Ford Model T

Ford Model T
Ford Model T του 1912 (έκδοση Touring) Ford Model T του 1925 (έκδοση Touring)
Σύνοψη
Κατασκευαστής	Ford Motor Company
Παραγωγή	Οκτώβριος 1908 — Μάιος 1927
Σχεδιαστής	Χένρυ Φορντ, Childe Harold Wills, Joseph A. Galamb και Eugene Farkas
Αμάξωμα και σασί
Κατηγορία	Οικονομικό αυτοκίνητο
Διαμόρφωση	Κινητήρας μπροστά, πίσω κίνηση
Σχετική εξέλιξη	Ford Model TT
Σύστημα κίνησης
Κινητήρας	2.9 λίτρα (177 κυβικές ίντσες) 4-κύλινδρος σε σειρά (I4) βενζίνης ή κηροζίνης ή αιθανόλης
Μετάδοση	Κιβώτιο 2 ταχυτήτων εμπρός και μίας όπισθεν
Ισχύς	20 hp
Διαστάσεις
Μεταξόνιο	2.540 χιλιοστά
Μήκος	3.404 χιλιοστά
Πλάτος	1.676 χιλιοστά
Κενό Βάρος	540 - 750 κιλά
Χρονολόγιο
Προηγούμενο μοντέλο	Ford Model N (1906 – 1908)
Επόμενο μοντέλο	Ford Model A (1927 – 1931)

Το Ford Model T (γνωστό στην καθημερινότητα και ως tin Lizzie, Leaping Lena ή flivver) ήταν οικονομικό αυτοκίνητο της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Ford Motor Company, που παρήχθη από τις 1 Οκτωβρίου 1908 έως τις 26 Μαΐου 1927. Θεωρείται γενικά ως το πρώτο στην ιστορία προσιτό αυτοκίνητο και, ως αποτέλεσμα, το αυτοκίνητο που επέτρεψε τα ταξίδια στη κοινή αμερικανική μεσαία τάξη. Μερικά από αυτά τα επιτεύγματα οφείλονται στην αποτελεσματική κατασκευή της Ford, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής με γραμμή συναρμολόγησης, για να επιτευχθεί μαζική παραγωγή, αντί για χειροκίνητη παραγωγή του κάθε αυτοκινήτου ξεχωριστά.

Ιστορική σημασία

Ford Model T του 1923 και Σκαθάρι του 1962 στο Τεχνολογικό Μουσείο της Βιέννης τον Ιούνιο του 2009.

Κατά την εποχή παραγωγής του, το Ford Model T ήταν επιτυχημένο όχι μόνο επειδή παρείχε ανέξοδη μεταφορά σε τεράστια κλίμακα, αλλά και επειδή με την καινοτομία που εισήγαγε τότε, την μαζική παραγωγή, επέκτεινε το αυτοκίνητο και στην ανερχόμενη μεσαία τάξη και έγινε ένα ισχυρό σύμβολο της εποχής του εκσυγχρονισμού της Βόρειας Αμερικής και της μετατροπής της σε οικονομικό και βιομηχανικό κολοσσό. Με 16,5 εκατομμύρια πωλήσεις, το 2012 βρισκόταν ακόμα στην όγδοη θέση στην πρώτη δεκάδα των κορυφαίων σε πωλήσεις αυτοκινήτων όλων των εποχών. Για πολλές δεκαετίες μάλιστα ήταν σταθερά στην πρώτη θέση, έως τις 17 Φεβρουαρίου 1972, όταν και ξεπεράστηκε σε αριθμό αντιτύπων παραγωγής από τον Σκαραβαίο.

Το Ford Model T ονομάστηκε επίσημα ως το πιο σημαντικό αυτοκίνητο του 20ού αιώνα σε σχετική ψηφοφορία που διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 1999 στο Λας Βέγκας από διεθνείς ειδικούς για το Αυτοκίνητο του Αιώνα, ξεπερνώντας το BMC Mini, το Citroën DS («βάτραχος») και τον Σκαραβαίο. Αναλυτικά, η τελική κατάταξη στην ψηφοφορία της τελικής 5άδας μοντέλων ήταν η εξής:

Θέση	Μοντέλο	Πόντοι
1	Ford Model T	742
2	Mini (1959)	617
3	Citroën DS	567
4	Volkswagen Beetle	521
5	Porsche 911	303

Μαζική παραγωγή

Ford Model T του 1909 σε έκδοση Touring.

Μολονότι αυτοκίνητα υπήρχαν από 2 δεκαετίες νωρίτερα, και για την ακρίβεια άρχισαν να εμφανίζονται για πρώτη φορά από το 1885, εξακολουθούσαν να είναι σπάνια, ακριβά και αναξιόπιστα κατά την εισαγωγή του Model T το 1908. Διαφημισμένο ως αξιόπιστο και εύκολα συντηρούμενο μεταξύ άλλων, το Model T ήταν μια σίγουρη επιτυχία. Ήδη στις πρώτες λίγες μέρες μετά την έναρξη της παραγωγής του, υπήρξαν 15.000 παραγγελίες. Το πρώτο Model T άρχισε να κατασκευάζεται στις 12 Αυγούστου 1908 και βγήκε από το εργοστάσιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1908 στο κεντρικό εργοστάσιο της Φορντ στο Ντιτρόιτ της πολιτείας του Μίσιγκαν.

Η γραμμή συναρμολόγησης της Ford στο Μίσιγκαν το 1913.

Τις πρώτες δεκαετίες της παγκόσμιας αυτοκίνησης, τα αυτοκίνητα κατασκευάζονταν ένα - ένα ξεχωριστά, από μικρές ομάδες εργατών. Αντιθέτως, το Model T ήταν το πρώτο αυτοκίνητο της Ford που κατασκευάστηκε μαζικά σε κινούμενες γραμμές συναρμολόγησης, αποτελούμενο εξ ολοκλήρου από ανταλλάξιμα εξαρτήματα. Συγκεκριμένα, κάθε εργάτης προσέθετε από ένα εξάρτημα ενώ το κάθε αυτοκίνητο προχωρούσε κατά μήκος της κινούμενης γραμμής συναρμολόγησης, ένα σύστημα που μείωνε δραστικά τον χρόνο και το κόστος παραγωγής. Ως αποτέλεσμα, ήταν και το πρώτο μοντέλο αυτοκινήτου που έγινε προσιτό και κυκλοφόρησε ευρύτερα και στη μεσαία οικονομική τάξη. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1920 το 33% των Αμερικανών είχε πλέον αποκτήσει αυτοκίνητο και το 1930 το 46% του πληθυσμού της χώρας είχε δικό του αυτοκίνητο, ποσοστά μοναδικά υψηλά για τα τότε παγκόσμια στάνταρ (αν και στην πράξη, λόγω της υπερκαταναλωτικής μανίας απόκτησης αυτοκινήτου που παρατηρήθηκε τότε στη χώρα, κάποιοι αγοραστές έφτασαν στο σημείο να πουλήσουν όλα τους τα έπιπλα ή ακόμα και να βάλουν υποθήκη το σπίτι τους για να τα καταφέρουν).

Για το αυτοκίνητο, ο Χένρυ Φορντ είπε:

Θα φτιάξω ένα αυτοκίνητο για το μεγάλο πλήθος. Θα είναι αρκετά μεγάλο για την οικογένεια, αλλά αρκετά μικρό στη συντήρηση και φροντίδα από το άτομο. Θα κατασκευαστεί από τα καλύτερα υλικά, από τους καλύτερους άντρες που θα προσληφθούν, μετά από τα απλούστερα σχέδια που μπορεί να σχεδιάσει η σύγχρονη μηχανική. Αλλά η τιμή θα είναι τόσο χαμηλή που ο κάθε άνθρωπος με καλό μισθό θα είναι σε θέση να κατέχει ένα - και να απολαύσει με την οικογένειά του την ευλογία των ωρών ευχαρίστησης στους μεγάλους ανοιχτούς χώρους του Θεού.

Ford Model T του 1910 με διχρωμία βαφής, πράσινο και χρυσαφί. Εδώ σε έκδοση Runabout (2-θέσιο roadster).

Αν και τα εύσημα για την πρώτη ανάπτυξη της γραμμής συναρμολόγησης ανήκουν στον Ράνσομ Έλι Ολντς με το πρώτο αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής, το Oldsmobile Curved Dash (παραγωγή 1901 - 1907, σε πάνω από 19.000 αντίτυπα), ξεκινώντας το 1901, ωστόσο οι τεράστιες βελτιώσεις και πρόοδοι στην απόδοση του συστήματος κατά τη διάρκεια του Model Τ μπορούν να πιστωθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου στο όραμα του Φορντ και των μηχανικών του.

Ονοματολογία της Ford

Δεξιοτίμονο Ford Model T του 1912 (έκδοση Touring) στη Νέα Ζηλανδία.

Το σαλόνι ενός Ford Model T του 1920.

Στο Ford Model T (εδώ ένα μοντέλο του 1923) ο αριστερός χειρομοχλός θέτει τα φρένα στάθμευσης πίσω τροχού και τοποθετεί το κιβώτιο στη θέση ουδέτερο. Ο μοχλός προς τα δεξιά ελέγχει το γκάζι. Ο μοχλός στα αριστερά της στήλης του τιμονιού είναι για χρονισμό ανάφλεξης. Το αριστερό πεντάλ του ποδιού αλλάζει τις δύο σχέσεις μετάδοσης κίνησης προς τα εμπρός, ενώ το κεντρικό πεντάλ ελέγχει την όπισθεν. Το δεξιό πεντάλ είναι το φρένο.

Ο Χένρυ Φορντ ξεκίνησε μια σειρά αυτοκινήτων από την ίδρυση της εταιρείας, το 1903, και της εισαγωγής του Ford Model T το 1908. Το πρώτο από αυτά ήταν το Ford Model A (1903 - 1904) και έφτασε μέχρι το Model T τα 20 διαφορετικά μοντέλα. Ωστόσο δεν ήταν όλα μοντέλα παραγωγής, καθώς τα περισσότερα από αυτά ήταν μόνο δοκιμαστικά πρωτότυπα. Το μοντέλο που κατασκευαζόταν πριν από το Model T ήταν το Ford Model S (τέλη 1907 - καλοκαίρι 1908), μια αναβαθμισμένη έκδοση της μεγαλύτερης επιτυχίας της εταιρείας έως αυτό το σημείο, που είχε σημειωθεί με το Model N (1906 - 1908). Αντιθέτως, ο διάδοχος του Model T ήταν το Ford Model A (1927 - 1931) και δεν ονομάστηκε Model U όπως θα αναμενόταν λογικά. Η εταιρεία ανακοίνωσε τότε δημόσια ότι αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι το νέο αυτοκίνητο αντιπροσώπευε μια τόσο μεγάλη διαφορά και βελτίωση από το προηγούμενο που ο Χένρυ ήθελε να ξεκινήσει εκ νέου με το γράμμα Α.

Συνολική παγκόσμια παραγωγή

Στις 26 Μαΐου 1927, ο Χένρυ Φορντ οδήγησε, μαζί με τον γιό του, Έντσελ Φορντ (Edsel Ford), το 15.000.000-ό Ford Model T που βγήκε από τη γραμμή συναρμολόγησης στο εργοστάσιό του στο Χάιλαντ Παρκ του Ντιτρόιτ, Μίσιγκαν, σηματοδοτώντας με αυτό την τελευταία ημέρα παραγωγής του στο κεντρικό εργοστάσιο στο Ντιτρόιτ. Ωστόσο, ορισμένα εργοστάσια σε άλλες χώρες διεθνώς, συνέχισαν να κατασκευάζουν το Model T για λίγο καιρό ακόμα, αν και σε πολύ λιγότερα αντίτυπα, με την παραγωγή του σε παγκόσμια κλίμακα να λήγει οριστικά τον Δεκέμβριο του 1928, όταν έληξε η παραγωγή του Model T στο Κορκ της Ιρλανδίας, αφού είχαν κατασκευαστεί συνολικά 16.482.040 αντίτυπα εντός και εκτός συνόρων.

Επίσης, η Ford συνέχισε να κατασκευάζει κινητήρες του Model T για αρκετά χρόνια ακόμα, λόγω της σχετικής ζήτησης, αλλά ακόμα και για ναυτιλιακή χρήση. Συνολικά, ο κινητήρας του μοντέλου παρήχθη από τις 27 Σεπτεμβρίου 1908 έως τις 4 Αυγούστου 1941, δηλαδή για 12.000 ημέρες ακριβώς, φτάνοντας μάλιστα σχεδόν τους 170.000 κινητήρες μετά τη λήξη της παραγωγής του αυτοκινήτου.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Ο κινητήρας του Model T ήταν ένας 4-κύλινδρος σε σειρά (I4, δηλαδή inline 4), κυβισμού 2.9 λίτρων (2.878 cm³) ή 177 κυβικών ιντσών και ισχύος 20 hp. Συνδυαζόταν με κιβώτιο 2 ταχυτήτων εμπρός και μίας όπισθεν, όπως είχε συμβεί και σε όλα τα έως τότε μοντέλα της Ford, ενώ ο διάδοχος Ford Model A ήταν το πρώτο Ford που καθιέρωσε 3-τάχυτο κιβώτιο και με τον κλασικό λεβιέ ταχυτήτων, καθώς και την κλασική σημερινή διάταξη των 3 πεντάλ στο πάτωμα. Η τελική ταχύτητα του Model T ήταν 40 - 45 μίλια την ώρα, δηλαδή 64 - 72 χιλιόμετρα την ώρα, αναλόγως με την εκδοχή αμαξώματος και το βάρος. Σύμφωνα με την Ford Motor Company, η κατανάλωση του Model T ήταν 13 ως 21 μίλια το γαλόνι ΗΠΑ, δηλαδή 11 ως 18 λίτρα στα 100 χιλιόμετρα, αναλόγως με τη χρονολογία και την εκδοχή αμαξώματος.

Ο κινητήρας αυτός δεχόταν βενζίνη, κηροζίνη (το καύσιμο που έχει χρήση κυρίως στην αεροπορία) ή αιθανόλη, αν και στην πράξη η χρήση της αιθανόλης στις ΗΠΑ σταμάτησε 12 έτη μετά την εισαγωγή του Model T λόγω της Ποτοαπαγόρευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, που ίσχυσε κατά τα έτη 1920 - 1933. Επίσης, το ντεπόζιτο καυσίμων βρισκόταν κάτω από τα μπροστινά καθίσματα.

Χρώματα

Κατά τα πρώτα χρόνια παραγωγής του, το μοντέλο προσφερόταν σε μια παλέτα με αρκετά διαφορετικά χρώματα αμαξώματος, αλλά ειδικότερα κατά τα έτη παραγωγής 1914 έως 1926 ήταν διαθέσιμο μόνο σε μαύρο εξωτερικό χρώμα και μάλιστα ο Χένρυ Φορντ τότε ισχυριζόταν ότι «το αυτοκίνητο είναι διαθέσιμο σε ό,τι χρώμα θέλετε, αρκεί να είναι μαύρο». Κατά την τότε εποχή είχε κυκλοφορήσει μια έντονη φήμη ότι η επιλογή αυτή στην εξωτερική βαφή είχε γίνει διότι ο ίδιος ο Χένρυ Φορντ διαπίστωσε, παρακολουθώντας τη γραμμή συναρμολόγησης, ότι η μαύρη βαφή στέγνωνε ταχύτερα στο αμάξωμα και ότι έτσι η καθιέρωση του αποκλειστικά μαύρου χρώματος θα μείωνε τον χρόνο παραγωγής. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η επιλογή αυτή έγινε απλώς για λόγους μείωσης του κόστους παραγωγής καθώς ήταν φθηνότερο. Στην πράξη, πάντως, αρκετά αντίτυπα μεταγενέστερα ξαναβάφτηκαν σε διαφορετικά χρώματα.

Δείτε επίσης

• Χένρυ Φορντ
• Ford Motor Company
• Αυτοκίνητο
• Μαζική παραγωγή
• Γραμμή συναρμολόγησης

Βιβλιογραφία

• Clymer, Floyd (1955). Henry's wonderful Model T, 1908–1927. New York, NY, U.S.: McGraw-Hill. https://archive.org/details/henryswonderfulm00clym. 
• Clymer, Floyd (1950). Treasury of Early American Automobiles, 1877–1925. New York, NY, U.S.: McGraw-Hill. https://archive.org/details/treasuryofearlya0000clym. 
• Dutton, William S. (1942), Du Pont: One Hundred and Forty Years, Charles Scribner's Sons, https://books.google.com/books?id=WEtZAAAAYAAJ 
• Georgano, G. N. (1985). Cars: Early and Vintage, 1886–1930. London, UK: Grange-Universal. 
• Kimes, Beverly Rae· Clark Jr., Henry Austin (1989). Standard Catalog of America Cars: 1805–1942 (2nd έκδοση). Krause Publications. ISBN 9780873411110. 
• Lacey, Robert (1986). Ford: The Men and the Machine. Boston, MA, U.S.: Little, Brown. ISBN 978-0-316-51166-7. 
• Leffingwell, Randy (2002), Ford Tractors, Borders, ISBN 0-681-87878-9 
• Lewis, David (1976). The Public Image of Henry Ford: An American Folk Hero and His Company. Detroit, MI, U.S.: Wayne State University Press. ISBN 978-0-8143-1553-8. 
• McCalley, Bruce W. (1994). Model T Ford: The Car That Changed the World. Iola, WI, U.S.: Krause Publications. ISBN 0-87341-293-1. 
• Pripps, Robert N.· Morland, Andrew (photographer) (1993). Farmall Tractors: History of International McCormick-Deering Farmall Tractors. Farm Tractor Color History Series. Osceola, WI, U.S.: MBI. ISBN 978-0-87938-763-1. 
• Reynolds, David (2009). America, Empire of Liberty: A New History of the United States. Basic Books. ISBN 978-1-84614-056-3. 
• Ross, Irwin (November 1974). «Ford's Fabulous Flivver». Gas Engine Magazine. http://www.gasenginemagazine.com/letters/fords-fabulous-flivver.aspx. Ανακτήθηκε στις 2016-08-11. 
• Sedgwick, Michael (1972) [1962]. Early Cars. Octopus Books. ISBN 0-7064-0058-5. 
• Ward, Ian, επιμ. (1974). The World of Automobiles. 13. London, UK: Orbis. 
• Wik, Reynold M. (1972). Henry Ford and Grass-Roots America. Ann Arbor, MI, U.S.: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-97200-5. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• FordModelT.net – Resource for Model T Owners and Enthusiasts
• Model T Ford Club of America (USA)
• Model T Ford Club International
• First and second web pages of Old Rhinebeck Aerodrome's vintage vehicle collection, featuring five Model T-based vehicles.
• 1909 Ford Model T Touring - Auto World Museum.
• www.old-cars-weekly.com/ Car of the Week: The 1909 Ford Model T.