Λίστα Θεσπρωτίας
Συντεταγμένες: 39°44′38″N 20°28′00″E / 39.74389°N 20.46667°E
| Λίστα Θεσπρωτίας | |
|---|---|
  Λίστα Θεσπρωτίας | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Φιλιατών |
| Γεωγραφική υπαγωγή | Ήπειρος |
| Πληθυσμός | 22 (2021) |
Η Λίστα είναι ορεινό χωριό του δήμου Φιλιατών στη Θεσπρωτία της περιφέρειας Ηπείρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 50 κατοίκους[1].
Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λίστα βρίσκεται σε απόσταση 55 χιλιομέτρων από τους Φιλιάτες[2] και περίπου 70 χλμ. βορειοανατολικά[3] της Ηγουμενίτσας, παρά τους πρόποδες του όρους Τσαμαντά, σε υψόμετρο 490 μέτρων, σε μια τοποθεσία με αρκετά νερά[2].
Γενικά και ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρόκειται για καθαρά ορεινό χωριό, ο πληθυσμός του οποίου, ασχολείται κυρίως με την μικροκτηνοτροφία και ελάχιστα με τη γεωργία. Η δημιουργία του υπολογίζεται γύρω στο 1700 και σύμφωνα με την τοπική παράδοση ήταν αποτέλεσμα εγκατάστασης χριστιανών κατοίκων κυρίως από την περιοχή των Αγίων Σαράντα, οι οποίοι εγκατέλειψαν τις εστίες τους εξαιτίας πιέσεων για τον εξισλαμισμό τους[4]. Κάτοικοι της Λίστας συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση, κυρίως υπό τις διαταγές του Κωνσταντίνου Λαγουμιτζή[5]. Την ίδια περίοδο, καταγράφονται στον οικισμό 34 οικογένειες, οι οποίες μερικά χρόνια αργότερα (1834) είχαν αυξηθεί σε σαράντα. Το 1856 διέθετε εκ νέου 40 οικογένειες, με τους κατοίκους της να είναι ελληνικής καταγωγής[6]. Το 1874, σύμφωνα με την έκθεση του επισκόπου Παραμυθιάς Άνθιμου, στη Λίστα ζούσαν 50 οικογένειες που συντηρούσαν ελληνικό σχολείο με έναν δάσκαλο και είκοσι μαθητές[7]. Αργότερα, στην οθωμανική απογραφή του 1895 καταγράφηκαν 374 κάτοικοι (194 άνδρες και 180 γυναίκες), κατανεμημένοι σε 70 φορολογικούς χανέδες[8]. Κατά την ύστερη περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Λίστα αποτελούσε τσιφλίκι των μουσουλμάνων αγάδων των Φιλιατών. Παράλληλα, σύμφωνα με στατιστικό πίνακα των ελληνικών σχολείων της ευρύτερης περιοχής, το 1910 είχε περίπου 600 κατοίκους, καθώς και ελληνικό σχολείο στο οποίο φοιτούσαν 60 μαθητές[9].
Η Λίστα, όπως και η υπόλοιπη Θεσπρωτία, περιήλθε στο ελληνικό κράτος κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων. Το 1928, ο οικισμός διέθετε δημοτικό σχολείο και τηλεφωνείο[10], ενώ συνδέθηκε με το οδικό δίκτυο του νομού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2001 το χωριό αριθμούσε 140 κατοίκους. Πολλές ανάγκες του χωριού έχει καλύψει κατά καιρούς η πολιτιστική "Αδελφότητα των Λιστινών".
Διοικητικά, η Λίστα ανήκε παλιότερα στην επαρχία Θυάμιδος του νομού Ιωαννίνων[11] και αργότερα επαρχία Φιλιατών του νομού Θεσπρωτίας. Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας αποτελούσε έδρα κοινότητας του δήμο Φιλιατών. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 αποτελεί ιδία έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Φιλιατών, του ομώνυμου Δήμου.
Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας. Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Προκόπιο[12], ενώ υπάρχει και έτερος, αφιερωμένος στην Παναγία[4]. Στο χωριό διοργανώνονται πανηγύρια στις 8 Ιουλίου (Αγίου Προκοπίου), στις 20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία) και στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).
Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη Λίστα γεννήθηκαν οι αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης Πανταζής Ιωάννου, Θωμάς Στέφου και Γεώργιος Σταύρου (υπηρέτησαν στο σώμα του Κωνσταντίνου Λαγουμιτζή)[5], ο πολιτικός και συγγραφέας Χρήστος Παπασταύρου[13][14] και ο λογοτέχνης Φάνης Μούλιος.
Απογραφές πληθυσμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 490[3] | 302[3] | 149[3] | 153[3] | 102[3] | 223[3] | 223[3] | 140[15] | 50[1] |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2011 (ΦΕΚ 699Β - 20/03/2014, σελ. 121 από 444)» (PDF).
- ↑ 2,0 2,1 «Λίστα». filiates.gr. Δήμος Φιλιατών. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 436.
- ↑ 4,0 4,1 «Λίστα: Ιστορία & Περιβάλλον». mourgana.gr. Ομοσπονδία Μουργκάνας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ 5,0 5,1 Γιώργος Κ. Γκίκας, Η πατρίδα μου η Ήπειρος. Περιπλάνηση στα ιστορικά μονοπάτια της Ηπείρου, εκδόσεις Αρμός, 2013, σελ. 415.
- ↑ Björn Forsén (επιμ.), Thesprotia expedition I, Towards a regional History, Papers and monographs of the Finnish Institute at Athens, Helsinki, 2009, σελ. 262.
- ↑ Χαράλαμπος Φούκης, Η βασική εκπαίδευση στη Θεσπρωτία. Ύστερη τουρκοκρατία, 1854 - 1913, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων-Διδακτορική Διατριβή, Ιωάννινα 2008, σελ. 194.
- ↑ Μιχάλης Κοκολάκης, Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895, στο Τετράδια Εργασίας, τεύχος 18, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 270.
- ↑ Φούκης, 2008, σελ. 603.
- ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΣΤ΄, σελ.175.
- ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε., έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον, Αθήναι 1964, τόμος 16ος, σελ. 742.
- ↑ «Λίστα». imparamythias.gr. Ιερά Μητρόπολις Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ Φωτίου Γ. Οικονόμου, Η Θεσπρωτία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των ημερών ημών, Αθήναι 1979, σελ. 131.
- ↑ Βασίλη Κραψίτη, Λόγιοι της Ηπείρου. 1430 - 1912, τόμος Α΄, Αθήνα 1979, σελ. 404.
- ↑ «Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991». statistics.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2020.