Ξενηλασία
|
Τήν τε γὰρ πόλιν κοινὴν παρέχομεν, καὶ οὐκ |
| Θουκυδίδης, «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», B.39.1 |
|
ἐπίσταμαι δὲ καὶ πρόσθεν τούτου ἕνεκα |
| Ξενοφών, «Λακεδαιμονίων Πολιτεία», XIV, 4 |
Η ξενηλασία ήταν μια πρακτική που λάμβανε χώρα στο αρχαίο σπαρτιατικό κράτος, βάσει της οποίας δεν επετρεπόταν σε κανέναν ξένο να μετοικίσει ή να διαμείνει στην πόλη αρκετό καιρό ώστε να συλλέξει πληροφορίες για την κατάσταση και τη στρατιωτική της ισχύ. Κατά τα φαινόμενα δεν εφαρμόστηκε ιδιαίτερα από άλλες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας.
Η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από το «ξένος» και το ρήμα «ἐλαύνω», το οποίο σημαίνει «οδηγώ, καθοδηγώ». Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα, «ο Ερατοσθένης ισχυριζόταν πως η ξενηλασία, δηλαδή η προγραφή των ξένων, ήταν κοινό έθιμο των βαρβαρικών φυλών».[1] Ομοίως, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης ονομάζει την Έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο ως «ξενηλασία», με την έννοια δηλαδή της αποπομπής.[2]
Ο σπαρτιατικός θεσμός περιγράφεται σε ένα σχόλιο στο Θουκυδίδη ως: «η πράξη του να διώχνει κανείς τους ξένους».[3] Ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς, λεξικογράφος του 6ου αιώνα μ.Χ., παρέχει δύο ορισμούς: «το φαινόμενο της απαγόρευσης στους ξένους να ενσωματώνονται» [4] και «το να χτυπά κανείς τους ξένους ενώ τους διώχνει».[5] Ομοίως, ένα υπόμνημα στο έργο του Φωτιού αναφέρει: «οι Λακεδαιμόνιοι είχαν το συνήθειο να αποπέμπουν τους ξένους με χτυπήματα».[6]
Ο Θουκυδίδης αποδίδει την πρακτική αυτή στην επιθυμία της Σπάρτης να διαφυλάξει τα κρατικά της μυστικά και την ασφάλειά της: η Αθήνα «είναι ανοικτή σε όλους, και δεν συμβαίνει ποτέ, με ξενηλασίες, να απαγορεύουμε στον οποιοδήποτε μια μελέτη ή ένα θέαμα, το οποίο εφόσον δεν είναι κρυφό, θα μπορούσε να παρατηρηθεί από κάποιον εχθρό και να του αποβεί χρήσιμο».[7] Για τον Ξενοφώντα, τα κίνητρα των Σπαρτιατών υπήρξαν ακόμη βαθύτερα: «άλλοτε έδιωχναν τους ξένους και απαγόρευαν στους πολίτες να φύγουν μακρυά από την πατρίδα, από φόβο να μην δοκιμαστεί η αρετή τους από τις απρέπειες των ξένων».[8] Η πρακτική της ξενηλασίας αποδίδεται στη νομοθεσία του Λυκούργου, από κοινού με την απαγόρευση των περιττών πολυτελειών και την καθιέρωση νομίσματος από σίδηρο.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Στράβων, «Γεωγραφία», 17.1.19 Αρχειοθετήθηκε 2009-10-02 στο Wayback Machine.
- ↑ Διόδωρος ο Σικελιώτης, «Ιστορική βιβλιοθήκη», 40.3.4
- ↑ «Σχόλια στο Θουκυδίδη», I, 144, 2
- ↑ Ησύχιος, «Λεξικό», λήμμα ξενηλασία
- ↑ Ησύχιος, «Λεξικό», λήμμα ξενηλατοῦνται
- ↑ Φώτιος, ξ 208 Porson
- ↑ Θουκυδίδης, «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», B.39.1
- ↑ Ξενοφών, «Λακεδαιμονίων Πολιτεία», XIV, 4
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Αγγλικά) Thomas J. Figueira, « Xenelasia and social control in classical Sparta », Classical Quarterly 53 (2003) σελ. 44-74.
- (Ρωσικά) Zaikov A. V. « Spartan xenelasiai », Antichnaya Drevnost i Srednie Veka (Ekaterinburg: The Ural State University, 1999) 30. σελ. 6–25. (Зайков А. В. Спартанские ксенеласии // Античная древность и средние века. Екатеринбург: Уральский государственный университет, 1999. Вып. 30. Стр. 6–25).
| |||||||||||||||||||||||||||||||
