Αλμογάβαροι

Οι Αλμογάβαροι ή Αμογάβαροι -κατά τον Γεώργιο Παχυμέρη- ήσαν επίλεκτα τμήματα στρατού στην υπηρεσία του στέμματος της Αραγώνας. Έδρασαν στην περιοχή της Μεσογείου κατά τους 13ο και 14ο αιώνες.

Ετυμολογία της λέξης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση της λέξης: από το αραβικό αλ μουγαβάρ (al-mugavar) που σημαίνει «αυτοί που προκαλούν ταραχές» ή το αλ μουκαβίρ (al-mukhavir) που σημαίνει «αυτός που φέρνει νέα». Μία τρίτη θεωρία την ετυμολογεί από τη λέξη γαμπάρ (gabar) που σημαίνει «περήφανος» ή «ακατάδεχτος» ενώ κατ' άλλους σημαίνει στα αραβικά «αυτοί που φέρουν όπλα».^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Προέλευση των Αλμογάβαρων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τις πρώτες αναφορές για τους Αλμογάβαρους τις έχουμε από τον 13ο αιώνα, όταν αρχίζουν να κάνουν επιδρομές μικρής διάρκειας στο μουσουλμανικό έδαφος της Ισπανίας, σε σχηματισμούς των δώδεκα ατόμων, με επικεφαλής τον almugaten (από τα αραβικά al-mucaddem (αλ-μουκαντέμ), που σημαίνει «ο αρχηγός ή ο καπετάνιος», «αυτός που διευθύνει»)^[1]. Αν επρόκειτο για επιχείρηση μεγαλύτερης ολκής, ο αρχηγός ονομάζονταν adali (αντάλι) από το αραβικό al-dalla (αλ-ντάλλα), «αυτός που δείχνει το δρόμο», ο «οδηγός», που οριζόταν από τον βασιλιά.

Τα τμήματα αυτά είχαν ως αρχηγούς Καταλανούς και Αραγωνέζους, αλλά ο κύριος όγκος ήσαν χωρικοί και βοσκοί προερχόμενοι από την περιοχή των Πυρηναίων (αν και διαφορετικών προελεύσεων: από τη Βαλένθια, τη Ναβάρρα, ακόμη και Σικελοί). Οι Αλμογάβαροι είχαν χάσει τις περιουσίες τους από τις συνεχείς αραβικές επιδρομές και εξ αιτίας αυτού υπηρετούσαν ως μισθοφόροι τον Βασιλιά της Αραγωνίας. Χαρακτηρίζονταν ως επίλεκτες μονάδες πεζικού, με ελαφρά όπλα και αποσκευές, συνήθως δύο μικρά ακόντια (τις azconas), ένα μακρύ μαχαίρι (το καλούμενο coltell) και μοναδικό μέσο άμυνας μια μικρή στρογγυλή ασπίδα. Έφεραν μακριά γενειάδα και ενδύονταν φτωχικά, με κοντό χιτώνιο (χειμώνα - καλοκαίρι), μια χοντροκομμένη ζώνη και φόραγαν μπότες από δέρμα. Έφεραν επίσης τσακμακόπετρα, με την οποία πριν τη μάχη χτυπούσαν τα όπλα τους έτσι ώστε να βγάλουν μεγάλες σπίθες, οι οποίες σε συνδυασμό με τις τρομερές τους πολεμικές ιαχές έσπειραν τον πανικό στους εχθρούς τους. Έμπαιναν στη μάχη κραυγάζοντας «Desperta Ferro!» (Ξύπνα σίδερο!), ή «Sant Jordi!» (Άγιος Γεώργιος!) ή «Aragón!» (Αραγωνία!)^[2].

Με το τέλος της Ανακατάληψης της Ιβηρικής Χερσονήσου, αλλά και της Σικελίας, έδρασαν στην Ανατολή, κυρίως στο Βυζάντιο του 14ου αιώνα. Η δράση των Αλμογάβαρων στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν αποτέλεσμα τριών παραγόντων:

Του Φρειδερίκου Β΄ της Σικελίας που ήθελε να ξεφορτωθεί τους Αλμογάβαρους, οι οποίοι μετά τη σύναψη ειρήνης της Καλταμπελότα (1302) (που έβαλε τέλος στις διαμάχες μεταξύ Αλμογάβαρων και του Οίκου των Ανζού (Anjou), αφήνοντας τη Νάπολη για τον Κάρολο Β΄ των Ανζού και τη Σικελία για τον Φρειδερίκο) είχαν μείνει άνεργοι προξενώντας καταστροφές στο νησί.

Του βετεράνου Ναΐτη Ροζέ ντε Φλορ (Roger de Flor, (Μπρίντιζι Ιταλία 1266(;) - Αδριανούπολη 1305). Φοβόταν εξαιτίας των παραπάνω εξελίξεων να μη τον παραδώσουν στην Αγία Έδρα (Ο Φρειδερίκος είχε πολύ καλή σχέση με την Αγία Έδρα και φοβόταν ότι το Τάγμα των Ναϊτών θα τον ζητούσε).

Του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, που χρειαζόταν κατεπειγόντως στρατό για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους που κατέφθαναν από τη Μικρά Ασία.

Το εκστρατευτικό σώμα των Αλμογάβαρων που συστήθηκε για να παρέχει τις έμμισθες υπηρεσίες του στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, υπό την ηγεσία του Ροζέ ντε Φλoρ, ονομάστηκε Καταλανική Εταιρεία (Companyia Catalana d'Orient - Καταλανική Κομπανία της Ανατολής).