Κριβί Ριχ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 47°54′36″N 33°23′24″E / 47.91000°N 33.39000°E / 47.91000; 33.39000

Κριβί Ριχ

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Κριβί Ριχ
47°54′36″N 33°23′24″E
ΧώραΟυκρανία[1]
Διοικητική υπαγωγήKryvyi Rih urban hromada[2]
Γεωγραφική υπαγωγήΚριβμπάς
Ίδρυση27 Απριλίουιουλ. / 8  Μαΐου 1775γρηγ.
Διοίκηση
 • ΔήμαρχοςYurii Vilkul (από 2021)
Έκταση410 km²
Υψόμετρο84 μέτρα
Πληθυσμός603.904 (1  Φεβρουαρίου 2022)[3]
Ταχ. κωδ.50000–50479
Τηλ. κωδ.056 και 0564
Ζώνη ώραςUTC+02:00 (επίσημη ώρα)
UTC+03:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Κριβί Ριχ ή Κριβόι Ροκ (ουκρ. Криви́й Ріг, ρωσ. Кривой Рог) είναι πόλη της Ουκρανίας, στην Περιφέρεια Ντνιπροπετρόφσκ. Με 629.695 κατοίκους (εκτίμηση του 2018) είναι η όγδοη σε πληθυσμό πόλη της χώρας.[4] Η μεγάλη μητροπολιτική της περιοχή, μήκους 126 χιλιομέτρων στον άξονα βορρά-νότου, είναι διοικητικά ενσωματωμένη στον Δήμο του Κριβί Ριχ ως «πόλη περιφερειακής σημασίας». Είναι η γενέτειρα του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Κτισμένο στη συμβολή των ποταμών Σακσαγκάν και Ινχουλέτς, το Κριβί Ριχ ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα από τους Ζαποροζιανούς Κοζάκους. Αναπτύχθηκε μετά ως στρατιωτική προφυλακή και μετά το 1880 αστικοποιήθηκε «με εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό» εξαιτίας των κοιτασμάτων σιδηρομεταλλεύματος. Το 1934 ανεγέρθηκε το πρώτο από περισσότερα από 500 εργοστάσια στην πόλη.

Σήμερα το Κριβί Ριχ είναι ίσως η κυριότερη βιομηχανική πόλη της Ανατολικής Ευρώπης από την άποψη της χαλυβουργίας. Αποτελεί παγκόσμιας σημασίας κέντρο εξορύξεως σιδηρομεταλλεύματος και της μεταλλοφόρου περιοχής «Κριβμπάς» (Λεκάνη σιδηρομεταλλεύματος του Κριβί Ρις). Χάρη και σε αυτή, η οικονομία της Περιφέρειας Ντνιπροπετρόφσκ είναι η τρίτη μεγαλύτερη περιφέρειας της Ουκρανίας.[5]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη ιδρύθηκε το 1775 από τους Ζαποροζιανούς Κοζάκους ως ταχυδρομικός σταθμός-οικισμός. Η ονομασία της στην ουκρανική γλώσσα σημαίνει στην κυριολεξία «Στραβό Κέρατο». Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, αυτή η ονομασία προήλθε απλώς από το ότι η πόλη ιδρύθηκε από έναν «στραβό» (όπως και στην ελληνική, η λέξη στη λαϊκή ουκρανική υποδηλώνει και τον μονόφθαλμο - στην ελληνική συνεκδοχικά και τον τυφλό) Κοζάκο ονόματι «Ριχ».[6] Ωστόσο, αναφορές παλαιότερες της ιδρύσεως της πόλεως τη μνημονεύουν με το ίδιο όνομα. Φαίνεται ότι αυτό βασίζεται στο σχήμα της γλώσσας ξηράς που σχηματιζόταν στη συμβολή των ποταμών Σακσαγκάν και Ινγκουλέτς.

Προβιομηχανική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παλάνκα (διοικητική υποδιαίρεση της Ζαπορόζκα Σιτς) του Ινγκουλέτς υπήρχε από το 1734. Κατάλογος χωριών και «χειμαδιών» από εκείνη την εποχή αναφέρει το Κριβί Ριχ (Κριβόι Ροκ). Το 1770 ιδρύθηκε το στρατόπεδο της Ζαπορόζκα Σιτς.[7] Το 1774 ο Γιόχαν Άντον Γκύλντενστοντ επισκέφθηκε την περιοχή και έδωσε την πρώτη επιστημονική περιγραφή της. Στις 8 Μαΐου 1775, μετά το πέρας του ρωσοτουρκικού πολέμου, οι αρχές της Ρωσικής Αυτοκρατορίας ίδρυσαν έναν ταχυδρομικό σταθμό και οικισμό, συνδέοντάς τον με το Κρεμεντσούγκ στα βόρεια και το Οτσάκοφ στα νοτιοδυτικά, επίσης στρατιωτικά φυλάκια. Ο σταθμός του Κριβόι Ροκ φυλασσόταν από πέντε Κοζάκους.

Το 1816-1817 το Κριβόι Ροκ ήταν ακόμα ένα χωριό[8], με τρεις νερόμυλους να αποτελούν τον κυριότερο οικονομικό πόρο του. Τα πρώτα πέτρινα σπίτια κτίσθηκαν[9] το 1828. Το χωριό αναγνωρίσθηκε ως «κωμόπολη» το 1860.

Το ψηλότερο κτίσμα του οικισμού στον ύστερο 19ο αιώνα ήταν η κεντρική συναγωγή, που κατεδαφίστηκε το 1947.

Βιομηχανική ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ολεκσάντρ Πολ (Олександр М. Поль, 1832-1890) ανεκάλυψε, διερεύνησε και άρχισε την εξόρυξη του σιδηρομεταλλεύματος.[10][11] Αυτό οδήγησε στη διαμόρφωση μιας συνοικίας ορυχείων.[12] Το 1874 άρχισε η κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής[13] 505 χιλιομέτρων, που ολοκληρώθηκε το 1884 ως Γραμμή Γιεκατερίνινσκα και συνέδεσε τη πόλη με τα πλησιέστερα εργοστάσια, επιταχύνοντας πολύ την ανάπτυξη της περιοχής.

Το 1880, με κεφάλαιο 5 εκατομμύρια φράγκα, ο Πολ ίδρυσε τη «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλευμάτων του Κριβόι Ροκ». Το 1882 εξορύχθηκαν 16,4 χιλιάδες τόνοι μεταλλεύματος στα προάστια από 150 εργάτες. Σύντομα η περιοχή έγινε το μεγαλύτερο εξορυκτικό κέντρο στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το 1886 άρχισε να λειτουργεί το πρώτο υπόγειο ορυχείο στη λεκάνη του Κριβί Ριχ.[14] Η μεταλλουργική επεξεργασία του ορυκτού άρχισε το 1892, με τη λειτουργία της πρώτης υψικαμίνου. Σύντομα άρχισε και εξαγωγή μεταλλεύματος στη Σιλεσία.

  • Ο Πολ μελέτησε λεπτομερώς το σιδηρομετάλλευμα και απέδειξε την εμπορική αξία του.
    Ο Πολ μελέτησε λεπτομερώς το σιδηρομετάλλευμα και απέδειξε την εμπορική αξία του.
  • Ανοικτό ορυχείο το 1899
    Ανοικτό ορυχείο το 1899
  • Μετοχή της Εταιρείας Μεταλλευμάτων Ζολτάγια Ριέκα, γαλλ. Joltaya Rieka (1899)
    Μετοχή της Εταιρείας Μεταλλευμάτων Ζολτάγια Ριέκα, γαλλ. Joltaya Rieka (1899)
  • Η «Εταιρεία Πιστώσεων του Κριβόι Ροκ»
    Η «Εταιρεία Πιστώσεων του Κριβόι Ροκ»
  • Χάρτης της περιοχής του 1914
    Χάρτης της περιοχής του 1914

Ιδρύθηκαν 5 σχολεία[15] και κατασκευάσθηκε εναέριο τρενάκι στην πόλη. Η βιομηχανία προσέλκυσε νέους ανθρώπους που αναζητούσαν γρήγορο κέρδος.[16] Η προσφορά εξορυγμένου σιδηρομεταλλεύματος σύντομα ξεπέρασε τη ζήτηση. Πολλά ορυχεία χρειάστηκε να αναστείλουν προσωρινά τη λειτουργία τους και άλλα να μειώσουν το προσωπικό τους και την παραγωγή τους περισσότερο από 50%. Τότε οι εργάτες αντιμετώπιζαν σκληρές και ανθυγιεινές συνθήκες χωρίς ασφάλιση και συμβόλαια. Οι νέες σοσιαλιστικές ιδέες προκάλεσαν απεργίες και αρκετές βομβιστικές επιθέσεις.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε την πρόσβαση στις ξένες αγορές, αλλά οι άνεργοι μειώθηκαν, καθώς πολλοί εργάτες πήγαν στρατιώτες.

Η σοβιετική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σοβιετική Δημοκρατία Ντονιέτσκ - Κριβόι Ροκ[17], που ιδρύθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1918, αναζήτησε ανεξαρτησία από την Ουκρανία. Στις 29 Μαρτίου 1918 έγινε αυτόνομη περιοχή της Ουκρανίας, αλλά κατεχόταν από γερμανικές δυνάμεις που υποστήριζαν το Κεντρικό Συμβούλιο της Ουκρανίας. Διαλύθηκε με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Σοβιετικής Ουκρανίας εντός της ΕΣΣΔ την ίδια άνοιξη.[18]

Την ίδια εποχή η διοικητική κατάσταση του Κριβί Ριχ αναβαθμίστηκε από κωμόπολη σε πόλη. Τώρα ήταν ένα ουγέστ του Κυβερνείου του Γιεκατερίνοσλαβ με 30 βόλοστ.

Στα τέλη το 1919 η πόλη διοικήθηκε για λίγο από τον Εθελοντικό Στρατό κατά των Μπολσεβίκων. Στις 17 Ιανουαρίου 1920 ο Ερυθρός Στρατός κατέλαβε τελικώς το Κριβί Ριχ. Τότε η πόλη είχε 22.571 κατοίκους. Δεν είχε τρεχούμενο πόσιμο νερό μέχρι το 1924, οπότε κατασκευάστηκε σύστημα υπόγειων αγωγών μήκους 55,3 χιλιομέτρων. Η εξόρυξη μεταλλεύματος συνεχίστηκε χωρίς πλέον ξένες επενδύσεις. Το πρώτο «Ινστιτούτο Εξορυκτικής» άνοιξε το 1929 και αποτελεί τον πρόδρομο του σημερινού Εθνικού Πανεπιστημίου του Κριβί Ριχ. Ιδρύθηκαν επίσης Παιδαγωγικό και Ιατρικό Ινστιτούτο.[19] Το 1931 θεμελιώθηκε το πρώτο μεταλλουργικό εργοστάσιο, το «Κρυβόριζσταλ» (σήμερα ανήκει σε πολυεθνική εταιρεία).[20] Η πρώτη παραγωγή χάλυβα από την υψικάμινό του ήρθε τρία χρόνια αργότερα. Από εκεί και ύστερα η πόλη αναπτύχθηκε γρήγορα. Το 2002 είχε 160 βιομηχανικές επιχειρήσεις και 947 καταστήματα.[21]

Η γερμανική κατοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Κριβί Ριχ βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή από τις 15 Αυγούστου 1941 μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 1944. Οι τοπικές αρχές έφυγαν στις 20 Σεπτεμβρίου 1941 και λειτουργούσαν σε εσωτερική εξορία στο Νίζνι Ταγκίλ μέχρι τον Αύγουστο του 1944. Οι Γερμανοί διόρισαν διοικητικά στελέχη, χωροφυλακή και αστυνομία. Η αντίσταση στη πόλη οργανώθηκε από ομάδες της OUN. Οι Γερμανοί διεξήγαν εθνοκάθαρση των Εβραίων κατοίκων, ενώ σκότωσαν και αρκετούς Ουκρανούς. Στο πρώτο μεγάλο ξεκαθάρισμα, στις 13 Οκτωβρίου 1941, εκτελέστηκαν 700 άνθρωποι.[22] Απο τότε μέχρι τον Απρίλιο του 1942 οι κατοχικές δυνάμεις σκότωσαν 6.293 ανθρώπους, από τους οποίους οι 5.000 ήταν Εβραίοι. Χιλιάδες άλλοι Εβραίοι είχαν φύγει από την πόλη προς τα ανατολικά προτού οι Γερμανοί φθάσουν στην πόλη.

Ο ίδιος ο Χίτλερ είχε επανειλημμένα τονίσει τη σημασία της περιοχής.[23] Η κατοχή της αριστερής όχθης του Δνείπερου παρείχε στους Γερμανούς μία βάση για την αποκατάσταση του χερσαίου συνδέσμου με τις δυνάμεις τους στην Κριμαία.[24] Κατά την διάρκεια του πρώτου μισού του Ιανουαρίου,[25] Τα σοβιετικά στρατεύματα προσπάθησαν επανειλημμένα να εκδιώξουν τους Γερμανούς από την περιοχή Νικοπόλεως - Κριβί Ριχ, αλλά απέτυχαν εξαιτίας της πείσμονος αντιστάσεως του εχθρού. Στην τελική επίθεσή τους, ο γερμανικός στρατός κατά την αποχώρησή του σχεδόν κατέστρεψε την πόλη.

  • Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της AEG στο Κριβί Ριχ, κατασκευής του 1930
    Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της AEG στο Κριβί Ριχ, κατασκευής του 1930
  • Στρατιώτες της Wehrmacht χειρίζονται ελαφρό οβιδοβόλο leFH 18 το 1942 στην οδό Σβομπόντυ (= «Ελευθερίας»)
    Στρατιώτες της Wehrmacht χειρίζονται ελαφρό οβιδοβόλο leFH 18 το 1942 στην οδό Σβομπόντυ (= «Ελευθερίας»)
  • Στρατιώτες συλλαμβάνουν πολίτες στο Κριβί Ριχ το 1942.
    Στρατιώτες συλλαμβάνουν πολίτες στο Κριβί Ριχ το 1942.
  • Εργάτες ορυχείου και πιονιέροι ποζάρουν μπροστά στο Λάβαρο του Κρίβοϊ Ροκ το 1952.
    Εργάτες ορυχείου και πιονιέροι ποζάρουν μπροστά στο Λάβαρο του Κρίβοϊ Ροκ το 1952.
  • Η οδός Ντιμίτροβα στο κέντρο της πόλεως
    Η οδός Ντιμίτροβα στο κέντρο της πόλεως
  • Το νέο δημαρχείο του Κριβί Ριχ ανεγέρθηκε το έτος της 200στής επετείου από την ίδρυση της πόλεως.
    Το νέο δημαρχείο του Κριβί Ριχ ανεγέρθηκε το έτος της 200στής επετείου από την ίδρυση της πόλεως.
  • Ο ναός του Γενεσίου της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κριβί Ριχ, κτίσμα του 1886, επισκευάσθηκε τη δεκαετία του 2000.
    Ο ναός του Γενεσίου της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κριβί Ριχ, κτίσμα του 1886, επισκευάσθηκε τη δεκαετία του 2000.

Μεταπολεμική και μετασοβιετική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον πόλεμο κατασκευάσθηκαν προσωρινά καταλύματα και οικήματα για τους χιλιάδες άστεγους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 πρωτοβουλίες όπως το κίνημα του σταχανοβισμού απετέλεσαν παράγοντα για την εκ νέου ανάπτυξη της πόλεως[26], με πολυκατοικίες μικρού κόστους, νέα ορυχεία, υποδηματοποιεία και εργοστάσια μαλλιού, εγκαταστάσεις εμπλουτισμού σιδηρομεταλλεύματος και άλλα. Τα πρώτα τρόλεϊ[27] έκαναν την εμφάνισή τους το 1957.

Το 1990 η μεταλλοφόρος λεκάνη «Κριβμπάς» παρήγαγε το 42% της σοβιετικής παραγωγής σιδηρομεταλλεύματος και το 80% της ουκρανικής.[28]

Σημερινή άποψη της πόλεως

Από τα τέλη του 20ού αιώνα μεγάλα τμήματα της πόλεως χρονολογούμενα από τη δεκαετία του 1960 κατεδαφίστηκαν και ξαναχτίστηκαν ή ανακαινίστηκαν με νέα υλικά.[29] Ταυτοχρόνως, διανοίχθηκαν φαρδιές λεωφόροι με άνετα πεζοδρόμια και δενδροστοιχίες.

Το 1960 υψώθηκε και η κεραία-αναμεταδότης της τηλεοράσεως, που έχει ύψος 185 μέτρα.[30]

Η ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991 συνοδεύθηκε από αλλαγές στη ζωή της πόλεως.[31] Κατά τη δεκαετία του 1990 το Κριβί Ριχ ήταν γνωστό για την υψηλή εγκληματικότητά του[32], αλλά σήμερα οι ληστείες έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Μεγάλες επενδύσεις ακολούθησαν την ιδιωτικοποίηση της «Κρυβόριζσταλ» το 2005 και την καθετοποίηση της παραγωγής χάλυβα.[33]

Το κέντρο του Κριβί Ριχ γνώρισε επίσης εκτεταμένη ανάπτυξη μετασοβιετικά.[34] Νέα εμπορικά συγκροτήματα άνοιξαν και η πόλη συγκαταλέχθηκε μεταξύ των 30 πόλεων[35] της Ουκρανίας με την πλέον άνετη διαβίωση.

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα βράχια του Μοπρ
Ερυθρόχρωμο έδαφος, συνηθισμένο εξαιτίας της παρουσίας οξειδίων του σιδήρου

Το κέντρο του Κριβί Ριχ βρίσκεται σε γεωγραφικές συντεταγμένες πλάτος 47°55΄ Βόρειο και μήκος 33°15΄ Ανατολικό, περίπου 415 χιλιόμετρα οδικώς νότια-νοτιοανατολικά του Κιέβου και σε μεσοσταθμικό υψόμετρο μόλις 84 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, αν και απέχει περίπου 160 χλμ. από τη θάλασσα σε ευθεία γραμμή (κόλπος του Δνείπερου στη Μαύρη Θάλασσα, στα νοτιοδυτικά της πόλεως). Η μεγάλη μητροπολιτική του περιοχή εκτείνεται σε μήκος 126 χλμ. στον άξονα βορρά-νότου[36], παράλληλα με τον άξονα των αποθεμάτων σιδηρομεταλλεύματος, με πλάτος περί τα 20 χλμ.[37]. Το κέντρο της πόλεως είναι κτισμένο στην ανατολική όχθη του ποταμού Ινχουλέτς, κοντά στη συμβολή του με τον ποταμό Σακσαχάν. Τα γεωγραφικά αυτά χαρακτηριστικά άσκησαν μεγάλη επίδραση στην αρχική ανάπτυξη του Κριβί Ριχ. Η πόλη υδροδοτείται από τον μεγάλο ταμιευτήρα Καρατσούνιφσκε στα δυτικά της.

Το γύρω τοπίο είναι γλυκό, με αγρούς και καλλιέργειες σιτηρών και ηλιοτροπίων. Μερικά χιλιόμετρα ανατολικά του κέντρου της πόλης υπάρχει μια έκταση κατά μήκος μιας μικρής λίμνης όπου οι παγετώνες κατά την παγετωνική εποχή εναπέθεσαν μεγάλους ογκόλιθους. Ως αποτέλεσμα, αυτή η έκταση δεν καλλιεργήθηκε ποτέ και περιέχει ένα από τα ελάχιστα τμήματα άγριας βλαστήσεως στέπας στην περιφέρεια. Η περιβαλλοντική και στατική ασφάλεια της πόλεως αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα εξαιτίας των εγκαταλειμμένων ορυχείων και των εκβολάδων (υπολειμμάτων) τους.[38]

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κλίμα του Κριβί Ριχ είναι ηπειρωτικό (Dfb/Dfa), όπως και του μεγαλύτερου μέρους της Ουκρανίας. Τα καλοκαίρια τείνουν να είναι αρκετά θερμά και οι χειμώνες ψυχροί με σχετικώς λίγες βροχοπτώσεις. Οι χιονοπτώσεις δεν είναι συνηθισμένες μέσα στην πόλη, εξαιτίας του φαινομένου θερμής αστικής νησίδας, αλλά τα προάστια[39] δέχονται πολύ περισσότερο χιόνι και όχι σπάνια οι δρόμοι έξω από την πόλη κλείνουν[40] από τη χιονόπτωση.

Κλιματικά δεδομένα Κριβί Ριχ
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 13,0 18,9 23,5 31,8 35,8 36,4 38,6 39,6 36,4 31,7 21,7 15,3 39,6
Μέση Μέγιστη °C (°F) -0,2 0,6 7,3 15,6 22,0 25,2 28,7 28,9 21,8 13,9 7,8 0,7 14,4
Μέση Μηνιαία °C (°F) -3,5 -3,1 1,9 9,6 15,9 19,5 21,8 21,2 15,6 9,1 2,3 -2,1 9,0
Μέση Ελάχιστη °C (°F) -5,5 -5,4 -0,9 4,3 10,5 14,1 16,9 16,3 11,1 5,2 1,5 -4,4 5,3
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) -27,2 -27,3 -21,0 -8,9 -1,6 2,8 7,3 5,0 -3,7 -10,0 -18,6 -24,5 −27,3
Υετός mm (ίντσες) 30 30 24 28 45 62 59 32 38 37 31 28 444
Πηγή: Pogoda.ru.net[41]

Διοίκηση και πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα επτά διαμερίσματα του Δήμου του Κριβί Ριχ
  1. Τέρνυ
  2. Πακρόφσκι
  3. Σακσαχάν
  4. Κεντρικό
  5. Νταβχουνττσέφσκι
  6. Μεταλούργίνι
  7. Ινχουλέτς

Η πόλη είναι δήμος που διοικείται από ενενηκονταμελές δημοτικό συμβούλιο. Σημερινός δήμαρχος είναι ο Γιούρι Βίλκουλ. Ο δήμος του Κριβί Ριχ υποδιαιρείται σε επτά δημοτικά διαμερίσματα (ραγιόν). Μικρότεροι οικισμοί στην περιοχή, οι Αβάναρντ, Χορνιάτσκε, Τερναβάτυ Κουτ, Καλαμόιτσεβο και Νοβοϊβάνοφκα, ενσωματώθηκαν στην πόλη.[42]

Το λογότυπο της πόλεως

Το Κριβί Ριχ έχει τρεις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες μέσα στα όριά του, από τις οποίες εκλέγονται ισάριθμοι βουλευτές στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας.[43]

Κατά τη δεκαετία του 1990 οι ψηφοφόροι του Κριβί Ριχ υποστήριζαν γενικώς το Κομμουνιστικό Κόμμα Ουκρανίας και την επόμενη το Κόμμα των Περιφερειών (φιλορωσικό). Μετά τα γεγονότα του 2014, οπότε έγιναν μαζικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις στο κέντρο της πόλεως[44], το Κόμμα των Περιφερειών έχασε την πρώτη θέση, με το Κριβί Ριχ να υποστηρίζει κατά πλειοψηφία τον Πέτρο Ποροσένκο.

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα μεγαλύτερα λουλουδένια ρολόγια στην Ευρώπη, το ρολόι του Κριβί Ριχ στεγάζει από κάτω το ένα μουσείο της τοπικής ιστορίας.[45]

Το Κριβί Ριχ έχει ακμάζουσα θεατρική και χορευτική κίνηση, με πολλές θεατρικές αίθουσες: η πρώτη ήταν το «Κολοσσαίο», που άνοιξε το 1908, και σύντομα ακολούθησαν το Νέο Θέατρο του Βίζενμπεργκ και το «Χρουσέφσκι» (1911). Σήμερα γνωστότερο είναι το «Σεβτσένκο».

Στο Κριβί Ριχ γεννήθηκε η Ευγενία Γκερσόι (1901-1986), μετέπειτα Αμερικανίδα γλύπτρια και ζωγράφος.[46] Το ίδιο και η ηθοποιός του βωβού κινηματογράφου Έλενα Μακόφσκα, όπως και οι μεταγενέστεροι Έντουαρντ Ντρατς (μουσικός) και Βλαντίμιρ Μαλαχώφ (χορευτής).

Το 1934 ανεγέρθηκε ο κινηματογράφος Λένιν, ο πρώτος στην πόλη, ενώ σήμερα λειτουργούν τρεις μεγάλοι κεντρικοί κινηματογράφοι («Όλυμπος», «Οδησσός» και της εταιρείας «Μούλτιπλεξ»[47]. Επιπλέον, η σοβιετική εποχή κληροδότησε «Ανάκτορα του Πολιτισμού» σε κάθε διαμέρισμα του Κριβί Ριχ.

Το μουσείο τοπικής ιστορίας παρουσιάζει την παράδοση και ιστορία των Κοζάκων, την πλούσια βιομηχανική κληρονομιά της πόλεως και τον ρόλο της στη Σοβιετική Ένωση. Η Πινακοθήκη Τέχνης, που ανήκει στον δήμο, φιλοξενεί συλλογή τοπικών καλλιτεχνών.[48]

Η βραδυνή ψυχαγωγία άκμασε από τη δεκαετία του 2000 και μετά. Μεγάλα κλαμπ όπως το «Χόλιγουντ Σίτυ»[49] και το «Σκάι», πολλές περιοδείες διάσημων DJ και ερμηνευτών της ποπ και της ραπ έδωσαν τον τόνο. Στην πόλη λαβαίνει χώρα το ετήσιο φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής «Turbofly».[50]

Η ουκρανική κουζίνα συνυπάρχει αρμονικά στη πόλη με μπέγκελ, τσίζκεϊκ, χοτ ντογκ, σαουαρμά και πίτσες, ενώ άνοιξαν παντού και εστιατόρια ασιατικής κουζίνας (ιδίως ιαπωνικής), μικρά σαντουιτσάδικα και καφετέριες.

Ορόσημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα κτήρια του Κριβί Ριχ εμφανίζουν ποικιλία αρχιτεκτονικών ρυθμών, από τον εκλεκτικισμό μέχρι τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Η ευρύτατη χρήση του κόκκινου τούβλου και στις πολυκατοικίες δίνει στην πόλη τον χαρακτήρα της. Η παλαιότερη αρχιτεκτονική κληρονομιά παραπέμπει στην παράδοση της πόλεως ως κέντρου εξορύξεως σιδηρομεταλλεύματος: μόλις έξω από το κέντρο, υπάρχουν πολλά παλαιά εργοστάσια, μερικά τελείως κατεστραμμένα και άλλα που χρειάζονται αναπαλαίωση για να αναδειχθούν.

Η σταλινική αρχιτεκτονική αντιπροσωπεύεται από τις «μαζικές» φτηνές πολυκατοικίες και από την άλλη από το Δημαρχείο, το καλύτερο παράδειγμα της σταλινικής αρχής της «διάλυσης των υπερβολών».[51]

Η πόλη έχει πολλούς χριστιανικούς ναούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τον πλέον αξιοσημείωτο να είναι ο Καθεδρικός Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, η έδρα της Επισκοπής Κριβί Ριχ και Νικοπόλεως, που ιδρύθηκε[52] στις 27 Ιουλίου 1996 (ωστόσο πολιούχος άγιος της πόλεως είναι ο Άγιος Νικόλαος και οι τοπικοί επίσκοποι Ονούφριος και Πορφύριος[53]). Υπάρχει και ρωμαιοκαθολικό παρεκκλήσιο στην παλαιά πόλη.

Η συναγωγή του Κριβί Ριχ ξανάνοιξε μεταπολεμικά μόλις το 2010 σε νέο, μεγάλο κτίσμα στο κέντρο της πόλεως.[54][55] Η προπολεμική συναγωγή ήταν το υψηλότερο κτίσμα στην πόλη στα τέλη του 19ου αιώνα.

Τα μεγάλα πάρκα φιλοξενούν πολλά από τα δημόσια μνημεία της πόλεως. Τα περισσότερα ανήκουν στο στιλ του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και τιμούν τους Κοζάκους, τον Ολεκσάντρ Πολ, τον Ταράς Σεβτσένκο (δύο), τον Μπογκντάν Χμελνίτσκι (τρία), και τους Βασίλη Μαργκυέλοφ, Αλέξανδρο Πούσκιν, Φιοντόρ Σεργκέγιεφ, Μιχαήλ Λέρμοντοφ και Μαξίμ Γκόρκι. Τα λίγα μνημεία του Λένιν καταστράφηκαν το 2014 κατά τις ταραχές του Euromaidan.[56] Υπάρχουν επίσης δεκάδες κενοτάφια και μνημεία πολεμιστών του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Αεροσκάφος Sukhoi Su-15 εκτίθεται κοντά στην Αερολέσχη, ένα Yakovlev Yak-40 στην Εθνική Ακαδημία Αεροπορίας, ενώ η πλατεία Βιζβολένια φιλοξενεί ένα τανκ IS3.

Η πόλη έχει επίσης ένα από τα μεγαλύτερα λουλουδένια ρολόγια στην Ευρώπη.[57]

  • Οι Βοτανικοί Κήποι της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας
    Οι Βοτανικοί Κήποι της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας
  • Το Θέατρο Σεβτσένκο
    Το Θέατρο Σεβτσένκο
  • Η Κεντρική Πλατεία Τέχνης
    Η Κεντρική Πλατεία Τέχνης
  • Το Πάρκο Πούσκιν χιονισμένο
    Το Πάρκο Πούσκιν χιονισμένο

Υπάρχει ένα πάρκο ονομασμένο προς τιμή της εφημερίδας Πράβντα, διάσημο για το σταλινικής αρχιτεκτονικής νεώριο λέμβων στο ποτάμι.[58] Οι Βοτανικοί Κήποι της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας ιδρύθηκαν το 1980.

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κριβί Ριχ

Το Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κριβί Ριχ ιδρύθηκε αρχικώς ως εσπερινό κολέγιο και «Ινστιτούτο Εξορυκτικής» (1929). Κέρδισε τον επίσημο τίτλο του πανεπιστημίου μόλις το 1982. Η Παιδαγωγική Ακαδημία/Πανεπιστήμιο του Κριβί Ριχ ιδρύθηκε το 1930 ως Επαγγελματική Σχολή και ενσωματώθηκε με κυβερνητική απόφαση στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κριβί Ριχ το 2011, όπως και το Οικονομικό Ινστιτούτο του Εθνικού Οικονομικού Πανεπιστημίου του Κιέβου και ένα Τμήμα της Εθνικής Μεταλλουργικής Ακαδημίας της Ουκρανίας.

Στην πόλη διατηρεί επίσης τμήμα το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Ντνιπροπετρόφσκ και πανεπιστημιουπόλεις το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ζαπορίζυα και η Νομική Σχολή της Οδησσού. Υπάρχει επίσης κολέγιο της Εθνικής Ακαδημίας Αεροπορίας.

Σύμφωνα με τον Βρετανό οικονομολόγο και οικονομικό δημοσιογράφο Frances Cairncross (Απρίλιος 2010), «υπάρχουν υπερβολικά πολλά μικρά πανεπιστήμια, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν διοικούνται αποτελεσματικά και είναι βαλτωμένα από τη διαφθορά. Δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υπάρχουσες παγκόσμιες προκλήσεις.»[59] Κατά τον Άντερς Όσλαντ (Οκτώβριος 2012), η ποιότητα της μεταπτυχιακής εκπαιδεύσεως είναι κακή, ιδίως στα προγράμματα διοίκησης επιχειρήσεων, τα οικονομικά, τη νομική και τα τμήματα γλωσσών/φιλολογίας.[60]

Υπάρχουν 149 γυμνάσια και 150 παιδικοί σταθμοί και νηπιαγωγεία στην πόλη.[61] Υπάρχουν επίσης εσπερινά γυμνάσια για ενηλίκους και ειδικές σχολές μουσικής, καλών τεχνών, αθλητισμού και τεχνικά λύκεια.

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Στάδιο Μεταλούργ, έδρα της ΦΚ Κρίβμπας

Η ΦΚ Χίρνικ Κριβί Ριχ είναι ποδοσφαιρική ομάδα με έδρα το Στάδιο Χίρνικ, που σήμερα παίζει στην Α΄ Κατηγορία ποδοσφαίρου Ουκρανίας. Είναι μέρος του Αθλητικού Συλλόγου Χίρνικ, που διατηρεί πολλά άλλα τμήματα. Ιδιοκτήτρια του συλλόγου είναι η εταιρεία KZRK, η μεγαλύτερη δημόσια εταιρεία υπόγειων εξορύξεων στην Ουκρανία.

Στο Κριβί Ριχ υπήρχε και μία άλλη ποδοσφαιρική ομάδα, η ΦΚ Κρίβμπας, που ιδρύθηκε ως «ΦΚ Κριβί Ριχ» το 1959 και συμμετείχε στην ανώτατη κατηγορία από το 1992-1993, τερματίζοντας τρίτη το 1998-1999 και το 1999-2000. Χρεοκόπησε τον Ιούνιο του 2013.

Υπάρχει επίσης η επαγγελματική ομάδα μπάσκετ SC Κρίβμπας, που κέρδισε πρωταθλήματα το 2009, το 2003 και το 2004. Από το 2010 αγωνίζεται στην ανώτατη κατηγορία, την Ουκρανική SuperLeague Καλαθοσφαίρισης.

Το Κριβί Ριχ είναι η γενέτειρα των τριών αδελφών τενιστριών Βαλέρια, Αλίνα και Κατερίνα Μπονταρένκο. Επίσης, του Σοβιετικού κολυμβητή Σεργκέι Φεσένκο (χρυσού Ολυμπιονίκη στους Αγώνες της Μόσχας το 1980), του πυγμάχου Εβγέν Χιτρόφ (παγκόσμιου πρωταθλητή το 2011) και του κωπηλάτη Σεργκέι Μακαρένκο (χρυσού Ολυμπιονίκη στο κανό το 1960).

Δημογραφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικά ο πληθυσμός του Κριβί Ριχ άρχισε να αυξάνεται ραγδαία κατά τον Μεσοπόλεμο, φθάνοντας τους 197.000 το 1939, με τη συρροή ξένων εργατών. Ο ρυθμός αυξήσεως μειώθηκε μεταπολεμικά, αλλά και πάλι ήταν σημαντικός. Η εκτίμηση για τον πληθυσμό του Κριβί Ριχ το 2014 ήταν 654.900 (όγδοη σε πληθυσμό πόλη της Ουκρανίας). Από το 2001 ο πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 48.000 κατοίκους, αλλά το 2013 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 3.589.

Σύμφωνα με στοιχεία της UNHCR και του δημοτικού συμβουλίου, 7.000 άνθρωποι από το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ κατέφυγαν στην πόλη από τις αρχές του 2014 ως πρόσφυγες εξαιτίας του πολέμου στο Ντονμπάς, χωρίς να περιλαμβάνονται όσοι δεν καταγράφηκαν ως αιτούντες άσυλο.[62][63][64][65]

Ανέκαθεν η πλειονότητα των κατοίκων του Κριβί Ριχ / Κριβόι Ροκ ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Επίσης από παλιά η πόλη ήταν κέντρο εβραϊκού πληθυσμού, έχοντας δύο συναγωγές στις αρχές του 20ού αιώνα, από τον οποίο σήμερα απομένουν 15.000. Υπάρχουν μικρές μειονότητες Ρωμαιοκαθολικών (υπάγονται στη Ρωμαιοκαθολική Επισκοπή Χαρκόβου-Ζαπορίζια) και Ευαγγελικών Χριστιανών, καθώς και Ινδουϊστών.

Από εθνοτικής απόψεως υπάρχουν Ρώσοι, Αρμένιοι, Ρομά και μετανάστες από την Κορέα], την Πολωνία, τη Μολδαβία και το Αζερμπαϊτζάν.[66] Αρκετοί Αφρικανοί φοιτητές σπουδάζουν στα ΑΕΙ της πόλεως.[67]

Η Μητροπολιτική Περιοχή του Κριβί Ριχ είχε πληθυσμό 900.000 περίπου το 2013, όντας η έκτη σε αριθμό κατοίκων σε όλη την Ουκρανία.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2014 το Κριβί Ριχ είχε ρυθμό οικονομικής αναπτύξεως 17,9%. Οι εξαγωγές από την πόλη είχαν αξία 2,52 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ενώ οι εισαγωγές 276 εκατομμύρια δολάρια. Η πόλη προσέλκυσε 4.899 εκατομμύρια δολάρια ξένων επενδύσεων, κυρίως από τη Γερμανία, την Κύπρο και την Ολλανδία.

Η επίσημη ανεργία το ίδιο έτος ήταν μόλις 0,63%. Ο μέσος μισθός ήταν 234 €, δηλαδή 19,4% μεγαλύτερος από τον μέσο μισθό στην Ουκρανία.[61]

Η εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος και η μεταποίηση είναι οι δύο μεγαλύτεροι τομείς της οικονομίας του Κριβί Ριχ. Η πόλη έχει περισσότερα από 53 εργοστάσια και ορυχεία.[68]. Η πολυεθνική εταιρεία που αγόρασε το μεγάλο χαλυβουργείο το 2005 είναι η μεγαλύτερη από άποψη εσόδων σε ολόκληρη την Ουκρανία.[69] Παράγει περισσότερους από 7 εκατομμύρια τόνους χάλυβα ετησίως και εξορύσσει περισσότερους από 17 εκατομμύρια τόνους σιδηρομετάλλευμα. Το 2011 η εταιρεία απασχολούσε περίπου 37.000 εργαζόμενους. Γενικότερα η σχετική με το σιδηρομετάλλευμα βαριά βιομηχανία της πόλεως αποτελεί σημαντικό συντελεστή στο ισοζύγιο πληρωμών της Ουκρανίας. Εκτός από το σιδηρομετάλλευμα υπάρχει και μεγάλη επιχείρηση παραγωγής τσιμέντου.[61]

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συγκοινωνίες του Κριβί Ριχ περιλαμβάνουν το «Μετροτράμ» (ο υπόγειος σιδηρόδρομος), λεωφορεία[61], μαρσρούτκα, τρόλεϊ (23 γραμμές) και ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα τραμ στον κόσμο, με δίκτυο συνολικού μήκους 105,8 χιλιομέτρων και 13 γραμμές (το 2014). Υπάρχουν επίσης ταξί.

Το «Μετροτράμ», που ανήκει σε δημόσια επιχείρηση, είναι το ταχύτερο και πιο άνετο μέσο μαζικής μεταφοράς, καλύπτοντας μεγάλο μέρος της πόλεως. Βρίσκεται σε φάση επεκτάσεως από τα συνολικά 19 χιλιόμετρα του σημερινού δικτύου του (τρεις γραμμές και 16 σταθμοί), ώστε να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση. Η μόνη σχέση που έχει με τραμ είναι τα βαγόνια του και η τροφοδοσία με ρεύμα από την οροφή, αλλά οι υψηλές ταχύτητες και οι κλειστού τύπου σιδηροτροχιές είναι ταυτόσημες με αυτές ενός κανονικού μετρό.

Το πρώτο μισό του 2014 τα ΜΜΜ στην πόλη έκοψαν 66 εκατομμύρια εισιτήρια.[61] Είναι όλα «φλατ ρέιτ» (ίδια τιμή εισιτηρίου ανά διαδρομή, ανεξαρτήτως της αποστάσεως).

  • Το «Μετροτράμ» στον βόρειο ακραίο σταθμό Ζαρίτσνα
    Το «Μετροτράμ» στον βόρειο ακραίο σταθμό Ζαρίτσνα
  • Ο σταθμός «Προσπέκτ Μεταλουρχίβ» του Μετροτράμ, που άνοιξε το 1989
    Ο σταθμός «Προσπέκτ Μεταλουρχίβ» του Μετροτράμ, που άνοιξε το 1989
  • Τρόλεϊ στο Κριβί Ριχ
    Τρόλεϊ στο Κριβί Ριχ
  • Επιβατικό τρένο στον Κεντρικό Σταθμό της πόλεως.
    Επιβατικό τρένο στον Κεντρικό Σταθμό της πόλεως.

Τελευταία η χρήση του τραμ μειώνεται προς όφελος των λεωφορείων και των τρόλεϊ.

Η πόλη δεν διαθέτει ποδηλατόδρομους. Τα ταξί είναι πολλά και το κόμιστρο διαμορφώνεται ελεύθερα. Υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ ιδιωτικών εταιρειών ταξί.

Η πόλη εξυπηρετειται από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Κριβί Ριχ, που βρίσκεται 17,5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλεως, κοντά στην κωμόπολη Λοζουβάτκα.

«Αδελφές» πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κριβί Ριχ είναι «αδελφοποιημένο» με τις εξής πόλεις[70][71]


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 49200. Ανακτήθηκε στις 27  Ιανουαρίου 2024.
  2. ↑ Ανακτήθηκε στις 7  Μαρτίου 2022.
  3. ↑ State Statistics Service of Ukraine: «Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022». Number of Present Population of Ukraine, as of January 1, 2022. State Statistics Service of Ukraine. Κίεβο.
  4. ↑ «UA population estimates». Office for National Statistics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2014. 
  5. ↑ Богатые и бедные регионы Украины: таблица. Vedomosti
  6. ↑ «Комаров В.О. Iсторiя Криворiжжя Днепропетровск: Сiч, 1992». kryvyirih.dp.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  7. ↑ В. Ізмайлов. Подорож у полуденну Росію в 1799 р. у листах, виданих Володимиром Ізмайловим
  8. ↑ Перелік (Списку) казенних селищ Херсонського й Олександрійського повітів, які у 1816 - 1817 р.р. були звернені у військові поселення
  9. ↑ «По Катерининській залізниці», вип. 1-й, Katerinoslaw, 1903 р
  10. ↑ Sudrussland Mageteisen und Sisenglantztatten
  11. ↑ Рубін П.Криворожский бассейн и его железные руды. Горный журнал, 1888 г., т. 1
  12. ↑ Конткевич С. Геологічний опис околиць Кривого Рогу, Херсонської губернії
  13. ↑ Записки капитан-лейтенанта Семечкина», Вид. Об-ва горных инженеров, 1900 р
  14. ↑ «Початок добутку залізної руди. Індустріальний розвиток (1881 – 1899)». kryvyirih.dp.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  15. ↑ Діловий і комерційний Кривий Ріг. 1914 р
  16. ↑ Гірничо-заводський листок №4, 1902р
  17. ↑ Материалы о Донецко-Криворожской Республике. Сост. и предисл. Х. Мышкис // «Літопис Революції»: Журнал Істпарту ЦК КП(б)У — 1928. — № 3(30).
  18. ↑ Лихолат А. В. Здійснення ленінської національної політики на Україні — Київ, 1967. — С.156−161.
  19. ↑ «Історія КНУ». knu.edu.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2015. 
  20. ↑ «Our History. ArcelorMittal». arcelormittal.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2015. 
  21. ↑ «Історична хроніка подій 1917 - 2002». kryvyirih.dp.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  22. ↑ «Marmer Jewish Museum». jewish-museum-marmer.dp.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2015. 
  23. ↑ История Второй мировой войны. 1939—1945. / Коллектив авторов. — Т. 8. — М.: Воениздат, 1977.
  24. ↑ Типпельскирх К. История Второй мировой войны. — СПб.: Полигон; М.:АСТ, 1999.
  25. ↑ Грылев А. Н. Днепр — Карпаты — Крым. — М.: Наука, 1970.
  26. ↑ Українська радянська енциклопедія. В 12-ти томах / За ред. М. Бажана. — 2-ге вид. — К.: Гол. редакція УРЕ, 1974-1985.
  27. ↑ Електротранспорт України: Енциклопедичний путівник / Сергій Тархов, Кость Козлов, Ааре Оландер. — Київ: Сидоренко В. Б., 2010. — 912 с.: іл., схеми. — ISBN 978-966-2321-11-1.
  28. ↑ «Our History. ArcelorMittal». arcelormittal.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  29. ↑ Осуществленные строительством основные объекты архитектора Иосифа Каракиса // Архитектор Иосиф Каракис: Судьба и творчество (Альбом-каталог к столетию со дня рождения) / Под ред. Бабушкин С. В., Бражник Д., Каракис И. И., А. Пучков; Сост. Д. Бражник, И. Каракис, И. Несмиянова. — Киев, 2002. — С. 97. — 102 с. — (Н0(4УКР)6-8). — ISBN 966-95095-8-0.
  30. ↑ «Криворожская телевышка». 1kr ua. 
  31. ↑ «Our History. ArcelorMittal». arcelormittal.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2014. 
  32. ↑ «"Бегуны". История глупой войны». kri.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Δεκεμβρίου 2014. 
  33. ↑ «Реконструкция». KRLife. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2022. 
  34. ↑ «Проспект Маркса». KRLife. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2021. 
  35. ↑ «Фокус определил 50 лучших городов для жизни в Украине». focus.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2019. 
  36. ↑ Dnepropetrovsk Oblast, χάρτης 1:200.000, Ουκρανία 2004 και 2005.
  37. ↑ Официальный сайт исполсома города Кривщгщ Рого Αρχειοθετήθηκε 2011-04-25 στο Wayback Machine. [1] Αρχειοθετήθηκε 2011-03-19 στο Wayback Machine..
  38. ↑ Библиотечный каталог авторефератов Украины Αρχειοθετήθηκε 2020-11-24 στο Wayback Machine., Scientific Hygienic Centre of Ukraine.
  39. ↑ «Кривой Рог встретил снегопад во всеоружии?». Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  40. ↑ новостей, Независимое бюро. «Независимое бюро новостей - Из-за сильных снегопадов заблокировано движение в четырех областях Украины». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  41. ↑ «Климат Кривого Рога» [Climate of Kryvyi Rih] (στα Ρωσικά). Pogoda.ru.net. 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2016. 
  42. ↑ «Виконком міської ради». kryvyirih.dp.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2014. 
  43. ↑ «СПИСОК народних депутатів України, обраних на позачергових виборах народних депутатів України 26 жовтня 2014 року». «Голос України». — № 218 (5968). — 2014. — 12 листопада. — С. 4–9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2014. 
  44. ↑ «Криворожский Евромайдан». 0664. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  45. ↑ «World's biggest floral clock begins to tick off time in Ukraine's Kryvyi Rih». Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  46. ↑ «Eugenie Gershoy Papers: An inventory of her papers at Syracuse University». Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  47. ↑ «Киноафиша». Киноафиша. 
  48. ↑ «Local Museum». 1KR UA. 
  49. ↑ «Hollywood city VK». Hollywood city VK. 
  50. ↑ «Turbofly VK». Turbofly VK. 
  51. ↑ Architecture of The Stalin Era, των Alexei Tarkhanov, Sergei Kavtaradze και Mikhail Anikst, 1992, ISBN 978-0-8478-1473-2
  52. ↑ «» Епархия». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  53. ↑ «Мост Днепр». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  54. ↑ Светлана, Поддубная. «Главная страница». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  55. ↑ «В Кривом Роге открыли одну из крупнейших синагог в Восточной Европе». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  56. ↑ «Vandals continue demolition of monuments to Vladimir Lenin in Ukraine». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  57. ↑ «Криворожские цветочные часы попали в Книгу рекордов». Rambler News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  58. ↑ «Парк им. газеты "Правда"». Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  59. ↑ Education problems deeper than language, Kyiv Post, 2 Απριλίου 2010
  60. ↑ Outdated educational system translates into lagging economy, Kyiv Post, 4 Οκτωβρίου 2012)
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 «Бюлетень "Кривий Ріг у цифрах і фактах 2013 р» (PDF). Kryvyi Rih City Council. 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2014. 
  62. ↑ «More Than a Million Ukrainians Have Been Displaced, U.N. Says». The New York Times. 2 Σεπτεμβρίου 2014. https://www.nytimes.com/2014/09/03/world/europe/more-than-a-million-ukrainians-have-been-displaced-un-says.html. 
  63. ↑ «В Кривой Рог опять массово кинулись беженцы с востока». krlife.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-06-08. https://web.archive.org/web/20150608155734/http://krlife.com.ua/news/v-krivoi-rog-opyat-massovo-kinulis-bezhentsy-s-vostoka. Ανακτήθηκε στις 2018-12-05. 
  64. ↑ «На Дніпропетровщині будуть створені бізнес-центри для переселенців». krlife.com.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-05-26. https://web.archive.org/web/20220526000627/http://krlife.com.ua/tags/tegi/bezhentsy. Ανακτήθηκε στις 2018-12-05. 
  65. ↑ «Сколько переселенцев с восточных областей в Кривом Роге?». comments.ua. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-03-19. https://web.archive.org/web/20150319062245/http://dnepr.comments.ua/news/2014/09/18/093736.html. Ανακτήθηκε στις 2018-12-05. 
  66. ↑ «Фестиваль национально-культурных сообществ в Кривом Роге». 23 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  67. ↑ «KNU International». KNU. 
  68. ↑ «Промышленно-производственные предприятия - Кривой Рог». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2017. 
  69. ↑ Top Ukrainian Companies By Revenue
  70. ↑ «Города-побратимы. Нижний Тагил». Администрация Нижнего Тагила. 
  71. ↑ «Перелік державних та муніципальних сайтів». Kryvyi Rih City. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Криворожье. Справочник-путеводитель / Днепропетровск: Днепропетровское книжное издательство, 1963. — 162 с.
  • Кривому Рогу — 200. Историко-экономический очерк / Редколлегия: П.Л. Варгатюк и др. — Днепропетровск: «Промінь», 1975. — 208 с.
  • Новик Л.И. Кривой Рог: Путеводитель-справочник / Л.И. Новик, Д.И. Кан. — Днепропетровск: «Промiнь», 1986. — 191 с., цв. ил.
  • Пахомов А.Г., Борьба трудящихся Криворожья за власть Советов / А.Г. Пахомов. — Днепропетровск: Днепропетровское областное издательство, 1958. — 204 с.
  • Альбом Кривой Рог-Гданцевка. 1899. (in German)
  • Кривой Рог: Фотоальбом. — Киев: «Мистецтво», 1971. — 137 с., цв. ил.
  • Кривий Ріг: Фотоальбом. — Киев: «Мистецтво», 1976. — 146 с., цв. ил.
  • Кривий Ріг: Фотоальбом. — Киев: «Мистецтво», 1983. — 143 с., цв. ил.
  • Кривий Ріг: Фотоальбом. — Киев: «Мистецтво», 1989. — 144 с., цв. ил.
  • Кривий Ріг — моє місто / Тамара Трофанова. — Кривий Ріг: Видавничий дім, 2009. — [36] с.: фотогр. — 3500 (1 завод-1000) экз. — ISBN 978-966-177-038-5.
  • Кривий Ріг: фотоальбом / редкол.: Г. П. Гончарук (ред.) и др.; фотогр. А. Соловьёв. — Д.: АРТ-ПРЕСС, 2010. — 152 с.: фотогр. — на укр. и англ. языках. — 2200 экз. — ISBN 978-966-348-227-9. Посвящён 235-летию Кривого Рога.
  • Рукавицын И.А. Привет из Кривого Рога / И.А. Рукавицын. — К.: Арт-Технология, 2014. — 104 с.
  • Визначні місця України / Київ: Держполітвидав УРСР, 1961. — 787 с.
  • Kryvyi Rih National University|Криворожский горнорудный институт. К 50-летию института / Коллектив авторов. — Издательство Львовского университета, 1972. — 184 с.
  • Грушевой К.С. Тогда, в сорок первом… / К.С. Грушевой. — Москва, 1972. — 78 с.
  • Мельник О.О., Криворіжжя: від визволення до перемоги. Хроніка подій з 22 лютого 1944 до 9 травня 1945 р / О.О. Мельник. — Кривий Ріг: Видавничий дім, 2004. — 56 с.
  • Советская историческая энциклопедия / Москва: «Советская энциклопедия», 1965. — Том 8, С. 150—151.
  • Украинская советская энциклопедия. Том 5 (στην ουκρανική), — С. 499—500.
  • История Городов и Сёл Украинской ССР (в 26 томах). Том Днепропетровская область, — С. 285—323.
  • Фокин Е.И. Хроника рядового разведчика. Фронтовая разведка в годы Великой Отечественной войны. 1943—1945 гг. / Е.И. Фокин. — М.: ЗАО «Центрполиграф», 2006. — 285 с. — (На линии фронта. Правда о войне). Тираж 6 000 экз. ISBN 5-9524-2338-8.
  • Географический энциклопедический словарь. Географические названия. Издание второе, дополненное / Гл. ред. А.Ф. Трёшников. — Москва: «Советская энциклопедия», 1989.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κριβί_Ριχ&oldid=10250628"