Πανελλήνιες εξετάσεις

Πανελλήνιες εξετάσεις (επίσημα αναφερόμενες ως Πανελλαδικές εξετάσεις) είναι θεσμός του ελληνικού κράτους για την εισαγωγή των μαθητών του Λυκείου στις σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που ισχύει από το 1960 μέχρι σήμερα. Λαμβάνουν χώρα στο τέλος της σχολικής χρονιάς, μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου, κάθε χρόνο για τους μαθητές της τρίτης Λυκείου και οργανώνονται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τα θέματα είναι κοινά για όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που λαμβάνουν μέρος στις εξετάσεις αυτές και τα θέματα των εξετάσεων μεταδίδονται κεντρικά από το υπουργείο Παιδείας προς όλα τα σχολεία. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων ανακοινώνονται την ίδια ημερομηνία για όλους τους μαθητές, μέσω Διαδικτύου, αλλά και μέσω των Λυκείων τους. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων οι μαθητές συμπληρώνουν μηχανογραφικό δελτίο, στο οποίο δηλώνουν την προτίμησή τους για τις ανώτερες και ανώτατες σχολές στις οποίες επιθυμούν να φοιτήσουν. Τα αποτελέσματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ανακοινώνονται συνήθως στα τέλη Αυγούστου.

Το σύστημα, αυτό, των εξετάσεων έχει γνωρίσει πολλές αλλαγές ανά τα χρόνια, ωστόσο η δομή του παραμένει ίδια. Πολύ συχνά, και όχι άδικα, οι Πανελλήνιες Εξετάσεις χαρακτηρίζονται ως το πιο αδιάβλητο σύστημα εισαγωγής στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Τα θέματα των εξετάσεων αποφασίζονται με άκρα μυστικότητα σε "μπούνκερ" του Υπουργείου Παιδείας, τη μέρα πριν την εξέταση, με σκοπό την αποφυγή διαρροής θεμάτων. Σπάνια έχει τεθεί ζήτημα διαβλητότητας σχετικά με τη διεξαγωγή, ωστόσο υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα μεγάλης διαρροής θεμάτων, το έτος 1979, στο μάθημα των Μαθηματικών. Ανώνυμος καθηγητής πίεζε το στυλό με το οποίο έγραφε τα θέματα των Μαθηματικών ώστε να αποτυπωθούν σε λευκές κόλλες κάτω από τα γραφόμενα. Με αυτό τον τρόπο, ιχνιλάτησε μετά τα θέματα και τα διέρρευσε σε αρκετά φροντιστήρια της χώρας, με οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με του υπουργείο, ο θεσμός κοστίζει κάθε χρόνο περίπου 12 εκατομμύρια ευρώ.

Ιστορία

Προηγούμενα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με σύστημα συγκεντρωτικό, ήταν:

• οι Εισιτήριες εξετάσεις του 1964, οι πρώτες εξετάσεις που οργάνωσε κεντρικά και ενιαία το Υπουργείο Παιδείας για όλα τα ΑΕΙ με το Β.Δ. 378/1964 (ΦΕΚ 111)
• το Ακαδημαϊκό απολυτήριο (Α και Β τύπος) που ίσχυσε από το 1965 έως το 1966 με το Ν.Δ 4379/1964, Ν.Δ. 277/1965, 377/1965, 546/1965, 424/1966
• οι Γενικές εισιτήριες εξετάσεις (κύκλοι σχολών ΑΕΙ και ΚΑΤΕΕ) που ίσχυσαν από το 1967 έως το 1979 με το Α.Ν. 40/1967 (ΦΕΚ 104), Ν.Δ. 237/1969, Ν.Δ. 1137/1972, Ν.Δ. 1161/1972, αριθμ. 252/1974 γνωμοδότηση ΣτΕ και Π.Δ. 327/1974 (ΦΕΚ 123)
• οι Πανελλήνιες εξετάσεις που ίσχυσαν από το 1980 έως το 1982 και αφορούσαν εξετάσεις στις δυο τελευταίες τάξεις του λυκείου με το Ν. 1035/1980 (ΦΕΚ 60)
• οι Γενικές εξετάσεις (το σύστημα με τις «δέσμες») που ίσχυσαν από το 1983 έως το 1999 με το Ν. 1351/83 ΦΕΚ 56, με το Νόμο 1771/88 ΦΕΚ 71, εγκύκλιος Β3/159/8.1.91
• οι Πανελλαδικές εξετάσεις (προαγωγικές και απολυτήριες) που ίσχυσαν από το 2000 έως το 2015 με το Ν. 2525/1997 (ΦΕΚ 188 Α ́), Ν. 2909/2001 (ΦΕΚ 90 Α ́)
• το Νέο Λύκειο που ίσχυσε από το 2013 και εξής με το Ν. 4186/2014
• το Νέο Σύστημα 2016 με το Ν. 4327/2015

Το σύστημα πρόσβασης

Το υφιστάμενο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποτελεί τροποποίηση του Νέου Λυκείου του Ν.4186/2013, αλλά στην ουσία είναι ένα διαφορετικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που μοιάζει αρκετά με το σύστημα των Δεσμών.

Το σύστημα στηρίζεται σε υπολογισμό βαθμού πρόσβασης με βάση τις πανελλαδικές εξετάσεις και ανάλογα με την ομάδα προσανατολισμού που επιλέγει ο κάθε μαθητής. Ειδικότερα στην Β' Λυκείου οι μαθητές επιλέγουν μια από τις δυο ομάδες προσανατολισμού (Ανθρωπιστικές ή Θετικές Επιστήμες) και στην Γ' Λυκείου με την έναρξη του σχολικού έτους επιλέγουν υποχρεωτικά μια ομάδα μαθημάτων προσανατολισμού από τις 3 προσφερόμενες:

• Ομάδα Ανθρωπιστικών Σπουδών: Ανθρωπιστικές, Νομικές και Κοινωνικές Επιστήμες
• Ομάδα Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας: Θετικές και Τεχνολογικές Επιστήμες και Επιστήμες Υγείας και Ζωής
• Ομάδα Οικονομίας και Πληροφορικής: Επιστημών Οικονομίας και Πληροφορικής

Ο μαθητής εξετάζεται σε 4 μαθήματα τα οποία είναι:

ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ	ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ	ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία	Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία	Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία
Αρχαία Ελληνικά (1,3)	Μαθηματικά (1,3)(Θετικών Σπουδών) Βιολογία (1,3) (Σπουδών Υγείας)	Μαθηματικά (1,3)
Ιστορία (0,7)	Φυσική (0,7 θετικών σπουδών)	Οικονομία (0,7)
Κοινωνιολογία (2020-2021) Λατινικά (2021-2022 και εφεξής)	Χημεία (0,7 σπουδών υγείας)	Πληροφορική

(τα 1,3 και 0,7 αποτελούν τους συντελεστές βαρύτητας κάθε ομάδας προσανατολισμού)

Ο μαθητής εξετάζεται σε επιπλέον μαθήματα, εφόσον επιθυμεί εισαγωγή σε σχολή που απαιτεί ειδικό μάθημα.

Τα ειδικά μαθήματα είναι τα εξής:

• Ξένες Γλώσσες : Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά
• Ελεύθερο Σχέδιο
• Γραμμικό Σχέδιο
• Αρμονία
• Έλεγχος Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων
• Αγωνίσματα

Όλα τα ειδικά μαθήματα εξετάζονται σε καθορισμένα από το Υπουργείο Παιδείας εξεταστικά κέντρα είτε στις 8.30 π.μ. είτε στις 10.00 π.μ.

Η διάρκεια εξέτασης για τα μαθήματα:

- των ξένων γλωσσών και της Αρμονίας είναι τρεις (3) ώρες,

- των Σχεδίων (Ελεύθερο και Γραμμικό) είναι έξι (6) ώρες,

- του ειδικού μαθήματος «ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ» είναι περίπου είκοσι (20) λεπτά.

Οι Πανελλαδικές από το Γενικό Λύκειο ή την Ομάδα Β του ΕΠΑΛ οδηγούν σε οποιαδήποτε Τριτοβάθμια σχολή. Οι Πανελλαδικές από την Ομάδα Α οδηγούν μόνο στις Σχολές Υπαξιωματικών και σε συγκεκριμένα ΤΕΙ ανάλογα με τη ειδικότητα του μαθητή του ΕΠΑΛ.

Οι υποψήφιοι για εισαγωγή, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων απόλυσης από το Γενικό Λύκειο και των αποτελεσμάτων των Εξετάσεων Εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, καταθέτουν δήλωση προτίμησης (μηχανογραφικό δελτίο) για ένα (1) κατ’ ανώτατο όριο Επιστημονικό Πεδίο και για συγκεκριμένες σχολές του πεδίου αυτού.

Για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν προσμετράται ούτε ο βαθμός του απολυτηρίου, ούτε οι βαθμοί των τάξεων του Λυκείου, ούτε οι προφορικοί βαθμοί των 4 πανελλαδικών μαθημάτων, αλλά μόνο οι γραπτοί βαθμοί των 4 πανελλαδικών μαθημάτων.

Σύμφωνα με νομοσχέδιο που έφερε η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως τον Ιανουάριο 2021, καθιερώνονται σημαντικές αλλαγές στον τρόπο πρόσβασης στην Τριτοβάθμιας μέσω πανελληνίων εξετάσεων.

Η καθιέρωση ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα πανεπιστημιακά τμήματα και συμπλήρωση του μηχανογραφικού σε δύο φάσεις η οποία θα ισχύσει από τις πανελλήνιες εξετάσεις 2022. Ακόμη δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης σε ΔΙΕΚ μέσω του μηχανογραφικού δελτίου.

Ο αριθμός εισακτέων επηρεάζει σημαντικά την τελική διαμόρφωση των βάσεων εισαγωγής, ενώ η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής δεν θα αλλάζει το τοπίο ειδικά στις υψηλόβαθμες σχολές του μηχανογραφικού με το νέο σύστημα

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• Ύλη Πανελληνίων 2018
• Πρόγραμμα Πανελληνίων 2018
• Ύλη Πανελληνίων 2021