Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός
 | |
| Συγγραφέας | Ζαν-Πολ Σαρτρ |
|---|---|
| Τίτλος | L'existentialisme est un humanisme |
| Γλώσσα | Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1946 |
| Θέμα | υπαρξισμός |
| LC Class | OL1161309W |
| δεδομένα () | |
| Αθεϊσμός |
|---|
Το βιβλίο Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός (γαλλικά: L'existentialisme est un humanisme) είναι έργο του Ζαν Πωλ Σαρτρ. Δημοσιεύτηκε το 1946, βασισμένο σε μια διάλεξη που έδωσε ο Σαρτρ στο Club Maintenant στο Παρίσι, στις 29 Οκτωβρίου 1945.
Παρίσι 1945[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η διάλεξη στην οποία βασίστηκε το έργο, δόθηκε στο Club Maintenant στο Παρίσι, τον Οκτώβριο του 1945. Το Παρίσι είχε μόλις ελευθερωθεί από τους Ναζί, και ήταν εποχή πνευματικής ζύμωσης. Ερωτήσεις σχετικές με τη φιλοσοφία και την ηθική, δεν ήταν απλώς ακαδημαϊκής φύσεως αναζητήσεις αλλά απασχολούσαν το ευρύ κοινό που επανεξέταζε τις θεμελιώδεις αρχές της ηθικής και της κοινωνίας.[1] Την εποχή εκείνη, ο υπαρξισμός ήταν αρκετά δημοφιλής και είχε ήδη ένα αιώνα πίσω του, ενώ κατατασσόταν ως ένα κίνημα επανάστασης εναντίον της υπερσυστηματικοποίησης της φιλοσοφίας.[2]
Ανάλυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κυρίαρχη ιδέα στο βιβλίο του Σαρτρ είναι πως «η ύπαρξη προηγείται της ουσίας». Με αυτή τη φράση, ο Σαρτρ εννοεί πως, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει με αντικείμενα που προέκυψαν μετά από σχεδιασμό, για παράδειγμα ένα ελβετικό μαχαίρι, o άνθρωπος δεν έχει προκαθορισμένο σκοπό ή φύση ή δεν υπάρχει κάτι το οποίο πρέπει να είναι. Ο Σαρτρ, ο οποίος ήταν άθεος, δεν πίστευε πως υπάρχει θείος δημιουργός στου οποίου το μυαλό έχουν δημιουργηθεί οι βασικές μας ιδιότητες. Ή πάλι, δεν πίστευε πως υπάρχει κάποια εξωτερική πηγή που δημιουργούσε αξίες. Για παράδειγμα, δεν πίστευε σε κοινή ανθρώπινη φύση η οποία θα μπορούσε να ήταν η πηγή της ηθικής μας. Έτσι, αναγκάζουμε να επιλέγουμε τι θα γίνουμε, οι επιλογές των πράξεων μας θα ορίσουν αυτό που είμαστε. Αρχικά λοιπόν, το μόνο δεδομένο είναι ότι είμαστε (ύπαρξη), όχι αυτό που είμαστε (ουσία). Ενώ η ουσία του ελβετικού μαχαιριού είναι προκαθορισμένη, οι άνθρωποι δεν έχουν καμία ουσία για να ξεκινήσουν.[1]
Είναι κοινό χαρακτηριστικό όλων των υπαρξιστών φιλοσόφων (άθεων αλλά και χριστιανών όπως ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ) η έμφαση στην ελευθερία μας να διαλέξουμε τι είμαστε.[1]
Ο ανθρωπισμός στον οποίο αναφέρεται ο Σαρτρ, είναι αυτό που δίνει έμφαση στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων, και τονίζει την κεντρική θέση της ύπαρξης ελεύθερης επιλογής στη δημιουργία των αξιών. Ο υπαρξισμός του Σαρτρ είναι αισιόδοξος, όπως και ο ανθρωπισμός, και παρά την απουσία αντικειμενικών αξιών, ισχυρίζεται πως ο κάθε άνθρωπος είναι απόλυτα υπεύθυνος για το τι έχει γίνει. Με αυτό, ο Σαρτρ θέτει το μέλλον της ανθρωπότητας στα χέρια της ανθρωπότητας και δηλώνει, πως «ο άνθρωπος είναι το μέλλον του ανθρώπου».[1]
O Σαρτρ χρησιμοποιεί τη διάλεξη για να απαντήσει στην κριτική που συγκέντρωσε το προηγούμενο υπαρξιστικό του έργο, το Είναι και το Μηδέν, Δοκίμιο φαινομενολογικής οντολογίας (L'Être et le néant : Essai d'ontologie phénoménologique). Κριτικοί είδαν στο έργο του ότι καλεί τον κόσμο σε αδράνεια. Επίσης, δέχθηκε κριτική από μαρξιστές και χριστιανούς φιλόσοφους καθώς επικεντρώνεται στις επιλογές του ατόμου και αγνοεί τη συνολική ανθρωπότητα.[1]
Ο Σάρτρ αναλύει τους όρους εγκατάλειψη, αγωνία και απελπισία ώστε να απαντήσει σε αυτή την κριτική. Αναλύει την λέξη εγκατάλειψη, για να εξηγήσει την αίσθηση της απώλειας που νοιώθει κάποιος όταν κατανοεί πως δεν υπάρχει θεός – και άρα δε μας δίνει οδηγίες για το πως να ζήσουμε ώστε να επιτύχουμε τη λύτρωση και τη μεταθανάτια ζωή. O Σαρτρ, υποστηρικτής της ελεύθερης βούλησης και εχθρός του σκληρού ντετερμινισμού, υποστηρίζει πως οι πράξεις μας πρέπει να όχι μόνο να δεσμεύουν τον εαυτό μας, αλλά να σκεφτόμαστε για όλη την ανθρωπότητα. Παρομοιάζει το μοντέλο ηθικής που εισηγείται με το αίσθημα της ευθύνης που φέρει ένας στρατιωτικός ηγέτης, του οποίου οι αποφάσεις μπορεί να έχουν καταστροφικά αποτελέσματα.[1]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Warburton 1996.
- ↑ Mariet 2007:Ο Philip Mairet υπογράφει το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου Existentialism and Humanism του Ζαν Πολ Σαρτρ
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Warburton, Nigel (1996). «A student's guide to Jean-Paul Sartre's Existentialism and Humanism». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2018.
- Mairet, Philip (2013) [2007]. Existentialism & humanism. methuen. ISBN 978-0-413-77639-6.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- L'existentialisme est un Humanisme Αρχειοθετήθηκε 2019-12-14 στο Wayback Machine. το πλήρες κείμενο της διάλεξης στα γαλλικά:
- Existentialism Is a Humanism το πλήρες κείμενο της διάλεξης στα αγγλικά:
|