Ιωσήφ Στάλιν και Αντισημιτισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
αλλαγές στην σύνταξη του λήμματος και μικροαλλαγές
Γραμμή 120: Γραμμή 120:


==Βιβλιογραφία==
==Βιβλιογραφία==
*Arkady Vaksberg (1994). ''Stalin Against The Jews'', tr. [[Antonina Bouis]]. ISBN 0-679-42207-2
*[https://www.amazon.com/Stalin-Against-Jews-Arkady-Vaksberg/dp/0679422072 Arkady Vaksberg (1994). ''Stalin Against The Jews'', tr. [[Antonina Bouis]]. ISBN 0-679-42207-2]. Επισκόπηση [https://www.jstor.org/stable/pdf/42942287.pdf]
*Louis Rapoport (1990). ''Stalin's War Against the Jews''. ISBN 0-02-925821-9
*Louis Rapoport (1990). ''Stalin's War Against the Jews''. ISBN 0-02-925821-9
*Emil Draitser (2008). ''Shush! Growing up Jewish under Stalin''. ISBN 978-0-520-25446-6
**[https://www.ucpress.edu/ebook/9780520942257/shush-growing-up-jewish-under-stalin Shush! Growing Up Jewish under Stalin. A Memoir. by Emil Draitse, 2008, University of California Press]. ISBN 978-0-520-25446-6
*[https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/99945786B60F74C869F8F1E36BE7280E/S0037677900158966a.pdf/origins_and_development_of_soviet_antisemitism_an_analysis.pdf Korey, William. “The Origins and Development of Soviet Anti-Semitism: An Analysis.” Slavic Review, vol. 31, no. 1, 1972, pp. 111–135. JSTOR, www.jstor.org/stable/2494148.]
*[https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/99945786B60F74C869F8F1E36BE7280E/S0037677900158966a.pdf/origins_and_development_of_soviet_antisemitism_an_analysis.pdf Korey, William. “The Origins and Development of Soviet Anti-Semitism: An Analysis.” Slavic Review, vol. 31, no. 1, 1972, pp. 111–135. JSTOR, www.jstor.org/stable/2494148.]
*[https://www.newyorker.com/books/page-turner/imagining-stalins-plot-to-exile-the-jews Imagining Stalin's Plot to Exile the Jews, The NewYorker],
*[https://www.international.ucla.edu/euro/event/11576 STALIN AND POSTWAR ANTISEMITISM IN THE SOVIET UNION, CERS public lecture by Sheila Fitzpatrick, Professor Emerita, University of Chicago, History],
*[https://www.nybooks.com/articles/1996/10/03/stalins-anti-semitism/ Stalin’s Anti-Semitism, The New York Review, Απάντηση του Fritz Stern, University Professor of History, Columbia University, New York City σε άρθρο του Robert Conquest, a Fellow of the Hoover Institution at Stanford University]
*[https://tripod.brynmawr.edu/discovery/fulldisplay?vid=01TRI_INST:BMC&search_scope=BMC_Catalog&tab=LibraryCatalog&docid=alma991006599049704921&lang=en&context=L Out of the red shadows : anti-semitism in Stalin's Russia. Kostyrchenko, G. (Gennadiĭ), Pinckaers, Servais. Amherst, N.Y. : Prometheus Books, c1995.]


== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==

Έκδοση από την 09:41, 30 Ιουλίου 2021

Αυτό το λήμμα έχει προταθεί για διαγραφή σύμφωνα με την πολιτική διαγραφής της Βικιπαίδειας.

Παρακαλούμε δείτε την αιτιολόγηση, επισκεπτόμενοι την καταχώριση της σελίδας στη σελίδα διαγραφών και εκφράστε εκεί τη γνώμη σας γι' αυτό.
Είστε ευπρόσδεκτοι να επεξεργαστείτε τη σελίδα, αλλά παρακαλούμε μη διαγράφετε το περιεχόμενο ή την παρούσα σημείωση, καθώς εξελίσσεται η διαδικασία.

Προς τον χρήστη που προτείνει τη διαγραφή: Δημιουργήστε την καταχώριση εξηγώντας την αιτιολογία διαγραφής.
Διαχειριστές: διαγραφή
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Πολλοί έχουν εκφράσει την άποψη ότι υπήρξε ένας βαθμός αντισημιτισμού από τον ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν, κάτι που έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των ιστορικών. Παρόλο που ο Στάλιν ήταν μέρος ενός κινήματος που περιλάμβανε Εβραίους και απέρριπτε τον αντισημιτισμό, ο ίδιος προσωπικά επέδειξε μια περιφρονητική στάση απέναντι στους Εβραίους σε διάφορες περιπτώσεις, σύμφωνα με ιστορικές πηγές.[1][2]

Τα πρώτα χρόνια

Γεννημένος στη Γεωργία (τότε Ρωσική Αυτοκρατορία) και έχοντας σπουδάσει σε Ορθόδοξο εκκλησιαστικό σχολείο στην Τιφλίδα πριν γίνει επαναστάτης και Μαρξιστής στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Στάλιν φαίνεται απίθανο να είχε επηρεαστεί από τον αντισημιτισμό στα πρώτα του χρόνια και γνώρισε μόνο έναν περιορισμένο αριθμό επαναστατών Εβραϊκής καταγωγής, κατά τα πρώτα χρόνια της πολιτικής του δράσης.[3] Αν και ενεργό μέλος στη Μπολσεβίκικη φράξια του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος, δεν παρακολούθησε κανένα συνέδριο του κόμματος μέχρι το 1905.

Οι Εβραίοι με την σειρά τους, αν και δραστήριοι τόσο μεταξύ του Σοσιαλδημοκρατών Μπολσεβίκων όσο και των Μενσεβίκων, έχουν εντονότερη παρουσία στους δεύτερους. Ο Στάλιν είχε προσέξει τις αναλογίες των εθνοτήτων που εκπροσωπούνταν σε κάθε πλευρά, όπως φαίνεται από μια έκθεση του 1907 για το Συνέδριο, η οποία δημοσιεύθηκε στην Bakinsky rabochy (Εργάτης του Μπακού):

Δεν είναι λιγότερο ενδιαφέρουσα η σύνθεση του κογκρέσου όσον αφορά τις εθνικότητες. Στατιστικά στοιχεία έδειξαν ότι η πλειοψηφία της φράξιας των Μενσεβίκων αποτελείται από Εβραίους—και αυτό, βέβαια, χωρίς να υπολογίζουμε τους Μπουντιστές (Bundists) —μετά έρχονται οι Γεωργιανοί και μετά οι Ρώσοι. Από την άλλη πλευρά, η συντριπτική πλειοψηφία της Μπολσεβίκικης φράξιας αποτελείται από Ρώσους, και μετά έρχονται οι Εβραίοι—χωρίς να υπολογίζουμε βέβαια τους Πολωνούς και Λετονούς —και μετά οι Γεωργιανοί, κτλ. Για το λόγο αυτό ένας από τους Μπολσεβίκους παρατήρησε χαριτολογώντας (φαίνεται ότι ήταν ο σύντροφος Aleksinsky) ότι οι Μενσεβίκοι είναι μια Εβραϊκή παράταξη και οι Μπολσεβίκοι μια γνήσια Ρωσική παράταξη, οπότε δεν θα ήταν κακή ιδέα για μας τους Μπολσεβίκους να οργανώσουμε ένα μικρό πογκρόμ στο κόμμα.[3]

Μεσοπόλεμος - Καταδίκη του αντισημιτισμού

Γενικότερη καταδίκη του αντισημιτισμού από το κίνημα (1917 έως 1930)

Αν και οι Μπολσεβίκοι θεωρούσαν όλες τις θρησκευτικές δραστηριότητες ως αντιεπιστημονικές δεισιδαιμονίες και απομεινάρι της παλιάς προ-κομμουνιστικής εποχής, η νέα πολιτική τάξη που δημιουργήθηκε από τα Σοβιέτ μετά την Ρωσική Επανάσταση ήταν στην αντίθετη κατεύθυνση με τον αντισημιτισμό που παρατηρούνταν στους αιώνες των Ρομανώφ.

Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού εξέδωσε το 1918 διάταγμα που καταδίκαζε τον αντισημιτισμό και καλούσε τους εργάτες και τους αγρότες να τον καταπολεμήσουν.[4] Ο Λένιν συνέχισε να εκφράζεται εναντίον του αντισημιτισμού καθ' όλη την διάρκεια της εξουσίας του.[5] Γίνονταν εκστρατείες ενημέρωσης κατά του αντισημιτισμού στον Κόκκινο Στρατό και στους χώρους εργασίας, και μια διάταξη που απαγορεύει την υποκίνηση της προπαγάνδας ενάντια σε κάθε εθνικότητα έγινε μέρος του Σοβιετικού δικαίου.[4] Ιδρύθηκαν ιδρύματα κοσμικού πολιτισμού Γίντις επιχορηγούμενα από το κράτος, όπως το Κρατικό Εβραϊκό Θέατρο της Μόσχας, καθώς και ιδρύματα για άλλες μειονότητες.

Σαν Κομισάριος του Λαού για τις Εθνότητες, ο Στάλιν ήταν το μέλος του υπουργικού συμβουλίου που ήταν υπεύθυνο για θέματα μειονοτήτων. Το 1922, ο Στάλιν εξελέγη για πρώτη φορά Γενικός Γραμματέας του κόμματος - μια θέση που ακόμα δεν εθεωρείτο ως η υψηλότερη στη Σοβιετική κυβέρνηση. Ο Λένιν άρχισε να επικρίνει τον Στάλιν λίγο αργότερα.

Σε γράμματα του Δεκεμβρίου του 1922, ο άρρωστος πλέον Λένιν (τον οποίο η ασθένεια άφησε ανήμπορο το 1923-1924) επέκρινε τον Στάλιν και τον Ντζερζίνσκι για τη σοβινιστική στάση τους προς το Γεωργιανό έθνος κατά τη διάρκεια της "Υπόθεσης της Γεωργίας" του 1922[6][7] Τελικά, οι επιστολές δημοσιευμένες ως μέρος της Διαθήκης του Λένιν του 1922 (όπου συνιστά στο κόμμα να καθαιρέσει τον Στάλιν από τη θέση του Γενικού Γραμματέα), αποσύρθηκαν από τη δημόσια κυκλοφορία από τον Στάλιν και τους υποστηρικτές του. Αυτό το υλικό δεν δημοσιεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση παρά μόνο μετά την αποσταλινοποίηση το 1956.[8]

Μετά το θάνατο του ανήμπορου Λένιν, στις 21 Ιανουαρίου 1924, το κόμμα επισήμως διατήρησε την αρχή της συλλογικής ηγεσίας, αλλά ο Στάλιν σύντομα παραγκώνισε τους αντιπάλους του στην Κεντρική Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου. Αρχικά συνεργαζόμενος με τα Εβραϊκής και ημί-Εβραϊκής καταγωγής μέλη του Πολιτικού Γραφείου Γκριγκόρι Ζινόβιεφ και Λεβ Κάμενεφ, εναντίον του Εβραϊκής καταγωγής κύριου αντίπαλου του, Λέον Τρότσκι, ο Στάλιν κατόρθωσε να τον περιθωριοποιήσει. Μέχρι το 1929, ο Στάλιν είχε ουσιαστικά περιθωριοποιήσει και τους Ζινόβιεφ και Κάμενεφ, υποχρεώνοντας τους να υποταχθούν στην εξουσία του. Ο Τρότσκι εξαναγκάστηκε σε εξορία.[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο Μπόρις Μπαζάνοφ, προσωπικός γραμματέας του Στάλιν, ο οποίος είχε αυτομολήσει στη Γαλλία το 1928, έγραψε το 1930 τα απομνημονεύματά του όπου κατέκρινε τον Στάλιν. Εκεί ισχυρίζεται ότι ο Στάλιν είχε χονδροκομμένα αντισημιτικά ξεσπάσματα ακόμη και πριν από το θάνατο του Λένιν.[9] Παρόλα αυτά, μετά το θάνατο του Λένιν στις αρχές του 1924, μια άλλη μεγάλης κλίμακας εκστρατεία κατά του αντισημιτισμού διεξήχθη πάλι το 1927-1930, υπό την ηγεσία του Στάλιν.[10]

Καταδίκη του αντισημιτισμού από τον Στάλιν το 1931

Στις 12 Ιανουαρίου του 1931, ο Στάλιν έδωσε την εξής απάντηση σε μια έρευνα από το Εβραϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων των ΗΠΑ σχετικά με το θέμα της Σοβιετικής στάσης απέναντι στον αντισημιτισμό:

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στον σοβιετικό τύπο 6 χρόνια αργότερα, στην Πράβδα, την 30 Νοεμβρίου 1936. Πιστεύεται ότι αυτή η δημοσίευση έγινε στο πλαίσιο της σοβιετικής πολιτικής για προσέγγιση προς τη Δύση εν όψει της απειλής από τη ναζιστική Γερμανία.

Στο εσωτερικό προχωρούσε η διάλυση της "παλιάς φρουράς" όπου οι Εβραίοι σε αναλογία ήταν περισσότεροι από ότι στο κόμμα συνολικά. Η κόρη του Στάλιν Σβετλάνα Αλληλούγεβα έγραψε ότι:[12]

"με την εκδίωξη του Τρότσκυ και την εξολόθρευση των παλαιών μελών του κόμματος, πολλοί των οποίων ήταν Εβραίοι, στη διάρκεια των "διώξεων", ο αντι-σημιτισμός αναγεννήθηκε σε νέες βάσεις και πρώτα απ' όλα στο ίδιο το Κόμμα".

Δημιουργία Αυτόνομης Εβραϊκής Περιφέρειας

Κύριο λήμμα: Εβραϊκή Αυτόνομη Περιφέρεια

Για να αντισταθμιστούν οι αυξανόμενες Εβραϊκές εθνικές και θρησκευτικές επιδιώξεις του Σιωνισμού και να κατηγοριοποιηθούν με επιτυχία οι Σοβιετικοί Εβραίοι στην εθνοτική πολιτική του Στάλιν,[εκκρεμεί παραπομπή] δημιουργήθηκε μια εναλλακτική Γη του Ισραήλ με τη βοήθεια των επιτροπών Komzet και OZET το 1928. Η Εβραϊκή Αυτόνομη Περιφέρεια με διοικητικό κέντρο το Μπιρομπιτζάν στη Ρωσική Άπω Ανατολή, επρόκειτο να γίνει μια "Σοβιετική Σιών". Η γλώσσα Γίντις, αντί της "αντιδραστικής" εβραϊκής, θα ήταν η εθνική γλώσσα, και η προλεταριακή σοσιαλιστική λογοτεχνία και τέχνες θα αντικαθιστούσαν τον Ιουδαϊσμό ως βάση του πολιτισμού των Εβραίων. Παρά την τεράστια εγχώρια και διεθνή κρατική προπαγανδιστική εκστρατεία, ο Εβραϊκός πληθυσμός εκεί δεν έφτασε ποτέ το 30% (το 2003 ήταν μόνο 1.2%). Το πείραμα σταμάτησε στα μέσα της δεκαετίας του 1930, κατά τη διάρκεια της πρώτης εκστρατείας εκκαθαρίσεων του Στάλιν, καθώς ούτε οι τοπικοί ηγέτες δεν εξαιρούνταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και μετέπειτα - Τάσεις προς τον αντισημιτισμό

Η Ναζιστική-Σοβιετική προσέγγιση και το Σύμφωνο "Μολότοφ–Ρίμπεντροπ"

Κύριο λήμμα: Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης

Κατά τη συνάντησή του με τον υπουργό εξωτερικών της Ναζιστικής Γερμανίας Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ, ο Στάλιν του υποσχέθηκε να απαλλαγεί από την "Εβραϊκή κυριαρχία", κυρίως μεταξύ των διανοουμένων.[13] Μετά την αποπομπή του Υπουργού Εξωτερικών Μαξίμ Λιτβίνοφ το 1939,[14] ο Στάλιν αμέσως έδωσε οδηγίες στο νέο Υπουργό Εξωτερικών Μόλοτοφ για να "εκκαθαρίσει το υπουργείο από τους Εβραίους", ώστε να κατευνάσει τον Χίτλερ και να δώσει το σήμα στη Γερμανία ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν έτοιμη για συνομιλίες μη επίθεσης.[14][15][16][17] Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς, οι αντισημιτικές τάσεις στις πολιτικές του Κρεμλίνου μπορεί να τροφοδοτήθηκαν από την εξορία του Τρότσκι.[18][19]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και στις δεκαετίες του 1940 και του 1950 πολύ λιγότεροι Εβραίοι διορίστηκαν σε θέσεις εξουσίας στον κρατικό μηχανισμό από ό, τι στο παρελθόν. Μια απότομη πτώση στην εβραϊκή εκπροσώπηση στις ανώτερες θέσεις, είναι εμφανής ότι ξεκινά την περίοδο της υπογραφής του Συμφώνου "Μολότοφ–Ρίμπεντροπ", καθώς παρόλο που το σύμφωνο δεν τηρήθηκε ποτέ και οι δύο χώρες ήρθαν σε πλήρη ρήξη, οι αντισημιτικές επιρροές φαίνεται να διατηρήθηκαν σε έναν βαθμό. Το ποσοστό των Εβραίων σε θέσεις εξουσίας μειώθηκε σε 6 % το 1938 και 5% το 1940.[15]

Ο εκτοπισμός των Πολωνών Εβραίων στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης

Ένα κεφάλαιο της ιστορίας των Εβραίων στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που δεν έχει ερευνηθεί αρκετά, είναι ο εκτοπισμός Πολωνο-εβραίων στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία, το οποίο τελικά αποδείχθηκε σωτήριο για τους ίδιους. Μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία και την προώθηση των Σοβιετικών στην ανατολική πλευρά της χώρας το 1939, πολλοί Εβραίοι του γερμανικού τομέα επέλεξαν να καταφύγουν στον σοβιετικό, ενώ άλλοι παρέμειναν εκεί μη γνωρίζοντας τι θα συμβεί. Όσοι κατέφυγαν στον σοβιετικό τομέα ή την ίδια τη Σοβιετική Ένωση, χαρακτηρίστηκαν "εχθροί του λαού" και "καπιταλιστές" και εκτοπίστηκαν στα Ουράλια, το Καζακστάν, τη Σιβηρία και άλλες περιοχές. Κάποιοι ζήτησαν να ξαναγυρίσουν στην Πολωνία αλλά οι Γερμανοί δεν τους δέχονταν. Οι εκτοπισμένοι αφήνονταν με τυχαίο τρόπο σε διάφορα χωριά και πόλεις όπου έπρεπε να επιζήσουν μέσα στο χειμώνα, αναζητώντας αναγκαστικά για δουλειά. Στη διάρκεια του πολέμου και μετά από αυτόν τους χορηγήθηκε "αμνηστία" από την Σοβιετική Ένωση. Κάποιοι κατατάχθηκαν σε στρατιωτικές μονάδες Πολωνών που πολέμησαν και στην Ιταλία, και άλλοι διέφυγαν προς Περσία, Ινδία ή άλλες χώρες.[20]

Προσωρινή "άνθιση" των Εβραίων της Σοβιετικής Ένωσης

To Ολοκαύτωμα, που εξολόθρευσε περίπου έξι εκατομμύρια Εβραίους στην Ευρώπη υπό τη Γερμανική κατοχή και άφησε εκατομμύρια αστέγων και εκτοπισθέντων, συνέβαλε στο αυξανόμενο ενδιαφέρον σχετικά με την κατάσταση των Εβραίων σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, το τραύμα εμφύσησε νέα ζωή στην παραδοσιακή ιδέα για μια κοινή Εβραϊκή κοινωνία και έγινε καταλύτης για την αναβίωση της σιωνιστικής ιδέας της δημιουργίας ενός Εβραϊκού κράτους στη Μέση Ανατολή.

Η Εβραϊκή Αυτόνομη Περιφέρεια γνώρισε μια αναγέννηση, καθώς η Σοβιετική κυβέρνηση στήριξε τη μετανάστευση περίπου δέκα χιλιάδων Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης στο Μπιρομπιτζάν το 1946-1948.[21] Στις αρχές του 1946, το Συμβούλιο των Υπουργών της Σοβιετικής Ένωσης ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την κατασκευή νέων υποδομών, και ο Μιχαήλ Καλίνιν, πρωτεργάτης του προγράμματος του Μπιρομπιτζάν από τα τέλη της δεκαετίας του 1920, δήλωσε ότι εξακολουθεί να θεωρεί την περιοχή ως "Εβραϊκό εθνικό κράτος" που θα μπορούσε να αναβιώσει μέσα από "δημιουργικό μόχθο".[21]

Στο μεταξύ, και στον Στάλιν ωρίμαζε η ιδέα του Ισραήλ ως Εβραϊκού κράτους. Το 1947, η Σοβιετική Ένωση ενώθηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες στην υποστήριξη της κατάτμησης της Βρετανικής Παλαιστίνης σε Εβραϊκό και Αραβικό κράτος και υποστήριξε το Ισραήλ στον Αραβο–Ισραηλινό Πόλεμο του 1948 με όπλα που παρέχονταν μέσω της Τσεχοσλοβακίας.[22]

Παρόλα αυτά, ο Στάλιν άρχισε μια νέα εκκαθάριση με την καταστολή του συμμάχου του της εποχής του πολέμου, την Εβραϊκή Αντιφασιστική Επιτροπή. [εκκρεμεί παραπομπή] Ο ιστορικός Orlando Figes θεωρεί ότι

Οι ιστορικοί Albert S. Lindemann και Richard S. Levy παρατηρούν ότι "Όταν τον Οκτώβριο του 1948, κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εορτών, χιλιάδες Εβραίοι συγκεντρώθηκαν γύρω από την κεντρική συναγωγή της Μόσχας για να τιμήσουν τη Γκόλντα Μέιρ, την πρώτη Ισραηλινή πρέσβειρα, οι σοβιετικές αρχές θορυβήθηκαν από το σημάδια της εβραϊκής δυσαρέσκειας."[24] Ο Jeffrey Veidlinger γράφει ότι "Από τον Οκτώβριο του 1948, ήταν προφανές ότι ο Mikhoels δεν ήταν ο μοναδικός υποστηρικτής του Σιωνισμού μεταξύ των Εβραίων της Σοβιετικής Ένωσης. Η αναβίωση της Εβραϊκής πολιτισμικής έκφρασης κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε καλλιεργήσει μια γενική αίσθηση τόλμης μεταξύ των Εβραϊκών μαζών. Πολλοί Εβραίοι αγνοούσαν την αυξανόμενη Zhdanovshchina (Δόγμα Ζντάνοφ) και την απειλή που σήμαινε κατά των Σοβιετικών Εβραίων η ετοιμαζόμενη εκστρατεία κατά των "κοσμοπολιτών χωρίς ρίζες"". Πράγματι, η επίσημη στάση απέναντι στην Εβραϊκή κουλτούρα ήταν αμφίθυμη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στην επιφάνεια, η Εβραϊκή κουλτούρα φαινόταν να υποστηρίζεται από το κράτος: Έγιναν δημόσιες προσπάθειες να διατηρηθεί το Εβραϊκό θέατρο μετά το θάνατο του Mikhoels, το περιοδικό Eynikayt ακόμα εκδιδόταν σύμφωνα με το πρόγραμμα και, το πιο σημαντικό, η Σοβιετική Ένωση αναγνώρισε την ίδρυση του Εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη. Για τους περισσότερους Εβραίους της Μόσχας, η κατάσταση των Σοβιετικών Εβραίων ήταν καλύτερη από ποτέ. [25]

Εναντίωση στον Εβραϊκό εθνικισμό

Το Νοέμβριο του 1948 οι Σοβιετικές αρχές, ξεκίνησαν μια εκστρατεία ενάντια στον Εβραϊκό εθνικισμό. Τα ηγετικά στελέχη της Εβραϊκής Αντιφασιστικής Επιτροπής συνελήφθησαν. Κατηγορήθηκαν για προδοσία, αστικό εθνικισμό και για το σχεδιασμό δημιουργίας μιας Εβραϊκής δημοκρατίας στην Κριμαία για να εξυπηρετήσουν τα Αμερικανικά συμφέροντα. Το Μουσείο Περιβαλλοντικής Γνώσης της Εβραϊκής Αυτόνομης Περιφέρειας (ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1944) και Το Εβραϊκό Μουσείο στο Βίλνιους (ιδρύθηκε στο τέλος του πολέμου) έκλεισε το 1948.[26] Το Ιστορικό-Εθνογραφικό Μουσείο των Γεωργιανών Εβραίων, που ιδρύθηκε το 1933, έκλεισε στο τέλος του 1951.[26] Διανοούμενοι Εβραίοι (θεατρικοί και μουσικοί κριτικοί) κατηγορήθηκαν για "κοσμοπολιτισμό" και έγιναν στόχος της λογοκρισίας. Μια μέθοδος με αντισημιτική χροιά που χρησιμοποιήθηκε εναντίον τους ήταν ότι τα ψευδώνυμα με τα οποία προηγουμένως αρθρογραφούσαν αντικαταστάθηκαν με τα πραγματικά τους ονόματα που έδειχναν ότι είναι εβραϊκά. Κατά τον συγγραφέα Solomon M. Schwarz αυτό μπορούσε να γίνει μόνο με αποδοχή και εντολή από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Κατά τον ίδιο, αυτό εξηγείται με την άνοδο του σοβιετικού εθνικισμού εκείνη την εποχή, αφού οι "αμαρτίες" των Εβραίων συγγραφέων δεν διέφεραν από αυτές των μη-Εβραίων συναδέλφων τους.[27]

Στο Μπιρομπιτζάν, τα διάφορα Εβραϊκά πολιτιστικά ιδρύματα, που είχαν ιδρυθεί στο πλαίσιο της προηγούμενης πολιτικής του Στάλιν για της στήριξη του "προλεταριακού Εβραϊκού πολιτισμού", έκλεισαν στα τέλη του 1948 και στις αρχές του 1949. Σε αυτά περιλαμβάνονταν το Εβραϊκό Θέατρο Kaganovich, ο εκδοτικός οίκος Γίντις, η Γίντις εβραϊκή εφημερίδα Birobidzhan, η βιβλιοθήκη με τα Γίντις και Εβραϊκά βιβλία, και τα τοπικά Εβραϊκά σχολεία. [28] Το ίδιο συνέβη και με άλλα Γίντις θέατρα σε όλη τη Σοβιετική Ένωση, ξεκινώντας από το Γίντις Θέατρο της Οδησσού και περιλαμβάνοντας το Κρατικό Εβραϊκό Θέατρο Μόσχας.

Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1949, ο μικροβιολόγος Νικολάι Gamaleya, πρωτοπόρος της Βακτηριολογίας και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών τιμημένος με το Βραβείο Στάλιν, έγραψε μια προσωπική επιστολή προς τον Στάλιν, διαμαρτυρόμενος για τον αυξανόμενο αντισημιτισμό: "Κρίνοντας από απολύτως αδιαμφισβήτητες και προφανείς ενδείξεις, η επανεμφάνιση του αντισημιτισμού δεν έρχεται από τα κάτω, από τις μάζες. . . αλλά κατευθύνεται από τα πάνω, από κάποιο αόρατο χέρι. Ο αντισημιτισμός προέρχεται από κάποια υψηλόβαθμα πρόσωπα που έχουν λάβει θέσεις στα κορυφαία όργανα του κόμματος. . ."[29] Ο ενενηντάχρονος επιστήμονας έγραψε στον Στάλιν μια δεύτερη επιστολή, στα μέσα Φεβρουαρίου, αναφερόμενος και πάλι στον αυξανόμενο αντισημιτισμό. Τον Μάρτιο, ο Gamaleya πέθανε, μη έχοντας λάβει καμία απάντηση. [30]

Σε μια συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου την 1 Δεκεμβρίου 1952 ο Στάλιν ανακοίνωσε: "Κάθε Εβραίος εθνικιστής είναι πράκτορας της Αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών. Οι Εβραίοι εθνικιστές πιστεύουν ότι το έθνος τους σώθηκε από τις ΗΠΑ. . . Νομίζουν ότι οφείλουν ευγνωμοσύνη στους Αμερικανούς. Μεταξύ των γιατρών, υπάρχουν πολλοί Εβραίοι εθνικιστές."[31]

Μια αξιοσημείωτη εκστρατεία για να διωχθούν οι Εβραίοι εθνικιστές από θέσεις εξουσίας εντός των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας πραγματοποιήθηκε το 1952-1953. Οι Ρώσοι ιστορικοί Zhores και Ρόι Μεντβέντεφ έγραψαν ότι, σύμφωνα με τον στρατηγό του MVD Sudoplatov, "ταυτόχρονα όλοι οι Εβραίοι απομακρύνθηκαν από την ηγεσία των υπηρεσιών ασφαλείας, ακόμα και αυτοί σε ανώτερες θέσεις. Τον Φεβρουάριο, οι αντι-Εβραϊκοί διωγμοί επεκτάθηκαν σε περιφερειακούς κλάδους του MGB. Μια μυστική οδηγία διανεμήθηκε σε όλες τις περιφερειακές διευθύνσεις της MGB, στις 22 Φεβρουαρίου, που διέτασσε να απολυθούν άμεσα όλοι οι Εβραίοι υπάλληλοι της MGB ανεξάρτητα από την τάξη, την ηλικία ή την προϋπηρεσία τους ... [32]

Ο έξω κόσμος δεν ήταν σε άγνοια των εξελίξεων αυτών, και ακόμα και τα ηγετικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ διαμαρτυρήθηκαν για την κατάσταση. Στα απομνημονεύματα Όντας Κόκκινος (Being Red), ο Αμερικανός συγγραφέας και επιφανής Κομμουνιστής Howard Fast , θυμάται μια συνάντηση με τον Σοβιετικό συγγραφέα και απεσταλμένο στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης Αλεξάντερ Fadeyev. Ο τελευταίος επέμενε ότι "δεν υπάρχει αντισημιτισμός στη Σοβιετική Ένωση", παρά τα στοιχεία "ότι τουλάχιστον οκτώ κορυφαίοι Εβραίοι στον Κόκκινο Στρατό και την κυβέρνηση είχαν συλληφθεί με αυτό που φαινόταν να είναι χαλκευμένες κατηγορίες. Οι εφημερίδες στη γλώσσα Γίντις είχαν κατασταλεί. Τα σχολεία που δίδασκαν εβραϊκά είχαν κλείσει..."[33]

Η Συνωμοσία των Γιατρών

Στις 13 Ιανουαρίου 1953, το Σοβιετικό πρακτορείο ειδήσεων TASS ανακοίνωσε την αποκάλυψη μιας συνωμοσίας των λεγόμενων "γιατρών-δηλητηριαστών", που είχαν κρυφά προσπαθήσει να αποκεφαλίσουν τη Σοβιετική ηγεσία. Οι κατηγορούμενοι ήταν όλοι ανώτεροι ιατροί —οι περισσότεροι Εβραίοι—που φέρονται να ομολόγησαν ότι σχεδίασαν και διέπραξαν αποτρόπαιες δολοφονίες, περιλαμβανομένων των δολοφονιών εξεχόντων Σοβιετικών πολιτών όπως ο συγγραφέας Αλέξανδρος Shcherbakov (πέθανε το 1945) και ο πολιτικός Αντρέι Ζντάνοφ (πέθανε το 1948). Οι υποτιθέμενοι συνωμότες κατηγορήθηκαν ότι ενεργούσαν για λογαριασμό των Αμερικανικών και Βρετανικών υπηρεσιών πληροφοριών και μιας αντισοβιετικής διεθνούς Εβραϊκής αστικο-εθνικιστικής οργάνωσης.[34]

Καθώς ο Δυτικός τύπος κατηγόρησε τη Σοβιετική Ένωση για αντισημιτισμό, η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος αποφάσισε να οργανώσει ένα προπαγανδιστικό τέχνασμα, μια συλλογική επιστολή από το Εβραϊκό κοινό, η οποία καταδίκαζε με θέρμη "τους δολοφόνους με τις λευκές μπλούζες" και τους πράκτορες του ιμπεριαλισμού και του Σιωνισμού, και διαβεβαίωνε ότι δεν υπάρχει αντισημιτισμός στην ΕΣΣΔ. Η επιστολή υπογραφόταν από γνωστούς επιστήμονες και ανθρώπους του πολιτισμού που είχαν αναγκαστεί να το κάνουν από την NKVD.[35]

Παρόμοιες εκκαθαρίσεις εναντίον των Εβραίων οργανώθηκαν σε Ανατολικές χώρες (όπως π.χ. οι λεγόμενες "Δίκες της Πράγας"). Κατά το διάστημα αυτό οι Εβραίοι της Σοβιετικής ένωσης χαρακτηρίζονταν ως "πρόσωπα Εβραϊκής εθνότητας". Ο πρύτανης του Τμήματος Μαρξισμού-Λενινισμού[ασαφές] σε ένα από τα Σοβιετικά πανεπιστήμια[ασαφές] εξηγούσε αυτή την πολιτική στους μαθητές του: [36]

Ένας από εσάς ρώτησε εάν η τρέχουσα πολιτική εκστρατεία[ασαφές] μας μπορεί να θεωρηθεί ως αντισημιτική. Ο σύντροφος Στάλιν είπε : «Εμείς μισούσαμε τους Ναζί όχι επειδή ήταν Γερμανοί, αλλά επειδή έφεραν τεράστια δεινά στον τόπο μας». Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τους Εβραίους.

Μετά τη Συνωμοσία των Γιατρών και το θάνατο του Στάλιν, έχει υποστηριχθεί ότι: "Κατά την εποχή του θανάτου [του Στάλιν] κανένας Εβραίος στη Ρωσία δεν θα μπορούσε να αισθάνεται ασφαλής." [37]

Συνεργάτες και οικογένεια του Στάλιν

Κάποιοι συνεργάτες του Στάλιν ήταν Εβραίοι ή είχαν Εβραίες συζύγους, συμπεριλαμβανομένου του Lazar Kaganovich[38] Πολλοί από αυτούς διώχθηκαν, μεταξύ των οποίων η σύζυγος του Νικολάι Γιέζοφ, η Πωλίνα Zhemchuzhina που ήταν σύζυγος του Vyacheslav Molotov, και επίσης η Bronislava Poskrebysheva[38] Ο ιστορικός Geoffrey Roberts επισημαίνει ότι ο Στάλιν "συνέχισε να τιμά τους Εβραίους συγγραφείς και καλλιτέχνες, ακόμη και στο απόγειο της αντι-Σιωνιστικής εκστρατείας στις αρχές της δεκαετίας του 1950."[39]

Όταν η νεαρή κόρη του Στάλιν Σβετλάνα ερωτεύτηκε τον επιφανή Σοβιετικό σκηνοθέτη Αλεξέι Kapler, έναν Εβραίο μεγαλύτερο της κατά 23 χρόνια, ο Στάλιν ενοχλήθηκε έντονα από αυτή τη σχέση. Σύμφωνα με την Svetlana, "Αυτός (ο Στάλιν) ενοχλήθηκε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο από το γεγονός ότι ο Kapler ήταν Εβραίος".[40][41] Ο Kapler καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια καταναγκαστικής εργασίας σε Γκουλάγκ με την κατηγορία ότι ήταν "κατάσκοπος των Άγγλων". Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Kapler στάλθηκε για πέντε χρόνια να δουλέψει σε θέατρο στη Βορκούτα, και μετά δούλεψε ως ανθρακωρύχος στα Γκούλαγκ της Ιντα.[42]

Αργότερα η κόρη του Στάλιν ερωτεύτηκε τον Γκριγκόρι Morozov, έναν άλλο Εβραίο, και τον παντρεύτηκε. Ο Στάλιν συμφώνησε για το γάμο τους μετά από πολλά παρακάλια της Σβετλάνα, αλλά αρνήθηκε να παραστεί στο γάμο.

Ο γιος του Στάλιν, ο Γιάκοβ, επίσης παντρεύτηκε μια Εβραία, την Γιούλια Meltzer, και παρότι ο Στάλιν την απέρριψε αρχικά, μετά άρχισε να τη συμπαθεί. Ο βιογράφος του Στάλιν Simon Sebag Montefiore γράφει ότι ο γιος του Λαβρέντι Μπέρια σημειώνει ότι ο πατέρας του θα μπορούσε να απαριθμήσει τις σχέσεις του Στάλιν με Εβραίες.[43]

Ο Νικίτα Χρουστσόφ έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι

Επιπλέον αναφέρει ότι ο Στάλιν συχνά έκανε αντισημιτικά σχόλια μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.[45]

Αναλύοντας διάφορες εξηγήσεις για τον αντιληπτό αντισημιτισμό του Στάλιν στο βιβλίο του "Ο Μικρότερος Τρόμος: Η Σοβιετική Κρατική Ασφάλεια, 1939-1953", ο ιστορικός Μάικλ Πάρις γράφει ότι

Από την άλλη πλευρά, στο έργο του "Δάκρυα του Ησαύ, Ο σύγχρονος αντισημιτισμός και η άνοδος των Εβραίων", ο ιστορικός Albert S. Lindemann παρατηρεί ότι

CC-BY-SA
Μετάφραση 		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Stalin and antisemitism της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

Παραπομπές

  1. ↑ Nikolai Tolstoy. Stalin's Secret War. Holt, Rinehart and Winston (1981). σελ. 27f. 
  2. ↑ Joshua Rubenstein and Vladimir P. Naumov, eds., "Stalin's Secret Pogrom: The Postwar Inquisition of the Jewish Anti-Fascist Committee", (New Haven: Yale University Press, in association with the United States Holocaust Memorial Museum, 2001). Παρουσίαση του βιβλίου από τον David Brandenberger, University of Richmond, USA
  3. ↑ 3,0 3,1 Pinkus, Benjamin (1990). The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 143–144. ISBN 978-0-521-38926-6.
  4. ↑ 4,0 4,1 Pinkus, Benjamin (1990). The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority. Cambridge: Cambridge University Press. p. 85. ISBN 978-0-521-38926-6.
  5. ↑ Lenin, V. I. (1919). "Anti-Jewish Pogroms". Lenin's Collected Works, 4th English Edition. Trans. George Hanna. Progress Publishers, Moscow, 1972 Volume 29, pages 252–253 http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1919/mar/x10.htm Marxists Internet Archive. Retrieved 23 February 2011.
  6. ↑ Η "υπόθεση της Γεωργίας" (Georgian Affair) ήταν μια διαμάχη στο εσωτερικό του Κομμουνιστικού Κόμματος με επίκεντρο την εξουσία στην Σοβιετική Δημοκρατία της Γεωργίας το 1922. Η διαμάχη ξέσπασε μεταξύ μετριοπαθών και σκληροπυρηνικών Μπολσεβίκων και οδήγησε στην οριστική ρήξη μεταξύ Λένιν και Στάλιν.
  7. ↑ Lenin, V. I. "The Question of Nationalities or "Autonomisation". In Lenin Collected Works, Volume 36. Moscow: Progress Publishers. pp. 593–611. Marxists Internet Archive. Retrieved 23 February 2011.
  8. ↑ Lenin, V. I. "'Last Testament' Letters to the Congress". In Lenin Collected Works, Volume 36. Moscow: Progress Publishers. pp. 593–611. Marxists Internet Archive. Retrieved 23 February 2011.
  9. ↑ Kun, Miklós, Stalin: An Unknown Portrait, Central European University Press, 2003, ISBN 963-9241-19-9, p. 287.
  10. ↑ Pinkus, Benjamin (1990). The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority. Cambridge: Cambridge University Press. p. 87. ISBN 978-0-521-38926-6.
  11. ↑ Joseph Stalin. "Reply to an Inquiry of the Jewish News Agency in the United States". Works, Vol. 13, July 1930 – January 1934. Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1954. p. 30.
  12. ↑ Korey William, "The Origins and Development of Soviet Anti-Semitism: An Analysis", Slavic Review, v. 31, no. 1, 1972 , σ. 115, 116
  13. ↑ Alexander Nikolaevich Yakovlev Twilight, Moscow, 2003, ISBN 5-85646-097-9, page 208 (ρωσικά: Яковлев А. Сумерки. Москва: Материк 2003 г.‎‎
  14. ↑ 14,0 14,1 Herf, Jeffrey (2006), The Jewish Enemy: Nazi Propaganda During World War II and the Holocaust, Harvard University Press, σελ. 56, ISBN 0-674-02175-4 
  15. ↑ 15,0 15,1 Gennady Коstyrchenko "Stalin's secret policy: Power and Antisemitism"("Тайная политика Сталина. Власть и антисемитизм" Москва, "Международные отношения", 2003)
  16. ↑ Resis, Albert (2000), «The Fall of Litvinov: Harbinger of the German-Soviet Non-Aggression Pact», Europe-Asia Studies 52 (1): 35, doi:10.1080/09668130098253, http://www.jstor.org/stable/153750 
  17. ↑ Moss, Walter, A History of Russia: Since 1855, Anthem Press, 2005, ISBN 1-84331-034-1, p. 283.
  18. ↑ Etinger, Iakov (1995). "The Doctors' Plot: Stalin's Solution to the Jewish Question". In Yaacov Ro'i, Jews and Jewish Life in Russia and the Soviet Union. London: Frank Cass. ISBN 0-7146-4619-9, pp. 103–6.
  19. ↑ Rappaport, Helen, Joseph Stalin: A Biographical Companion, ABC-CLIO, 1999 ISBN 1-57607-084-0, p. 297.
  20. ↑ Grossmann, Atina, et al. Shelter from the Holocaust: Rethinking Jewish Survival in the Soviet Union. Wayne State University Press, 2017. Project MUSE, doi:10.1353/book.57066. σ. 4-6, 16, 17
  21. ↑ 21,0 21,1 Weinberg, Robert (1998). Stalin's Forgotten Zion: Birobidzhan and the Making of a Soviet Jewish Homeland. Berkeley: University of California Press. pp. 72–75. ISBN 978-0-520-20990-9.
  22. ↑ Norman Berdichevsky (20 Σεπτεμβρίου 2010). «Israel's Allies in 1948; The USSR, Czechoslovakia, American Mainline Churches and the Left». 
  23. ↑ Figes, Orlando (2008). The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia. New York: Picador USA. p. 493. ISBN 978-0-312-42803-7.
  24. ↑ Lindemann, Albert S. & Richard S. Levy (2010). Antisemitism: A History. New York: Oxford University Press. p. 187. ISBN 978-0-19-923503-2.
  25. ↑ Veidlinger, Jeffrey (2000). The Moscow State Yiddish Theater: Jewish Culture on the Soviet Stage. Bloomington, Indiana: Indiana University Press. p. 266. ISBN 978-0-253-33784-9
  26. ↑ 26,0 26,1 Pinkus, Benjamin (1990). The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority. Cambridge: Cambridge University Press. p. 205. ISBN 978-0-521-38926-6.
  27. ↑ Ginsburg, Michael. Reviewed Work: The Jews in the Soviet Union by Solomon M. Schwarz, Alvin Johnson, Syracuse University Press, 1951, Publications of the American Jewish Historical Society, vol. 42, no. 4, 1953, pp. 442–449 (447). JSTOR, www.jstor.org/stable/43059911.
  28. ↑ Pinkus, Benjamin (1990). The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority. Cambridge: Cambridge University Press. p. 193. ISBN 978-0-521-38926-6.
  29. ↑ Gamaleya, Nikolay. Letter to J. V. Stalin, Archive of the President of the Russian Federation. Quoted in Vaksberg, Arkady (2003). Iz ada v ray i obratno: yevreyskiy vopros po Leninu, Stalinu i Solzhenitsynu. Moscow: Olimp. pp. 344–346. ISBN 978-5-7390-1235-7. (Ρωσικά)
  30. ↑ Vaksberg, Arkady (2003). Iz ada v ray i obratno: yevreyskiy vopros po Leninu, Stalinu i Solzhenitsynu. Moscow: Olimp. pp. 344–346. ISBN 978-5-7390-1235-7. (Ρωσικά)
  31. ↑ Lindemann, Albert S. & Richard S. Levy (2010). Antisemitism: A History. New York: Oxford University Press. pp. 187–188. ISBN 978-0-19-923503-2.
  32. ↑ Medvedev, Zhores A. & Roy A. Medvedev (2006). The Unknown Stalin. London: I. B. Tauris. p. 43. ISBN 978-1-85043-980-6.
  33. ↑ Fast, Howard (1994). Being Red: A Memoir. Armon, New York: M. E. Sharpe. pp. 217–218. ISBN 978-1-56324-499-5.
  34. ↑ Ro'i, Yaacov (1980). Soviet Decision Making in Practice: The USSR and Israel, 1947–1954. New Brunswick, New Jersey: Transaction Books. p. 373. ISBN 978-0-87855-267-2.
  35. ↑ Edvard Radzinsky. Stalin (in Russian). Moscow, Vagrius, 1997. ISBN 5-264-00574-5; available online. Translated version: "Stalin", 1996, ISBN 0-385-47397-4 (hardcover), 1997, ISBN 0-385-47954-9 (paperback) Ch. 24
  36. ↑ Benedikt Sarnov,Our Soviet Newspeak: A Short Encyclopedia of Real Socialism., Moscow: 2002, ISBN 5-85646-059-6 (Наш советский новояз. Маленькая энциклопедия реального социализма.), "Persons of Jewish ethnicity", pages 287–293.
  37. ↑ Chris Corin· Terry Fiehn (31 Ιουλίου 2015). AQA A-level History: Tsarist and Communist Russia 1855-1964. Hodder Education. ISBN 978-1-4718-3782-1. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Stalin: The Court of the Red Tsar. New York: Random House Inc. 2003. 
  39. ↑ Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. New Haven: Yale University Press. p. 341. ISBN 978-0-300-11204-7.
  40. ↑ "То, что Каплер – еврей, раздражало его, кажется, больше всего."
  41. ↑ N. Tolstoy, ibib., p. 24.
  42. ↑ Aleksei Kapler Dead; Top Soviet Filmwriter Was Exiled by Stalin By JENNIFER DUNNINGSEPT. 15, 1979, ανακτήθηκε στις 23/4/2017
  43. ↑ Sebag-Montefiore, Simon (2005). Stalin: The Court of the Red Tsar. New York: Random House. p. 267. ISBN 978-1-4000-7678-9.
  44. ↑ Khrushchev, Nikita & Sergei Khrushchev (Ed.) (2006). Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 2. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University Press. p. 47. ISBN 978-0-271-02861-3
  45. ↑ Khrushchev, Nikita & Sergei Khrushchev (Ed.) (2006). Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 2. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University Press. p. 50. ISBN 978-0-271-02861-3
  46. ↑ Parrish, Michael. The Lesser Terror: Soviet State Security, 1939–1953. Westport Connecticut: Greenwood Press. p. 197. ISBN 978-0-275-95113-9.
  47. ↑ Lindemann, Albert (2000). Esau's Tears: Modern Anti-Semitism and the Rise of the Jews. Cambridge: Cambridge University Press. p. 454. ISBN 978-0-521-79538-8.

Βιβλιογραφία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιωσήφ_Στάλιν_και_Αντισημιτισμός&oldid=8964802"