Ρεκονκίστα

Ρεκονκίστα
	Η παράδοση της Γρανάδας, έργο του Φρανθίσκο Πραντίγια, αντιπροσωπεύει την παράδοση των κλειδιών της πόλης της Γρανάδας από τον μουσουλμάνο σουλτάνο Μποαμπντίλ στην βασίλισσα Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης και στον βασιλιά Φερδινάνδο Β΄ της Αραγωνίας.
Χρονολογία	722 – 1492
Τόπος	Ιβηρική χερσόνησος
Έκβαση	Όλα τα μουσουλμανικά εδάφη της ιβηρικής χερσονήσου τέθηκαν υπό τον έλεγχο των Καθολικών Μοναρχών ; Διάταγμα της Αλάμπρα
Αντιμαχόμενοι
Βασίλειο των Αστουριών; Βασίλειο του Λεόν; Βασίλειο της Καστίλης; Βασίλειο της Ναβάρρας; Βασίλειο της Αραγωνίας; Βασίλειο της Πορτογαλίας;	Χαλιφάτο των Ομεϋαδών; Εμιράτο της Κόρδοβας; Χαλιφάτο της Κόρδοβας; Αυτοκρατ. Αλμοραβιδών; Χαλιφάτο Αλμοάδων; Εμιράτο της Γρανάδας; Αυτοκρατ. Μαρινιδών;

Η Ρεκονκίστα (Reconquista,^[α] Ανακατάκτηση) ονομάζεται η διαδικασία κατάκτησης των μουσουλμανικών εδαφών της ιβηρικής χερσονήσου από τα χριστιανικά βασίλεια του βορρά. Η έναρξή της ορίζεται παραδοσιακά στην επιτυχημένη εξέγερση του γότθου ευγενή Πελάγιου το 718 εναντίον της μουσουλμανικής φρουράς των Αστουριών και το τέλος της το 1492 με την κατάλυση του ναζαρινού εμιράτου της Γρανάδας από τα στρατεύματα της Καστίλης.^[1]

Η Ανακατάκτηση χαρακτήρισε σε μεγάλο βαθμό την ιστορία της Ισπανίας και της Πορτογαλίας μα και όλων των πληθυσμών που έζησαν στην Ιβηρική μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα. Η πολλάκις ανταγωνιστική επέκταση των χριστιανικών βασιλείων καθόρισε την ανάπτυξη ξεχωριστών μορφών διοίκησης, γλωσσών, εθνικών ταυτοτήτων και νόμων που εν πολλοίς χαρακτηρίζουν την Ισπανία μέχρι σήμερα. Παράλληλα στην Ανακατάκτηση εντάσσεται ένα ευρύ φάσμα πολιτισμικών στοιχείων και πρακτικών όπως τον εποικισμό των σταδιακά κατακτούμενων εδαφών από την πλευρά των χριστιανών ή την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων (π.χ. μοζάραβες).

Πολεμική γύρω από τον όρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικότερα υφίστανται διάφορες πολεμικές γύρω από τον όρο. Η ίδια η ιδέα της Ανακατάκτησης προέκυψε αρκετά αργότερα από τη στιγμή που αυτή είχε εκ των πραγμάτων ξεκινήσει. Τα βασίλεια που προέκυψαν στην κανταβρική οροσειρά βρήκαν στον όρο αυτό μια εύκολη σύνδεσή τους με το βησιγοτθικό παρελθόν της Ιβηρικής^[1] και ένα επιχείρημα υπέρ της συνέχειας του Βησιγοτθικού βασιλείου που φέρονταν να ενσαρκώνουν αρχικά η Λεόν και μετέπειτα η Καστίλη μέσω μιας μυθοποιημένης Αστούριας. Ωστόσο, παρά την όποια ιστορική του ανακρίβεια, ο όρος έχει διατηρηθεί σε πολλά ακαδημαϊκά περιβάλλοντα, ως το όνομα που λαμβάνουν οι επτάμισι αυτοί αιώνες της ιστορίας της Ιβηρικής χερσονήσου, που σε καμιά περίπτωση δεν περιγράφουν μονάχα μια διαρκή επέκταση των χριστιανών του βορρά εις βάρος της Αλ-Άνταλους. Αντίθετα, τόσο στα πλαίσια των χριστιανικών βασιλείων, όσο και στα πλαίσια των μουσουλμανικών κρατών, οι εσωτερικές έριδες και ανταγωνισμοί εναλλάσσονταν τακτικά με συμφωνίες και στρατιωτικές συμμαχίες με τους αλλόπιστους και ευρείς περιόδους ειρηνικής συνύπαρξης.^[2]

Περιοδικοποίηση της Ανακατάκτησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χρονολογικά η Ανακατάκτηση χωρίζεται σε τρεις μεγάλες περιόδους:^[2]

Η πρώτη περιλαμβάνει τους τρεις πρώτους αιώνες (8ο, 9ο και 10ο) κατά τη διάρκεια των οποίων οι χριστιανικοί πυρήνες στον βορρά προσπαθούν να επιβιώσουν κάτω από την πίεση αρχικά του Εμιράτου κι έπειτα του Χαλιφάτου της Κόρδοβας. Στα Κανταβρικά όρη σχηματίζεται το Βασίλειο των Αστουριών, που το 910 μετονομάζεται σε βασίλειο του Λεόν, και επεκτείνεται στην Γαλικία και τη Χώρα των Βάσκων, όπου συνορεύει με το αναδυόμενο Βασίλειο της Παμπλόνα. Στα δυτικά, στα πλαίσια της Ισπανικής Μαρκίας στα Πυρηναία, ο Καρλομάγνος ιδρύει διάφορες κομητείες μεταξύ των οποίων και αυτές της Βαρκελώνης και της Αραγώνας.

Η δεύτερη περίοδος εμφανίζει μια μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ των χριστιανών και των μουσουλμάνων. Κατά τον 11ο, 12ο και 13ο αιώνα, λόγω της αποδιάρθρωσης του Χαλιφάτου σε βασίλεια ταϊφά, δίνεται η δυνατότητα επέκτασης στους χριστιανούς. Το Βασίλειο της Παμπλόνα αναδεικνύεται ως το ισχυρότερο κράτος για μερικά χρόνια αλλά υποτάσσεται στα επεκτεινόμενα βασίλεια της Καστίλης στα δυτικά και της Αραγώνας στα ανατολικά. Η Λεόν συνεχίζει να είναι η κυρίαρχη δύναμη στη δύση· το 1139 γεννιέται στις ατλαντικές της επαρχίες το Βασίλειο της Πορτογαλίας. Στη μεσογειακή ακτή, η Κομητεία της Βαρκελώνης ανεξαρτητοποιείται από την όποια φραγκική εξουσία και ενσωματώνει σταδιακά τις υπόλοιπες καταλανικές κομητείες. Το 1164 δημιουργείται από την ένωσή της με το Βασίλειο της Αραγώνας το ομώνυμο Στέμμα. Οι εισβολές των Αλμοαδών και των Αλμοραβιδών από την Βόρειο Αφρική σταματούν για λίγο την ολική κατάρρευση της Αλ-Άνταλους.

Η τρίτη και τελευταία περίοδος ξεκινάει με την μάχη στις Νάβας δε Τολόσα το 1212. Τελευταίο μουσουλμανικό κράτος της Ιβηρικής απομένει το Εμιράτο της Γρανάδας στο νότο. Είναι η εποχή των δύο μεγάλων κατακτητών, του Φερδινάνδου Γ΄ της Καστίλης και του Ιακώβου Α΄ της Αραγώνας. Η Πορτογαλία έχει ήδη φτάσει στη νότια σημερινή της ακτή· η Καστίλη μάχεται για να ελέγξει τα στενά του Γιβραλτάρ και η Αραγώνα κατακτά τη Βαλένθια και τις Βαλεαρίδες και στρέφει την προσοχή της προς τη Μεσόγειο. Η Καστίλη, μόνη παίκτρια στη σκακιέρα της Ανακατάκτησης, ενσωματώνει το Εμιράτο της Γρανάδας το 1492.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑
Παρόλο που τα λεγόμενα σε μεγάλο βαθμό είναι τα ίδια, η προφορά μεταξύ των ιβηρικών γλωσσών διαφέρει. Οι προφορές είναι οι ακόλουθες
- στα ισπανικά προφέρεται: [rekoŋˈkista]
- στα αστουριανά προφέρεται: [rekoŋˈkista]
- στα πορτογαλικά προφέρεται: [ʁəcɔŋˈkiʃtɐ]
- στα καταλανικά προφέρεται: [rəkuŋˈkestə] ή [rekoŋˈkesta], γράφεται Reconquesta. Κοινώς γνωστό επίσης και γράφεται ως Reconquista (προφ. [rəkuŋˈkistə] ή [rekoŋˈkista]).
- στα βασκικά προφέρεται: [erekoŋkis̺ta], γράφεται Errekonkista

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ ^1,0 ^1,1 López και Davalillo 2000: 89.
↑ ^2,0 ^2,1 López και Davalillo 2000: 90.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Francisco García Fitz, «La Reconquista: un estado de la cuestión», Clio & Crimen. Revista del Centro de Historia del Crimen de Durango, n.º 6, 2009, págs. 142-215.
López, Julio και Larrea, Davalillo (2000), Atlas histórico de España y Portugal, Sintesis, Μαδρίτη.
Τσουρής, Ι. (2019, Μάιος). Οι Αλμοραβίδες στην Ιβηρική. Στρατιωτική Ιστορία, τ.266, 36-47.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ρεκονκίστα

[1] Παρόλο που τα λεγόμενα σε μεγάλο βαθμό είναι τα ίδια, η προφορά μεταξύ των ιβηρικών γλωσσών διαφέρει. Οι προφορές είναι οι ακόλουθες
στα ισπανικά προφέρεται: [rekoŋˈkista]

στα αστουριανά προφέρεται: [rekoŋˈkista]

στα πορτογαλικά προφέρεται: [ʁəcɔŋˈkiʃtɐ]

στα καταλανικά προφέρεται: [rəkuŋˈkestə] ή [rekoŋˈkesta], γράφεται Reconquesta. Κοινώς γνωστό επίσης και γράφεται ως Reconquista (προφ. [rəkuŋˈkistə] ή [rekoŋˈkista]).

στα βασκικά προφέρεται: [erekoŋkis̺ta], γράφεται Errekonkista

[2] στα ισπανικά προφέρεται: [rekoŋˈkista]

[3] στα αστουριανά προφέρεται: [rekoŋˈkista]

[4] στα πορτογαλικά προφέρεται: [ʁəcɔŋˈkiʃtɐ]

[5] στα καταλανικά προφέρεται: [rəkuŋˈkestə] ή [rekoŋˈkesta], γράφεται Reconquesta. Κοινώς γνωστό επίσης και γράφεται ως Reconquista (προφ. [rəkuŋˈkistə] ή [rekoŋˈkista]).

[6] στα βασκικά προφέρεται: [erekoŋkis̺ta], γράφεται Errekonkista

[:0-2] 1,0 ^1,1 López και Davalillo 2000: 89.

[:1-3] 2,0 ^2,1 López και Davalillo 2000: 90.

[α]

[1]

[2]