Επί των Ναυτικών Γραμματεία της Επικράτειας
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
|---|---|
| Σύσταση | 3/15 Απριλίου 1833 |
| Κατάργηση | Ιούνιος 1846 |
| Τύπος | Υπουργείο |
| Έδρα | Οικία Κουτσαλέξη, Πλάκα |
| δεδομένα () | |
Η επί των Ναυτικών Γραμματεία της Επικράτειας (Απρίλιος 1833 - Ιούνιος 1846) - ήταν το πρώτο Υπουργείο Ναυτικών του Βασιλείου της Ελλάδας.
Ιδρύθηκε την περίοδο της Αντιβασιλείας, στις 3 / 15 Απριλίου 1833 με το βασιλικό διάταγμα «Περί του σχηματισμού και της αρμοδιότητος της Επί των Ναυτικών Γραμματεία της Επικράτειας». [1]
Κύριο έργο της Γραμματείας ήταν η οργάνωση και επόπτευση των ναυτικού (πολεμικού και εμπορικού) του Βασιλείου της Ελλάδας, η δημιουργία των ναυτικών δομών της χώρας, η φροντίδα για την αύξηση και καλυτέρευση του ελληνικού στόλου. [2]
Πρώτος «Γραμματέας της Επικράτειας επί των Ναυτικών» διορίστηκε ο Δημήτριος Βούλγαρης, με άμεσο προϊστάμενο τον Αντιβασιλέα - αρμόδιο επί των Στρατιωτικών και Ναυτικών θεμάτων, Κάρολο Γουλιέλμο φον Χάιντεκ.
Η «Γραμματεία επί των Ναυτικών», μετονομάστηκε τον Ιούνιο του 1846 σε Υπουργείον επί των Ναυτικών.
Αρμοδιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο σχηματισμός, βελτίωσις και διατήρησις του Ναυτικού, η εις αυτό πειθαρχία, η χρήσις αυτού και αι κινήσεις του, έτι δε η ναυπηγία, η επισκευή, η διατήρησις και εφόπλισις όλων των πλοίων της Επικρατείας, και η διατήρησις της τιμής της Ελληνικής σημαίας
- Η ναυτολόγησις των Ναυτών και των επινηίων στρατιωτών, η ενδυμασία, ο οπλισμός, και η μισθοτροφοδότησις αυτών
- Η πρότασις περί διορισμού, περί επί σιτηρεσίω αναπαύσεως, η περί αφέσεως των αξιωματικών και υπαλλήλων του Ναυτικού, έτι δε τα περί στολής και μισθοδοσίας των
- Οι δια την υπηρεσίαν του Ναυτικού αναγκαίοι κανονισμοί και ιδιαίτεροι ποινικοί νόμοι, καθώς και η επιστασία των δια την εκτέλεσιν αυτών διορισθησομένων δικαστηρίων
- Η ανακαίνισις, διατήρησις και βελτίωσις των λιμένων, των ναυστάθμων και ναυτικών αποθηκών, καθώς και των αναγκαίων δια την υπηρεσίαν του Ναυτικού οικοδομών
- Τα προς εκπαίδευσιν αξίων ναυτών, επινηίων πυροβολητών και αξιωματικών ναυτικού καταστήματα
- Τα αναγκαία δια την υπηρεσίαν του Ναυτικού υγειονομικά καταστήματα
- Τα δια τους απομάχους, τας χήρας και δια τα ορφανά του Ναυτικού, και δι άλλας ναυτικάς ανάγκας συστηθησόμενα φιλανθρωπικά καταστήματα
- Η έκδοσις των διπλωμάτων, δια των οποίων αναγνωρίζονται τα εμπορικά πλοία ως εθνικά, και δια των οποίων τοις δίδεται η άδεια να υψώσωσιν Ελληνικήν σημαίαν, η φροντίς περί της διαφυλάξεως των περι τούτων υπαρχόντων κανονισμών
- Η διανομή λειών και η επιστασία των προς διάλυσιν απάσης περί τούτου διενέξεως συστηθησομένων δικαστηρίων
- Η ολική δια το Ναυτικόν δαπάνη, και το περί αυτής λογιστικόν. [1]
Οργάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κεφαλή της Γραμματείας η οποία εκείνα τα χρόνια είχε την έδρα της, στην «Οικία Κουτζαλέξη», στην Πλάκα[4] (Διογένους και Μνησικλέους), ήταν φυσικά ο Γραμματέας (Υπουργός) ο οποίος βοηθούνταν στο έργο του από έναν διευθυντή της υπηρεσίας, δυο γραμματείς, έναν γραφέα, και έναν κλητήρα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε την σύνθεση της Γραμματείας, το 1837, έτσι όπως αναγράφονται στην «Εφετηρίδα (Αλμανάκ) του Βασιλείου της Ελλάδας, για το έτος 1837» (σελ.116)[5]
- Γραμματέας της Επικράτειας : Αντώνιος Κριεζής
- Υπουργικός Διευθυντής και Σύμβουλος : Νικόλαος Δραγούμης
- Υπουργικός Πάρεδρος : Ιωάννης Δραγούμης
- Υπουργικός Γραμματέας : Ιωάννης Κουτσαλέξης
- Φροντιστής β΄ τάξεως : Ελευθέριος Μαγκάκης και Γκίκας Πλάκηζας
- Υπουργικός Γραμματέας β΄ τάξεως : Θεμιστοκλής Κώστα Δήμου
- Σημαιοφόρος: Ανδρέας Δ. Μιαούλης
Διευθυντήριον επί των Ναυτικών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το «Διευθυντήριον επί των Ναυτικών», (η υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού) ιδρύθηκε στις 20 Ιουλίου/5 Αυγούστου 1833 και είχε έδρα τον Ναύσταθμο του Πόρου. Επικεφαλής του Διευθυντηρίου ήταν ο ο «Ναυτικός Διευθυντής», ο καθ΄ ύλην αρμόδιος για την οργάνωση του Πολεμικού Ναυτικού. Το Διευθυντήριο στελέχωναν εκτός του Διευθυντή, τρεις έφοροι (ένας του λιμένος, έναν των νεωρίων και ένας του προσωπικού και των επιθεωρήσεων) ένας ελεγκτής (οικονομικός διευθυντής ή «διευθυντής λογιστικού», όπως λεγόταν τότε), ένας προϊστάμενος του οπλοστασίου (αξιωματικός του Πυροβολικού), ένας τροφοδότης (υπεύθυνος τροφοδοσίας και μαγειρείων), ένας ταμίας, έναν γραμματέας της Διευθύνσεως, και επιστάτες των αποθηκών. [6] Το 1834, πρώτος «Ναυτικός Διευθυντής» διορίστηκε ο αντιναύαρχος Γεώργιος Σαχίνης. [7]
Σώμα Πρεσβυτών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«...Το Σώμα των Πρεσβυτών (ιδρύθηκε τον Μάιο του 1834) το πλαισίωναν γενναίοι ναυτικοί που και τη ζωή τους και την περιουσία τους διακινδύνευσαν ή θυσίασαν για την πατρίδα τους, αποκτώντας έτσι το δικαίωμα για διεκδίκηση κάποιας θέσης στην πολιτεία. Οι αγωνιστές αυτοί ήταν ναυμάχοι, άνθρωποι όλοι κάποιας προχωρημένης ηλικίας, άνω των 50 ετών, βετεράνοι των θαλασσινών αγώνων, χωρίς πόρους, σύνταξη, συνωστίζονταν κοντά στα εθνικά καταστήματα προσπαθώντας να αποσπάσουν καμιά υπόσχεση για μια θέση ή παροχή από τους αρμόδιους συναγωνιστές, λόγω της τραγικής θέσης στην οποία είχαν φθάσει, γιατί τους έλειπε ακόμη και το καθημερινό.(...)» [8] Οι Πρεσβύτες (ή Veterans) απασχολούνταν ως φύλακες αποθηκών και πλοίων, στην επιδιόρθωση ιστίων, στο ράψιμο πανιών και στο πλέξιμο σκοινιών, και γενικά σε ελαφρές ασχολίες εντός ή εκτός του Ναυστάθμου.
Ιστορική αναδρομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αντιβασιλεία ασχολήθηκε επισταμένα με το θέμα της διοργάνωσης του ελληνικού ναυτικού, με πρώτο στόχο να δημιουργήσει το Βασιλικό Ναυτικό. Τον Νοέμβριο του 1834 δημοσιεύτηκε το πρώτο διάταγμα για το Βασιλικό Ναυτικό που όριζε τους βαθμούς των αξιωματικών (ανώτερος βαθμός αυτός του Αντιναυάρχου), τις ειδικότητες των ναυτών, τις στολές και την μισθοδοσία.
Ταυτόχρονα το ίδιο έτος δημοσιεύτηκε και το διάταγμα για το εμπορικό ναυτικό που καθόριζε τα προνόμια και τις υποχρεώσεις των εμπορικών πλοίων που έφεραν την ελληνική σημαία και δημιουργήθηκε το πρώτο νηολόγιο. Επίσης, διαιρέθηκαν σε πέντε λιμενικές περιοχές και οργανώθηκαν τα εμπορικά λιμάνια της χώρας και διορίστηκαν λιμενικές αρχές (λιμενάρχες, υπολιμενάρχες και επιστάτες λιμένων), ενώ καθορίστηκαν και τα λιμενικά τέλη.
Η εκπαίδευση των αξιωματικών προχώρησε με πιο αργούς ρυθμούς, αφού η πρώτη (αποτυχημένη) προσπάθεια δημιουργίας Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, έγινε το 1845, το επονομαζόμενο «Ναυτικόν Παιδευτήριον» πάνω στην κορβέτα «Λουδοβίκος». Η προσπάθεια ωστόσο διακόπηκε το 1854, αφού οι διαφωνίες μεταξύ των υπευθύνων της Σχολής, (του κυβερνήτη, πλοιάρχου Ραφαήλ και του υποπλοιάρχου Λεωνίδα Παλάσκα) οδήγησαν στον τερματισμό της Σχολής.[9]
Οι περισσότεροι αξιωματικοί του Ναυτικού εκπαιδεύονταν στο εξωτερικό είτε με δαπάνες της κυβέρνησης όπως οι Δημήτριος Γ. Σαχτούρης, Εμμανουήλ Ιακ. Τομπάζης, Αθανάσιος και Νικόλαος Μιαούλης (Αγγλία), Αλέξανδρος Κουμελάς (ο οποίος αρχικά ειδικεύθηκε στο Μόναχο στο ναυτικό πυροβολικό), Δημήτριος Σαχίνης, Νικόλαος Δομεστίνης και Νικόλαος Βελτάκης (Γαλλία) είτε με δικές τους δαπάνες όπως ο Λεωνίδας Παλάσκας, από τους πρωτεργάτες της οργάνωσης του Πολεμικού Ναυτικού.
Η κύρια ασχολία των πολεμικών πλοίων της εποχής (και μέχρι περίπου το 1866) ήταν η καταδίωξη της πειρατείας και η πάταξη της ληστείας. Για αυτό το σκοπό, ο πολεμικός στόλος χωρίστηκε σε δυο μοίρες, στη «μοίρα του Αιγαίου» και στην «μοίρα των δυτικών παραλίων». Η μοίρα του Αιγαίου είχε σαν αποκλειστικό σχεδόν έργο της, την καταδίωξη των πειρατικών πλοίων με την συνδρομή των στρατιωτικών μονάδων για την σύλληψη των ληστών που κατέφευγαν στα λιμάνια της χώρας. Δευτερεύουσες ασχολίες του Πολεμικού Ναυτικού ήταν η εκτέλεση της δια θαλάσσης ταχυδρομικής υπηρεσίας, η μεταφορά στρατιωτών και κυβερνητικών υπαλλήλων αλλά και η μεταφορά χρημάτων από τα διάφορα ταμεία του κράτους.[2]
Επί των Ναυτικών Γραμματείς της Επικράτειας (υπουργοί)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Παναγιώτης Γέροντας (2016). «Το Πολεμικό Ναυτικό στην εποχή του Όθωνα». Πάντειο Πανεπιστήμιο (διπλωματική εργασία).
- ↑ 2,0 2,1 Αναστάσιος Δημητρακόπουλος (Άνοιξη 2016). «Η Γαλλική Οργανωτική Αποστολή και η Ναυπήγηση των Τριών Πλωτών Θωρηκτών του Πολεμικού Ναυτικού» (PDF). Ναυτική Επιθεώρηση.
- ↑ https://www.hellenicnavy.gr/el/istoria/istoria-tou-pn.html
- ↑ http://anakaluptontas-thn-athina.blogspot.com/p/blog-page_2340.html
- ↑ «Εφετηρίς του Βασιλείου της Ελλάδος δια το έτος 1837», παρά του ιατρού Α. Ι. Κλάδου, [1]
- ↑ http://www.koutouzis.gr/progymnastirio.htm
- ↑ http://www.koutouzis.gr/saxinis.htm
- ↑ Πλοίαρχος Ν. Τσαπράζης: «Ο Πολεμικός Ναύσταθμος Σαλαμίνος», εκδ. "Ιστορική Υπηρεσία Πολεμικού Ναυτικού", 1991, σ. 37-38
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2020.