Κριστίν ντε Πιζάν

Κριστίν ντε Πιζάν
Κριστίν ντε Πιζάν
Όνομα	Κριστίν ντε Πιζάν
Γέννηση	1365; Βενετία
Θάνατος	1430 (65 ετών); Πουασύ, Γαλλία
Επάγγελμα/; ιδιότητες	συγγραφέας, ποιητής, μεταφραστής, φιλόσοφος και γυναίκα επιστολογράφος
Υπηκοότητα	Γαλλία
Τέκνα	Jean Castel και Mattheus de Pisano
	Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η Κριστίν ντε Πιζάν (Christine de Pizan, Βενετία, 1364 - 1430) ήταν Ιταλίδα συγγραφέας του ύστερου Μεσαίωνα. Υπηρέτησε ως αυλική συγγραφέας για αρκετούς δούκες (Λουδοβίκο Α' της Ορλεάνης, Φίλιππο Β' της Βουργουνδίας και Ιωάννη της Βουργουνδίας) και τη γαλλική βασιλική αυλή κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρόλου ΣΤ' της Γαλλίας. Θεωρείται η πρώτη Ευρωπαία επαγγελματίας λογοτέχνιδα. Την εποχή της ήταν πολύ γνωστή και είχε μεγάλη φήμη.

Γεννήθηκε στην Βενετία αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής της ηλικίας και της ενηλικιότητάς της στο Παρίσι και αποσύρθηκε μετά στο Αββαείο του Πουασύ. Παντρεύτηκε το 1380 και χήρεψε δέκα χρόνια αργότερα. Ώθηση να γράψει έδωσε το γεγονός ότι χρειαζόταν χρήματα για να θρέψει τον εαυτό της και τα τρία παιδιά της.

Η ζωή της[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε το 1364 στην Βενετία. Ήταν κόρη του Τομάσο ντι Μπενβενούτο ντα Πιζάνο που ήταν γιατρός, αστρολόγος και σύμβουλος του Καρόλου Ε΄ της Γαλλίας^[7]. Λόγω του επαγγέλματος του πατέρα της, η Κριστίν είχε την τύχη να μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον με πολλά ερεθίσματα και με πρόσβαση στην γνώση, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για μία γυναίκα εκείνη την εποχή. Ο πατέρας της, που ήταν ένας μορφωμένος και πολυπράγμων άνθρωπος, φρόντισε να εκπαιδεύσει σφαιρικά την Κριστίν και της έδωσε πρόσβαση στην βιβλιοθήκη του παλατιού που περιλάμβανε βιβλία σχετικά με λογοτεχνία, ιστορία, αστρολογία, αλλά και επιστήμες, θρησκεία και φιλοσοφικά έργα. Η Κριστίν έμαθε να μιλάει διάφορες γλώσσες και εντρύφησε στον Ανθρωπισμό της πρώιμης Αναγέννησης. Παρά την εκτενή της μόρφωση δεν εργάστηκε γιατί αυτό ήταν κάτι σχεδόν αδύνατο για μία γυναίκα εκείνης της εποχής. Αντίθετα, έκανε εκείνο που θεωρούνταν επιβεβλημένο για μία γυναίκα και μοναδική διέξοδο καταξίωσης. Παντρεύτηκε σε ηλικία 15 ετών κάποιον αξιωματούχο του παλατιού^[8] και έκανε τρία παιδιά, ένα από τα οποία πέθανε πολύ μικρό.

Το 1389, όμως, ο άντρας της πέθανε από πανώλη και η Κριστίν έμεινε χήρα σε ηλικία 25 ετών με τρία παιδιά χωρίς καμία πηγή εισοδήματος^[8]. Επιπλέον, βρέθηκε με το δυσβάσταχτο βάρος των χρεών που είχε αφήσει ο σύζυγός της καθώς και με την υποχρέωση να φροντίζει την μητέρα της και την ανιψιά της^[9]. Αμέσως μετά τον θάνατο του συζύγου της προσπάθησε να εισπράξει κάποια χρήματα που άνηκαν σε εκείνον όπως και ορισμένους μισθούς που του οφείλονταν^[10], αλλά η νομοθεσία της εποχής, που ήταν εξαιρετικά άδικη για τις γυναίκες, δεν προέβλεπε την είσπραξη χρημάτων από μία χήρα παρά το γεγονός ότι τα δικαιούνταν. Αντί να πάρει τα δεδουλευμένα του συζύγου της, λοιπόν, έμπλεξε σε μία σειρά από χρονοβόρες, πολύπλοκες και ψυχοφθόρες νομικές διαδικασίες μετά από τις μηνύσεις που δέχτηκε από τον αρχιεπίσκοπο του Σενς και τον βασιλικό σύμβουλο Φρανσουά Σαντεπρίμ που αρνούνταν να τις δώσουν τα χρήματα που της ανήκαν.

Προκειμένου, λοιπόν, να επιβιώσει εκείνη και η οικογένειά της, αναγκάστηκε να εργαστεί παρά το γεγονός ότι αυτό ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο γα μία γυναίκα εκείνης της εποχής. Χρησιμοποίησε τις γνώσεις της, την μόρφωσή και τις εξαιρετικές λογοτεχνικές της ικανότητες για να βγάλει τα προς το ζην και έγινε μία από τους πρώτους επαγγελματίες συγγραφείς της Ευρώπης^[7]. Πλούσιοι ευγενείς άρχισαν να δείχνουν την προτίμησή τους σε αυτή την συγγραφέα που ήταν ταυτόχρονα εξωτική καθώς οι γυναίκες συγγραφείς ήταν κάτι εξαιρετικά σπάνιο, αλλά εξαιρετικά και ικανή και άρχισαν να της αναθέτουν ερωτικά ποιήματα και βιογραφίες. Οι ικανότητές της ήταν τέτοιες που πολύ σύντομα εξασφάλισε μία θέση στην αυλή της Ισαβέλας της Βαυαρίας, της βασίλισσας της Γαλλίας. Πολύ σύντομα απέκτησε πανευρωπαϊκή φήμη και συχνά την συνέκριναν με τον Βιργίλιο και τον Κικέρωνα λόγω των τεχνικών ικανοτήτων της αλλά και της ευφυίας που διαφαίνονταν μέσα από το έργο της.

Το έργο της[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κριστίν ντε Πιζάν συνέγραψε μία σειρά από δημοφιλή ποιήματα και κείμενα που την έκαναν γνωστή στην Ευρώπη ως μία σημαντική συγγραφέα της εποχής της καθώς και μία σειρά από εγχειρίδια για πρίγκιπες στα οποία μελετούσε τον πιο κατάλληλο τρόπο εκπαίδευσης για μελλοντικούς ηγεμόνες. Καθώς περνούσαν τα χρόνια άρχισε να γράφει πιο βαθιά και φιλοσοφημένα κείμενα που ήταν λιγότερο δημοφιλή στο ευρύ κοινό αλλά θεωρούνται μέχρι και σήμερα λογοτεχνικά και φιλοσοφικά αριστουργήματα και την καταξίωσαν ως μία από τις μεγαλύτερες λογοτέχνες της εποχής της. Η φήμη της ως λογία της επέτρεψε να επεκταθεί και πέρα από την βασιλική αυλή και να καθιερωθεί ως μία συγγραφέας που ασχολήθηκε με την θέση των γυναικών στην κοινωνία.

Την περίοδο 1401 - 1402 συμμετείχε στην λεγόμενη "διαμάχη των ρόδων" που ήταν μια λογοτεχνική συζήτηση σχετικά με ένα διάσημο ποίημα του 13ου αιώνα, το Ειδύλλιο των Ρόδων (Romance of the Rose) που μιλούσε για τον έρωτα στην αυλή του παλατιού^[11]. Για την ακρίβεια, ήταν εκείνη που ξεκίνησε αυτή την συζήτηση καθώς ήταν η πρώτη που παρατήρησε και κατέκρινε ότι ενώ το ποίημα παρουσιαζόταν ως ένα ρομαντικό κείμενο που υποτίθεται εξυμνούσε τον έρωτα, στην πραγματικότητα παρουσίαζε τις γυναίκες της αυλής ως σεξουαλικά ακόρεστες και ανήθικες και έκανε γενικεύσεις που συκοφαντούσαν όλο το γυναικείο φύλο χρησιμοποιώντας μάλιστα εξαιρετικά προσβλητικές και χυδαίες εκφράσεις.

Πολύ σύντομα η διαμάχη σχετικά με το Ειδύλλιο των Ρόδων ξεπέρασε το συγκεκριμένο κείμενο και μετατράπηκε σε μία διαμάχη σχετικά με την γενικότερη απεικόνιση των γυναικών στην λογοτεχνία της εποχής. Η αρνητική και συκοφαντική παρουσίαση των γυναικών δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο για τα κείμενα του μεσαίωνα, αλλά ελάχιστες φωνές ακούγονταν που κατέκριναν αυτή την άδικη πρακτική. Ειδικά οι ίδιες οι γυναίκες που δεν είχαν την δυνατότητα να μορφωθούν και πολύ περισσότερο να κατακτήσουν κάποια θέση επιρροής από την οποία θα μπορούσαν να ασκήσουν την πιο σχετική κριτική, ήταν αδύνατον να φέρουν οποιαδήποτε αντίρρηση. Η Κριστίν ντε Πιζάν, όμως, ήταν μία γυναίκα που κατείχε μία τέτοια θέση από την οποία μπορούσε να μιλήσει και να εισακουσθεί και αυτό ακριβώς έκανε. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ την χαρακτήρισε ως "την πρώτη γυναίκα που ύψωσε την πένα της για να υπερασπιστεί το φύλο της"^[12]. Αυτή η διαμάχη καθιέρωσε την Κριστίν ντε Πιζάν ως μία γυναίκα λογία που επέβαλλε την άποψή της στον αντροκρατούμενο λογοτεχνικό κόσμο της εποχής.

Το πιο γνωστό της έργο είναι το Trésor de la cité des dames που δημοσιεύθηκε το 1405 και μεταφράστηκε στα αγγλικά ως Η Πόλη των Κυριών (The City of Ladies) στο οποίο κατέγραφε τη ζωή και το έργο σημαντικών γυναικών της ιστορίας και της μυθολογίας^[13]. Σε αυτό το έργο εξετάζει επίσης τα αίτια για τις κοινωνικές διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και περιλαμβάνει συμβουλές προς τις γυναίκες σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να αυξήσουν την μόρφωσή τους και να βελτιώσουν την κοινωνική τους θέση. Η Κριστίν ντε Πιζάν, που ήταν ιδιαίτερα τυχερή η ίδια και μπόρεσε να λάβει εκτενή μόρφωση, αναγνώριζε όχι μόνο την σημασία της μόρφωσης γενικά αλλά και την σημασία της για τις γυναίκες και την κοινωνική τους θέση. Στο έργο της υποστήριζε ότι ήταν δικαίωμα των γυναικών να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και την μόρφωση και να μπορούν να χρησιμοποιούν τα ταλέντα τους και τις ικανότητές τους προς όφελος δικό τους και την κοινωνίας. Οι γυναίκες μέσω της μόρφωσης μπορούσαν να γίνουν εξαίρετοι πολίτες που θα ήταν σε θέση να αναγνωρίζουν τη διαφθορά στην πολιτική. Η Κριστίν ντε Πιζάν, απαντώντας σε όσους θεωρούσαν περιττή την μόρφωση των γυναικών λόγω αδυναμιών του φύλου τους και της διάνοιάς τους, έγραψε χαρακτηριστικά στο πρόλογο της Πόλης των Κυριών: "Αν συνηθίζαμε να στέλνουμε τα νεαρά κορίτσια στο σχολείο και τους μαθαίναμε τα ίδια αντικείμενα που μαθαίνουμε στα αγόρια, θα μάθαιναν εξίσου καλά και θα κατανοούσαν τις τέχνες και τις επιστήμες. Ίσως μάλιστα να τις κατανοούσαν και καλύτερα... γιατί όπως το σώμα των γυναικών είναι πιο απαλό από εκείνο των αντρών, έτσι και η διάνοιά τους είναι πιο οξυμένη"^[14].

Σήμερα η Πόλη των Κυριών θεωρείται ένα από τα πιο βασικά φεμινιστικά κείμενα και αποτελεί πηγή για όσους πιστεύουν ότι οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν ίσες εκπαιδευτικές δυνατότητες με τους άντρες. Στην εποχή της όμως δέχτηκε τεράστια επίθεση από εκείνους που αισθάνονταν ότι απειλούνται από την ιδέα ότι οι γυναίκες είναι ίσες με τους άντρες και κατηγόρησαν την Κριστίν ότι είχε αντιγράψει την Πόλη των Κυριών από ένα παλαιότερο έργο του Βοκάκιου που λεγόταν De claris mulieribus. Αυτή η κατηγορία, όμως, διαψεύσθηκε πολύ γρήγορα^[15].

Το τελευταίο της έργο ήταν το Λόγος Περί της Ζαν ντ΄ Άρκ (Ditie de Jehanne dArc) στο οποίο εξυμνούσε την διάσημη ηρωίδα Ιωάννα της Λωραίνης.

Ο θάνατός της[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1415 ξέσπασε ο Εκατονταετής Πόλεμος από τον οποίο η Γαλλία βγήκε ηττημένη. Αυτή η εξέλιξη επηρέασε σημαντικά την Κριστίν ντε Πιζάν και αποφάσισε να αποσυρθεί σε ένα μοναστήρι. Εκεί έγραψε και το Λόγος Περί της Ζαν ντ΄ Άρκ το 1429. Τελικά απεβίωσε στο μοναστήρι κάποια στιγμή μεταξύ του 1430 και του 1431^[8].

Η κληρονομιά της[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κριστίν ντε Πιζάν σήμερα θεωρείται μία από τις σημαντικότερες λόγιες του μεσαίωνα και μία από τις πιο αξιοσημείωτες φεμινίστριες όλων των εποχών. Το έργο της άνοιξε νέους ορίζοντες για τις γυναίκες που ήθελαν να διεκδικήσουν μία θέση στην λογοτεχνία, έδωσε φωνή στους υπέρμαχους της ίσης εκπαίδευσης αντρών και γυναικών και στιγμάτισε την κοινή μεσαιωνική πρακτική της συκοφάντησης των γυναικών στην λογοτεχνία.

Η Κριστίν ντε Πιζάν επίσης είναι γνωστή για την συνήθειά της να προωθεί το έργο άλλων γυναικών και να συνεργάζεται μαζί τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι πολλές φορές φρόντισε να κάνει ειδική μνεία στα έργα της σε μία εικονογράφο το όνομα της οποίας έχει σήμερα χαθεί και την γνωρίζουμε μόνο ως Αναστασία. Η Κριστίν ντε Πιζάν έγραψε ότι η Αναστασία ήταν η πιο ταλαντούχα εικονογράφος της εποχής της^[16].

Τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το καλλιτεχνικό έργο της Τζούντι Σικάγο, Το Δείπνο, περιλαμβάνει ένα σερβίτσιο με το όνομα της Κριστίν ντε Πιζάν^[17].

Επιλογή έργων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

L'Épistre au Dieu d'amours (Η επιστολή στον Θεό των ερώτων, 1399)
L'Épistre de Othéa a Hector (Η επιστολή της Οθέας στον Έκτορα, 1399–1400)
Dit de la Rose (Λόγος περί του Ρόδου, 1402)
Cent Ballades d'Amant et de Dame, Virelyas, Rondeaux (Εκατό μπαλάντες του εραστή και της κυρίας, βιρελαί και ροντώ, 1402)
Le Chemin de long estude (Ο δρόμος της μακράς σπουδής, 1403)
Livre de la mutation de fortune (Βιβλίο της μεταβολής της τύχης, 1403)
La Pastoure (Ποιμενικό, 1403)
Le Livre des fais et bonners meurs du sage roy Charles V (Το βιβλίο των πράξεων και των χρηστών ηθών του σοφού βασιλιά Καρόλου Ε΄, 1404)
Le Livre de la cité des dames (Το βιβλίο της πολιτείας των γυναικών, 1405)
Le Livre des trois vertus (Το βιβλίο των τριών αρετών, 1405)
L'Avision de Christine (1405)
Livre du corps de policie (1407)
Livre de paix (Βιβλίο της ειρήνης, 1413)
Ditié de Jehanne d'Arc (Λόγος περί της Ζαν ντ' Αρκ, 1429)

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Willard, Charity C. (1990). Christine de Pizan: Her Life and Works. Persea Books. ISBN 0892551526

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
↑ ^2,0 ^2,1 11896834h. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2023.
↑ 11896834h. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2019.
↑ gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k18351t/f419.item.
↑ journals.openedition.org/contextes/5798.
↑ «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 132505754. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021.
↑ ^7,0 ^7,1 Redfern, Jenny (1995), "Christine de Pisan and The Treasure of the City of Ladies: A Medieval Rhetorician and Her Rhetoric", in Lunsford, Andrea A (ed.), Reclaiming Rhetorica: Women and in the Rhetorical Tradition, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, ISBN 9780822971658, σελ. 77
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Schaus, Margaret C. (2006), Women and Gender in Medieval Europe: An Encyclopedia, Routledge, ISBN 9781135459604, σελ. 133
↑ Brown-Grant, Rosalind (1999), Introduction, The Book of the City of Ladies, by Christine de Pizan, translated by Rosalind Brown-Grant, London: Penguin Books
↑ Willard, Charity C. (1984), Christine de Pizan: Her Life and Works, New York: Persea Books, σελ. 39
↑ Willard, Charity C. (1984), Christine de Pizan: Her Life and Works, New York: Persea Books, σελ. 73
↑ Μπωβουάρ, Σιμόν ντε (2008). Το Δεύτερο Φύλο. Αθήνα: Μεταίχμιο. ISBN 9789604556502. 890678520.
↑ Adams, Tracy (2014), Christine de Pizan and the Fight for France, Penn State Press, ISBN 9780271066332, σελ. 115-116
↑ Pizan, Christin de (1405). Le trésor de la cité des dames de degré en degré et de tous estatz. σελ. Πρόλογος.
↑ Willard, Charity C. (1990). Christine de Pizan: Her Life and Works. Persea Books. ISBN 0892551526.
↑ «Dore' Ripley - www.ripleyonline.com - Christine de Pizan: An Illuminated Voice». www.ripleyonline.com. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021.
↑ «Brooklyn Museum: Place Settings». www.brooklynmuseum.org. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021.

[17719537c93d3b75709dc5a408afd9a5d3cd7899-1] «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.

[15ad88583998921e3770c9ecc0faa392959dbfcf-2] 2,0 ^2,1 11896834h. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2023.

[0cd04b82ff7aa245ede7b50f33e7d4d885d227c7-3] 11896834h. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2019.

[ccdd98dc9c180e4bcb6ef085318db65aa70d7de9-4] .bnf.fr/ark:/12148/bpt6k18351t/f419.item.

[679587396b8dc9ebc85a603a695136e1b7d049d0-5] urnals.openedition.org/contextes/5798.

[e4dfecd9cfe6edfaf7b0501dfd54c140554beffe-6] «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 132505754. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021.

[:0-7] 7,0 ^7,1 Redfern, Jenny (1995), "Christine de Pisan and The Treasure of the City of Ladies: A Medieval Rhetorician and Her Rhetoric", in Lunsford, Andrea A (ed.), Reclaiming Rhetorica: Women and in the Rhetorical Tradition, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, ISBN 9780822971658, σελ. 77

[:1-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Schaus, Margaret C. (2006), Women and Gender in Medieval Europe: An Encyclopedia, Routledge, ISBN 9781135459604, σελ. 133

[9] Brown-Grant, Rosalind (1999), Introduction, The Book of the City of Ladies, by Christine de Pizan, translated by Rosalind Brown-Grant, London: Penguin Books

[10] Willard, Charity C. (1984), Christine de Pizan: Her Life and Works, New York: Persea Books, σελ. 39

[11] Willard, Charity C. (1984), Christine de Pizan: Her Life and Works, New York: Persea Books, σελ. 73

[12] Μπωβουάρ, Σιμόν ντε (2008). Το Δεύτερο Φύλο. Αθήνα: Μεταίχμιο. ISBN 9789604556502. 890678520.

[13] Adams, Tracy (2014), Christine de Pizan and the Fight for France, Penn State Press, ISBN 9780271066332, σελ. 115-116

[14] Pizan, Christin de (1405). Le trésor de la cité des dames de degré en degré et de tous estatz. σελ. Πρόλογος.

[15] Willard, Charity C. (1990). Christine de Pizan: Her Life and Works. Persea Books. ISBN 0892551526.

[16] «Dore' Ripley - www.ripleyonline.com - Christine de Pizan: An Illuminated Voice». www.ripleyonline.com. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021.

[17] «Brooklyn Museum: Place Settings». www.brooklynmuseum.org. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]