Καθεδρικός Λα Σέο

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO

Αρχιτεκτονική Μουδέχαρ της Αραγωνίας
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Η πρόσοψη του ναού
Χώρα μέλος	Ισπανία
Τύπος	Πολιτιστικό
Κριτήρια	iv
Ταυτότητα	378
Περιοχή	Ευρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή	1986 (10η συνεδρίαση)
Επεκτάσεις	2001

Ο καθεδρικός του Σωτήρος (ισπανικά: Catedral del Salvador) είναι ρωμαιοκαθολικός καθεδρικός ναός ο οποίος βρίσκεται στη Σαραγόσα, Ισπανία. Βρίσκεται στην πλατεία «Πλάθα ντε λα Σέο» (Plaza de la Seo) και είναι ευρέως γνωστός ως Λα Σέο (La Seo, στα αραγωνικά σημαίνει «έδρα»), για να ξεχωρίζεται από τον κοντινό «Ελ Πιλάρ». Οι δύο ναοί μοιράζονται το καθεστώς του καθεδρικού ναού της μητρόπολης της Σαραγόσας. Ο ναός ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO ως τμήμα της Μουδέχαρ αρχιτεκτονικής της Αραγωνίας, με την επέκτασή του το 2001.

Ιστορία

Η τοποθεσία του Λα Σέο έχει την προέλευσή της στην παλιά ρωμαϊκή αγορά. Σε αντίθεση με τις αγορές άλλων ρωμαϊκών πόλεων, η αγορά της «Καισαρααουγούστρας» δεν βρισκόταν στη συμβολή των ποταμών Κάρδος και Δηκουμάνος, αλλά κοντά στον ποταμό Έβρο, διπλά στο ποτάμιο λιμάνι. Η αγορά, πέρα από το γεγονός ότι ήταν το πολιτικό και εμπορικό κέντρο της πόλης, διέθεται και τον κύριο ναό. Το μουσείο της αγοράς βρίσκεται πίσω από την πλατεία «Πλάθα ντελ Πιλάρ» (Plaza del Pilar), απέναντι από την πρόσοψη του ναού. Δεν έχουν βρεθεί υπολείμματα ούτε βησιγοτθικής ούτε μοζαραβικής εκκλησίας.

Το ρομανικό ιερό με μουδέχαρ και γοτθικές προσθήκες

Άποψη των δύο ιερών

Τέμενος

Ο Χάνας μπεν Αμπντάλα ας Σανάνι (? - 718), μαθητής κάποιου κοντά στον Μωάμεθ, έχτισε το κύριο τέμενος της Σαρακούστα αλ Μπάιντα, Σαραγόσα λα Μπλάνκα, σύμφωνα με τον αλ-Χουμαουιντί (1029-1095). Το κύριο τέμενος είναι σίγουρα ένα από τα παλαιότερα της Αλ-Ανταλούς. Το κτίριο επεκτάθηκε δύο φορές, μία τον 9ο αιώνα και άλλη μία τον 11ο αιώνα, την εποχή του βασιλιά της Ταϊφά της Σαρακούστα, Μουντίρ Α΄. Κατά την αποκατάσταση του 1999, ανακαλύφθηκαν αρκετά λείψανα, όπως το εντύπωμα του μιναρέ στους εξωτερικούς τοίχους και το δάπεδο της αρχαίας κατασκευής. Επιπλέον, η είσοδος βρισκόταν στο ίδιο μέρος με αυτή του σημερινού καθεδρικού.

Παρά την άφιξη του Αλφόνσου Α´ στην Σαραγόσα, δεν διατάχθηκε η άμεσα κατεδάφιση του τεμένους. Έδωσε στους μουσουλμάνους ένα χρόνο για να φύγουν από την πόλη, και στις 4 Οκτωβρίου 1121, το κτίριο καθαγιάστηκε στο όνομα του Σαν Σαλβαδόρ, και έγιναν οι απαραίτητες μετατροπές ώστε το κτίριο να χρησιμοποιηθεί για χριστιανικούς σκοπούς.

Ρωμανικός καθεδρικός

Η κατεδάφιση του τεμένους και η κατασκευή του ύστερου ρομανικού καθεδρικού ξεκίνησε το 1140. Η νέα εκκλησία, με τη διάταξη βασιλικής, αποτελούταν από ένα εγκάρσιο και τρία κλίτη που τελειώνουν σε τρία ιερά, κτισμένα από πέτρα, και έμοιαζε πολύ αρχιτεκτονικά με τον καθεδρικό της Χάκας, από τον οποίο δανείστηκε αρκετά στοιχεία. Πέρα από το κτίριο της εκκλησίας αυτό καθεαυτό, είχε αρχείο, νοσοκομείο, αναψυκτήριο και πλευρικούς διαδρόμους. Από αυτήν την εποχή διατηρείται το κατώτερο τμήμα δύο από των ιερών, με μικρά παράθυρα ανάμεσα στα κιονόκρανα που είναι διακοσμημένα με τους λεγόμενους «καρώ ζακ» (χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής της πόλης της Χάκας) στο εξωτερικό και, στο εσωτερικό, μια σειρά αγαλμάτων που είναι παρόντα κρυμμένα πίσω από την κύρια αγία τράπεζα. Η κατασκευή του αρχικού καθεδρικού συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια του 13ου αιώνα.

Από το 1204 μέχρι τον 15ο αιώνα, όλοι οι βασιλείς της Αραγωνίας στέφονταν σε αυτό τον ναό, ένα ειδικό καθεστώς το οποίο παραχωρήθηκε από τον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄. Ο βασιλιάς, ο οποίος την προηγούμενη νύχτα φυλούσε σκοπιά στον εξοπλισμό του στην Αλχαφερία, θα έφτανε από εκεί με πομπή. Η τελετή περιλάμβανε τέσσερα τμήματα: την ανάληψη των όπλων, το χρίσμα με το ιερό λάδι, τη τοποθέτηση του στέμματος και του βασιλικού εμβλήματος και όρκος στο καταστατικό και τις ελευθερίες του βασιλείου της Αραγωνίας. Ο τελευταίος βασιλιάς που στέφθηκε στο Λα Σέο ήταν ο Κάρολος Α΄. Οι επόμενοι βασιλιάδες χρειαζόταν μόνο να ορκίζονται στο καταστατικό. Στο ναό λάμβαναν χώρα επίσης βασιλικοί γάμοι, βαφτίσια και ταφές.

Γοτθικός-Μουδέχαρ καθεδρικός

Το 1318, ο πάπας Ιωάννης ΚΒ΄ δημιούργησε την αρχιεπισκοπή της Σαραγόσας, καθιστώντας την ανεξάρτητη από την έδρα της Ταρραγόνα, και αυτό το κτίριο έγινε ο μητροπολιτικός ναός. Από αυτό το σημείο, οι προσθήκες έγιναν με τη χρήση φθηνών υλικών που βρίσκονταν κοντά σε αφθονία: τούβλα και γύψο. Υπό την επίβλεψη του αρχιεπισκόπου Πέδρο Λόπεθ ντε Λούνα (1317-1345), κατασκευάστηκε μία τρίκλιτη (διατηρώντας τα τρία κλίτη) γοτθική εκκλησία, διατηρώντας τα ρομανικά ιερά. Το κεντρικό κλίτος ήταν πολύ ψηλότερο από τα πλευρικά, και έτσι ήταν δυνατό να δημιουργηθούν παράθυρα από το 1447 τα οποία μπορούσαν να καλυφθούν σε βιτρώ. Το 1346, ο Μουδέχαρ τρούλος άρχισε να παρέχει φως στην Αγία Τράπεζα, με την συμμετοχή των αρχιμαστόρων Χουάν ντε Μπαρμπάστρο και Ντομίγκο Σερράνο. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1376, όταν ο Δον Λόπε Φερνάντεθ ντε Λούνα ήταν ήδη αρχιεπίσκοπος, δημιουργώντας ένα ευρύχωρο, ευήλιο γοτθικό καθεδρικό.

Το 1360, ανακαινίστηκε η κύρια πρόσοψη και κτίστηκε η λεγόμενη Παρροκιέτα, όλα σε Μουδέχαρ ρυθμό. Το μόνο τμήμα που σώζεται είναι η Παρροκιέτα ή ενοριακό παρεκκλήσι του αρχάγγελου Μιχαήλ, το οποίο κατασκευάστηκε ως ένα κλειστό και ανεξάρτητο παρεκκλήσι μέσα στο κτίριο και το οποίο ο αρχιεπίσκοπος Δον Λόπε προόριζε για τόπο ενταφιασμό. Η κατασκευή, σε γοτθικό-μουδέχαρ ρυθμό, είναι ένα μοναδικό παράδειγμα έργο των αρχιμαστόρων της Αραγωνίας και των κτιστών από τη Σεβίλλη, οι οποίοι κάλυψαν τον εξωτερικό τοίχο με γεωμετρικά σχέδια φτιαγμένα από λεία τούβλα και υαλοποιημένα κεραμικά. Στο εσωτερικό, η οροφή αποτελείται από επιχρυσωμένο ξύλο, επίσης σε Μουδέχαρ ρυθμό.

Αναγέννηση

Το δεξί εγκάρσιο κλίτος, με το παρεκκλήσι το Γαμπριέλ Θαπόρτα, του 16ου αιώνα.

Το 1403, ο παλιός τρούλος κατέρρευσε. Ο Αντίπαπας Βενέδικος ΙΓ΄, γεννημένος στην Αραγωνία, ξεκίνησε την ανακατασκευή του κτιρίου. Τα ρομανικά ιερά ανυψώθηκαν, προστέθηκαν δύο πύργοι στην άκρη των ιερών και ένας νέος τρούλος κατασκευάστηκε στο σχήμα παπικής τριάρας. Διακοσμήθηκε το 1409 από τον αρχιμάστορα Μοχάμεντ Ραμί, και μπορεί να τον είδε ο Βενέδικτος ΙΓ΄ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην πόλη το 1410.

Η κύρια Αγία Τράπεζα κατασκευάστηκε όταν αρχιεπίσκοπος ήταν ο Δον Δαλμάου ντε Μουρ ι Θερβεγιό (1431-1456). Ο Δαλμάου Μουρ επικεντρώθηκε στον εξωραϊσμό του εσωτερικού του κτιρίου, αναλαμβάνοντας, πέρα από την κύρια Αγία Τράπεζα, τη χορωδία και άλλες μικρότερες κατασκευές.

Τις 14 Σεπτεμβρίου 1485, ο Πέδρο ντε Αρμπουές, επικεφαλής ιεροεξεταστής της Αραγωνίας, δολοφονήθηκε στον καθεδρικό καθώς προσευχόταν ενώ φορούσε κράνο και αλυσιδωτή πανοπλία. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της κακής αποδοχής που είχε η Ιερά Εξέταση στην Αραγωνία, όπου φάνηκε ως επίθεσα από τον επικεφαλής των φουέρος. Συγκεκριμένα, μερικές από τις πιο ισχυρές οικογένειες, ανάμεσα σε όσους είχαν ασπαστεί τον Ιουδαϊσμό - όπως οι Σάντεθ, Μοντέσα, Πατερνόι και Σαντάνχελ - ενοχοποιήθηκαν για την δολοφονία. Ως αποτέλεσμα, ξέσπασε λαϊκό κίνημα ενάντια στους Εβραίους: «εννιά βρέθηκαν εκτελεσμένοι, μαζί με δύο αυτοκτονίες, 13 θανάτους στη πυρά και 4 που καταδικάστηκαν ως συνένοχοι», σύμφωνα με το αρχείο του Χερόνιμο Θουρίτα. Ο Πέδρο ντε Αρμπουές αγιοποιήθηκε από τον πάπα Πίο Θ΄ το 1867. Ο τάφος του, σχεδιασμένος από τον Χιλ Μορλάνες (Gil Morlanes el Viejo) τον πρεσβύτερο, βρίσκεται μέσα στον καθεδρικό, στο παρεκκλήσι του Σαν Πέδρο Αρμπουές.

Κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα, ο καθεδρικός ήταν ένα από τα κέντρα πολυφωνικής μουσικής της Αραγωνίας. Οι μουσικοί Μελτσόρ Ρομπλέδο, Σεμπαστιάν Αγιλέρα ντε Ερέδια, Πέδρο Ρουιμόντε, Ντιέγο Ποντάκ, Χουσέπε Χιμένεθ και Άνδρες ντε Σόλα, μεταξύ άλλων, εργάστηκαν και συνέθεσαν εδώ.

Πρόσφατοι αιώνες

Η μακροχρόνια διαμάχη ανάμεσα στα συμβούλια του Ελ Πιλάρ και του Λα Σέο ήταν γνωστή στον 17ο αιώνα. Το καθεδρικό συμβούλιο του Ελ Πιλάρ μάλιστα μήνυσε για να κερδίσει την επισκοπική έδρα, μια μήνυση η οποία αποφασίστηκε από τον Φίλιππο Δ΄ ότι ήταν υπέρ του Λα Σέο. Οι διαμάχες δεν έληξαν μέχρι το 1676, όταν ο Πάπας Κλήμης Ι΄ βρήκε τη σολομώντεια λύση να ενώσει τα δύο συμβούλια με τη Βούλα της Ένωσης.

Επίσης τον 17ο αιώνα, οι παλιοί και ετοιμόρροποι Μουδέχαρ πύργοι κατεδαφίστηκαν και το 1686 ξεκίνησε η κατασκευή ενός νέου. Ο νέος πύργος σχεδιάστηκε το 1683 στην Ρώμη από τον Χουάν Μπαουτίστα Κοντίνι σε μπαρόκ ρυθμό, και η κατασκευή του άρχισε το 1686 και ολοκληρώθηκε το 1704, με την τοποθέτηση του οβελού.

Η μπροστινή πρόσοψη κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα σε ιταλικό μπαρόκ ρυθμό και έχει ξεκάθαρα μια νεοκλασική πτυχή. Την κατασκευή του ανέλαβε ο Χουλιάν Γιάρθα, μαθητής του Μπεντούρα Ροδρίγεθ.

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, έλαβε χώρα μια διεξοδική ανακαίνιση του κτιρίου, η οποία διήρκεσε 23 χρόνια, από το 1975 μέχρι το 1998. Συνολικά, η κυβέρνηση της Αραγωνίας, η αρχιεπισκοπή της Σαραγόσας και το μητροπολιτικό συμβούλιο, το Τμήμα εκπαίδευσης και πολιτισμού της Ισπανίας και οι τράπεζες «Ibercaja» και «Κάχα ντε Αόρρος ντε λα Ινμακουλάδα» ξόδεψαν περισσότερες από 2 δις πεσέτες.

Αρχιτεκτονικός ρυθμός

Ο καθεδρικός του Λα Σέο κατασκευάστηκε στη θέση της αρχαία ρωμαϊκής αγοράς του Αυγούστου και του κύριου τεμένους της μαυριτανικής πόλης της Σαρακούστα, και στοιχεία από τους μιναρέδες του αποτελούν τμήματα του σημερινού πύργου. Η κατασκευή ξεκίνησε τον 12ο αιώνα σε ρομανικό ρυθμό και έλαβαν χώρα αρκετές τροποποιήσεις και επεκτάσεις μέχρι το 1704, όταν με τον μπαρόκ οβελό ολοκληρώθηκε ο πύργος. Ο καθεδρικός αποτελείται από μια σειρά ρυθμών, από τα ρομανικά ιερά (12ος αιώνας) μέχρι τον μπαρόκ πύργο και την νεοκλασική κύρια είσοδο (18ο αιώνα). Από τους ποικίλους ρυθμούς που αποτελούν τον καθεδρικό Λα Σέο, τα πιο σημαντικά στοιχεία είναι:

• Ρομανικά: στο εξωτερικό και στο κατώτερο τμήμα του ιερού. Το ρομανικό εσωτερικό του ιερού σώζεται μέχρι σήμερα, αλλά είναι καλυμμένο από τη γοτθική αγία Τράπεζα. Η σκευοθήκη σχεδιάστηκε από τον Γκαστόν Δ΄ του Μπεάρ, κατασκευασμένη από ελεφαντόδοντο τον 11ο αιώνα, και τα μπούστα-λειψανοθήκες του Βαλέριου της Σαραγόσας (πολιούχος της Σαραγόσας), αγίου Βικεντίου της Σαραγόσας και αγίου Λαυρεντίου, τα οποία δωρήθηκαν από τον αντίπαπα Βενέδικτο ΙΓ΄.
• Γοτθικά: αναμειγμένα με Μουδέχαρ, ιδιαίτερα στο ανώτερο τμήμα του εξωτερικού του ιερού, τα τρία κεντρικά κλίτη με τις δικές του αψίδες και τα παράθυρα, το τέμπλο του ναού, το οποίο ζωγραφίστηκε κυρίως από τους Περ Γιόχαν και Χανς της Σουαβίας, τα καθίσματα της χορωδίας και το μουσείο των ταπετσαριών φλαμέγκο από τον 15ο, 16ο και 17ο αιώνα, μία από τις τρεις μεγαλύτερες συλλογές στον κόσμο.
• Μουδέχαρ: εξωτερικοί τοίχοι του παρεκκλήσια του Αρχαγγέλλου Μιχαήλ, και η εσωτερική του οροφή, από επιχρυσωμένο ξύλο. Το Μουδέχαρ της Αραγωνίας έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
• Αναγέννηση: Στο Παρροκιέτο του Αρχαγγέλλου Μιχαήλ, τον τάφο του αρχιεπισκόπου Δον Λόπεθ Φερνάντεθ ντε Λούνα από τον 16ο αιώνα, και ο τρούλος με Μουδέχαρ επιρροές, κατασκευασμένος στο πρώτο τρίτο του 16ου αιώνα για να αντικαταστήσει ένα παλαιότερο μαυριτανικό τρούλο.
• Μπαρόκ: Πύργος και πύλη

Πηγές

• Lostal Pros, Joaquín· Arturo Ansón Navarro (2001). Historia de cuatro ciudades: Salduie, Caesaraugusta, Saraqusta, Zaragoza (στα Ισπανικά). Zaragosa: Ayuntamiento, Servicio de Cultura: Caja Inmaculada. ISBN 84-8069-225-1. 
• Rincón García, Wifredo (1987). La Seo de Zaragoza (στα Ισπανικά). Editorial Everest. ISBN 84-241-4893-2. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα του συμβουλίου του καθεδρικού