Ναός του Αντωνίνου και της Φαυστίνας

Ναός του Αντωνίνου και της Φαυστίνας
	Tempio di Antonino e Faustina
Είδος	ναός, πρώην κτίριο ή κατασκευή, αρχαιολογική θέση και Ρωμαϊκός ναός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′32″N 12°29′12″E
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη
Τοποθεσία	Ρωμαϊκό Φόρουμ
Χώρα	Ιταλία
Έναρξη κατασκευής	141
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Ο ναός του Αντωνίνου και της Φαυστίνας είναι ένας αρχαίος Ρωμαϊκός ναός της Ρώμης, που προσαρμόστηκε σε Ρωμαιο-καθολική εκκλησία, την Κιέζα ντι Σαν Λορέντσο ιν Μιράνντα. Είναι στη Ρωμαϊκή Αγορά: νότια είναι η Βία Σάκρα και η Ρηγία.

Ο ναός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός ξεκίνησε το 141 μ.Χ. από τον Αυτοκράτορα Αντωνίνο τον Ευσεβή και αρχικά είχε αφιερωθεί στη αποβιώσασα και θεοποιημένη σύζυγό του Φαυστίνα την Πρεσβύτερη. Όταν ο Αντωνίνος απεβίωσε το 161 μ.Χ. και θεοποιήθηκε, ο ναός επαναφιερώθηκε στο ζεύγος με την υποκίνηση του διαδόχου του Μάρκου Αυρηλίου.

Το κτίριο βρίσκεται σε υψηλή κρηπίδα από μεγάλους λίθους τόφφου πεπερίνο. Η δεύτερη αφιερωματική επιγραφή, της οποίας η πρώτη γραμμή είναι στη ζωφόρο και η δεύτερη στο επιστύλιο της πρόσοψης, λέει:

DIVO ANTONINO ET
''DIVAE FAUSTINAE EX S[ENATUS] C[ONSULTUM]",

δηλ. "στον θεϊκό Αντώνιο και τη θεϊκή Φαυστίνα εκ Συγκλητικού διατάγματος (αφιερώνεται ο ναός τούτος)". Οι δέκα μονολιθικοί, κορινθιακού ρυθμού κίονες του προνάου έχουν ύψος 17 μ. Η ζωφόρος των πλαϊνών τοίχων έχει πλούσιο ανάγλυφο με ζεύγος γρυπών που συγκρατούν γιρλάντα και κηροπήγια με γύρω φυτικές σπείρες, εναλλάξ. Το σχέδιο αυτό αντιγράφτηκε από τον 16ο ως τον 19ο αι.

Θέση και δομή του κτηρίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βόρεια βρίσκεται ο ναός της Ειρήνης και η αγορά του Βεσπασιανού, δυτικά η Αιμιλία Βασιλική και ο ναός του Καίσαρα, νότια η Ιερά Οδός (Βια Σάκρα) και η Ρηγία και ανατολικά ο ναός του Ρωμύλου και η Βασιλική του Μαξέντιου.

Ο σηκός έχει νότιά του έναν πρόναο με 6 Χ 3 κίονες. Η είσοδος είναι νότια, από την Ιερά Οδό.

Η εκκλησία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός μετατράπηκε σε Ρωμαιο-καθολική εκκλησία, την Κιέζα ντι Σαν Λορέντσο ιν Μιράνντα, ίσως από τον 7ο αι., αλλά αναφέρεται στις πηγές για πρώτη φορά τον 11ο αι. στο έργο Θαύματα της πόλης της Ρώμης. Το όνομα Μιράντα ίσως είναι το όνομα κάποιας ευεργέτιδας. Θεωρείται, ότι ήταν ο τόπος, όπου τιμωρήθηκε έως θανάτου ο Αγ. Λαυρέντιος ο διάκονος και μάρτυρας από τον Έπαρχο της Ρώμης, γι' αυτό και η ονομασία της εκκλησίας.

Ο εκχριστιανισμός του κτιρίου έκανε να σωθεί ο σηκός και ο πρόναος του ναού δια μέσου των αιώνων, αν και δεν προστατεύθηκε όλο το οικοδόμημα από την καταστροφή. Οι ορθομαρμαρώσεις του σηκού καθαρίστηκαν. Κάποιες βαθιές αυλακώσεις στους κίονες είναι μάλλον μεσαιωνικές προσπάθειες να αποδομήσουν την πρόσοψη για να επαναχρησιμοποιήσουν το υλικό ή για να καταστρέψουν το παγανιστικό μνημείο. Πριν τις αρχαιολογικές ανασκαφές, το επίπεδο του εδάφους ήταν ως τη θύρα, αλλά οι ανασκαφές που έγιναν το 1546 κατέβασαν το έδαφος· τότε φτιάχτηκε μία κλίμακα στην πρόσοψη. Η επόμενη ανασκαφή των ετών 1810-1876 με διαλείμματα δημιούργησε ένα κενό 6 μ. από την κλίμακα ως τη θύρα, έτσι τώρα δεν μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει την κλίμακα για να μπει στον ναό.

Ο σηκός έχει γίνει μπαρόκ εκκλησία του Αγ. Λαυρεντίου.

Το 1429/30 ο Πάπας Μαρτίνος Ε΄ έδωσε τον ναό στον Σύλλογο Χημικών και Βοτάνων (Collegio degli Speziali), που μετονομάστηκε σε "Πανεπιστήμιο Αρωματοποιΐας (Universitas Aromatorium)". O Σύλλογος χρησιμοποιεί ακόμη το γειτονικό χώρο συναντήσεων, που έχει ένα μικρό μουσείο· εκεί φυλάσσεται μία συνταγή ιατρικής, που υπέγραψε ο Ραφαήλ. Έπειτα από αυτή την ημερομηνία κτίστηκαν πλαϊνά παρεκκλήσια. Της εκκλησίας ελλείπει το προεξέχων ημικύκλιο του ιερού στην ανατολή με το ημιθόλιο· δεν προστέθηκε ποτέ και έτσι διατηρήθηκε όλη η αρχική δομή του κτηρίου.

Η εκκλησία γκρεμίστηκε εν μέρει και τα πλαϊνά παρεκκλήσια αφαιρέθηκαν το 1536 με σκοπό να αποκατασταθεί ο αρχικός ναός για την επίσκεψη του Καρόλου Ε΄ των Αψβούργων της Γερμανίας. Η εκκλησία, που τώρα περιορίζεται στον σηκό του ναού, μεταποιήθηκε το 1602 από τον Οράτσιο Τορριάνι, που έφτιαξε ένα μόνο κλίτος και τρία νέα πλαϊνά παρεκκλήσια σε ρυθμό Μπαρόκ. Ο κύριος βωμός έχει για διακόσμηση (reredos) έναν πίνακα του Πιέτρο ντα Κορτόνα με το "Μαρτύριο του Αγ. Λαυρεντίου" του 1646, ενώ το πρώτο παρεκκλήσιο αριστερά έχει τη "Μαντόννα και το Παιδί με Αγίους" του Ντομενικίνο.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Platner, Samuel Ball, (revised by Thomas Ashby), A Topographical Dictionary of Ancient Rome, (London: Oxford University Press), 1929. (On-line text)
Touring Club Italiano (TCI) Roma e Dintorni 1965:133.