Ξενοκράτης

Για το γιατρό, δείτε: Ξενοκράτης (ιατρός).

Ξενοκράτης
Ξενοκράτης
Γέννηση	396 π.Χ. ή 395 π.Χ. Χαλκηδόνα
Θάνατος	314 π.Χ. Αθήνα
Περιοχή	Ελληνική φιλοσοφία
Σχολή	Πλατωνισμός
Κύρια Ενδιαφέροντα	Επιστημολογία, Μεταφυσική, Ηθική, Λογική, Φυσική, Μαθηματικά
Αξιοσημείωτες Ιδέες	Ανάπτυξη της φιλοσοφίας του Πλάτωνα
Επιδράσεις	Πλάτων, Σπεύσιππος, Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι
Επηρέασε	Πολέμων (σχολάρχης), Κράντωρ και πολλούς άλλους
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ξενοκράτης ο Χαλκηδόνιος ήταν πλατωνικός φιλόσοφος και μαθηματικός. Γεννήθηκε περίπου το 396 π.Χ. (ή το 395 π.Χ.) στη Χαλκηδόνα και πέθανε το 314 π.Χ. στην Αθήνα. Ήταν ο τρίτος διευθυντής (σχολάρχης) της Ακαδημίας μετά τον θάνατο του Πλάτωνα και ανέλαβε μετά το θάνατο του δεύτερου Σπευσίππου το 339 π.Χ.. Η θητεία του ολοκληρώθηκε μαζί με το φυσικό του θάνατο το 314 π.Χ. Ο Ξενοκράτης παρ'όλο που μέχρι την ηλικία των 30 διήγε βίο άσωτο, όταν εισήλθε στην Ακαδημία Πλάτωνος άλλαξε, και έχαιρε της αμέριστης εκτίμησης των Αθηναίων ως άντρας ηθικός και εγκρατής. Χαρακτηριστικό είναι πως αναφορές της εποχής σημειώνουν πως απέκρουσε τις ερωτικές προτάσεις δύο εκ των καλυτέρων εταίρων της εποχής όπως η Λαΐς και η Φρύνη.

Βίος στην Ακαδήμεια

Ο Ξενοκράτης υπήρξε ένας από τους πλέον πιστούς στον Πλάτωνα. Ως διευθυντής της Ακαδήμειας εκλέχτηκε από τα γραμμένα μέλη με συνυποψήφιους ως επί το πλείστον ξένους (μη Αθηναίους πολίτες). Η διαδικασία αυτή ήταν πρωτόγνωρη με δεδομένο ότι ο προηγούμενος (Σπεύσιππος) ορίστηκε απ'ευθείας από τον Πλάτωνα. Η εκλογή του Ξενοκράτη είχε ως αποτέλεσμα την έντονη αντίδραση του Αριστοτέλη που δεν ήταν Αθηναίος και ως επακόλουθο την αποχώρηση του και την ίδρυση από μέρους του νέας φιλοσοφικής σχολής (Περιπατητική Σχολή). Ο Ξενοκράτης σε αντίθεση με τον Σπεύσιππο διέμενε στους χώρους της Ακαδήμειας όπως μεταγενέστερα και ο Πολέμων και ο Αρκεσίλαος. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ο μετέπειτα διάδοχός του, Πολέμων, εισήλθε στο χώρο που δίδασκε τρεκλίζοντας και εμφανώς μεθυσμένος. Ο Χαλκηδόνιος φιλόσοφος παρέμεινε απαθής και συνέχισε την παράδοση του ως το τέλος, αντίδραση που συγκλόνισε τον Πολέμονα, άλλαξε άρδην τον τρόπο ζωής του, και τον μετέτρεψε σε φίλο της σχολής και της φιλοσοφίας.

Έργο

Ίσως το σημαντικότερο επίτευγμα του Ξενοκράτη (πέρα από τα δικά του έργα τα οποία δεν διεσώθησαν στο σύνολο τους) ήταν η επεξεργασία και συμπλήρωση του όλου πλατωνικού συστήματος, δηλαδή, ενός οντολογικού και ανθρωπολογικού οικοδομήματος. Βάσει των τίτλων των 72 έργων του και των λίγων αποσπασμάτων που γνωρίζουμε, τα βασικά στοιχεία του έργου του συνέκλιναν στη Λογική, τη Γνωσιοθεωρία, και τα Μαθηματικά. Η φυσική και πολιτική φιλοσοφία δεν ανήκαν στα πεδία ενδιαφέροντός του. Από τα στοιχεία που διαθέτουμε πρέπει να ήταν ο πρώτος που ανέδειξε την τριμερή διάκριση της Φιλοσοφίας σε λογική, φυσική και ηθική. Ασχολήθηκε κυρίως με τη φύση των Θεών και τη σχέση τους με τα ουράνια σώματα και την Ηθική και τις προεκτάσεις της στην καθημερινή ζωή. Ήταν γνώστης και ευνοϊκά διακείμενος στην Πυθαγόρεια διδασκαλία και εν γένει φιλοσοφία και το γεγονός αυτό τον επηρέασε ώστε να διατυπώσει τα Πλατωνικά δόγματα επενδεδυμένα με Πυθαγόρεια λογική. Μαθητές του ήταν ο Πολέμων ο οποίος τον διαδέχθηκε το 314 π.Χ. στην Ακαδήμεια, ο Ζήνων ο Κιτιεύς, ο Επίκουρος και ο Κράτης ο Αθηναίος.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 46, σελίδα 211.
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 5, σελίδες 187 & 188.
• Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εκδόσεις Νεφέλη, σελίδα 73.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• University of St Andrews, Scotland, Biography of Xenocrates