οικίας Τιβερίου. Αυτά περιλαμβάνουν ένα ζευγάρι λευκά μαρμάρινα φτερά, που θα ανήκαν σε ένα μεγάλο άγαλμα της Nίκης, και ένα άγαλμα της Αφροδίτης. [31] [32] Ένα υψηλής ποιότητας πλαίσιο από το -με μαρμαροθετήματα (opus sectile)- δάπεδο, που αποτελείται από διάφορους τύπους ένθετου μαρμάρου με γεωμετρικά σχέδια, βρέθηκε κατά τις ανασκαφές (1865-7) από τον Πιέτρο Ρόζα και εκτίθεται στο Παλατινό Μουσείο, μαζί με τα αγάλματα που ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία. [33] Σημαντικά ευρήματα έχουν γίνει μέσα στις στοές του Αδριανού, που κάλυπταν την παλαιά Ανηφόρα Νίκης (Clivus Victoriae), συμπεριλαμβανομένων των βωμών στη Minerva και τη Lucina. Μέσα σε αυτές τις στοές βρέθηκαν επίσης πολλά θραύσματα αγαλμάτων από τερακότα υψηλής ποιότητας. Πιστεύεται ότι ήταν μοντέλα εργασίας, για την κατασκευή αντιγράφων ελληνικών αγαλμάτων για Ρωμαίους πελάτες την εποχή του Καίσαρα και του Αυγούστου. [34]

  • Μαρμάρινα φτερά από άγαλμα Nίκης
    Μαρμάρινα φτερά από άγαλμα Nίκης
  • Πλαίσιο από μαρμάρινο δάπεδο από την Τιβεριάνα
    Πλαίσιο από μαρμάρινο δάπεδο από την Τιβεριάνα
  • Ακέφαλο άγαλμα της Αφροδίτης Χάριτος από την Οικία Τιβερίου
    Ακέφαλο άγαλμα της Αφροδίτης Χάριτος από την Οικία Τιβερίου
  • Θραύσμα κεφαλής από τερακότα από την εποχή του Καίσαρα ή του Αυγούστου
    Θραύσμα κεφαλής από τερακότα από την εποχή του Καίσαρα ή του Αυγούστου
  • Άλλη μία αποσπασματική κεφαλή από τερακότα
    Άλλη μία αποσπασματική κεφαλή από τερακότα

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  2. ↑ Peter Aicher (2004). «Rome Alive: A Source Guide to the Ancient City». Bolchazy-Carducci Publishers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-05-09. https://web.archive.org/web/20210509093525/http://archive1.village.virginia.edu/spw4s/RomanForum/GoogleEarth/AK_GE/AK_HTML/HP-005.html. Ανακτήθηκε στις 2021-10-23. 
  3. ↑ «Domus Tiberiana». University of Virginia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2020. 
  4. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  5. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  6. ↑ J.B. Ward-Perkins, 1994; p. 83-84
  7. ↑ Richardson, 1992; p. 136-137
  8. ↑ Tomei, 1998; p. 41
  9. ↑ Richardson, 1992; p. 137
  10. ↑ Carandini, 2017; p. 236
  11. ↑ Coarelli, 2014; p. 144
  12. ↑ Platner & Ashby, 1929; p. 192
  13. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  14. ↑ Suetonius, Caligula 22.1-4
  15. ↑ Richardson, 1992; p. 137
  16. ↑ Tomei, 1998; p. 40
  17. ↑ Coarelli, 2014; p. 144
  18. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  19. ↑ Richardson, 1992; p. 137
  20. ↑ Ward-Perkins, 1994; p. 83
  21. ↑ Ward-Perkins, 1994; p. 83-84
  22. ↑ Richardson, 1992; p. 137
  23. ↑ Tomei, 1998; p. 41-42
  24. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  25. ↑ Coarelli, 2014; p. 144
  26. ↑ Coarelli, 2014; p. 144
  27. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  28. ↑ Tomei, 1998; p. 39
  29. ↑ Coarelli, 2014; p. 144-145
  30. ↑ Richardson, 1992; p. 137
  31. ↑ «LARGE WINGS IN WHITE GREEK MARBLE». Parco archeologico del Colosseo. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  32. ↑ «Statue of Aphrodite Charis». Parco archeologico del Colosseo. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  33. ↑ «Panel with Opus Sectile». Parco archeologico del Colosseo. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  34. ↑ Tomei, 1998; p. 41-42

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οικία_Τιβέριου&oldid=10277391"