Μπελίζ

Μπελμοπάν
Μπελίζ Belize
; Σημαία	; Εθνόσημο
	Εθνικό σύνθημα: Sub Umbra Florero (Λατινικά); "Under the Shade I Flourish"; «Αναπτύσσομαι Κάτω από τη Σκιά»
	Εθνικός ύμνος: Land of the Freeα; Γη των ελεύθερων ;
	Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Πρωτεύουσα	Μπελμοπάν ; 17°15′N 88°46′W / 17.250°N 88.767°W
Μεγαλύτερη πόλη	Πόλη του Μπελίζ
Επίσημες γλώσσες	Αγγλικάβ
Πολίτευμα	Ενιαία Συνταγματική Κοινοβουλευτική Μοναρχία
Μονάρχης; Γενική Κυβερνήτρια; Πρωθυπουργός	Κάρολος Γ΄; Φρόιλα Τζαλάμ; Τζόνι Μπρισένιο
Ανεξαρτησία ; από Ην. Βασίλειο; Ισχύον Σύνταγμα	; 21 Σεπτεμβρίου 1981; 21 Σεπτεμβρίου 1981
Έκταση • Σύνολο; • % Νερό; • Σύνορα; Ακτογραμμή	; 22.966 km2 (150η); 0,7; 516 km; 386 km
Πληθυσμός; • Απογραφή 2022 ; • Πυκνότητα	; 397.483 (178η) ; 17,3 κατ./km2 (210η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 3,090 δισ. $ (161η) ; 8.219 $ (91η)
ΑΕΠ (ονομαστικό); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 1,743 δισ. $ (160η) ; 4.635 $ (89η)
ΔΑΑ (2021)	0,683 (123η) – μεσαίος
Νόμισμα	Δολάριο Μπελίζ (BZD)
Ζώνη ώρας	Κεντρική Ώρα (UTC -6)
Internet TLD	.bz
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+501
	α Βασιλικός ύμνος είναι το God Save the King; β Lingua franca τα Κριόλ, ομιλούνται και τα Ισπανικά

Συντεταγμένες: 17°15′N 88°45′W / 17.25°N 88.75°W / 17.25; -88.75

Η Μπελίζ^[4] (αγγλικά: Belize‎‎) ή Μπελίζε είναι ανεξάρτητη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, στις βορειοδυτικές ακτές της Καραϊβικής. Η έκτασή της είναι μόλις 22.966 τ.χλμ. και ο πληθυσμός 397.483 κάτοικοι^[1] που συγκροτείται από διάφορες φυλές, σύμφωνα με την απογραφή του 2022. Αποτελεί μια χερσαία παράκτια λωρίδα που εκτείνεται από νοτιοδυτικά προς βορειοανατολικά με συνολικό μήκος 278 χλμ. και συνορεύει νοτιοδυτικά με τη Γουατεμάλα και βορειοανατολικά με το Μεξικό, όριο του οποίου είναι ο ποταμός Όντο, ενώ ανατολικά βρέχεται από την Καραϊβική. Πρωτεύουσα είναι σήμερα η Μπελμοπάν που οικοδομήθηκε μετά το 1961 όταν τότε μεγάλος τυφώνας κατέστρεψε την παλιά πρωτεύουσα Πόλη του Μπελίζ που βρίσκεται 80 χλμ. μακριά από τη σημερινή και η οποία συνεχίζει να αποτελεί το σπουδαιότερο εμπορικό και πολυπληθές κέντρο της χώρας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μπελίζ, πρώην Βρετανική Ονδούρα, απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία τον Σεπτέμβριο του 1981.

Ταραχές του 2005[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 13 Ιανουαρίου 2005 η κυβέρνηση του Σαΐντ Μούσα ανακοίνωσε τον προϋπολογισμό για το οικονομικό έτος 2005-2006. Ο προϋπολογισμός περιείχε μεγάλες φορολογικές ανατιμήσεις σε διάφορες επιχειρήσεις και προϊόντα πρώτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων ανατιμήσεις της τάξης του 11% στον φόρο πώλησης ακίνητης περιουσίας, 5% σε οικονομικά ιδρύματα, 8% στον καπνό και 100% ανατίμηση στο ρούμι. Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι οι καινούργιες αυξήσεις είναι εφάμιλλες με τις αυξήσεις που θεσπίστηκαν το 1998 από την προηγούμενη κυβέρνηση του Ενωμένου Δημοκρατικού Κόμματος (UDP). Οι νέοι φόροι, σε συνδυασμό με τη χρόνια, κατ' ισχυρισμό, οικονομική κακοδιαχείριση και διαφθορά από τη μεριά του Ενωμένου κόμματος του Λαού (PUP) ήταν η αφορμή για μαζικές διαδηλώσεις μπροστά από το κτήριο της Εθνοσυνέλευσης στις 15 Ιανουαρίου. Οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και στη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας.

Στις 20 Ιανουαρίου οι επιχειρηματίες και τα εργατικά συνδικάτα δήλωσαν ότι προχωρούν σε κινητοποιήσεις και μαζική διήμερη απεργία. Η παροχή νερού διακόπηκε σε όλη τη χώρα, καθώς οι υπάλληλοι της επιχείρησης υδροδότησης δεν προσήλθαν στην εργασία τους. Στις 21 Ιανουαρίου τα τοπικά δημοσιογραφικά πρακτορεία ανέφεραν διάσπαρτα επεισόδια στην πρωτεύουσα Μπελμοπάν, όπως πυρπόληση κυβερνητικών κτηρίων και οδοφράγματα οργανωμένα από τους διαδηλωτές. Μπουκάλια και πέτρες εκτοξεύτηκαν εναντίον υπουργών καθώς έμπαιναν στο κυβερνητικό κτήριο. Επενέβησαν η αστυνομία και ο στρατός για να διαλύσουν τη συγκέντρωση. Η κυβέρνηση είχε, θεωρητικά, εγκαταστήσει κάμερες παρακολούθησης και οχυρωματικό στα κτήρια που ήταν πιθανόν να συγκεντρωθούν οι διαδηλωτές.

Ήταν η τρίτη φορά που ελάμβαναν χώρα ταραχές αυτού του τύπου. Η πρώτη φορά ήταν στη δεκαετία του 1950 και η δεύτερη φορά στη δεκαετία του 1980, όταν κατατέθηκε για ψήφιση ένα σχέδιο νόμου που παραχωρούσε ένα τμήμα της χώρας στη Γουατεμάλα.

Η Αξιωματική Αντιπολίτευση οργάνωσε δημόσια διαδήλωση στις 21 Ιανουαρίου στο Μπελμοπάν. Το κυβερνών κόμμα PUP είχε οργανώσει μία αντιδιαδήλωση. Υπήρχαν μαζικές διαμαρτυρίες έξω από το κτήριο της εθνοσυνέλευσης, κατά τη διάρκεια των οποίων προκλήθηκαν βίαια επεισόδια. Αρκετοί διαδηλωτές συνελήφθησαν, συμπεριλαμβανομένου και του πιστού υποστηρικτή του UDP, Γέλλοουμαν.

Εκλογική ήττα του Μούσα και άνοδος Μπάροου στην πρωθυπουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις εκλογές του 2008 ηττήθηκε ο Μούσα και έπειτα από δέκα χρόνια η κυβέρνηση άλλαξε. Νέος Πρωθυπουργός και μάλιστα ο πρώτος μαύρος στην ιστορία του Μπελίζ έγινε ο Ντιν Μπάροου.^[5]

Διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολίτευμα της χώρας είναι η Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στα πλαίσια της Κοινοπολιτείας. Αρχηγός του Κράτους είναι ο Βασιλιάς Κάρολος Γ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου και εκπροσωπείται από τον Γενικό Κυβερνήτη, από το 2021 τη Φρόιλα Τζαλάμ. Αρχηγός της κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός. Από τις 12 Νοεμβρίου 2020 Πρωθυπουργός είναι ο Τζόνι Μπρικένιο.

Εκλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Ο εκλογικός νόμος τροποποιήθηκε την τελευταία φορά το 1998.^[6]

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 74,4 χρόνια (71,4 χρόνια οι άνδρες και 77,8 οι γυναίκες).^[7]