Ψαρά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Pinacotecus (συζήτηση | συνεισφορές)
378 επεξεργασίες
μ Ψαρά
Ψαρά
Γραμμή 3: Γραμμή 3:
{{Νησί
{{Νησί
| όνομα = Ψαρά
| όνομα = Ψαρά
| τοπωνύμιο =
| τοπωνύμιο =
| εικόνα = Psara-Black-Ridge-01.jpg
| εικόνα = Psara-Black-Ridge-01.jpg
|λεζάντα = Μαύρη ράχη, Ψαρά
|λεζάντα = Μαύρη ράχη, Ψαρά
| χάρτης =
| χάρτης =
| συντεταγμένες =
| συντεταγμένες =
| αρχιπέλαγος = [[Αιγαίο Πέλαγος]]
| αρχιπέλαγος = [[Αιγαίο Πέλαγος]]
| σύμπλεγμα =
| σύμπλεγμα =
Γραμμή 30: Γραμμή 30:
}}
}}
Τα '''Ψαρά''' είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βορειοδυτικά της νήσου [[Χίος|Χίου]], έδρα του [[Δήμος Ψαρών|Δήμου Ηρωικής Νήσου Ψαρών]], της [[περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|περιφέρειας Βορείου Αιγαίου]]. Έχει έκταση 40 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και το μήκος των ακτών του υπολογίζεται στα 45 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2011, ήταν 446 κάτοικοι. Τα Ψαρά είναι γνωστά κυρίως από τη μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν το 1824, κατά τον [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων]]. Η καταστροφή των Ψαρων ενεπνευσε το πίνακα του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]] ''Η Δόξα των Ψαρών'', την ωδή του [[Ανδρέας Κάλβος|Κάλβου]] και το [[επίγραμμα]] του [[Διονύσιος Σολωμός|Διονυσίου Σολωμού]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ethnos.gr/istoria/162535_epanastasi-1821-ta-ellinika-nisia-eginan-martyres-genoktonias|title=Επανάσταση 1821: Τα ελληνικά νησιά έγιναν μάρτυρες γενοκτονίας|ημερομηνία=2021-06-22|website=Έθνος|language=el|accessdate=2021-06-22}}</ref>
Τα '''Ψαρά''' είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βορειοδυτικά της νήσου [[Χίος|Χίου]], έδρα του [[Δήμος Ψαρών|Δήμου Ηρωικής Νήσου Ψαρών]], της [[περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|περιφέρειας Βορείου Αιγαίου]]. Έχει έκταση 40 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και το μήκος των ακτών του υπολογίζεται στα 45 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2011, ήταν 446 κάτοικοι. Τα Ψαρά είναι γνωστά κυρίως από τη μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν το 1824, κατά τον [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων]]. Η καταστροφή των Ψαρων ενεπνευσε το πίνακα του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]] ''Η Δόξα των Ψαρών'', την ωδή του [[Ανδρέας Κάλβος|Κάλβου]] και το [[επίγραμμα]] του [[Διονύσιος Σολωμός|Διονυσίου Σολωμού]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ethnos.gr/istoria/162535_epanastasi-1821-ta-ellinika-nisia-eginan-martyres-genoktonias|title=Επανάσταση 1821: Τα ελληνικά νησιά έγιναν μάρτυρες γενοκτονίας|ημερομηνία=2021-06-22|website=Έθνος|language=el|accessdate=2021-06-22}}</ref>

⚫
[[Αρχείο:PSARA-1.JPG|μικρογραφία|Ο Ναός του [[Άγιος Νικόλαος Ψαρών|Αγίου Νικολάου Ψαρών]]]]


== Ονομασία ==
== Ονομασία ==
[[Αρχείο:Chios topographic map-en.svg|μικρογραφία|αριστερά|Η θέση των Ψαρών στον ελληνικό χάρτη]]

Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα «Ψύρα» ή «Ψυρίη» ή «Ψυρία». Η αρχαιότερη γνωστή μαρτυρία είναι η [[Οδύσσεια]] του [[Όμηρος|Ομήρου]] όπου αναφέρεται ως Ψυρίη, στη διήγηση του [[Νέστωρ|Νέστορα]], στο επεισόδιο του «Νόστου». Αναφέρεται επίσης από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] ως «τα Ψύρα».<ref>Είτα μέλαινα άκρα, καθ' ην τα Ψύρα, νήσος από πεντήκοντα σταδίων της άκρας, υψηλή, πόλιν ομώνυμον έχουσα. Κύκλος δε της νήσου τεσσαράκοντα στάδια.</ref> Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και σε έργο του 11ου αιώνα (του [[Ευστάθιος Θεσσαλονίκης|Ευσταθίου Θεσσαλονίκης]] που απέδωσε στα ελληνικά την «Περιήγηση της Οικουμένης» του [[Διονύσιος ο Περιηγητής|Διονυσίου του Περιηγητή]])<ref>Παρεκβολαί Ευσταθίου Θεσσαλονικέως εις τον Διονύσιον τον Περιηγητήν.</ref> και εκεί σημειώνει «Ψυρία δε νησίδιον, Χίου φασίν απέχον σταδίου ογδοήκοντα λιμένα έχον νηών είκοσι, λέγεται δε και ουδετέρως τα Ψύρα».
Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα «Ψύρα» ή «Ψυρίη» ή «Ψυρία». Η αρχαιότερη γνωστή μαρτυρία είναι η [[Οδύσσεια]] του [[Όμηρος|Ομήρου]] όπου αναφέρεται ως Ψυρίη, στη διήγηση του [[Νέστωρ|Νέστορα]], στο επεισόδιο του «Νόστου». Αναφέρεται επίσης από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] ως «τα Ψύρα».<ref>Είτα μέλαινα άκρα, καθ' ην τα Ψύρα, νήσος από πεντήκοντα σταδίων της άκρας, υψηλή, πόλιν ομώνυμον έχουσα. Κύκλος δε της νήσου τεσσαράκοντα στάδια.</ref> Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και σε έργο του 11ου αιώνα (του [[Ευστάθιος Θεσσαλονίκης|Ευσταθίου Θεσσαλονίκης]] που απέδωσε στα ελληνικά την «Περιήγηση της Οικουμένης» του [[Διονύσιος ο Περιηγητής|Διονυσίου του Περιηγητή]])<ref>Παρεκβολαί Ευσταθίου Θεσσαλονικέως εις τον Διονύσιον τον Περιηγητήν.</ref> και εκεί σημειώνει «Ψυρία δε νησίδιον, Χίου φασίν απέχον σταδίου ογδοήκοντα λιμένα έχον νηών είκοσι, λέγεται δε και ουδετέρως τα Ψύρα».


Γραμμή 40: Γραμμή 40:


Στα Ψαρά οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, αδιαλλείπτως από την Τελική Νεολιθική περίοδο (5η-4η χιλιετία π.Χ) έως τον 5ο αι.π.Χ., με κορυφαία περίοδο ακμής την ύστερη εποχή του Χαλκού (14ος-12ος αι. π.Χ.). Από την προϊστορική περίοδο έχουν βρεθεί τάφοι όπου φαίνεται ότι οι άνθρωποι θάβονταν σε εμβρυϊκή στάση. Από τη μυκηναϊκή περίοδο βρέθηκαν επίσης κιβωτιόσχημοι τάφοι κι ένας θολωτός. Επίσης βρέθηκαν χάλκινα ξίφη, σκουλαρίκια, περιδέραια κ.ά. Από τα ομηρικά χρόνια έχουν βρεθεί τμήματα πήλινων αγγείων. Κομμάτια από αγγεία βρέθηκαν και στο νησάκι του Αγίου Νικολάου (που λέγεται σήμερα και Αϊ-Νικολάκι). Στην ιστορική [[Μαύρη Ράχη]] ή [[Παλαιόκαστρο Ψαρών|Παλαιόκαστρο]] υπάρχει οικισμός των ελληνιστικών χρόνων, στο [[Φτελιό]] και στη Λήμνο κεραμική της ίδιας εποχής, στον Ξηρόκαμπο κατάλοιπα εγκατάστασης των ρωμαϊκών χρόνων και στον σημερινό οικισμό νεκρόπολη της ύστερης ρωμαιοκρατίας με επιτύμβιες στήλες.<ref>Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, «Ψαρά» στο:Ανδρέας Βλαχόπουλος (επίμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 2005, σελ.136.</ref> Δεν έχει βρεθεί ακρόπολη ή αμυντικά έργα, γεγονός που αποδίδεται στους πολλούς υφάλους που προστατεύουν με φυσικό τρόπο το νησί.
Στα Ψαρά οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, αδιαλλείπτως από την Τελική Νεολιθική περίοδο (5η-4η χιλιετία π.Χ) έως τον 5ο αι.π.Χ., με κορυφαία περίοδο ακμής την ύστερη εποχή του Χαλκού (14ος-12ος αι. π.Χ.). Από την προϊστορική περίοδο έχουν βρεθεί τάφοι όπου φαίνεται ότι οι άνθρωποι θάβονταν σε εμβρυϊκή στάση. Από τη μυκηναϊκή περίοδο βρέθηκαν επίσης κιβωτιόσχημοι τάφοι κι ένας θολωτός. Επίσης βρέθηκαν χάλκινα ξίφη, σκουλαρίκια, περιδέραια κ.ά. Από τα ομηρικά χρόνια έχουν βρεθεί τμήματα πήλινων αγγείων. Κομμάτια από αγγεία βρέθηκαν και στο νησάκι του Αγίου Νικολάου (που λέγεται σήμερα και Αϊ-Νικολάκι). Στην ιστορική [[Μαύρη Ράχη]] ή [[Παλαιόκαστρο Ψαρών|Παλαιόκαστρο]] υπάρχει οικισμός των ελληνιστικών χρόνων, στο [[Φτελιό]] και στη Λήμνο κεραμική της ίδιας εποχής, στον Ξηρόκαμπο κατάλοιπα εγκατάστασης των ρωμαϊκών χρόνων και στον σημερινό οικισμό νεκρόπολη της ύστερης ρωμαιοκρατίας με επιτύμβιες στήλες.<ref>Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, «Ψαρά» στο:Ανδρέας Βλαχόπουλος (επίμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 2005, σελ.136.</ref> Δεν έχει βρεθεί ακρόπολη ή αμυντικά έργα, γεγονός που αποδίδεται στους πολλούς υφάλους που προστατεύουν με φυσικό τρόπο το νησί.

⚫
[[Αρχείο:PSARA-1.JPG|μικρογραφία|αριστερά|Ο Ναός του [[Άγιος Νικόλαος Ψαρών|Αγίου Νικολάου Ψαρών]]]]


Τα Ψαρά έχουν κατοικηθεί από τη [[Μυκηναϊκός Πολιτισμός|Μυκηναϊκή περίοδο]] και οι κάτοικοί τους ζούσαν κυρίως από τη θάλασσα. Ήταν σε γενικές γραμμές νησί ασήμαντο στρατηγικά και άγονο. Από τα γραπτά κείμενα του Ευσταθίου ξέρουμε ότι το νησί δεν είχε ούτε καν αμπέλια, εντούτοις διέθετε ναό του [[Βάκχος|Βάκχου]]. Υπήρχε μάλιστα (όπως αναφέρει ο Ευστάθιος) η αρχαία περιπαικτική παροιμία (για όσους πήγαιναν σε [[συμπόσιο|συμπόσια]] και δεν έπιναν κρασί) «Ψύρα τον Διόνυσον άγοντες». Γνωρίζουμε επίσης ότι υπήρχε λιμάνι στο οποίο μπορούσαν να ελλιμενισθούν 20 πλοία του μεγέθους της εποχής εκείνης.
Τα Ψαρά έχουν κατοικηθεί από τη [[Μυκηναϊκός Πολιτισμός|Μυκηναϊκή περίοδο]] και οι κάτοικοί τους ζούσαν κυρίως από τη θάλασσα. Ήταν σε γενικές γραμμές νησί ασήμαντο στρατηγικά και άγονο. Από τα γραπτά κείμενα του Ευσταθίου ξέρουμε ότι το νησί δεν είχε ούτε καν αμπέλια, εντούτοις διέθετε ναό του [[Βάκχος|Βάκχου]]. Υπήρχε μάλιστα (όπως αναφέρει ο Ευστάθιος) η αρχαία περιπαικτική παροιμία (για όσους πήγαιναν σε [[συμπόσιο|συμπόσια]] και δεν έπιναν κρασί) «Ψύρα τον Διόνυσον άγοντες». Γνωρίζουμε επίσης ότι υπήρχε λιμάνι στο οποίο μπορούσαν να ελλιμενισθούν 20 πλοία του μεγέθους της εποχής εκείνης.
Γραμμή 49: Γραμμή 51:
== Η καταστροφή των Ψαρών ==
== Η καταστροφή των Ψαρών ==
{{Κύριο|Καταστροφή των Ψαρών}}
{{Κύριο|Καταστροφή των Ψαρών}}
[[Αρχείο:Gysis Nikolaos After the destruction of Psara.jpg|μικρογραφία|«Μετά την καταστροφή των Ψαρών». Έργο του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]]]]
[[Αρχείο:1821 Flag of Psara.svg|μικρογραφία|Η σημαία των Ψαρών κατά την Ελληνική Επανάσταση 1821]]


Μέχρι το 1821 οι Ψαριανοί έζησαν ήρεμα και ασχολήθηκαν με την αλιεία και το εμπόριο. Εξέλεγαν κάθε χρόνο την τοπική εξουσία τους μεταξύ των πλουσιοτέρων συμπολιτών τους και επί τούτω συνέρχονταν ετησίως στον ναό του Αγίου Νικολάου. Οι 4 [[δημογέροντας|δημογέροντες]] που αναλάμβαναν την εκτελεστική εξουσία ήταν και υπεύθυνοι απέναντι στον Τούρκο ναύαρχο (τον καπετάν-πασά) και παράλληλα διοικούσαν ουσιαστικά το νησί, αφού δεν υπήρχε Τούρκος διοικητής. Επίσης, ακόμα και τα ποινικά δικαστήρια (π.χ. για εγκλήματα) εκδικάζονταν από τους ίδιους τους Ψαριανούς. Το 1815 προσετέθη στη διοίκηση του νησιού και διοικητής. Πριν από την Επανάσταση του [[1821]] το νησί είχε καταφέρει να πλουτίσει και να ευημερεί, ήταν δε τρίτο σε ναυτική δύναμη (με πάνω από 45 πλοία)<ref>Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη και αντίστοιχο λήμμα της Βικιπαίδειας [[Ελληνικό Ναυτικό στην Επανάσταση του 1821]].</ref> μετά την [[Ύδρα]] και τις [[Σπέτσες]].
Μέχρι το 1821 οι Ψαριανοί έζησαν ήρεμα και ασχολήθηκαν με την αλιεία και το εμπόριο. Εξέλεγαν κάθε χρόνο την τοπική εξουσία τους μεταξύ των πλουσιοτέρων συμπολιτών τους και επί τούτω συνέρχονταν ετησίως στον ναό του Αγίου Νικολάου. Οι 4 [[δημογέροντας|δημογέροντες]] που αναλάμβαναν την εκτελεστική εξουσία ήταν και υπεύθυνοι απέναντι στον Τούρκο ναύαρχο (τον καπετάν-πασά) και παράλληλα διοικούσαν ουσιαστικά το νησί, αφού δεν υπήρχε Τούρκος διοικητής. Επίσης, ακόμα και τα ποινικά δικαστήρια (π.χ. για εγκλήματα) εκδικάζονταν από τους ίδιους τους Ψαριανούς. Το 1815 προσετέθη στη διοίκηση του νησιού και διοικητής. Πριν από την Επανάσταση του [[1821]] το νησί είχε καταφέρει να πλουτίσει και να ευημερεί, ήταν δε τρίτο σε ναυτική δύναμη (με πάνω από 45 πλοία)<ref>Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη και αντίστοιχο λήμμα της Βικιπαίδειας [[Ελληνικό Ναυτικό στην Επανάσταση του 1821]].</ref> μετά την [[Ύδρα]] και τις [[Σπέτσες]].

[[Αρχείο:Gysis Nikolaos After the destruction of Psara.jpg|μικρογραφία|αριστερά|«Μετά την καταστροφή των Ψαρών». Έργο του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]]]]


Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκικο ζυγό, στις [[10 Απριλίου]] [[1821]] και το [[Πάσχα]] ανύψωσαν την επαναστατική τους σημαία (λευκή με κόκκινο). Αλλά στις [[21 Ιουνίου]] [[1824]], αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον [[Ιμπραήμ]] κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν και πολλά κορίτσια κατέληξαν δούλες σε σκλαβοπάζαρα,<ref>Η 7χρονη τότε [[Γαριφαλιά Μιχάλβεη]] απελευθερώθηκε στα 10 της χρόνια από τον Αμερικανό διπλωμάτη που την βρήκε στη Σμύρνη και έγινε διεθνές σύμβολο από το γυμνό άγαλμά της που την παρίστανε σαν αλυσοδεμένη Αφροδίτη της Μήλου αλλά και από την ζωγραφιά της που μπορείτε να τη δείτε σε εφημερίδα του 1905, στη διεύθυνση http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=FB0C15F63C5C1A728DDDA10A94DD405B858CF1D3. Η ίδια πέθανε από άγνωστη αρρώστια στα 13 της.</ref> ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί. To άγαλμα που φιλοτεχνήθηκε πολύ αργότερα εικάζεται ότι είχε ως πηγή έμπνευσης το ίδιο κορίτσι.<ref>Εκτιμάται ότι την εποχή εκείνη ζούσαν στο νησί περίπου 8.000 μόνιμοι κάτοικοι, ντόπιοι, και 20.000 πρόσφυγες από τη Χίο, την Μακεδονία, την Κωνσταντινούπολη και άλλα μέρη.</ref> Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις [[22 Ιουνίου]] [[1824]], όταν η πόλη των Ψαρών έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Πεντακόσιοι περίπου Ψαριανοί (κατ' άλλους εκατόν πενήντα) έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας. Οι γενναίοι αυτοί υπερασπιστές του φρουρίου, με επικεφαλής τον [[Αντώνιος Βρατσάνος|Αντώνη Βρατσάνο]], γιο του προέδρου της Βουλής των Ψαρών, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή και έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας ανατινάσσοντας την πυριτιδαποθήκη.
Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκικο ζυγό, στις [[10 Απριλίου]] [[1821]] και το [[Πάσχα]] ανύψωσαν την επαναστατική τους σημαία (λευκή με κόκκινο). Αλλά στις [[21 Ιουνίου]] [[1824]], αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον [[Ιμπραήμ]] κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν και πολλά κορίτσια κατέληξαν δούλες σε σκλαβοπάζαρα,<ref>Η 7χρονη τότε [[Γαριφαλιά Μιχάλβεη]] απελευθερώθηκε στα 10 της χρόνια από τον Αμερικανό διπλωμάτη που την βρήκε στη Σμύρνη και έγινε διεθνές σύμβολο από το γυμνό άγαλμά της που την παρίστανε σαν αλυσοδεμένη Αφροδίτη της Μήλου αλλά και από την ζωγραφιά της που μπορείτε να τη δείτε σε εφημερίδα του 1905, στη διεύθυνση http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=FB0C15F63C5C1A728DDDA10A94DD405B858CF1D3. Η ίδια πέθανε από άγνωστη αρρώστια στα 13 της.</ref> ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί. To άγαλμα που φιλοτεχνήθηκε πολύ αργότερα εικάζεται ότι είχε ως πηγή έμπνευσης το ίδιο κορίτσι.<ref>Εκτιμάται ότι την εποχή εκείνη ζούσαν στο νησί περίπου 8.000 μόνιμοι κάτοικοι, ντόπιοι, και 20.000 πρόσφυγες από τη Χίο, την Μακεδονία, την Κωνσταντινούπολη και άλλα μέρη.</ref> Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις [[22 Ιουνίου]] [[1824]], όταν η πόλη των Ψαρών έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Πεντακόσιοι περίπου Ψαριανοί (κατ' άλλους εκατόν πενήντα) έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας. Οι γενναίοι αυτοί υπερασπιστές του φρουρίου, με επικεφαλής τον [[Αντώνιος Βρατσάνος|Αντώνη Βρατσάνο]], γιο του προέδρου της Βουλής των Ψαρών, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή και έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας ανατινάσσοντας την πυριτιδαποθήκη.
Γραμμή 62: Γραμμή 66:


== Ψαριανοί αγωνιστές του 1821 ==
== Ψαριανοί αγωνιστές του 1821 ==
[[Αρχείο:1821 Flag of Psara.svg|μικρογραφία|Η σημαία των Ψαρών κατά την Ελληνική Επανάσταση 1821]]
[[Αρχείο:Konstantinos Kanaris.png|μικρογραφία|Κωνσταντίνος Κανάρης]]


* [[Κωνσταντίνος Κανάρης]] ([[1793]]-[[1877]]): Στον αγώνα ο Κανάρης μπήκε πολύ νέος και από την πρώτη στιγμή διακρίθηκε για την ανδρεία και την αυταπάρνησή του. Πολλά είναι τα ηρωικά κατορθώματά του και ανυπολόγιστες οι καταστροφές που προξένησε στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο, τον Ιούνιο του 1822. Ο Κανάρης ευτύχησε να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Η πατρίδα, για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα, τον τίμησε με τα ανώτατα αξιώματα. Έγινε ναύαρχος, γερουσιαστής, υπουργός των ναυτικών και πρωθυπουργός σε πολύ κρίσιμες για την πατρίδα μας ώρες.
* [[Κωνσταντίνος Κανάρης]]: Στον αγώνα ο Κανάρης μπήκε πολύ νέος και από την πρώτη στιγμή διακρίθηκε για την ανδρεία και την αυταπάρνησή του. Πολλά είναι τα ηρωικά κατορθώματά του και ανυπολόγιστες οι καταστροφές που προξένησε στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο, τον Ιούνιο του 1822. Ο Κανάρης ευτύχησε να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Η πατρίδα, για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα, τον τίμησε με τα ανώτατα αξιώματα. Έγινε ναύαρχος, γερουσιαστής, υπουργός των ναυτικών και πρωθυπουργός σε πολύ κρίσιμες για την πατρίδα μας ώρες.
* [[Δημήτριος Βρατσάνος]] και ο γιος του [[Αντώνιος Βρατσάνος]]: Πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών. Ο Δημήτριος Βρατσάνος υπήρξε από τους πρώτους Ψαριανούς που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Κατά τα γεγονότα της καταστροφής των Ψαρών ήταν πρόεδρος της Βουλής και μαζί με τα άλλα μέλη είχε αναλάβει τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων.
* [[Δημήτριος Βρατσάνος]] και ο γιος του [[Αντώνιος Βρατσάνος]]: Πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών. Ο Δημήτριος Βρατσάνος υπήρξε από τους πρώτους Ψαριανούς που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Κατά τα γεγονότα της καταστροφής των Ψαρών ήταν πρόεδρος της Βουλής και μαζί με τα άλλα μέλη είχε αναλάβει τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων.
* [[Νικόλαος Αποστόλης]] ([[1770]]-[[1827]]): Ο ναύαρχος του ψαριανού στόλου. Ο Αποστόλης ήταν ναύαρχος των Ψαρών κατά την επανάσταση του 1821. Το 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στην Οδησσό. Διακρίθηκε σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στη ναυμαχία του Γέροντα και στον αποκλεισμό του Μεσολογγίου.
* [[Νικόλαος Αποστόλης]]: Ο ναύαρχος του ψαριανού στόλου. Ο Αποστόλης ήταν ναύαρχος των Ψαρών κατά την επανάσταση του 1821. Το 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στην Οδησσό. Διακρίθηκε σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στη ναυμαχία του Γέροντα και στον αποκλεισμό του Μεσολογγίου.
* [[Κωνσταντίνος Νικόδημος]] ([[1796]]-[[1877]]): Πυρπολητής και συγγραφέας της ιστορίας των Ψαρών. Ψαριανός αγωνιστής του 1821, τελειοποίησε το πυρπολικό και πήρε μέρος στη ναυμαχία δίπλα στο [[Τρικέρι Ύδρας|Τρίκερι]] και στη ναυμαχία της Λέσβου, όπου έκαψε τουρκική κορβέτα. Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στο ναυτικό, εκλέχτηκε μέλος στο Συμβούλιο της Επικρατείας και γερουσιαστής. Ανέλαβε πολλές φορές υπουργός των ναυτικών.
* [[Κωνσταντίνος Νικόδημος]]: Πυρπολητής και συγγραφέας της ιστορίας των Ψαρών. Ψαριανός αγωνιστής του 1821, τελειοποίησε το πυρπολικό και πήρε μέρος στη ναυμαχία δίπλα στο [[Τρικέρι Ύδρας|Τρίκερι]] και στη ναυμαχία της Λέσβου, όπου έκαψε τουρκική κορβέτα. Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στο ναυτικό, εκλέχτηκε μέλος στο Συμβούλιο της Επικρατείας και γερουσιαστής. Ανέλαβε πολλές φορές υπουργός των ναυτικών.
* [[Δημήτριος Παπανικολής]]: Πυρπολητής. Χάρισε την πρώτη λαμπρή κατά θάλασσα νίκη των Ελλήνων, ανατινάζοντας με πυρπολικό στην [[Ερεσός Λέσβου|Ερεσό]] της Μυτιλήνης τούρκικο δίκροτο 88 πυροβόλων την 27η Μαΐου 1821.
* [[Δημήτριος Παπανικολής]]: Πυρπολητής. Χάρισε την πρώτη λαμπρή κατά θάλασσα νίκη των Ελλήνων, ανατινάζοντας με πυρπολικό στην [[Ερεσός Λέσβου|Ερεσό]] της Μυτιλήνης τούρκικο δίκροτο 88 πυροβόλων την 27η Μαΐου 1821.
* [[Νικόλαος Βουρέκας]] και [[Γεώργιος Βουρέκας]], [[Δημήτρης Μπουρέκας]] ή Βουρέκας (θείος του Κανάρη).
* [[Νικόλαος Βουρέκας]] και [[Γεώργιος Βουρέκας]], [[Δημήτρης Μπουρέκας]] ή Βουρέκας (θείος του Κανάρη).
Γραμμή 77: Γραμμή 81:
|-
|-
! Χρονιά !! Πληθυσμός !! Διαφορά
! Χρονιά !! Πληθυσμός !! Διαφορά
|-
|1824 || 7,000<ref>Finlay, George. ''History of the Greek Revolution and the Reign of King Otho'' (edited by H.F. Tozer). Oxford: Clarendon Press, 1877 (Reprint: London 1971), {{ISBN|978-0-900834-12-7}}, p. 152.</ref> ||
|-
|-
| 1951 || 700 ||
| 1951 || 700 ||
Γραμμή 97: Γραμμή 103:


== Δείτε επίσης ==
== Δείτε επίσης ==
* [[Καταστροφή των Ψαρών]]
* [[Ψαρά (πολεμικό πλοίο)]]
* [[Ψαρά (πολεμικό πλοίο)]]
* [[Άγιος Νικόλαος Ψαρών]]


== Παραπομπές ==
== Παραπομπές ==

Έκδοση από την 11:02, 28 Ιανουαρίου 2022

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ψαρά (αποσαφήνιση).

Συντεταγμένες: 38°34′09.59″N 25°35′05.22″E / 38.5693306°N 25.5847833°E / 38.5693306; 25.5847833

Ψαρά
Μαύρη ράχη, Ψαρά
Γεωγραφία
ΑρχιπέλαγοςΑιγαίο Πέλαγος
Υψόμετρο531 μ
Χώρα
ΠεριφέρειαΒορείου Αιγαίου
Περιφερειακή ενότηταΧίου
ΔήμοςΔήμος Ηρωικής Νήσου Ψαρών
Δημογραφικά
Πληθυσμός446 (απογραφής 2011)
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδαhttp://www.dimospsaron.gr/
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Τα Ψαρά είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βορειοδυτικά της νήσου Χίου, έδρα του Δήμου Ηρωικής Νήσου Ψαρών, της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Έχει έκταση 40 τ.χλμ. και το μήκος των ακτών του υπολογίζεται στα 45 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2011, ήταν 446 κάτοικοι. Τα Ψαρά είναι γνωστά κυρίως από τη μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν το 1824, κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων. Η καταστροφή των Ψαρων ενεπνευσε το πίνακα του Νικόλαου Γύζη Η Δόξα των Ψαρών, την ωδή του Κάλβου και το επίγραμμα του Διονυσίου Σολωμού.[1]

Ονομασία

Η θέση των Ψαρών στον ελληνικό χάρτη

Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα «Ψύρα» ή «Ψυρίη» ή «Ψυρία». Η αρχαιότερη γνωστή μαρτυρία είναι η Οδύσσεια του Ομήρου όπου αναφέρεται ως Ψυρίη, στη διήγηση του Νέστορα, στο επεισόδιο του «Νόστου». Αναφέρεται επίσης από τον Στράβωνα ως «τα Ψύρα».[2] Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και σε έργο του 11ου αιώνα (του Ευσταθίου Θεσσαλονίκης που απέδωσε στα ελληνικά την «Περιήγηση της Οικουμένης» του Διονυσίου του Περιηγητή)[3] και εκεί σημειώνει «Ψυρία δε νησίδιον, Χίου φασίν απέχον σταδίου ογδοήκοντα λιμένα έχον νηών είκοσι, λέγεται δε και ουδετέρως τα Ψύρα».

Ιστορία

Ο αρχαιολογικός χώρος Αρχοντίκι

Στα Ψαρά οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, αδιαλλείπτως από την Τελική Νεολιθική περίοδο (5η-4η χιλιετία π.Χ) έως τον 5ο αι.π.Χ., με κορυφαία περίοδο ακμής την ύστερη εποχή του Χαλκού (14ος-12ος αι. π.Χ.). Από την προϊστορική περίοδο έχουν βρεθεί τάφοι όπου φαίνεται ότι οι άνθρωποι θάβονταν σε εμβρυϊκή στάση. Από τη μυκηναϊκή περίοδο βρέθηκαν επίσης κιβωτιόσχημοι τάφοι κι ένας θολωτός. Επίσης βρέθηκαν χάλκινα ξίφη, σκουλαρίκια, περιδέραια κ.ά. Από τα ομηρικά χρόνια έχουν βρεθεί τμήματα πήλινων αγγείων. Κομμάτια από αγγεία βρέθηκαν και στο νησάκι του Αγίου Νικολάου (που λέγεται σήμερα και Αϊ-Νικολάκι). Στην ιστορική Μαύρη Ράχη ή Παλαιόκαστρο υπάρχει οικισμός των ελληνιστικών χρόνων, στο Φτελιό και στη Λήμνο κεραμική της ίδιας εποχής, στον Ξηρόκαμπο κατάλοιπα εγκατάστασης των ρωμαϊκών χρόνων και στον σημερινό οικισμό νεκρόπολη της ύστερης ρωμαιοκρατίας με επιτύμβιες στήλες.[4] Δεν έχει βρεθεί ακρόπολη ή αμυντικά έργα, γεγονός που αποδίδεται στους πολλούς υφάλους που προστατεύουν με φυσικό τρόπο το νησί.

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου Ψαρών

Τα Ψαρά έχουν κατοικηθεί από τη Μυκηναϊκή περίοδο και οι κάτοικοί τους ζούσαν κυρίως από τη θάλασσα. Ήταν σε γενικές γραμμές νησί ασήμαντο στρατηγικά και άγονο. Από τα γραπτά κείμενα του Ευσταθίου ξέρουμε ότι το νησί δεν είχε ούτε καν αμπέλια, εντούτοις διέθετε ναό του Βάκχου. Υπήρχε μάλιστα (όπως αναφέρει ο Ευστάθιος) η αρχαία περιπαικτική παροιμία (για όσους πήγαιναν σε συμπόσια και δεν έπιναν κρασί) «Ψύρα τον Διόνυσον άγοντες». Γνωρίζουμε επίσης ότι υπήρχε λιμάνι στο οποίο μπορούσαν να ελλιμενισθούν 20 πλοία του μεγέθους της εποχής εκείνης.

Το νησί μπορεί να έμεινε κατά μακρές περιόδους σχεδόν ακατοίκητο[5] και ειδικά μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης οι λιγοστοί κάτοικοι έφυγαν κι αυτοί (κυρίως για τη Χίο επειδή φοβούνταν τις πειρατικές επιδρομές). Εντούτοις λίγο αργότερα μετοίκησαν εκεί οικογένειες από την Εύβοια, τη Θεσσαλία, τη Μαγνησία αλλά και τη Χίο, επειδή το νησί ήταν μικρό και άσημο και παρότι άγονο μπορούσαν εκεί να ζήσουν ελεύθεροι. Αυτοί και οι απόγονοί τους ξανάχτισαν το παλιό φρούριο του Παλαιόκαστρου, για να αμύνονται εναντίον των πειρατών. Σταδιακά ο πληθυσμός αυξήθηκε και στα περίχωρα του κάστρου αυτού οικοδομήθηκε ένα μεγάλο χωριό.

Οι κάτοικοι στηρίχτηκαν στην αλιεία και στο θαλάσσιο εμπόριο και απέκτησαν έναν σημαντικό για την εποχή στόλο. Όταν η Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας υποκίνησε σε επανάσταση ελληνικές περιοχές για να επιτεθεί στην Τουρκία με το άλλοθι της απελευθέρωσης των Χριστιανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι κάτοικοι των Ψαρών ήταν διστακτικοί. Λίγα χρόνια μετά, όταν καταστράφηκε ο τουρκικός στόλος στο Τσεσμέ, δημιούργησαν ενθουσιασμένοι έναν στόλο από 65 πλοιάρια. [6] Στάθηκαν άτυχοι όμως, γιατί μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, με την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, βρέθηκαν στο έλεος της Τουρκίας. Οι νότιοι άνεμοι εμπόδισαν τον τουρκικό στόλο να υλοποιήσει άμεσα την εντολή για ολοσχερή καταστροφή του νησιού και οι Ψαριανοί με ελιγμούς κατάφεραν να μεταστρέψουν την Πύλη - μεταξύ αυτών των ελιγμών ήταν και η αποστασιοποίησή τους από το κίνημα του Λάμπρου Κατσώνη κατά το 1794.

Η καταστροφή των Ψαρών

Κύριο λήμμα: Καταστροφή των Ψαρών
Η σημαία των Ψαρών κατά την Ελληνική Επανάσταση 1821

Μέχρι το 1821 οι Ψαριανοί έζησαν ήρεμα και ασχολήθηκαν με την αλιεία και το εμπόριο. Εξέλεγαν κάθε χρόνο την τοπική εξουσία τους μεταξύ των πλουσιοτέρων συμπολιτών τους και επί τούτω συνέρχονταν ετησίως στον ναό του Αγίου Νικολάου. Οι 4 δημογέροντες που αναλάμβαναν την εκτελεστική εξουσία ήταν και υπεύθυνοι απέναντι στον Τούρκο ναύαρχο (τον καπετάν-πασά) και παράλληλα διοικούσαν ουσιαστικά το νησί, αφού δεν υπήρχε Τούρκος διοικητής. Επίσης, ακόμα και τα ποινικά δικαστήρια (π.χ. για εγκλήματα) εκδικάζονταν από τους ίδιους τους Ψαριανούς. Το 1815 προσετέθη στη διοίκηση του νησιού και διοικητής. Πριν από την Επανάσταση του 1821 το νησί είχε καταφέρει να πλουτίσει και να ευημερεί, ήταν δε τρίτο σε ναυτική δύναμη (με πάνω από 45 πλοία)[7] μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες.

«Μετά την καταστροφή των Ψαρών». Έργο του Νικόλαου Γύζη

Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκικο ζυγό, στις 10 Απριλίου 1821 και το Πάσχα ανύψωσαν την επαναστατική τους σημαία (λευκή με κόκκινο). Αλλά στις 21 Ιουνίου 1824, αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον Ιμπραήμ κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν και πολλά κορίτσια κατέληξαν δούλες σε σκλαβοπάζαρα,[8] ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί. To άγαλμα που φιλοτεχνήθηκε πολύ αργότερα εικάζεται ότι είχε ως πηγή έμπνευσης το ίδιο κορίτσι.[9] Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις 22 Ιουνίου 1824, όταν η πόλη των Ψαρών έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Πεντακόσιοι περίπου Ψαριανοί (κατ' άλλους εκατόν πενήντα) έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας. Οι γενναίοι αυτοί υπερασπιστές του φρουρίου, με επικεφαλής τον Αντώνη Βρατσάνο, γιο του προέδρου της Βουλής των Ψαρών, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή και έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας ανατινάσσοντας την πυριτιδαποθήκη.

Η «Μαύρη Pάχη», που απαθανάτισε ο Σολωμός, υψώθηκε στη συνείδηση των ανθρώπων σαν σύμβολο θυσίας και ολοκληρωτικής προσφοράς στην υπόθεση της Ελευθερίας, όπως την είδε «επί το μέγα ερείπιον» ο Ανδρέας Κάλβος. Όσοι Ψαριανοί σώθηκαν από την καταστροφή κατέφυγαν στη Μονεμβασιά και με την απελευθέρωση στην Ερέτρια της Εύβοιας, που μετονομάστηκε σε «Νέα Ψαρά», σε αντιδιαστολή προς τα «Παλαιά Ψαρά» του νησιού. Πολλοί κάτοικοί του επανήλθαν (κυρίως μετά το 1864).

Μέχρι το 1912 τα Ψαρά βρίσκονταν υπό την κατοχή της Τουρκίας, ενώ στις 21 Οκτωβρίου του 1912 ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα, όταν ελευθερώθηκαν από το Αντιτορπιλικό Ιέραξ υπό τον πλοίαρχο Αντώνη Βρατσάνο, κατά σύμπτωση απόγονο του Αντώνη Βρατσάνου που είχε ανατινάξει το φρούριο 88 χρόνια νωρίτερα.

Για να τιμήσει η ελληνική Βουλή τη θυσία τους, το 1844[10] είχε ορίσει οι μετεγκατασταθέντες Ψαριανοί στην Ερέτρια (τα «Νέα Ψαρά») να έχουν για 100 χρόνια το δικαίωμα να εκλέγουν δύο βουλευτές. Μετά την απελευθέρωση των Ψαρών, όμως, το σχετικό άρθρο τροποποιήθηκε και ορίστηκε να εκλέγουν δύο βουλευτές μέχρι το 1944 και μάλιστα από κοινού, από τα Παλαιά Ψαρά (τα Ψαρά και η νησίδα Αντίψαρα) και τα Νέα Ψαρά. Λόγω του Εμφυλίου, αυτή η απόφαση εφαρμόσθηκε το 1946. Έκτοτε ψηφίζουν όπως και οι άλλοι κάτοικοι του Νομού Xίου.

Ψαριανοί αγωνιστές του 1821

Κωνσταντίνος Κανάρης
  • Κωνσταντίνος Κανάρης: Στον αγώνα ο Κανάρης μπήκε πολύ νέος και από την πρώτη στιγμή διακρίθηκε για την ανδρεία και την αυταπάρνησή του. Πολλά είναι τα ηρωικά κατορθώματά του και ανυπολόγιστες οι καταστροφές που προξένησε στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο, τον Ιούνιο του 1822. Ο Κανάρης ευτύχησε να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Η πατρίδα, για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα, τον τίμησε με τα ανώτατα αξιώματα. Έγινε ναύαρχος, γερουσιαστής, υπουργός των ναυτικών και πρωθυπουργός σε πολύ κρίσιμες για την πατρίδα μας ώρες.
  • Δημήτριος Βρατσάνος και ο γιος του Αντώνιος Βρατσάνος: Πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών. Ο Δημήτριος Βρατσάνος υπήρξε από τους πρώτους Ψαριανούς που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Κατά τα γεγονότα της καταστροφής των Ψαρών ήταν πρόεδρος της Βουλής και μαζί με τα άλλα μέλη είχε αναλάβει τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων.
  • Νικόλαος Αποστόλης: Ο ναύαρχος του ψαριανού στόλου. Ο Αποστόλης ήταν ναύαρχος των Ψαρών κατά την επανάσταση του 1821. Το 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στην Οδησσό. Διακρίθηκε σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στη ναυμαχία του Γέροντα και στον αποκλεισμό του Μεσολογγίου.
  • Κωνσταντίνος Νικόδημος: Πυρπολητής και συγγραφέας της ιστορίας των Ψαρών. Ψαριανός αγωνιστής του 1821, τελειοποίησε το πυρπολικό και πήρε μέρος στη ναυμαχία δίπλα στο Τρίκερι και στη ναυμαχία της Λέσβου, όπου έκαψε τουρκική κορβέτα. Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στο ναυτικό, εκλέχτηκε μέλος στο Συμβούλιο της Επικρατείας και γερουσιαστής. Ανέλαβε πολλές φορές υπουργός των ναυτικών.
  • Δημήτριος Παπανικολής: Πυρπολητής. Χάρισε την πρώτη λαμπρή κατά θάλασσα νίκη των Ελλήνων, ανατινάζοντας με πυρπολικό στην Ερεσό της Μυτιλήνης τούρκικο δίκροτο 88 πυροβόλων την 27η Μαΐου 1821.
  • Νικόλαος Βουρέκας και Γεώργιος Βουρέκας, Δημήτρης Μπουρέκας ή Βουρέκας (θείος του Κανάρη).

Υπάρχουν και άλλοι ήρωες των Ψαρών που έδρασαν και διακρίθηκαν ως πολεμιστές κατά των Τούρκων, όπως οι Γεώργιος Καλαφάτης, Ιωασάφ Νικολάρας-Γιάσοφος, Ανδρέας Σταματάρας και πολλοί άλλοι, τόσο ανώνυμοι όσο και επώνυμοι, των οποίων τα ονόματα έχουν διασωθεί από τον Κωνσταντίνο Νικόδημο.

Πληθυσμός

Χρονιά Πληθυσμός Διαφορά
1824 7,000[11]
1951 700
1961 576 - 17,71%
1971 487 - 15,45%
1981 460 - 5,54%
1991 438 - 4,78%
2001 422 - 3,65%
2011 446 + 5,69%

Τα Ψαρά σήμερα

Το νησί συνδέεται καθημερινά με τη Χίο, ταξίδι που καλύπτεται σε περίπου 3,5 ώρες, και (δύο φορές την εβδομάδα) με τον Πειραιά (6 ώρες). Το θυμαρίσιο μέλι του νησιού θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας.[12] Μοναδικά προϊόντα του νησιού αποτελούν το τοπικό τυρί, το «άσπρο γλυκό» και φυσικά τα φρέσκα θαλασσινά και οι αστακοί. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι ναυτικοί, ενώ πολλοί ασχολούνται με το ψάρεμα και την μελισσοκομία, στηρίζοντας την οικονομία του νησιού.

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. ↑ «Επανάσταση 1821: Τα ελληνικά νησιά έγιναν μάρτυρες γενοκτονίας». Έθνος. 22 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2021. 
  2. ↑ Είτα μέλαινα άκρα, καθ' ην τα Ψύρα, νήσος από πεντήκοντα σταδίων της άκρας, υψηλή, πόλιν ομώνυμον έχουσα. Κύκλος δε της νήσου τεσσαράκοντα στάδια.
  3. ↑ Παρεκβολαί Ευσταθίου Θεσσαλονικέως εις τον Διονύσιον τον Περιηγητήν.
  4. ↑ Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, «Ψαρά» στο:Ανδρέας Βλαχόπουλος (επίμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 2005, σελ.136.
  5. ↑ Όπως γράφει το 1926 ο Γ.Κ. Πώπ, δημοσιογράφος, πρώην υπουργός Παιδείας, δτη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδάκη.
  6. ↑ Όπως αναφέρει στο δίτομο έργο του ο στρατιωτικός και πυρπολητής Κωνσταντής Νικόδημος.
  7. ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη και αντίστοιχο λήμμα της Βικιπαίδειας Ελληνικό Ναυτικό στην Επανάσταση του 1821.
  8. ↑ Η 7χρονη τότε Γαριφαλιά Μιχάλβεη απελευθερώθηκε στα 10 της χρόνια από τον Αμερικανό διπλωμάτη που την βρήκε στη Σμύρνη και έγινε διεθνές σύμβολο από το γυμνό άγαλμά της που την παρίστανε σαν αλυσοδεμένη Αφροδίτη της Μήλου αλλά και από την ζωγραφιά της που μπορείτε να τη δείτε σε εφημερίδα του 1905, στη διεύθυνση http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=FB0C15F63C5C1A728DDDA10A94DD405B858CF1D3. Η ίδια πέθανε από άγνωστη αρρώστια στα 13 της.
  9. ↑ Εκτιμάται ότι την εποχή εκείνη ζούσαν στο νησί περίπου 8.000 μόνιμοι κάτοικοι, ντόπιοι, και 20.000 πρόσφυγες από τη Χίο, την Μακεδονία, την Κωνσταντινούπολη και άλλα μέρη.
  10. ↑ Με ψήφισμα της Α΄ εν Αθήναις εθνικής συνελεύσεως, στις 31 Ιανουαρίου του 1844.
  11. ↑ Finlay, George. History of the Greek Revolution and the Reign of King Otho (edited by H.F. Tozer). Oxford: Clarendon Press, 1877 (Reprint: London 1971), (ISBN 978-0-900834-12-7), p. 152.
  12. ↑ «To Bήμα», 22/8/2004.

Βιβλιογραφία

  • Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, «Ψαρά» στο: Ανδρέας Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2005, σελ. 136-139.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

π • σ • ε Νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου
Ελληνική επικράτεια
Τουρκική επικράτεια
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ψαρά&oldid=9284209"