Καρλικοί Πόλεμοι

Ο όρος Καρλικοί Πόλεμοι (στα ισπανικά, Guerras Carlistas, στα βασκικά Karlistaldiak, στα καταλανικά, Guerres Carlines) περιγράφει τους τρεις εμφύλιους πολέμους που έλαβαν χώρα στην Ισπανία κατά τον 19ο αιώνα. Η διαμάχη ξεκίνησε όταν ο βασιλιάς της Ισπανίας, Φερδινάνδος Ζ΄ όρισε την ανήλικη κόρη του Ισαβέλλα διάδοχο στο θρόνο, αντί για τον μικρότερο αδερφό του, Κάρλο-Μαρία κόμη της Μολίνα. Γύρω από τους δύο αυτούς χαρακτήρες συγκεντρώθηκαν σταδιακά οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές της ισπανικής κοινωνίας, οι φιλελεύθεροι και οι απολυταρχικοί-συντηρητικοί, γνωστοί ως καρλιστές. Οι μεν υποστήριζαν την κατασκευή ενός συγκεντρωτικού κράτους, που θα απεμπόλυε τους τοπικούς νόμους των διαφόρων περιοχών και θα μείωνε την δύναμη της εκκλησίας και σταδιακά υιοθέτησαν την θέση υπέρ της δημοκρατίας. Οι συντηρητικοί αντίθετα φάνηκαν θεωρητικά να υποστηρίζουν τους τοπικούς νόμους και αντιτάσσονταν απόλυτα στη μείωση της επιρροής της εκκλησίας. Το σύνθημά τους ήταν «Θεός, Πατρίδα και Βασιλιάς». Βρέθηκαν επομένως αντιμέτωπες οι δύο τάσεις που θα στιγμάτιζαν την Ισπανία για τον επόμενο αιώνα και μέχρι τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, η φιλελεύθερη που προσπαθούσε να επιβάλει έναν ταχύ πολιτικό και οικονομικό εκσυγχρονισμό δίχως να λαμβάνει υπόψη την απουσία βάσεων πάνω στις οποίες να τον στηρίξει και η παραδοσιακoκρατική που αντιτίθετο στις επιθέσεις των εκσυγχρονιστών εναντίον της εκκλησίας, των ιστορικών νόμων των περιοχών και της μοναρχίας.

Οι συγκρούσεις διαδραματίστηκαν κυρίως στην ισπανική Χώρα των Βάσκων, οι επαρχίες της οποίας έχαιραν ειδικού νομοθετικού πλαισίου, τα Fueros, και στα πρώην ηπειρωτικά εδάφη του Στέμματος της Αραγώνας, περιοχές που είχαν στερηθεί τους παραδοσιακούς τους νόμους μετά το τέλος του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής.

Υπήρξαν τρεις περίοδοι αναταράξεων και στρατιωτικών συγκρούσεων που συνδέθηκαν με τον όρο Καρλικοί Πόλεμοι αν και πολλοί ιστορικοί θεωρούν τα γεγονότα μεταξύ 1846-1849 ως μικρής σημασίας. Αυτές είναι:

• ο Α΄ Καρλικός Πόλεμος (1833-1840),
• ο Β΄ Καρλικός Πόλεμος (1846-1849), μια περιορισμένη σε έκταση εξέγερση στην άνω Καταλονία, που προσπάθησε να τοποθετήσει τον διεκδικητή Κάρολο Στ΄ στο θρόνο
• και ο Γ΄ Καρλικός Πόλεμος (1872-1876), που είχε ως αφορμή την κήρυξη της αντικληρικαλιστικής Α΄ Ισπανικής Δημοκρατίας και την δίωξη καρλιστών υποψηφίων κατά τη διάρκεια των εκλογών.

Στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, οι καρλιστές υποστήριξαν σθεναρά τους εξεγερμένους στρατιωτικούς, λόγω της εκ νέου αντιεκκλησιαστικής στάσης μεγάλου μέρους των πολιτικών της Β΄ Ισπανικής Δημοκρατίας.

Βιβλιογραφία

• Cantarino, Vicente (1999), Civilización y cultura de España. Τέταρτη έκδοση. Prentice-Hall, Upper Saddle River, Νιου Τζέρσεΐ
• Carr, Raymond. Spain, 1808-1975 (1982), σσ. 184-95
• Clarke, Henry Butler. Modern Spain, 1815-98 (1906)
• Holt, Edgar. The Carlist Wars in Spain (1967).
• Kurlanski, Mark (1999), The basque history of the world, Walker publishing company, Νέα Υόρκη.
• Payne, Stanley (2008), Spain: a unique history, The University of Wisconsin Press, Γουϊνσκόνσιν.