Προτεσταντισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 10:53, 16 Μαρτίου 2021

<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενοΕισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>

O Προτεσταντισμός αποτελεί έναν από τους μεγάλους κλάδους του Χριστιανισμού, με συνολικά πάνω από 900 εκατομμύρια πιστούς παγκοσμίως, περίπου το 40% των Χριστιανών.^[1]^[2] Ως κίνημα Μεταρρύθμισης εμφανίστηκε το 16ο αιώνα στη Γερμανία, με πρωτεργάτη του το Μαρτίνο Λούθηρο. Το όνομα προέρχεται από την λατινική λέξη «Protestantismus», διαμαρτυρία εξού και οι εναλλακτικές ονομασίες Διαμαρτυρόμενη Εκκλησία ή Διαμαρτυρόμενοι.<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>

Η γένεση του Προτεσταντισμού

Το 1517 ο Μαρτίνος Λούθηρος άρχισε τη διαμαρτυρία του κατά της Ρωμαϊκής Εκκλησίας. Ύστερα από μελέτη της προς Ρωμαίους επιστολής του αποστόλου Παύλου, πείστηκε πως η σωτηρία της ψυχής του ανθρώπου ήταν αποτέλεσμα μόνο της Θείας Χάρης και της πίστης, κι όχι των αγαθών ή μη έργων. Για το λόγο αυτό ήρθε σε σύγκρουση με το θεσμό του συγχωροχαρτιού, που έδινε τότε η Καθολική Ε<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>κκλησία για την άφεση των αμαρτιών, και πιο συγκεκριμένα με τον Γιόχαν Τέτζελ ο οποίος πωλούσε συγχωροχάρτια την εποχή εκείνη στη Γερμανία ως απεσταλμένος του Πάπα.

Στις 31 Οκτωβρίου 1517 θυροκόλλησε στην εξώπορτα του μητροπολιτικού ναού της Βιτεμβέργης τις 95 Θέσεις του, που αποτελούσαν μια ανοιχτή επίθεση εναντίον του παπισμού. Οι Αντιθέσεις, που κυκλοφόρησε ο Γιόχαν Τέτζελ προσπαθώντας να αντικρούσει τον Λούθηρο, δεν είχαν καμιά α<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>πήχηση και μάλιστα οι φοιτητές τις έκαψαν δημόσια.

Ο Λούθηρος κλήθηκε σε απολογία ενώπιον της Δίαιτας (Βουλής) της πόλης Βορμς, στη Γερμανία, τον Απρίλιο του 1521. Η απολογία του τελείωσε με τα εξής λόγια:

Εάν δε με πείσουν, με επιχειρήματα από την Αγία Γραφή ή με αδιάσειστη λογική, δεν μπορώ να αναιρέσω τις θέσ<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>εις μου, γιατί δεν πιστεύω στο αλάθητο του πάπα, ούτε στο αλάθητο των συνόδων, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι πολλές φορές και οι πάπες και οι σύνοδοι, έχουν σφάλλει και <nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>έχουν πέσει σε αντιφάσεις. Εγώ έχω πειστεί από τα βιβλικά επιχειρήματα που έχω ήδη αναφέρει, και είμαι απόλυτα ενωμένος με το λόγο του Θεού. Δεν μπορώ και δε θέλω να ανακαλέσω τίποτα, γιατί δεν είναι ορθό, και αντιθέτως είναι επικίνδυνο, να πράττει κανείς ενάντια με τη φωνή της συνείδησής του. Ο Θεός ας με βοηθήσει.

Με τα επόμενα έργα του ο Λο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενοΕισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ύθηρος μεγάλωσε το χάσμα που τον χώριζε με την Καθολική Εκκλησία, ενώ βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες της βόρειας, κυρίως, Ευρώπης.

Ο Πάπας αφόρισε το Λούθηρο, ενώ αυτός έκαψε δημόσια τις παπικές "βούλες" που του είχαν αποσταλεί. Έτσι άρχισε μια διαμάχη, που έμελλε να τελειώσει μόνο με την απόσπαση των Προτεσταντών από την Καθολική Εκκλησία. Ένα από αυτά που κατάγγειλε ο Λούθηρος, ήταν και η ανάμειξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην κοσμική εξουσία.

Αν και αρχικά δεν σχεδίαζε<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη <nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<no<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki>wiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki> μια ευρεία μεταρρύθμιση, το πεισματικά ανυποχώρητο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά και η έντονη προσωπικότητα του ίδιου του Λούθηρου εξελίχθηκαν σε μια αντιπαράθεση που οδήγησε στη δημιουργία ενός από τους τρεις μεγάλους κλάδους, του Χριστιανισμού, μαζί με τον Ρωμαιοκαθολικισμό και την Ορθοδοξία.

Βασικά δόγματα του Προτεσταντισμού

Τα βασικά δόγματα που δίδαξε ο Λούθηρος και δέχτηκαν οι οπαδοί του είναι τα εξής πέντε (οι πέντε αρχές):

Solus Christus: Μόνο ο Χριστός.

Οι Προτεστάντες χαρακτηρίζουν τα δόγματα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας σχετικά με τον Πάπα <nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ως εκπρόσωπο του Χριστού επί της γης, την αρχή των αγαθών έργων, και την ιδέα για "αξιομισθίες αγίων" οι οποίες αποθηκεύονται και οι πιστοί μπορούν να επωφεληθούν από αυτές, ως άρνηση του ότι ο Χριστός είναι ο μόνος μεσολαβητής μεταξύ Θεού και ανθρώπων.

Sola scriptura: Μόνο η Γραφή.

Οι Προτεστάντες δέχονται ως μόνη αυθεντία την Αγία Γραφή, ταυτίζοντάς την με την Αποκάλυψη του Θεού. Πιστεύουν ότι οι διδασκαλίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας (και κατ' επέκταση, της Ορθόδοξης)^[3] συσκοτίζουν τις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής μπερδεύοντάς τις με την εκκλησιαστική ιστορία και δόγματα που προέκυψαν στη συνέχεια.

Sola f<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ide: Μόνο η πίστη<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>.

Οι Προτεστάντες πιστεύουν ότι η πίστη στον Χριστό μονάχα είναι αρκετή για την αιώνια σωτηρία. Πάντως οι Διαμαρτυρόμενοι, όπως και οι Καθολικοί, θεωρούν ότι η διάπραξη καλών έργων επιβεβαιώνει την πίστη στον Χριστό και τη διδασκαλία Του, καθώς και ότι η πίστη χωρίς έργα είναι νεκρή.

Sola gratia: Μόνο η [[Χά<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ρη]].

Η Ρωμαιοκαθολική πίστη για τα μέσα της σωτηρίας θεωρείται από τους Προτεστάντες ως μείγμα εμπιστοσύνης στη Χάρη του Θεού και πεποίθηση στα οφέλη των καλών έργων που κάνει με αγάπη ο άνθρωπος από μόνος του. Οι Μεταρρυθμιστές πήραν τη θέση ότι η σωτηρία εξαρτάται αποκλειστικά από τα δώρα του Θεού, τα οποία διανέμει το Άγιο Πνεύμα σύμφωνα με το απολυτρωτικό έργο του Ιησού Χριστού. Σύμφωνα με τον Λούθηρο, η σωτηρία είναι δώρο που οι άνθρωποι δεν το αξίζουν, και χορηγείται από <nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>το έλεος του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δεν μπορεί να κερδίσει τη σωτηρία.

Soli Deo gloria: Δόξα μόνο στο Θεό.

Η δόξα οφείλεται αποκλειστικά στο Θεό, αφού η σωτηρία οφείλεται αποκλειστικά στο δικό Του θέλημα και δράση - όχι μόνο στο δώρο της εξιλαστήριας θυσίας του Χριστού στο σταυρό, αλλά επίσης στο δώρο της πίστης σ' αυτή την εξιλέωση, η οποία δημιουργείται στην καρδιά του Χριστού από το Άγιο Πνεύμα. Οι μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι τα ανθρώπινα όντα, οι Πάπες, ακόμα και οι άγιοι, δεν αξίζουν τη δόξα που τους αποδίδεται.

Άλλα βασικά δόγματα του Π<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ροτεσταντισμού είναι τα εξής:

Η Αγία Γραφή μπορεί να ερμηνεύεται κατά συνείδηση.
Η ιεροσύνη δεν είναι ιδιαίτερο μυστήριο, αλλά κάθε Χριστιανός είναι ιερέας.
Ο γάμος είναι θεμιτός για τους λειτουργούς της εκκλησίας (πράγμα που ήδη ίσχυε από τα αρχαία χρόνια στην Ορθόδοξη Εκκλησία αλλά όχι στη Ρωμαιοκαθολική).
Η Θεία Λειτουργία πρέπει να γίνεται, όχι στη λατινική γλώσσα, αλλά στις τοπικές, κατανοητές για τον απλό κόσμο, γλώσσες. (Άρνηση του καθολικού δόγματος για τις "τρεις ιερές γλώσσες". Η θέση αυτή συμπίπτει με τη θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας).
Τα μοναδικά μυστήρια που είναι πραγματικά και ολοκληρωμένα είναι το Βάπτισμα και η [[Θεία Ευχ<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο<nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>αριστία]].

Δύο από τους πρωτεργάτες της Μεταρρύθμισης, ο Έρασμος και ο Λούθηρος, εξέφραζαν διαφορετικές απόψεις από την Καθολική Εκκλησία ως προς το πρωτείο των Γραφών. Η Καθολική αρχή (που είναι κοινή με της Ορθόδοξης Εκκλησίας) δίδασκε την υπεροχή της Εκκλησίας επί της Γραφής, καθώς η Καινή Διαθήκη γράφτηκε για να υπηρετεί την Εκκλησία, η οποία κατά το 2ο μ.Χ. αιώνα, αποδέχτηκε ορισμένα κείμενα της Γραφής και απέρριψε άλλα καθώς συνέτασσε τον Κανόνας της Αγίας Γραφής. Σύμφωνα όμως με την κοινή παράδοση του Έρασμου και του Λούθηρου η Εκκλησία δεν είναι αλάθητη, ενώ πρέπει να είναι διάκονος του λόγου του Θεού, ο οποίος ταυτίζεται με την Αγία Γραφή και θεωρείται ότι υπήρξε πριν από την Εκκλησία και είναι το θεμέλιο της.

Εκεί που ο Έρασμος διαφωνούσε με τον Λούθηρο ήταν η διδασκαλία του τελευταίου ως προς τον προορισμό του ανθρώπου, δηλ. ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αμαρτωλοί και τους πρέπει καταδίκη. Σύμφωνα με τον Λούθηρο, η σωτηρία είναι δώρο που δεν το αξίζουν, και χορηγείται από το έλεος του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δεν μπορεί να κερδίσει τη σωτηρία. Πίστευε ότι οι διδασκαλίες της Εκκλησίας για τα πνευματικά οφέλη από τη νηστεία, οι πωλήσεις αφέσεων, τα προσκυνήματα, έτρεφαν την ανθρώπινη υπερηφάνεια και υπεροψία και έκαναν τον πιστό να νοιώθει σίγουρος για τη σωτηρία του.

Έτσι, ο Λούθηρος με τον Ιωάννη Καλβίνο κήρυξαν ότι η ανθρωπότητα είναι αμαρτωλή και διεφθαρμένη και το χάσμα μεταξύ ανθρώπου και Θεού είναι πολύ μεγάλο για να υπερνικηθεί από ανθρώπινα έργα. Μόνο ο Θεός μπορεί να σώσει τον άνθρωπο ενώ ούτε και ο πιο χαρισματικός δεν αξίζει μία θέση μεταξύ των εκλεκτών.

Εξέλιξη του Προτεσταντισμού

Σύντομα ο Προτεσταντισμός έπαψε να είναι ενιαίο δόγμα. Δημιουργήθηκαν διάφορες παραλλαγές του, απ' τις οποίες πιο σημαντικές είναι αυτή των Ζβιγγλιανών (από τον ιδρυτή της Ζβίγγλιο) και των Καλβινιστών (από τον Καλβίνο). Οι παραλλαγές αυτές ξεκίνησαν από την Ελβετία, αλλά διαδόθηκαν και σε άλλες χώρες, όπως στη Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία κλπ.

Μια βασική διαφορά των Ζβιγγλιανών και Καλβινιστών με τους Λουθηρανούς είναι πάνω στο θέμα της σωτηρίας του ατόμου. Οι Λουθηρανοί πιστεύουν ότι ο άνθρωπος σώζεται με την πίστη του, ενώ οι άλλοι λένε πως σώζονται μόνο εκείνοι που εκ των προτέρων έχει καθορίσει ο Θεός (Απόλυτος Προορισμός).

Μια άλλη διαφορά βρίσκεται στη σημασία της Θείας Ευχαριστίας. Ο Λούθηρος έλεγε ότι ο άνθρωπος πραγματικά πίνει το αίμα και το σώμα του Χριστού, ενώ οι Καλβινιστές και Ζβιγγλιανοί πιστεύουν πως αυτό γίνεται μόνο μεταφορικά.

Παράλληλα με αυτά τα μεγάλα (σε αριθμό πιστών) δόγματα, υπάρχουν κι άλλα, μικρότερης σημασίας δόγματα, μέσα στους κόλπους του Προτεσταντισμού. Άλλα είναι παλαιά και άλλα υπάγονται στον Νεοπροτεσταντισμό.

Πρώιμος Χριστιανισμός

Σύνοδος της Εφέσου 431

Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής

Σύνοδος της Χαλκηδόνας 451

Ανατολίτικες Ορθόδοξες Εκκλησίες

Μεγάλο Σχίσμα

(11ος αιώνας)

Ορθόδοξη Εκκλησία

Καθολική Εκκλησία

(Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες)

(Λατινική Εκκλησία)

Θρησκευτική Μεταρρύθμιση

(16ος αιώνας)

Kίνημα Αποκατάστασης

Αναπαράσταση των κυρίων δογμάτων του Χριστιανισμού.^[4]^[5] Δεν αποτελεί εξαντλητική αναπαράσταση.

Επίδραση στον σύγχρονο κόσμο

Καθώς ο Προτεσταντισμός έγινε η κύρια θρησκεία σε πολλές περιοχές της Βορειο-δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, είναι δύσκολο να διαχωριστεί από τη γενική ιστορία αυτών των χωρών. Η επιρροή του στον σύγχρονο εθνικισμό άρχισε με τη συμμετοχή του στη διάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία τελικά κατέρρευσε το 1806. Ο Προτεσταντισμός οργανώθηκε πάνω σε εθνικά διαχωριστικά καθώς επιδίωξε την κατάργηση της λατινικής γλώσσας από την εκκλησιαστική ζωή και την διάδοση των εθνικών γλωσσών. Έδωσε αξία στην πίστη στο κράτος και συχνά προμήθευσε την ιδεολογική βάση για την ανάπτυξη νέων κρατών όπως η Πρωσσία και οι ΗΠΑ.^[6] Το έργο του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ ήταν σημαντικά επηρεασμένο από τον Καλβινισμό, του οποίου ήταν οπαδός και μέλος της Καλβινικής Εκκλησίας. Η έννοια της ισότητας που είναι κεντρική στο "Κοινωνικό Συμβόλαιο" βασίζεται στην έννοια της ισότητας μεταξύ των μελών της Καλβινικής Εκκλησίας και την κατάργηση της διάκρισης μεταξύ λαϊκών και ιερατείου.^[7]

Υποσημειώσεις

↑ «Pewforum: Christianity (2010)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.
↑ «Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact» (PDF). gordonconwell.edu. Ιανουάριος 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 25 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015.
↑ «Δια τους Πατέρας η αυθεντία δεν είναι μόνον η Βίβλος, αλλά η Βίβλος συν τοις θεουμένοις, τ. ε. τοις προφήταις, τοις αποστόλοις, τοις αγίοις, δηλαδή τη παραδόσει της Πεντηκοστής, δι' ης το άγιον Πνεύμα θεοί τους εκκρίτους και δι’ αυτών φωτίζει τους φωτιζόμενους και καθαρίζει τους κατηχουμένους. Η Βίβλος δεν είναι καθ' εαυτήν ούτε θεό - πνευστός, ούτε αλάθητος. Γίνεται θεόπνευστος και απλανής, εντός της κοινωνίας τών αγίων, οι οποίοι έχουν την πείραν της απερίγραπτου θείας δόξης, την περιγραφείσαν εν τη Βίβλω, αλλά ουχί μεταδοθείσαν δια μόνης της Βίβλου. Εις τους εκτός της ζώσης παραδόσεως της θεωρίας…» (=θεοπτίας, θεοφανείας), δηλαδή εις τους εκτός της Εκκλησίας, «…η Βίβλος παραμένει βιβλίον κλειστόν, το οποίον δεν ξεκλειδώνει τα μυστήριά της, εφ' όσον λείπει η κλεις της θεωρίας εις τας χείρας τών θεουμένων του σώματος του Χριστού» (Π. Ιωάννης Ρωμανίδης, Χαριστήρια Μελίτωνος, σελ.498).
↑ «Religion Flow Chart: Christianity». Faiths and Freedoms: Religious Diversity in New York City. Macaulay Honors College at CUNY. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2015.
↑ «Branches of Chrisitianity». Waupun, WI: Waupun Area School District. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2015.
↑ Protestantism’s Influence In The Modern World, Britannica.
↑ J. Oelkers, στο International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2001.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Προτεσταντισμός, Ρωμαιοκαθολικισμός και Ανεξιθρησκεία: Σάββας Αγουρίδης, Ανοχή και Ανεξιθρησκεία στο Δυτικό Κόσμο.

Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Θρησκεία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[pewforum1-1] «Pewforum: Christianity (2010)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.

[gordonconwell.edu-2] «Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact» (PDF). gordonconwell.edu. Ιανουάριος 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 25 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015.

[3] «Δια τους Πατέρας η αυθεντία δεν είναι μόνον η Βίβλος, αλλά η Βίβλος συν τοις θεουμένοις, τ. ε. τοις προφήταις, τοις αποστόλοις, τοις αγίοις, δηλαδή τη παραδόσει της Πεντηκοστής, δι' ης το άγιον Πνεύμα θεοί τους εκκρίτους και δι’ αυτών φωτίζει τους φωτιζόμενους και καθαρίζει τους κατηχουμένους. Η Βίβλος δεν είναι καθ' εαυτήν ούτε θεό - πνευστός, ούτε αλάθητος. Γίνεται θεόπνευστος και απλανής, εντός της κοινωνίας τών αγίων, οι οποίοι έχουν την πείραν της απερίγραπτου θείας δόξης, την περιγραφείσαν εν τη Βίβλω, αλλά ουχί μεταδοθείσαν δια μόνης της Βίβλου. Εις τους εκτός της ζώσης παραδόσεως της θεωρίας…» (=θεοπτίας, θεοφανείας), δηλαδή εις τους εκτός της Εκκλησίας, «…η Βίβλος παραμένει βιβλίον κλειστόν, το οποίον δεν ξεκλειδώνει τα μυστήριά της, εφ' όσον λείπει η κλεις της θεωρίας εις τας χείρας τών θεουμένων του σώματος του Χριστού» (Π. Ιωάννης Ρωμανίδης, Χαριστήρια Μελίτωνος, σελ.498).

[CUNYFlowChart-4] «Religion Flow Chart: Christianity». Faiths and Freedoms: Religious Diversity in New York City. Macaulay Honors College at CUNY. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2015.

[branches_waupun-5] «Branches of Chrisitianity». Waupun, WI: Waupun Area School District. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2015.

[6] Protestantism’s Influence In The Modern World, Britannica.

[7] J. Oelkers, στο International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2001.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Γραμμή 1: / Γραμμή 1: @@
+<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>{{πηγές|11|06|2015}}
-{{πηγές|11|06|2015}}
 {{Χριστιανισμός}}
 O '''Προτεσταντισμός''' αποτελεί έναν από τους μεγάλους κλάδους του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], με συνολικά πάνω από 900 εκατομμύρια πιστούς παγκοσμίως, περίπου το 40% των Χριστιανών.<ref name="pewforum1">{{cite web|url=http://www.pewforum.org/files/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf|title=Pewforum: Christianity (2010)|last=|first=|date=|website=|publisher=|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805020311/http://www.pewforum.org/files/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf|archivedate=2013-08-05|accessdate=14 Μαΐου 2014|url-status=dead}}</ref><ref name="gordonconwell.edu">{{cite web|url=http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf|title=Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact|last=|first=|date=Ιανουάριος 2015|website=|publisher=gordonconwell.edu|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170525141543/http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf|archivedate=2017-05-25|accessdate=29 Μαΐου 2015|url-status=dead}}</ref>
-Ως κίνημα [[Μεταρρύθμιση]]ς εμφανίστηκε το 16ο αιώνα στη [[Γερμανία]], με πρωτεργάτη του το [[Μαρτίνος Λούθηρος|Μαρτίνο Λούθηρο]]. Το όνομα προέρχεται από την λατινική λέξη «Protestantismus», ''διαμαρτυρία'' εξού και οι εναλλακτικές ονομασίες '''Διαμαρτυρόμενη Εκκλησία''' ή '''Διαμαρτυρόμενοι'''.
+Ως κίνημα [[Μεταρρύθμιση]]ς εμφανίστηκε το 16ο αιώνα στη [[Γερμανία]], με πρωτεργάτη του το [[Μαρτίνος Λούθηρος|Μαρτίνο Λούθηρο]]. Το όνομα προέρχεται από την λατινική λέξη «Protestantismus», ''διαμαρτυρία'' εξού και οι εναλλακτικές ονομασίες '''Διαμαρτυρόμενη Εκκλησία''' ή '''Διαμαρτυρόμενοι'''.<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>
 == Η γένεση του Προτεσταντισμού ==
-Το [[1517]] ο [[Μαρτίνος Λούθηρος]] άρχισε τη διαμαρτυρία του κατά της [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαϊκής Εκκλησίας]]. Ύστερα από μελέτη της [[Επιστολή προς Ρωμαίους|προς Ρωμαίους επιστολής]] του [[Απόστολος Παύλος|αποστόλου Παύλου]], πείστηκε πως η [[σωτηρία]] της ψυχής του ανθρώπου ήταν αποτέλεσμα μόνο της [[Θεία Χάρη|Θείας Χάρης]] και της πίστης, κι όχι των αγαθών ή μη έργων. Για το λόγο αυτό ήρθε σε σύγκρουση με το θεσμό του [[Συγχωροχάρτι|συγχωροχαρτιού]], που έδινε τότε η Καθολική Εκκλησία για την άφεση των αμαρτιών, και πιο συγκεκριμένα με τον [[Γιόχαν Τέτζελ]] ο οποίος πωλούσε συγχωροχάρτια την εποχή εκείνη στη [[Γερμανία]] ως απεσταλμένος του [[Πάπας|Πάπα]].
+Το [[1517]] ο [[Μαρτίνος Λούθηρος]] άρχισε τη διαμαρτυρία του κατά της [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαϊκής Εκκλησίας]]. Ύστερα από μελέτη της [[Επιστολή προς Ρωμαίους|προς Ρωμαίους επιστολής]] του [[Απόστολος Παύλος|αποστόλου Παύλου]], πείστηκε πως η [[σωτηρία]] της ψυχής του ανθρώπου ήταν αποτέλεσμα μόνο της [[Θεία Χάρη|Θείας Χάρης]] και της πίστης, κι όχι των αγαθών ή μη έργων. Για το λόγο αυτό ήρθε σε σύγκρουση με το θεσμό του [[Συγχωροχάρτι|συγχωροχαρτιού]], που έδινε τότε η Καθολική Ε<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>κκλησία για την άφεση των αμαρτιών, και πιο συγκεκριμένα με τον [[Γιόχαν Τέτζελ]] ο οποίος πωλούσε συγχωροχάρτια την εποχή εκείνη στη [[Γερμανία]] ως απεσταλμένος του [[Πάπας|Πάπα]].
-Στις [[31 Οκτωβρίου]] [[1517]] θυροκόλλησε στην εξώπορτα του μητροπολιτικού ναού της [[Βιτεμβέργη|Βιτεμβέργης]] τις [[95 Θέσεις]] του, που αποτελούσαν μια ανοιχτή επίθεση εναντίον του [[Παπισμός|παπισμού]]. Οι ''Αντιθέσεις'', που κυκλοφόρησε ο Γιόχαν Τέτζελ προσπαθώντας να αντικρούσει τον Λούθηρο, δεν είχαν καμιά απήχηση και μάλιστα οι φοιτητές τις έκαψαν δημόσια.
+Στις [[31 Οκτωβρίου]] [[1517]] θυροκόλλησε στην εξώπορτα του μητροπολιτικού ναού της [[Βιτεμβέργη|Βιτεμβέργης]] τις [[95 Θέσεις]] του, που αποτελούσαν μια ανοιχτή επίθεση εναντίον του [[Παπισμός|παπισμού]]. Οι ''Αντιθέσεις'', που κυκλοφόρησε ο Γιόχαν Τέτζελ προσπαθώντας να αντικρούσει τον Λούθηρο, δεν είχαν καμιά α<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>πήχηση και μάλιστα οι φοιτητές τις έκαψαν δημόσια.
 Ο Λούθηρος κλήθηκε σε απολογία ενώπιον της Δίαιτας (Βουλής) της πόλης [[Βορμς]], στη Γερμανία, τον [[Απρίλιος|Απρίλιο]] του [[1521]]. Η απολογία του τελείωσε με τα εξής λόγια:
-{{απόσπασμα|''Εάν δε με πείσουν, με επιχειρήματα από την Αγία Γραφή ή με αδιάσειστη λογική, δεν μπορώ να αναιρέσω τις θέσεις μου, γιατί δεν πιστεύω στο αλάθητο του πάπα, ούτε στο αλάθητο των συνόδων, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι πολλές φορές και οι πάπες και οι σύνοδοι, έχουν σφάλλει και έχουν πέσει σε αντιφάσεις. Εγώ έχω πειστεί από τα βιβλικά επιχειρήματα που έχω ήδη αναφέρει, και είμαι απόλυτα ενωμένος με το λόγο του Θεού. Δεν μπορώ και δε θέλω να ανακαλέσω τίποτα, γιατί δεν είναι ορθό, και αντιθέτως είναι επικίνδυνο, να πράττει κανείς ενάντια με τη φωνή της συνείδησής του. Ο Θεός ας με βοηθήσει.''||}}
+{{απόσπασμα|''Εάν δε με πείσουν, με επιχειρήματα από την Αγία Γραφή ή με αδιάσειστη λογική, δεν μπορώ να αναιρέσω τις θέσ<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>εις μου, γιατί δεν πιστεύω στο αλάθητο του πάπα, ούτε στο αλάθητο των συνόδων, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι πολλές φορές και οι πάπες και οι σύνοδοι, έχουν σφάλλει και <nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>έχουν πέσει σε αντιφάσεις. Εγώ έχω πειστεί από τα βιβλικά επιχειρήματα που έχω ήδη αναφέρει, και είμαι απόλυτα ενωμένος με το λόγο του Θεού. Δεν μπορώ και δε θέλω να ανακαλέσω τίποτα, γιατί δεν είναι ορθό, και αντιθέτως είναι επικίνδυνο, να πράττει κανείς ενάντια με τη φωνή της συνείδησής του. Ο Θεός ας με βοηθήσει.''||}}
+Με τα επόμενα έργα του ο Λο<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ύθηρος μεγάλωσε το χάσμα που τον χώριζε με την Καθολική Εκκλησία, ενώ βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες της βόρειας, κυρίως, Ευρώπης.
-Με τα επόμενα έργα του ο Λούθηρος μεγάλωσε το χάσμα που τον χώριζε με την Καθολική Εκκλησία, ενώ βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες της βόρειας, κυρίως, Ευρώπης.
 Ο Πάπας αφόρισε το Λούθηρο, ενώ αυτός έκαψε δημόσια τις παπικές "βούλες" που του είχαν αποσταλεί. Έτσι άρχισε μια διαμάχη, που έμελλε να τελειώσει μόνο με την απόσπαση των Προτεσταντών από την Καθολική Εκκλησία. Ένα από αυτά που κατάγγειλε ο Λούθηρος, ήταν και η ανάμειξη της [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας]] στην κοσμική εξουσία.
-Αν και αρχικά δεν σχεδίαζε μια ευρεία μεταρρύθμιση, το πεισματικά ανυποχώρητο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά και η έντονη προσωπικότητα του ίδιου του Λούθηρου εξελίχθηκαν σε μια αντιπαράθεση που οδήγησε στη δημιουργία ενός από τους τρεις μεγάλους κλάδους, του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], μαζί με τον Ρωμαιοκαθολικισμό και την [[Ορθόδοξη εκκλησία|Ορθοδοξία]].
+Αν και αρχικά δεν σχεδίαζε<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη <nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><no<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>wiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki> μια ευρεία μεταρρύθμιση, το πεισματικά ανυποχώρητο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά και η έντονη προσωπικότητα του ίδιου του Λούθηρου εξελίχθηκαν σε μια αντιπαράθεση που οδήγησε στη δημιουργία ενός από τους τρεις μεγάλους κλάδους, του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], μαζί με τον Ρωμαιοκαθολικισμό και την [[Ορθόδοξη εκκλησία|Ορθοδοξία]].
 == Βασικά δόγματα του Προτεσταντισμού ==
@@ Γραμμή 23: / Γραμμή 23: @@
 * '''Solus Christus: ''Μόνο ο Χριστός'''''.
-Οι Προτεστάντες χαρακτηρίζουν τα δόγματα της [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας]]  σχετικά με τον [[Πάπας|Πάπα]] ως εκπρόσωπο του Χριστού επί της γης, την αρχή των αγαθών έργων, και την ιδέα για "αξιομισθίες αγίων" οι οποίες αποθηκεύονται και οι πιστοί μπορούν να επωφεληθούν από αυτές, ως άρνηση του ότι ο Χριστός είναι ο μόνος μεσολαβητής μεταξύ Θεού και ανθρώπων.
+Οι Προτεστάντες χαρακτηρίζουν τα δόγματα της [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας]]  σχετικά με τον [[Πάπας|Πάπα]] <nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ως εκπρόσωπο του Χριστού επί της γης, την αρχή των αγαθών έργων, και την ιδέα για "αξιομισθίες αγίων" οι οποίες αποθηκεύονται και οι πιστοί μπορούν να επωφεληθούν από αυτές, ως άρνηση του ότι ο Χριστός είναι ο μόνος μεσολαβητής μεταξύ Θεού και ανθρώπων.
 * '''Sola scriptura: ''Μόνο η Γραφή'''''.
 Οι Προτεστάντες δέχονται ως μόνη αυθεντία την [[Αγία Γραφή]], ταυτίζοντάς την με την Αποκάλυψη του Θεού. Πιστεύουν ότι οι διδασκαλίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας (και κατ' επέκταση, της Ορθόδοξης)<ref>«Δια τους Πατέρας η αυθεντία δεν είναι μόνον η Βίβλος, αλλά η Βίβλος συν τοις θεουμένοις, τ. ε. τοις προφήταις, τοις αποστόλοις, τοις αγίοις, δηλαδή τη παραδόσει της Πεντηκοστής, δι' ης το άγιον Πνεύμα θεοί τους εκκρίτους και δι’ αυτών φωτίζει τους φωτιζόμενους και καθαρίζει τους κατηχουμένους. Η Βίβλος δεν είναι καθ' εαυτήν ούτε θεό - πνευστός, ούτε αλάθητος. Γίνεται θεόπνευστος και απλανής, εντός της κοινωνίας τών αγίων, οι οποίοι έχουν την πείραν της απερίγραπτου θείας δόξης, την περιγραφείσαν εν τη Βίβλω, αλλά ουχί μεταδοθείσαν δια μόνης της Βίβλου. Εις τους εκτός της ζώσης παραδόσεως της θεωρίας…» (=θεοπτίας, θεοφανείας), δηλαδή εις τους εκτός της Εκκλησίας, «…η Βίβλος παραμένει βιβλίον κλειστόν, το οποίον δεν ξεκλειδώνει τα μυστήριά της, εφ' όσον λείπει η κλεις της θεωρίας εις τας χείρας τών θεουμένων του σώματος του Χριστού» (Π. Ιωάννης Ρωμανίδης, Χαριστήρια Μελίτωνος, σελ.498).</ref> συσκοτίζουν τις διδασκαλίες της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]] μπερδεύοντάς τις με την εκκλησιαστική ιστορία και δόγματα που προέκυψαν στη συνέχεια.
+* '''Sola f<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ide: ''Μόνο η πίστη<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>'''''.
-* '''Sola fide: ''Μόνο η πίστη'''''.
 Οι Προτεστάντες πιστεύουν ότι η πίστη στον Χριστό μονάχα είναι αρκετή για την αιώνια [[σωτηρία]]. Πάντως οι Διαμαρτυρόμενοι, όπως και οι Καθολικοί, θεωρούν ότι η διάπραξη καλών έργων επιβεβαιώνει την πίστη στον Χριστό και τη διδασκαλία Του, καθώς και ότι η πίστη χωρίς έργα είναι νεκρή.
+* '''Sola gratia: ''Μόνο η [[Χά<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ρη]]'''''.
-* '''Sola gratia: ''Μόνο η [[Χάρη]]'''''.
-Η Ρωμαιοκαθολική πίστη για τα μέσα της σωτηρίας θεωρείται από τους Προτεστάντες ως μείγμα εμπιστοσύνης στη Χάρη του Θεού και πεποίθηση στα οφέλη των καλών έργων που κάνει με αγάπη ο άνθρωπος από μόνος του. Οι Μεταρρυθμιστές πήραν τη θέση ότι η σωτηρία εξαρτάται αποκλειστικά από τα δώρα του Θεού, τα οποία διανέμει το [[Άγιο Πνεύμα]] σύμφωνα με το απολυτρωτικό έργο του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]]. Σύμφωνα με τον Λούθηρο, η σωτηρία είναι δώρο που οι άνθρωποι δεν το αξίζουν, και χορηγείται από το έλεος του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δεν μπορεί να κερδίσει τη σωτηρία.
+Η Ρωμαιοκαθολική πίστη για τα μέσα της σωτηρίας θεωρείται από τους Προτεστάντες ως μείγμα εμπιστοσύνης στη Χάρη του Θεού και πεποίθηση στα οφέλη των καλών έργων που κάνει με αγάπη ο άνθρωπος από μόνος του. Οι Μεταρρυθμιστές πήραν τη θέση ότι η σωτηρία εξαρτάται αποκλειστικά από τα δώρα του Θεού, τα οποία διανέμει το [[Άγιο Πνεύμα]] σύμφωνα με το απολυτρωτικό έργο του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]]. Σύμφωνα με τον Λούθηρο, η σωτηρία είναι δώρο που οι άνθρωποι δεν το αξίζουν, και χορηγείται από <nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>το έλεος του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δεν μπορεί να κερδίσει τη σωτηρία.
 * '''Soli Deo gloria: ''Δόξα μόνο στο Θεό'''''.
 Η δόξα οφείλεται αποκλειστικά στο Θεό, αφού η σωτηρία οφείλεται αποκλειστικά στο δικό Του θέλημα και δράση - όχι μόνο στο δώρο της εξιλαστήριας θυσίας του Χριστού στο σταυρό, αλλά επίσης στο δώρο της πίστης σ' αυτή την εξιλέωση, η οποία δημιουργείται στην καρδιά του Χριστού από το Άγιο Πνεύμα.  Οι μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι τα ανθρώπινα όντα, οι Πάπες, ακόμα και οι άγιοι, δεν αξίζουν τη δόξα που τους αποδίδεται.
+Άλλα βασικά δόγματα του Π<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>ροτεσταντισμού είναι τα εξής:
-Άλλα βασικά δόγματα του Προτεσταντισμού είναι τα εξής:
 * Η Αγία Γραφή μπορεί να ερμηνεύεται κατά συνείδηση.
 * Η ιεροσύνη δεν είναι ιδιαίτερο μυστήριο, αλλά κάθε Χριστιανός είναι ''ιερέας''.
 * Ο γάμος είναι θεμιτός για τους λειτουργούς της εκκλησίας (πράγμα που ήδη ίσχυε από τα αρχαία χρόνια στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αλλά όχι στη Ρωμαιοκαθολική).
 * Η Θεία Λειτουργία πρέπει να γίνεται, όχι στη λατινική γλώσσα, αλλά στις τοπικές, κατανοητές για τον απλό κόσμο, γλώσσες. (Άρνηση του καθολικού δόγματος για τις "τρεις ιερές γλώσσες". Η θέση αυτή συμπίπτει με τη θέση της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]]).
-* Τα μοναδικά μυστήρια που είναι πραγματικά και ολοκληρωμένα είναι το [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|Βάπτισμα]] και η [[Θεία Ευχαριστία]].
+* Τα μοναδικά μυστήρια που είναι πραγματικά και ολοκληρωμένα είναι το [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|Βάπτισμα]] και η [[Θεία Ευχ<nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki><nowiki><nowiki>Εισαγάγετε εδώ το μη μορφοποιημένο κείμενο</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki>αριστία]].
 Δύο από τους πρωτεργάτες της Μεταρρύθμισης, ο [[Έρασμος]] και ο [[Λούθηρος]], εξέφραζαν διαφορετικές απόψεις από την Καθολική Εκκλησία ως προς το πρωτείο των Γραφών. Η Καθολική αρχή (που είναι κοινή με της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]]) δίδασκε την υπεροχή της Εκκλησίας επί της Γραφής, καθώς η Καινή Διαθήκη γράφτηκε για να υπηρετεί την Εκκλησία, η οποία κατά το [[2ος αιώνας|2ο μ.Χ. αιώνα]], αποδέχτηκε ορισμένα κείμενα της Γραφής και απέρριψε άλλα καθώς συνέτασσε τον [[Κανόνας της Αγίας Γραφής]]. Σύμφωνα όμως με την κοινή παράδοση του Έρασμου και του Λούθηρου η Εκκλησία δεν είναι αλάθητη, ενώ πρέπει να είναι διάκονος του λόγου του Θεού, ο οποίος ταυτίζεται με την [[Αγία Γραφή]] και θεωρείται ότι υπήρξε πριν από την Εκκλησία και είναι το θεμέλιο της.