Η μεγάλη σκακιέρα

*Η μεγάλη σκακιέρα*
The Grand Chessboard
	Εξώφυλλο του βιβλίου
Συγγραφέας	Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι
Επιμελητής	Basic Books
Τίτλος	The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1997
Ημερομηνία δημοσίευσης	1997
Μορφή	Γεωπολιτική, Διεθνής Πολιτική
Θέμα	Γεωστρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κεντρική Ασία
Τόπος	ΗΠΑ
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η μεγάλη σκακιέρα (αγγλικά: The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives‎‎) ^[1] είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι το οποίο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1997 και αναφέρεται στην Γεωστρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών που θα πρέπει να ακολουθήσουν στην Κεντρική Ασία.

Ο Μπρζεζίνσκι αποφοίτησε με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 1953 και έγινε καθηγητής Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς. Αργότερα διετέλεσε Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1977 έως το 1981, υπό τη διοίκηση του Προέδρου Τζίμι Κάρτερ.

Μεγάλο μέρος της ανάλυσης του Μπρζεζίνσκι ασχολείται με τη γεωστρατηγική στην Κεντρική Ασία, εστιάζοντας στην άσκηση εξουσίας στην ευρασιατική περιοχή σε ένα μετασοβιετικό περιβάλλον. Στο κεφάλαιό του αφιερωμένο σε αυτό που αναφέρεται ως «Ευρασιατικά Βαλκάνια», χρησιμοποιεί τη Θεωρία Χάρτλαντ του Χάλφορντ Τζ. Μακίντερ.

Περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπρζεζίνσκι, μεταχειρίζεται τον χάρτη της Ευρασίας ως μία ζωντανή σκακιέρα, με τα κράτη να αποτελούν τα πιόνια του, ενώ η γεωπολιτική και η γεωστρατηγική, με την έννοια της στρατηγικής διαχείρισης γεωπολιτικών συμφερόντων, είναι τα μεθοδολογικά εργαλεία του με τα οποία επιχειρεί μέσα από ένα πλέγμα υποθέσεων όχι μόνο να αναλύσει την δικαιολογητική βάση των επιχειρημάτων του, αλλά και να προβλέψει το μέλλον.

Για να αναπαραστήσει ακριβέστερα το παιχνίδι που έχει στηθεί πάνω στον χάρτη της Ευρασίας, ο Μπρζεζίνσκι διαχωρίζει τα κράτη σε «γεωστρατηγικούς παίκτες» και σε «γεωπολιτικούς άξονες» ή αλλιώς κράτη – κλειδιά.

Γεωστρατηγικοί παίκτες είναι τα κράτη που έχουν την ικανότητα και την θέληση να ασκήσουν δύναμη ή επιρροή πέρα από τα σύνορά τους ώστε να μεταβάλουν σε βαθμό που θίγει τα συμφέροντα της Αμερικής – την υπάρχουσα γεωπολιτική κατάσταση των πραγμάτων. Για διάφορους λόγους (όπως η επιδίωξη εθνικού μεγαλείου, ή οικονομική επέκταση) μερικά από αυτά τα κράτη επιδιώκουν την περιφερειακή ή παγκόσμια κυριαρχία και συνυπολογίζοντας τα συμφέροντα της Αμερικής, διαμορφώνουν τους δικούς τους πιο περιορισμένους στόχους που άλλοτε έρχονται σε σύγκρουση και άλλοτε συμβαδίζουν με τους στόχους και τα συμφέροντα των ΗΠΑ.^[2]

Γεωπολιτικοί άξονες είναι τα κράτη που η σημασία τους πηγάζει από την ευαίσθητη θέση τους (όχι την δύναμη ή τα κίνητρα) και από τις συνέπειες που έχει η δυνητικά ευάλωτη κατάστασή τους στην συμπεριφορά των γεωστρατηγικών παικτών. Ένας γεωπολιτικός άξονας μπορεί να δρα ως αμυντική ασπίδα για κάποιο ζωτικό κράτος ή περιφέρεια, ή μπορεί η ύπαρξή του να έχει σημαντικές πολιτικές και πολιτισμικές συνέπειες για έναν πιο δραστήριο γειτονικό παίκτη.^[3]

Κατά τον Μπρεζίνσκι, Γεωστρατηγικοί παίκτες θεωρούνται η Γαλλία, η Γερμανία, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία ενώ αποκλείονται η Μεγάλη Βρετανία, η Ιαπωνία και η Ινδονησία, ^[3] ενώ Γεωπολιτικοί άξονες θεωρούνται η Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν, η Νότια Κορέα, η Τουρκία και το Ιράν.^[3]