Δίσκος γραμμοφώνου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο δίσκος ή πλάκα γραμμοφώνου, είναι ένα αναλογικό μέσο αποθήκευσης ήχου κατασκευασμένο από βινύλιο.
Τα δεδομένα του ήχου είναι αποθηκευμένα πάνω σε μια σπειροειδή αυλάκωση η οποία ξεκινά από την άκρη του δίσκου καταλήγοντας στο κέντρο αυτού. Τα τοιχώματα της αυλάκωσης είναι αναλογικά χαραγμένα σε σχέση με τη συχνότητα και το πλάτος κύματος του ήχου.
Για την αναπαραγωγή τοποθετείται ακίδα (βελόνα) στην αυλάκωση και περιστρέφεται ο δίσκος. Η μετατροπή των ιχνών σε ήχο μπορεί να γίνει απλά μηχανικά μέσω μεμβράνης και χωνιού, ή - όπως γίνεται σήμερα - με ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά μέσα. Το είδος του δίσκου χαρακτηρίζεται κυρίως από το μέγεθός (12, 10, 7 ιντσών) και την ταχύτητα περιστροφής του σε 33 στροφών, 45 στροφών ή 78 στροφών ανά λεπτό (rpm).
Ο δίσκος ήταν το κύριο μέσο μουσικής καταγραφής και αναπαραγωγής κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Αντικατέστησε τον φωνογραφικό κύλινδρο στη δεκαετία του 1920, ενώ από την δεκαετία του 1990 η χρήση του περιορίστηκε, λόγω της μεταστροφής της αγοράς στους ψηφιακούς δίσκους (CD).