Μεταρρύθμιση

Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, ή Μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα, ήταν θρησκευτικό κίνημα του 16ου αιώνα, που εκτυλίχθηκε στην Ευρώπη ιδρύοντας τον Προτεσταντισμό, τον τρίτο μεγάλο κλάδο του Χριστιανισμού. Ο Προτεσταντισμός πήγαζε από την αντίθεση με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τις πρακτικές της. Οι τρεις κλάδοι του Χριστιανισμού είναι η Ορθοδοξία, ο Ρωμαιοκαθολικισμός και ο Προτεσταντισμός (ή Διαμαρτύρηση).

Ξεκίνησε στη Γερμανία το 1517, όταν στις 31 Οκτωβρίου ο Μαρτίνος Λούθηρος συνέταξε τις 95 θέσεις του, τις οποίες θυροκόλλησε στην είσοδο της μητρόπολης της Βιτεμβέργης. Σ' αυτές καταδίκαζε την πώληση συγχωροχαρτιών, καθώς και την απόλυτη εξουσία και το αλάθητο του Πάπα. Τελικά ο Προτεσταντισμός ολοκληρώθηκε το 1648 με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας και εξαπλώθηκε στη Γερμανία, στην Πολωνία, στη Βοημία, στη Μοραβία, στην Ουγγαρία και στην Τρανσυλβανία. Η Παπική Εκκλησία τον κήρυξε αιρετικό αλλά με την υποστήριξη των Γερμανών αριστοκρατών και του λαού, κατάφερε να περάσει τις αλλαγές που πρότεινε. Κύριοι πρωταγωνιστές της θρησκευτικής μεταρρύθμισης ήταν, εκτός από τον Λούθηρο, ο Ιωάννης Καλβίνος και ο Ούλριχ Ζβίγγλιος.

Η θεωρία της Μεταρρύθμισης εμπερικλείει τις βασικές αρχές του σύγχρονου Προτεσταντισμού.

Η σημασία της Μεταρρύθμισης

Όπως επισημαίνει ο Ιωάννης Μάγεντορφ, «η Μεταρρύθμιση ήταν πραγματικά μια απόπειρα για την απελευθέρωση του Δυτικού Χριστιανισμού από το σχολαστικό περίγραμμα της σκέψης και για την επαναφορά του στην Αγία Γραφή και τον πρώιμο Χριστιανισμό»

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, η Μεταρρύθμιση αποτελεί σπουδαίο σταθμό ανάπτυξης του Διεθνούς Δικαίου διότι μέσω αυτής τερματίσθηκε απότομα η ιδέα της χριστιανικής ενότητας της Δύσης, (σε ένα μόνο δόγμα). Αυτό είχε ως συνέπεια με την επίσης παράλληλη πτώση της φεουδαρχίας, τον κατατεμαχισμό των τότε ηγεμονιών όπου και άρχισε να διαμορφώνεται μια «διεθνής κοινωνία» την οποία και αποτελούσαν πλέον ανεξάρτητα κράτη-ηγεμονίες νομικά ίσες. Το γεγονός αυτό δημιούργησε την ανάγκη της ύπαρξης νομικών κανόνων που να ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ αυτών των νέων κρατών-ηγεμονιών.

Για τους αγρότες και τους φτωχούς των πόλεων η απόσχιση από την παπική εκκλησία ήταν η αφορμή για να ζητήσουν γενικότερες αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο και περισσότερες ελευθερίες και οδήγησε στην εξέγερση των χωρικών (1524-1526). Οι χωρικοί διακήρυξαν ένα πρόγραμμα που ονομάστηκε Τα Δώδεκα Άρθρα των Χωρικών, μεταξύ των οποίων ήταν το αίτημα να διαλέγουν τους κληρικούς τους, να μειωθεί η δεκάτη (αγροτική φορολογία, το 1/10 της παραγωγής τους), να καταργηθεί η δουλοπαροικία, το δικαίωμα να ψαρεύουν και να κυνηγούν, να είναι αμερόληπτα τα δικαστήρια και να περιοριστούν οι απαιτήσεις των φεουδαρχών. Τα άρθρα αυτά αναπροσαρμόζονταν με βάση τις τοπικές ανάγκες. Ο Λούθηρος αποκήρυξε την εξέγερση των χωρικών, η οποία κατεστάλη βίαια από τους ευγενείς. Υπολογίζεται ότι στοίχισε τη ζωή σε περισσότερο από 100.000 χωρικούς. Σε μερικές περιοχές οι χωρικοί πέτυχαν κάποιους συμβιβασμούς αλλά στις περισσότερες η καταπίεση είτε παρέμεινε όπως ήταν πριν από την εξέγερση είτε αυξήθηκε.

Διαμαρτυρόμενες εκκλησίες στην Ελλάδα

Η Ελλάδα άργησε αρκετά, για να φτάσει και να δεχθεί ισχυρό ερέθισμα από τη Μεταρρύθμιση. Μόλις το 1858 ιδρύθηκε η Ευαγγελική Εκκλησία της Ελλάδος (τότε ως Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία). Η πρώτη εκκλησία που δημιουργήθηκε στη χώρα ήταν στην Αθήνα, η Α΄ Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία. Δεύτερη στη σειρά έρχεται η Εκκλησία του Βόλου. Η Ευαγγελική Κοινότητα της Ελλάδος ενισχύθηκε ιδιαίτερα με την έλευση των χιλιάδων Ποντίων και Μικρασιατών προσφύγων, καθώς στις περιοχές του Πόντου και της Μικράς Ασίας υπήρχαν ακμάζουσες Ευαγγελικές Εκκλησίες. Η μεγαλύτερη βρισκόταν στα Κοτύωρα (Ορντού). Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι εκκλησίες είχαν ιδρυθεί στη Φάτσα, το Σεμέν, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη κ.λ.π. Πρωτεργάτης της Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα υπήρξε ο Μιχαήλ Καλαποθάκης. Βέβαια, και άλλες εκκλησίες διαμαρτυρόμενου δόγματος ιδρύθηκαν στη συνέχεια με βαρυσήμαντη δράση εντός του ελληνικού χώρου. Οι Ελεύθερες Ευαγγελικές Εκκλησίες καθώς και οι Βαπτιστικές Ευαγγελικές Εκκλησίες αποτελούν τις σημαντικότερες συναθροίσεις. Στο διαμαρτυρόμενο φάσμα εντάσσονται και οι πολυάριθμες συνάξεις Πεντηκοστιανών και αποστολικών εκκλησιών.

Πρώιμος Χριστιανισμός

Σύνοδος της Εφέσου 431

Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής

Σύνοδος της Χαλκηδόνας 451

Ανατολίτικες Ορθόδοξες Εκκλησίες

Μεγάλο Σχίσμα

(11ος αιώνας)

Ορθόδοξη Εκκλησία

Καθολική Εκκλησία

(Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες)

(Λατινική Εκκλησία)

Θρησκευτική Μεταρρύθμιση

(16ος αιώνας)

Προτεσταντισμός

Kίνημα Αποκατάστασης

Λουθηρανοί

Καλβινιστές

Αγγλικανοί

Αναβαπτιστές

Αναπαράσταση των κυρίων δογμάτων του Χριστιανισμού. Δεν αποτελεί εξαντλητική αναπαράσταση.

Πηγές

• https://web.archive.org/web/20120521132436/http://mb-soft.com/believe/txn/reformat.htm
• https://web.archive.org/web/20060116145207/http://www.encyclopedia.com/html/P/PeasW1ar.asp

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• Roland Bainton, The Reformation of the Sixteenth Century, The Beacon Press, Boston 1952
• π. Ιωάννη Μάγιεντορφ, «Η σημασία της Μεταρρύθμισης στην ιστορία της Χριστιανοσύνης», Σύναξη, τεύχος 51ο (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 1994), σελ.9-26
• Βλασ. Φειδα, "Εκκλησιαστικη Ιστορία Γ", σελ. 183-233

Δείτε επίσης

• Αντιμεταρρύθμιση