Μίλτος Σαχτούρης
| Μίλτος Σαχτούρης | |
|---|---|
| Γέννηση | 19 Ιουλίου 1919 Αθήνα |
| Θάνατος | 29 Μαρτίου 2005 Αθήνα |
| Επάγγελμα/ ιδιότητες | συγγραφέας και ποιητής |
| Υπηκοότητα | Ελλάδα |
| Υπογραφή |  |
 Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα | |
| δεδομένα () | |
Ο Μίλτος Σαχτούρης (Αθήνα, 29 Ιουλίου 1919 – Αθήνα, 29 Μαρτίου 2005) ήταν Έλληνας ποιητής, ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές. Τιμημένος με τρία κρατικά βραβεία.
Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε στην κλινική Λούρου στην Αθήνα και ήταν γιος του, δικαστικού και νομικού συμβούλου του κράτους, Δημητρίου Σαχτούρη και της Αγγελικής Παπαδήμα. Από το γένος του πατέρα του καταγόταν από την υδραϊκή οικογένεια των Σαχτούρηδων και ήταν εγγονός του αξιωματικού του πολεμικού ναυτικού Μιλτιάδη Σαχτούρη και δισέγγονος του ναυμάχου του '21 Γιώργη Σαχτούρη.
Όταν ήταν πέντε ετών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Μετά από πιέσεις του πατέρα του, το 1937 άρχισε σπουδές νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο σχολείο ήταν συμμαθητής με τον Επαμεινώνδα Γονατά. Το 1938 δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Mίλτος Χρυσάνθης ένα διήγημα στο περιοδικό Εβδομάδα. Το 1939 πέθανε ο πατέρας του. Μερικά χρόνια αργότερα (1944), αν και βρισκόταν στο τέταρτο έτος της Νομικής, έκαψε τα βιβλία που διάβαζε, αποφασισμένος να επιδοθεί αποκλειστικά στην ποίηση. Την βιβλιοθήκη του πατέρα του, με τα νομικού περιεχομένου βιβλία, την πούλησε. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έπασχε από φυματίωση με αποτέλεσμα για μεγάλο χρονικό διάστημα να παραμείνει καθηλωμένος στο κρεβάτι. Την εποχή του Εμφυλίου υπηρέτησε στον στρατό.
Η ενασχόλησή του με την ποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1941 με το ψευδώνυμο Μίλτος Χρυσάνθης Το
Το 1941 χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Μίλτος Χρυσάνθης δημοσίευσε, αλλά αργότερα αποκήρυξε, την ποιητική συλλογή «Η Μουσική των νησιών μου» . Το 1943 γνωρίστηκε με τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Νίκο Εγγονόπουλο, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία. Ως ποιητής στον χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε, ύστερα από παρότρυνση του Ελύτη, το 1944 στο περιοδικό Τα Νέα Γράμματα. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε με το όνομά του την ποιητική συλλογή Η λησμονημένη. Για την συλλογή αυτή ο Σαχτούρης ανέφερε πολλά χρόνια αργότερα: «Το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε αυτή τη γυναίκα, η οποία επανέρχεται και σε άλλα ποιήματά μου αργότερα μέχρι τα Εκτοπλάσματα». Το 1948 εξέδωσε τις «Παραλογαίς» ενώ η επόμενη συλλογή του, που είχε τίτλο «Με το πρόσωπο στον τοίχο», εκείνη την εποχή (1952) πούλησε μόλις πέντε αντίτυπα.
Πήρε κακές κριτικές για τα πρώτα του ποιήματα από εκπροσώπους της Γενιάς του '30, όπως οι Άλκης Θρύλος, Παύλος Παλαιολόγος, Αιμίλιος Χουρμούζιος, Πέτρος Χάρης κ.ά., οι οποίοι αντιμετώπισαν το έργο του με χλεύη.
Καταξίωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές τις δεκαετίας του 1960 οι κριτικοί άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στα ποιήματα του Σαχτούρη. Πρώτα ο Αλέξανδρος Αργυρίου και στη συνέχεια η Νόρα Αναγνωστάκη, σύζυγος του Μανόλη Αναγνωστάκη, με το άρθρο της «Ο Μίλτος Σαχτούρης και οι δύσκολοι καιροί» στο περιοδικό Κριτική. Με το έργο του αργότερα ασχολήθηκαν οι Δημήτρης Μαρωνίτης, Γιάννης Δάλλας, Χρήστος Μπράβος, Θάνος Κωνσταντινίδης, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ κ.ά.
Στην διάρκεια της λογοτεχνικής του πορείας τιμήθηκε με τρία κρατικά βραβεία: Το 1956 με το Α΄ Βραβείο Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές από την ιταλική ραδιοφωνία και τηλεόραση για την συλλογή του «Όταν σας μιλώ», το 1962 με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Τα στίγματα» και το 1987 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Εκτοπλάσματα».
Το έργο του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Σαχτούρης αν και επηρεάστηκε από τον υπερρεαλισμό (ενσωμάτωσε ευρηματικά πολλά στοιχεία από τον ευρωπαϊκό και τον ελληνικό υπερρεαλισμό) δεν αφομοιώθηκε απ' αυτόν. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ξέφυγε από αυτόν αποκτώντας μια καθαρά προσωπική φωνή. Μπορεί όμως με ευκολία να χαρακτηριστεί ποιητής του παραλόγου και του συμβολισμού. Η γλώσσα των ποιημάτων του είναι ελλειπτική, λιτή, τραγική, σκυθρωπή και σοβαρή. Επίσης η ποίησή του ως προς τη δομή είναι ενιαία, δηλαδή εμπειρίες οι οποίες συνεχώς αναπαράγονται με μια κυκλική φορά, ενώ διακρίνει κανείς μια έντονη εικονοποιία. Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά, είναι ένας πρωτοποριακός ποιητής, με αντοχή στο χρόνο.
Τα ποιήματά του είναι εμπνευσμένα από την περίοδο της κατοχής και της μεταπολεμικής εποχής και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες όπως Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Ισπανικά, Πολωνέζικα. Ποιήματα του διδάσκονται σε σχολεία και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έτεινε προς τον αριστερό χώρο, χωρίς όμως να είναι απόλυτα αριστερός, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος σε συνέντευξή του.[1]
Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δεν παντρεύτηκε, διατηρούσε όμως δεσμό από το 1960 μέχρι τον θάνατό του με την σύντροφό του και ζωγράφο Γιάννα Περσάκη που συχνά έκανε την εικαστική επιμέλεια στα ποιήματά του. Της είχε αφιερώσει τις συλλογές "Το σκεύος" (1971) και "Ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια" (1998).
Τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ένα μικρό διαμέρισμα της οδού Μηθύμνης στην Κυψέλη γράφοντας ελάχιστα. Ο Σαχτούρης για να επιβιώσει είχε αναγκαστεί να πουλήσει το οικογενειακό του κτήμα στην Αργολίδα, έκτασης 230 στρεμμάτων, το οποίο είχε δοθεί στην οικογένεια Σαχτούρη από τον Καποδίστρια, καθώς και το πατρικό του στην Κυψέλη, στην οδό Καλύμνου. Το Υπουργείο Πολιτισμού του είχε χορηγήσει τιμητική σύνταξη.
Απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2005 στην Αθήνα και τάφηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών δημοσία δαπάνη αφήνοντας πίσω την σύντροφο του Γιάννα Περσάκη, την κόρη της και τις εγγονές της. Για τον θάνατό του ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής δήλωσε: «Ο Μίλτος Σαχτούρης υπήρξε ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της μεγάλης γενιάς της νέας ελληνικής ποίησης. Η τολμηρή, ασυμβίβαστη γραφή του, η διαρκής αναζήτηση της ελευθερίας στην τέχνη και τη ζωή, συνόδευσαν μια ολόκληρη εποχή περιπετειών και αγώνων. Ανέδειξαν το έργο του πέρα και πάνω από τους περιορισμούς του χρόνου. Στους οικείους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια», ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γιώργος Παπανδρέου: «ο Μίλτος Σαχτούρης υπήρξε από τις μεγαλύτερες ποιητικές μορφές της σύγχρονης Ελλάδας. Υπηρέτησε τα ελληνικά γράμματα με πίστη, με σεμνότητα και ήθος. Η οικουμενικότητα των μηνυμάτων του πάντα ζωντανή και έντονη, μένει σε μας διαχρονική κληρονομιά. Στους οικείους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια» ενώ ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, εξέφρασε τα συλλυπητήρια του για τον θάνατο του Μίλτου Σαχτούρη, «του ποιητή που άνοιξε τους δικούς του υψηλούς ορίζοντες, με τη διεθνή του αναγνώριση, στην ελληνική ποίηση».
Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ποιήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Η Μουσική των νησιών μου» (1941) (αποκηρυγμένη συλλογή δημοσιευμένη με το ψευδώνυμο Μίλτος Χρυσάνθης)
- «Η Λησμονημένη» (1945)
- «Παραλογαίς» (1948)
- «Μέ τό πρόσωπο στον τοίχο» (1952)
- «Όταν σας μιλώ» (1956)
- «Τα φάσματα ή Ή χαρά στον άλλο δρόμο» (1958)
- «Ο περίπατος» (1960)
- «Τα στίγματα» (1962)
- «Σφραγίδα ή Η όγδοη Σελήνη» (1964)
- «Το Σκεύος» (1971)
- «Ποιήματα» 1945-1971 (Εκδόσεις Κέδρος, 1977)
- «Χρωμοτραύματα» (1980)
- «Εκτοπλάσματα» (1986)
- «Καταβύθιση» (1990)
- «Έκτοτε» (1996)
- «Ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια» (1998)
- «Ποιήματα (1980-1998)» (Εκδόσεις Κέδρος, 2002)
- «Ποιήματα (1945-1998)» (Εκδόσεις Κέδρος, 2014).
Συνομιλίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ποιος είναι ο τρελός λαγός (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2000)
Μελοποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1947, ο Μάνος Χατζιδάκις μελοποίησε τμήμα ποιήματος του Σαχτούρη με τίτλο «Έξι στιγμές» στο τραγούδι «Ο βαρκάρης των κεραυνών» και το ποίημα «Ο βυθός», που κυκλοφόρησε ως τραγούδι με τον τίτλο «Ένας ναύτης στο φεγγάρι» ή «Το τραγούδι του ναύτη». Τα κομμάτια αυτά ακούγονται στον δίσκο «Ο Καπετάν Μιχάλης και Ο Κύκλος του C.N.S.» από τον Σπύρο Σακκά με τη συνοδεία του συνθέτη στο πιάνο. [2]
Το 1970, ο Νίκος Κυπουργός μελοποίησε το ποίημα «Ο τρελλός λαγός» στον δίσκο του με τίτλο «2», ενώ το ίδιο ποίημα μελοποιήθηκε και από τον Κυριάκο Σφέτσα για τον δίσκο “Paysage / Song of Love”. [2]
Ο Γιάννης Σπανός μελοποίησε το ποίημά του “Στρατιώτης ποιητής” το οποίο συμπεριέλαβε στην συλλογή του "Τρίτη Ανθολογία" που κυκλοφόρησε από την δισκογραφική εταιρεία Λύρα το1975 και το οποίο ερμηνεύει ο Κώστας Καράλης[3].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Μίλτος Σαχτούρης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Τρούσας, Φώντας (11 Σεπτεμβρίου 2022). «H ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη στην ελληνική μουσική και το τραγούδι». LiFO. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023.
- ↑ Πουργουρίδης, Μιχάλης. «Ο Γιάννης Σπανός και οι Ανθολογίες του».
Ενδεικτική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γιάννης Δάλλας, Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης (1997), εκδ. Κέδρος, ISBN 960-04-1171-9
- Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Μίλτος Σαχτούρης, Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού, εκδ. Εστία
- Δ.Ν. Μαρωνίτης, Σαχτούρης: Άνθρωποι-Χρώματα-Ζώα-Μηχανές (1980), εκδ. Γνώση
- Νόρα Αναγνωστάκη, Οι δύσκολοι καιροί μέσα από την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη (1973), εκδ. Τραμ
- Όλγα Σελλά, «Σώπασε ο "άνεμος" του Σαχτούρη», εφημ. Η Καθημερινή, 30 Μαρτίου 2005.
- Αγγελική Κωσταβάρα (επιμ.), «Μίλτος Σαχτούρης (1919–2005): Συνοπτική εργογραφία», περ. Αντί, περίοδος β΄, τεύχος 858/859, 30 Δεκεμβρίου 2005, σσ. 14–15.
- Πέτρος Γκολίτσης, «Στοιχεία εξπρεσιονισμού στην ποίηση μας. Μίλτος Σαχτούρης, κ.α.», εκδ. Ρώμη, 2017.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δύο αθησαύριστα ποιήματα στο www.academia.edu
Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παρασκήνιο, Κληρονόμος πουλιών (Μίλτος Σαχτούρης) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- Τα λόγια της πόλης, Ύδρα - Μίλτος Σαχτούρης ή ποιος είναι ο τρελός λαγός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
|