Ιστορία του σκακιού

Η λέξη σκάκι προέρχεται από την ιταλική scacco η οποία προέρχεται από τα περσικά.Υπαρχουν πολλοί μύθοι από την αρχαιότητα που λένε για το σκάκι όπως και πολλά παραμύθια

Γενικά

Η ιστορία του παιχνιδιού αυτού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Παιχνίδια σχετιζόμενα με το σκάκι παίζονταν ήδη από την μακρινή αρχαιότητα, στην περιοχή από την Ελλάδα και την Αίγυπτο ως και την Κίνα. Όλες οι χώρες που βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή διεκδικούν την καταγωγή του παιχνιδιού. Ένα τέτοιο παιχνίδι είχε φτάσει και στους Κέλτες ήδη πριν την Ρωμαϊκή κατάκτηση.

Παρά ταύτα δεν έχει μέχρι σήμερα καθορισθεί ούτε ο εφευρέτης του, ούτε ο χρόνος της εμφάνισής του. Πολλές, περισσότερο θεωρίες, έχουν αναπτυχθεί ως προς τη αρχική μορφή του που παιζόταν στις Ινδίες πριν 15 - 20 αιώνες, δηλαδή γύρω στην ελληνιστική περίοδο. Τότε το παιχνίδι αυτό φέρονταν με την ονομασία τσατουράγκα που σημαίνει τετραπλή σύνθεση, δηλαδή παιχνίδι με τα τέσσερα όπλα των αρχαίων Ινδών: τους ελέφαντες, το ιππικό, τα άρματα και το πεζικό, που παίζονταν από τέσσερα άτομα και όχι από δύο, κατέχοντας καθένας παίκτης από μία γωνία της σκακιέρας. Αρχηγός του στρατού φυσικά ήταν ο βασιλιάς.

Από όλες όμως τις διάφορες θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί, επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι το σκάκι τελικά προήλθε από την Ινδία και συγκεκριμένα εφευρέτης του είναι ο βραχμάνος Σίσσα, σε εποχή όμως απροσδιόριστη. Τούτο βασίζεται κυρίως στην σπουδαία εκείνη παράδοση με τον διπλασιασμό των σπόρων.

Το αίτημα του Σίσσα

Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, όταν κάποτε ο ηγεμόνας της περιοχής που ζούσε ο βραχμάνος Σίσσα κάλεσε αυτόν για να επιδείξει το παιχνίδι που είχε εφεύρει ,όταν τελείωσε τόσο πολύ γοητεύτηκε απ΄ αυτό, που ρώτησε τον Σίσσα τι θα ήθελε ως ανταμοιβή. Τότε ο σοφός εκείνος ζήτησε τόσους κόκκους σιτάρι όσους θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στα 64 τετράγωνα της σκακιέρας βάζοντας στο πρώτο ένα κόκκο, στο δεύτερο δύο, στο τρίτο τέσσερις, στο τέταρτο οκτώ κλπ, διπλασιάζοντας έτσι κάθε φορά στο επόμενο τετράγωνο, μέχρι το 64-ο τετράγωνο.
Ο ηγεμόνας κρίνοντας το αίτημα ασήμαντο, τον ξαναρώτησε για κάτι σοβαρότερο. Στην επιμονή όμως του Σίσσα, ο ηγεμόνας διέταξε ν΄ αδειάσουν μια φορτωσιά καμήλας σιτάρι δίπλα του. Η έκπληξή του όμως υπήρξε μεγάλη όταν ο θησαυροφύλακάς του και προϊστάμενος των αποθηκών του ανέφερε ότι όχι μόνο το σιτάρι της ηγεμονίας, αλλά και όλων των γύρω ηγεμονιών να συγκεντρωθεί δεν φθάνει να ικανοποιήσει το αίτημα του Σίσσα.

Πράγματι το συνολικό σιτάρι που χρειάζονταν ανέρχονταν σε 18.446.744.073.709.551.616 κόκκους, που αυτοί εκπεφρασμένοι σε βάρος, έχοντας υπόψη το βάρος ενός κόκκου ίσο με 0,053 γραμμάρια, ισοδυναμούσαν στη τεράστια ποσότητα των 977.677.436.907 τόνων!

Το σκάκι είχε ήδη αποκτήσει την τελική σύγχρονή του μορφή στην δυτική Ευρώπη τον 15ο αιώνα. Οι μεταβολές των κανόνων τους τελευταίους πέντε αιώνες έχουν γενικά να κάνουν με την διαιτησία των αγώνων και όχι με το ίδιο το παιχνίδι.

Πολύ αρχαιότερα, στο Βυζάντιο παιζόταν μια παραλλαγή του παιχνιδιού, το γνωστό ζατρίκιον. Το παιχνίδι αυτό πιθανότατα ήρθε κατευθείαν από τους Πέρσες. Μάλιστα η λέξη ζατρίκιον ετυμολογείται από την αρχαία περσική shatranj που σημαίνει "βασιλικό παιχνίδι" (αυτό λογικά ερμηνεύεται από τον ιδιαίτερο ρόλο του βασιλιά στο παιχνίδι και όχι "επειδή παιζόταν από βασιλιάδες").

Παρόλο που το ζατρίκιο είναι πολύ αρχαιότερο από το σκάκι στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεν είναι ο άμεσος πρόγονος του σύγχρονου σκακιού. Ο άμεσος πρόγονος του σκακιού ήρθε στην δυτική Ευρώπη από τους Άραβες. Οι Άραβες με την σειρά τους είχαν πάρει το παιχνίδι επίσης από τους Πέρσες.

Παλιότερα πολύ δημοφιλής ήταν η θεωρία ότι το σκάκι γενικά κατάγεται από ένα ινδικό παιχνίδι, το τσατούραγκα (chaturanga) περίπου το 600 μ.Χ., αλλά οι αποδείξεις θεωρούνται πια αδύναμες. Ακόμα και έτσι η Ινδία είναι πολύ δημοφιλής υπόθεση για την καταγωγή του σκακιού.

8 7 6 5 4 3 2 1 α β γ δ ε ζ η θ

Ματ σε τρεις κινήσεις. Αραβικό σκακιστικό πρόβλημα (Μανσούβα). 9ος αιώνας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από το αραβικό σκάκι οι κινήσεις του ίππου, του πύργου, του βασιλιά και σε μεγάλο βαθμό των πιονιών παραμένουν αναλλοίωτες. Οι Άραβες κατασκεύαζαν επίσης και σκακιστικά προβλήματα. Κάποια, χάρις στην παραπάνω ομοιότητα, διατηρούν αναλλοίωτη την λειτουργικότητά τους, όπως στο παράδειγμα αριστερά, (λύση: 1.Ιθ5+ Π:θ5 2.Π:η6+ Ρ:η6 3.Πε6# ). Οι βασικές μεταβολές που υπέστη το σκάκι είναι η κίνηση της βασίλισσας που, εξαιτίας της πανίσχυρης βασίλισσας Ισαβέλλας τη Καστίλης και της Λεόν, στο σύγχρονο σκάκι έγινε πανίσχυρη, η κίνηση του αξιωματικού, η δυνατότητα των πιονιών να κινηθούν κατά δύο τετράγωνα στην πρώτη τους κίνηση (από τον 15ο αιώνα), καθώς και το ροκέ (από τον 14ο ή 15ο αιώνα).

Ο πύργος αρχικά συμβόλιζε τα άρματα, αλλά με κάποιον τρόπο φαίνεται να συνδέθηκε και με τους πολιορκητικούς πύργους.