Κόκκινη τρομοκρατία (Ελλάδα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
συντακτική διόρθωση (η παρένθεση δηλώνει αδυναμία συνοχής έκφρασης)
Γραμμή 11: Γραμμή 11:


====Διάλυση ΕΚΚΑ και εκτέλεση Δημήτριου Ψαρρού====
====Διάλυση ΕΚΚΑ και εκτέλεση Δημήτριου Ψαρρού====
Χαρακτηριστική είναι η φράση του [[Γιώργης Σιάντος|Γιώργη Σιάντου]] προς τον [[Δημήτριος Ψαρρός|Δημήτριο Ψαρρό]] στο ορεινό αεροδρόμιο Νεράιδας, τον Αύγουστο του 1943, όταν του αρνήθηκε την ένταξη του 5/42 ΣΕ στον ΕΛΑΣ:''"Πας τις αρνούμενος να συνεργαστεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί Γκεσταμπίτης."'' Πράγματι το 5/42 ΣΕ διαλύθηκε μετά οχτώ μήνες και ο Ψαρρός δολοφονήθηκε μαζί με δεκάδες αντάρτες του. Το 5/42 επιβίωσε για πολλούς μήνες δίπλα στις ανώτερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, και διαλύθηκε μετά από το εσωτερικό πραξικόπημα βασιλικών (π.χ [[Θύμιος Δεδούσης]]) στις τάξεις του. Στα βουνά της περιοχής των Δελφών ο ΕΛΑΣ συνελάμβανε και εκτελούσε κόσμο με το αιτιολογικό ότι συνεργάζονταν με την βρετανική αποστολή με τη λογική ότι "αυτή η ενέργεια σημαίνει ότι είναι πράκτορες της γκεστάπο".<ref>Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27</ref>
Χαρακτηριστική είναι η φράση του [[Γιώργης Σιάντος|Γιώργη Σιάντου]] προς τον [[Δημήτριος Ψαρρός|Δημήτριο Ψαρρό]] στο ορεινό αεροδρόμιο Νεράιδας, τον Αύγουστο του 1943, όταν του αρνήθηκε την ένταξη του 5/42 ΣΕ στον ΕΛΑΣ:''"Πας τις αρνούμενος να συνεργαστεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί Γκεσταμπίτης."'' Πράγματι το 5/42 ΣΕ διαλύθηκε μετά οχτώ μήνες και ο Ψαρρός δολοφονήθηκε μαζί με δεκάδες αντάρτες του. Το 5/42 επιβίωσε για πολλούς μήνες δίπλα στις ανώτερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, και διαλύθηκε μετά από το εσωτερικό πραξικόπημα βασιλικών (π.χ [[Θύμιος Δεδούσης]]) στις τάξεις του. Στα βουνά της περιοχής των Δελφών ο ΕΛΑΣ συνελάμβανε και εκτελούσε κόσμο με το αιτιολογικό ότι συνεργάζονταν με την βρετανική αποστολή με τη λογική ότι "αυτή η ενέργεια σημαίνει ότι είναι πράκτορες της γκεστάπο".<ref>Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27</ref> Βρετανός αξιωματικός σημείωνε στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944 ότι στην Αττική και τη Βοιωτία επικρατεί τρομοκρατία, ενώ άλλος Βρετανός αξιωματικός κατέγραψε ότι: "''πάνω από 500 έχουν εκτελεστεί μέσα σε λίγες εβδομάδες. Λόγω της οσμής των άταφων νεκρών η πρόσβαση είναι σχεδόν αδύνατη. Κείτονται άταφα γυμνά σώματα στο έδαφος με τα κεφάλια τους χτυπημένα.''''<ref>Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27</ref> Παράλληλα ο σύνδεσμος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ελλάδα αναφέρει ότι ο ο ΕΛΑΣ εγκατέστησε καθεστώς τρομοκρατίας στις περιοχές που ήλεγχε.<ref>{{cite journal |last=Λυμπερατος |first=Μιχαλης Π |title=Η ΕΝΝΟΙΑ TOΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ |journal=Μνήμων |date=1 Ιανουαρίου 2005 |year=2005 |volume=27 |issue=0 |pages=181–214 |doi=http://dx.doi.org/10.12681/mnimon.816 |url=http://dx.doi.org/10.12681/mnimon.816 |accessdate=19 Απριλίου 2021 |quote=σύνδεσμος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην Κατεχόμενη Ελλάδα}}</ref>

Βρετανός αξιωματικός σημείωνε στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944 ότι στην Αττική και τη Βοιωτία επικρατεί τρομοκρατία, ενώ άλλος Βρετανός αξιωματικός κατέγραψε ότι: "''πάνω από 500 έχουν εκτελεστεί μέσα σε λίγες εβδομάδες. Λόγω της οσμής των άταφων νεκρών η πρόσβαση είναι σχεδόν αδύνατη. Κείτονται άταφα γυμνά σώματα στο έδαφος με τα κεφάλια τους χτυπημένα.''''<ref>Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27</ref>


===Δράση εναντίον ΥΒΕ/ΠΑΟ, ΕΔΕΣ και των λοιπών αντιστασιακών οργανώσεων===
===Δράση εναντίον ΥΒΕ/ΠΑΟ, ΕΔΕΣ και των λοιπών αντιστασιακών οργανώσεων===

Έκδοση από την 08:50, 19 Απριλίου 2021

 Το θέμα του παρόντος λήμματος μπορεί να μην ικανοποιεί τα κριτήρια της εγκυκλοπαιδικότητας σύμφωνα με τις οδηγίες της Βικιπαίδειας.
Αν θέλετε, μπορείτε να επεξεργαστείτε το λήμμα έτσι ώστε να είναι κατανοητό ότι ανταποκρίνεται στα κριτήρια. Σε διαφορετική περίπτωση, είναι πιθανόν να γίνει ανακατεύθυνση, να συγχωνευθεί ή να διαγραφεί βάσει των κριτηρίων περί μη εγκυκλοπαιδικότητας.

Με τον όρο ερυθρά τρομοκρατία ή κόκκινη τρομοκρατία περιγράφεται, όσον αφορά την Ελλάδα, η άσκηση οργανωμένης βίας που άσκησε το ΕΑΜ (κατευθυνόμενο κυρίως από το ΚΚΕ), με τον ένοπλο κλάδο του, τον ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο και την ΟΠΛΑ στα αστικά κέντρα, την περίοδο της Κατοχής και μέχρι την επικράτηση των ελληνικών κυβερνητικών δυνάμεων.

Αναφέρεται στη δράση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ από τα μέσα του 1942 έως τις αρχές του 1945 και πιο έντονα την περίοδο από τα μέσα του 1943 έως το τέλος του 1944. Η ρητορική περί «ερυθράς τρομοκρατίας» πρωτοδιατυπώθηκε επί Κατοχής ως μέρος της αντιεαμικής προπαγάνδας των κατοχικών δυνάμεων και των Ελλήνων συνεργατών τους και υιοθετήθηκε από Βρετανούς κατά τα Δεκεμβριανά. Μετεμφυλιακά αποτέλεσε βασικό ερμηνευτικό σχήμα της εθνικόφρονος ιστοριογραφίας, που δικαίωνε την ένταξη εθνικοφρόνων στα Τάγματα Ασφαλείας.

Χρονικό

Κύριο λήμμα: Ενδοαντιστασιακές συγκρούσεις στην Ελλάδα
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτής της ενότητας αμφισβητείται.

Μονοπώληση της αντίστασης από το ΕΑΜ (1943-1944)

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το ΕΑΜ στοχοποίησε και σκότωσε όχι μόνο δωσίλογα στοιχεία αλλά και γενικότερα εν δυνάμει αντιπάλους του.[1]

Διάλυση ΕΚΚΑ και εκτέλεση Δημήτριου Ψαρρού

Χαρακτηριστική είναι η φράση του Γιώργη Σιάντου προς τον Δημήτριο Ψαρρό στο ορεινό αεροδρόμιο Νεράιδας, τον Αύγουστο του 1943, όταν του αρνήθηκε την ένταξη του 5/42 ΣΕ στον ΕΛΑΣ:"Πας τις αρνούμενος να συνεργαστεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί Γκεσταμπίτης." Πράγματι το 5/42 ΣΕ διαλύθηκε μετά οχτώ μήνες και ο Ψαρρός δολοφονήθηκε μαζί με δεκάδες αντάρτες του. Το 5/42 επιβίωσε για πολλούς μήνες δίπλα στις ανώτερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, και διαλύθηκε μετά από το εσωτερικό πραξικόπημα βασιλικών (π.χ Θύμιος Δεδούσης) στις τάξεις του. Στα βουνά της περιοχής των Δελφών ο ΕΛΑΣ συνελάμβανε και εκτελούσε κόσμο με το αιτιολογικό ότι συνεργάζονταν με την βρετανική αποστολή με τη λογική ότι "αυτή η ενέργεια σημαίνει ότι είναι πράκτορες της γκεστάπο".[2] Βρετανός αξιωματικός σημείωνε στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944 ότι στην Αττική και τη Βοιωτία επικρατεί τρομοκρατία, ενώ άλλος Βρετανός αξιωματικός κατέγραψε ότι: "πάνω από 500 έχουν εκτελεστεί μέσα σε λίγες εβδομάδες. Λόγω της οσμής των άταφων νεκρών η πρόσβαση είναι σχεδόν αδύνατη. Κείτονται άταφα γυμνά σώματα στο έδαφος με τα κεφάλια τους χτυπημένα.''[3] Παράλληλα ο σύνδεσμος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ελλάδα αναφέρει ότι ο ο ΕΛΑΣ εγκατέστησε καθεστώς τρομοκρατίας στις περιοχές που ήλεγχε.[4]

Δράση εναντίον ΥΒΕ/ΠΑΟ, ΕΔΕΣ και των λοιπών αντιστασιακών οργανώσεων

Το ίδιο συνέβη και σε αρχηγούς και μέλη άλλων αντιστασιακών οργανώσεων, όπως στην ομάδα Σαράφη - Κωστόπουλου, την ομάδα του Εδεσίτη, Γεωργίου Παπαιωάνου, σε διάφορες ομάδες της οργάνωσης ΥΒΕ/ΠΑΟ, την ομάδα του Σεβαστάκη στην Κάτω Αχαϊα, την ομάδα του Ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκου ο οποίος εκτελέστηκε, την οργάνωση του Συνταγματάρχη Γιαννακόπουλου στην Αρτεμίσια Μεσσηνίας, την ομάδα Χρήστου Καραχάλιου στην περιοχή της Ηλείας κ.α

Η έναρξη εκτεταμένης δράσης στο πλαίσιο της ερυθρής τρομοκρατίας από το ΕΑΜ στη Μακεδονία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1943.[5] Οι ηγέτες της αντιστασιακής ομάδας ΥΒΕ εκτελέστηκαν καθώς το ΕΑΜ θεωρούσε τον εαυτό του τη μοναδική "νόμιμη" αντιστασιακή ομάδα. Στα μέσα Απριλίου 1943 το ΕΑΜ προέβη σε συλλήψεις και εκτελέσεις στη Βουχωρίνα αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού με το αιτιολογικό ότι "δεν αντιστάθηκαν στους Ιταλούς" και ως "αντεπαναστάτες", χωρίς όμως να τους απαγγελθεί καμία κατηγορία για δωσίλογη δραστηριότητα.[6] Αντίστοιχες εκτελέσεις πραγματοποίησε και στην περιοχή της Καστοριάς την ίδια εποχή.[7] Οι εκτελέσεις μη κομμουνιστών είχαν πολιτικό κίνητρο. Την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 1944 εντάθηκε αυτή η δραστηριότητα, ενώ μέλη της ΠΑΟ (Δημήτριος Φρίκης, Δημήτριος Λεβαντίδης, Δημήτριος Μουτατσής) υπήρξαν θύματα απαγωγής από το ΕΑΜ, το οποίο τους μετέφερε σε ορεινή τοποθεσία και τους εκτέλεσε. Το ΕΑΜ προτιμούσε αυτή την πρακτική, δηλαδή την απαγωγή των θυμάτων του, την μεταφορά σε άγνωστο μέρος και την εκτέλεσή τους από πρόσωπα που ήταν άγνωστοι στα θύματα. Κατά τον Φεβρουάριο του 1944, όταν γερμανικά τμήματα μαζί με δωσίλογα στοιχεία εισέβαλαν στη βάση του ΕΑΜ στην Ποντοκερασιά ανακαλύφθηκε ομαδικός τάφος μη κομμουνιστών.[8] Εκτελέσεις στη Μακεδονία πραγματοποίησε και η ΟΠΛΑ, όπως τριών μελών που υποστήριζαν το βρετανικό δίκτυο πληροφοριών στη Χαλκιδική για κινήσεις Γερμανών και Βουλγάρων στην Μακεδονία. Πιθανότατα εκτελέστηκαν με βάση υπόνοιες ότι δρούσαν εναντίον του ΕΑΜ.[9]

Κατά τα Δεκεμβριανά και μετά την απελευθέρωση

Εκφάνσεις ερυθρής τρομοκρατίας εντάθηκαν στη Μακεδονία αμέσως μετά την Κατοχή. Όσον αφορά όμως τις σλαβόφωνες οργανώσεις το ΕΑΜ απέφυγε τη δράση εναντίον τους, ενώ κατάφερε να εντάξει στους κόλπους του πολλά μέλη των δωσίλογων της Οχράνα. Αυτή η πολιτική πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι το ΕΑΜ ήθελε να κερδίσει συμμάχους στη μάχη ενάντια στην ελληνική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου.[10] Πολλοί αιχμάλωτοι του ΕΑΜ στην Μακεδονία απελευθερώθηκαν μετά τα Δεκεμβριανά της Αθήνας, όμως δεν αποφεύχθηκαν οι εκτελέσεις αιχμαλώτων, όπως συνέβει στην Αρναία.[11] Στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιούργησε το ΕΑΜ και στη δυτική Μακεδονία, όπως στο Τρίλοφο του Γράμμου, όπου οδηγήθηκαν πεζοί εκατοντάδες πολίτες από τη Καστοριά και τη Φλώρινα, ορισμένοι από αυτούς κατηγορούμενοι για "αγγλοφιλία". Το στρατόπεδο παρέμεινε ενεργό μέχρι και τον Μάιο του 1945.[12]

Στα τέλη Ιανουαρίου του 1945, δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Λάκκα Σουλίου της Ηπείρου, προχώρησαν στη μαζική εκτέλεση αφοπλισμένων πρώην ανταρτών του ΕΔΕΣ, κυρίως στη θέση Νταλαμάνι[13]. Οι πρώην εδεσίτες είχαν τηρήσει ουδέτερη στάση κατά τις Δεκεμβριανές συγκρούσεις της Ηπείρου και βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για προσχώρηση στον ΕΛΑΣ. Εκτός από τους ίδιους εκτελέστηκαν ακόμη συγγενείς τους (ανάμεσά τους και γυναικόπαιδα), καθώς και άλλες κατηγορίες αμάχων όπως μέλη τοπικών επιτροπών του ΕΔΕΣ, συγγενείς εδεσιτών που είχαν καταφύγει στα Επτάνησα, άτομα που είχαν προσωπικές διαφορές με μέλη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κλπ. Συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 85 άτομα, προερχόμενα από 22 οικισμούς της ευρύτερης περιοχής[13][14].

Αντιεαμική ρητορική

To μοτίβο της "ερυθράς τρομοκρατίας" υπήρχε ήδη από το 1944 στο λόγο των Ελλήνων αντικομμουνιστών, από τους οποίους προβλήθηκε ως μέρος της προπαγάνδας εναντίον των αντιπάλων τους,[15] ενώ συναντάται σταθερά και σε δημόσιες ανακοινώσεις αξιωματικών των Ταγμάτων Ασφαλείας.[16] Παρόμοια ήταν η αντιτρομοκρατική ρητορική των κατοχικών δυνάμεων. Το λόγο αυτό ενστερνίστηκε η "Επιτροπή Citrine" από Βρετανούς συνδικαλιστές που επιχείρησε να μεσολαβήσει μεταξύ ΕΛΑΣ και Βρετανικών δυνάμεων μετά τα Δεκεμβριανά, δικαιώνοντας την επιχειρηματολογία του ελληνικού αντικομμουνισμού: αποκήρυσσε την τρομοκρατία και ζητούσε την απελευθέρωση μερικών χιλιάδων ομήρων που κρατούνταν από τον ΕΛΑΣ, δικαιολογούσε την προληπτική κράτηση 20.000 εαμιτών και δεν ανέφερε τίποτα για την τύχη των εαμιτών αιχμαλώτων των Βρετανών στην Αίγυπτο.[15]

Αναφορά στην εν λόγω τρομοκρατία έγινε και στο Συνέδριο του Λιβάνου, από τον ίδιο τον Γεώργιο Παπανδρέου (ο οποίος την εξίσωσε μάλιστα με τη δράση των ταγμάτων ασφαλείας) και τους εκπροσώπους των μη εαμικών οργανώσεων.[εκκρεμεί παραπομπή]

Ιστοριογραφική εμφάνιση

Ένας από τους πιο συγκροτημένους εκπροσώπους της πρώιμης μετεμφυλιακής εθνικόφρονος ιστοριογραφίας, το πρώην στέλεχος του ΕΑΜ και του ΔΣΕ, Γιάννης Καραμούζης, εισηγήθηκε στο βιβλίο του Πατριώτες και προδότες στο Μωρηά του 1950 ένα ερμηνευτικό σχήμα, κατά το οποίο από το 1943 το ΕΑΜ ασκούσε τρομοκρατία σε όλη την έκταση της ελληνικής επικράτειας για να επιβάλει τη δικτατορία του ΚΚΕ. Η ένταξη στα Τάγματα Ασφαλείας περιγράφηκε από τον Καραμούζη ως «επανάσταση» εναντίον της τρομοκρατίας. Η υποστήριξη αυτών των θέσεων γινόταν σταθερά με αναφορά στις ενδοαντιστασιακές συγκρούσεις, που παρουσιάζονταν μονόπλευρα, στους χώρους κράτησης αιχμαλώτων του ΕΑΜ, που περιγράφονταν ως «στρατόπεδα συγκέντρωσης», όπως τα ναζιστικά, και στις εκτελέσεις εθνικοφρόνων και δωσιλόγων από την ΟΠΛΑ, με σκοπό την αναδρομική νομιμοποίηση της ένταξής τους στα Τάγματα Ασφαλείας. Η ρητορική περί ερυθράς τρομοκρατίας ήταν ένα από τα επιχειρήματα που διατυπώνονταν από εθνικόφρονες για να υποστηρίξουν τη θέση ότι η Αντίσταση του ΕΑΜ υπήρξε επικινδυνότερη από την Κατοχή και για να παρουσιαστεί η ένταξη στα Τάγματα Ασφαλείας ως μικρότερο κακό από το ΕΑΜ.[17]

Σύγχρονη πραγμάτευση

Υποστηρικτές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ θεωρούν ότι αυτές οι εκδηλώσεις βίας οφείλονται κυρίως στις προσωπικότητες και των ιδιαίτερο ζήλο τοπικών στελεχών του ΕΑΜ.[18] Αντίθετη άποψη έχει ο Στάθης Καλύβας, ο οποίος πιστεύει ότι η "ερυθρά τρομοκρατία" ήταν κεντρικά οργανωμένη, και εκτελούνταν από τα τοπικά όργανα του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, και είχε έντονα χαρακτηριστικά γραφειοκρατικού μηχανισμού με καταμερισμό εργασίας. [19] Ορισμένοι ιστορικοί έχουν κάνει κριτική σε αυτή τη θεώρηση, αναφέροντας μεθοδολογικά λάθη και αμφισβήτηση των δεδομένων που χρησιμοποίησε ως στρατευμένα[20]. Σε άρθρο τους στη βρετανική εφημερίδα Guardian, οι δημοσιογράφοι Ed Vulliamy και Έλενα Σμίθ έγραψαν ότι και το ΕΑΜ και αργότερα ο ΔΣΕ συμμετείχαν στο πλαίσιο των αντεκδικήσεων και στην λεγόμενη "ερυθρά τρομοκρατία". Ο Μανώλης Γλέζος, πρώην μέλος του ΚΚΕ, διατύπωσε ότι "πραγματοποιήθηκαν δολοφονίες" στο πλαίσιο αντεκδικήσεων, όμως η κομματική γραμμή ήταν να μην σκοτωθούν άμαχοι.[21]

Αντεκδικήσεις σε άλλες χώρες

Η βία που άσκησε η Αριστερά στην Ελλάδα εκείνη την εποχή έχει ερευνηθεί λιγότερο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. σε Γαλλία και Ιταλία.[22] Σε ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες που υπέστησαν λιγότερες καταστροφές κατά τη ναζιστική κατοχή, σημειώθηκαν εκτεταμένα φαινόμενα αντεκδικήσεων πάνω από 10.000 εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στη Γαλλία (με πληθυσμό τότε περίπου 40 εκατομμύρια[23]) πριν εγκατασταθούν οι κυβερνητικές δυνάμεις και 15.000 στην Ιταλία, ενώ στις Βρυξέλλες λιντσαρίστηκαν δημόσια 265 άνθρωποι.[24] Ωστόσο, ο Στάθης Καλύβας διαχωρίζει την έννοια της "τρομοκρατίας" από τη "βία". Σημειώνει ότι ο τρόμος δεν σημαίνει απαραίτητα πολλή βία, αλλά αν είναι επιτυχημένος παράγει λίγη βία.[25]

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. ↑ Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27
  2. ↑ Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27
  3. ↑ Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27
  4. ↑ Λυμπερατος, Μιχαλης Π (1 Ιανουαρίου 2005). «Η ΕΝΝΟΙΑ TOΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ». Μνήμων 27 (0): 181–214. doi:http://dx.doi.org/10.12681/mnimon.816. http://dx.doi.org/10.12681/mnimon.816. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2021. «σύνδεσμος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην Κατεχόμενη Ελλάδα». 
  5. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 105
  6. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 103
  7. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 103
  8. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 108
  9. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 108
  10. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 117
  11. ↑ Καλογριάς, 2015, σελ. 118
  12. ↑ Καλλιανιώτης, 2007, σελ. 418
  13. ↑ 13,0 13,1 Γκότοβος, Αθανάσιος (25 Ιανουαρίου 2020). «Νταλαμάνι: πολιτικές μνήμης, πολιτικές λήθης». huffingtonpost.gr. Huffington Post. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2021. 
  14. ↑ Τζούκας, Ευάγγελος (2003). Οι οπλαργηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Τοπικότητα και πολιτική ένταξη. Αθήνα: Διδακτορική Διατριβή- Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. σελ. 170-178. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Dimitris Kousouris, "L'histoire des procès des collaborateurs en Grèce (1944-1949)", Presses de l’Inalco, 10 Ιαν 2018, σ. 94
  16. ↑ Κωστόπουλος 2005, σελ. [178].
  17. ↑ Κωστόπουλος 2005, σελ. 115-6, 129-31, 165
  18. ↑ Mazower, 1993, σελ. 113
  19. ↑ Καλύβας 2001, σελίδες 155, 156, 161.
  20. ↑ Η «κόκκινη» και η «μαύρη» βία, Χάγκεν Φλάισερ ανακτήθηκε 3/3/2014
  21. ↑ Ed Vulliamy, Helena Smith, Athens 1944: Britain’s dirty secret, The Guardian: "There is no claim that ELAS, or the Democratic Army of Greece which replaced it, were hapless victims. There was indeed a “Red Terror” in response to the onslaught, and on the retreat from Athens, ELAS took some 15,000 prisoners with them. “We did some killing,” concedes Glezos, “and some people acted out of revenge. But the line was not to kill civilians."
  22. ↑ Καλύβας, Mazower, 2001, p. 27
  23. ↑ statista.com
  24. ↑ Savage Continent: Europe in the Aftermath of World War II, Keith Lowe
  25. ↑ Καλύβας 2001, σελ. 156

Βιβλιογραφία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κόκκινη_τρομοκρατία_(Ελλάδα)&oldid=8798633"