Εκστρατεία της Καλλίπολης

Εκστρατεία της Καλλίπολης
Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Ανάκριση τούρκων αιχμαλώτων από τους συμμάχους, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας
Χρονολογία	1915 – 1916
Τόπος	Καλλίπολη
Αποτέλεσμα	Αποφασιστική νίκη των Οθωμανών Ανακατάληψη της Καλλίπολης
Αντιμαχόμενοι
Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Οθωμανική Αυτοκρατορία

Η Εκστρατεία της Καλλίπολης ή Μάχη της Καλλίπολης (τουρκικά: Çanakkale Savaşı‎‎), ήταν πολεμική επιχείρηση της Εγκάρδιας Συνεννόησης, από τις 25 Απριλίου 1915 μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 1916, για την κατάληψη της χερσονήσου της Καλλίπολης, τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που είχε πρόσφατα ενταχθεί στις Κεντρικές Δυνάμεις, οπόταν και βρετανικά, γαλλικά και αποικιακά στρατεύματα επιχείρησαν, αποτυχημένα, να καταλάβουν τα στενα των Δαρδανελίων ώστε να αποκαταστήσουν τη θαλάσσια τροφοδοσία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά από μια αποτυχημένη ναυτικό βομβαρδισμό, πραγματοποιήθηκε αμφίβια απόβαση στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Η προσπάθεια απέτυχε, και μετά από οκτώ μήνες σκληρών μαχών και πολλά θύματα και στις δύο πλευρές η δύναμη εισβολής τελικά αποχώρησε. Η εκστρατεία ήταν μια από τις μεγαλύτερες νίκες των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του πολέμου και θεωρείται μια μεγάλη αποτυχία για τους Συμμάχους. Η ήττα των συμμάχων συμπίπτει με την κορύφωση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Επιπλέον, η καθήλωση των Ανταντικών δυνάμεων στην εκστρατεία αυτή ευθύνεται και για το καθυστερημένο άνοιγμα του Μακεδονικού Μετώπου και την πτώση τη Σερβίας. Το φθινόπωρο του έτους ξεκίνησε η μεταφορά των ηττημένων στρατευμάτων τους (μετονομαζόμενα ως Στρατιά της Ανατολής) στο Μακεδονικό Μέτωπο, με απόβασή του στη Θεσσαλονίκη.

Η στάση της Ελλάδας

Κωνσταντίνος: Δεν στέκει στρατιωτικώς η επιχείρησις, κ. πρωθυπουργέ. Εχω εδώ τους επιτελείς διά να σας αναπτύξουν εκ νέου το ζήτημα.
Βενιζέλος: Γνωρίζω τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω τούτο: Εάν σπεύσωμεν, τα Δαρδανέλια θα πέσουν. Και αποτυγχάνοντες, όμως, εξασφαλίζομεν την Βόρειον Ηπειρον, την Κύπρον και την Μικράν Ασίαν…
Κωνσταντίνος: Θεωρείτε τόσο εύκολον την πλήρη ήτταν της Γερμανίας;
Βενιζέλος: Δεν υποτιμώ τη γερμανικήν δύναμιν. Επανειλημμένως εν τούτοις σας εξέθεσα διατί τελικώς θα επικρατήσει η Αγγλία. Εις την Ανατολήν ιδίως θα επιβληθεί καθ’ όλην την γραμμήν. Η Γερμανία υποστηρίζει την Τουρκία και εργάζεται διά λογαριασμόν της εις την Μικράν Ασίαν. Η Αγγλία θέλει τη συνεργασία και το μεγάλωμα της Ελλάδος. Μόνο διά της Αγγλίας θα κρατήσωμεν όσα έχομεν και θα επεκταθώμεν εκ νέου.
Κωνσταντίνος: Η Ρωσσία δεν μας αφήνει να πάμε εις την Πόλι.
Βενιζέλος: Δεν ημπορεί να μας εμποδίσει η Ρωσσία. Προσφέρομεν μικράν αλλά χρήσιμον δύναμιν εις στιγμήν αποφασιστικήν. Η Ρωσσία δεν διαθέτει προς το παρόν ούτε ένα σύνταγμα. Αυτό άλλωστε το απροπαράσκευον της τουρκικής αμύνης το ονομάζω ευκαιρίαν. Δεν ζητούμεν δε να γίνωμεν κύριοι της Κωνσταντινουπόλεως. Θα συντελέσωμεν προς κατάκτησιν και διεθνοποίησιν της πόλεως. Εις την Κωνσταντινούπολη Μεγαλειότατε θα πάμε από 'τη Μικρά Ασία…

Ο Γεώργιος Βεντήρης (ιστορικός σύγχρονος των γεγονότων) ισχυρίζεται πως πηγή του διαλόγου είναι ο ίδιος ο Βενιζέλος.

Η μη συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία, πέρα από την όποια επίδραση είχε στην ήττα της Αντάντ, σταθηκε αφορμή για την έναρξη του Εθνικού Διχασμού, όταν ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος εξωθήθηκε σε παραίτηση από το βασιλια Κωνσταντίνο Α', εγκαινιάζοντας μια περίοδο πολιτικής αστάθειας που κράτησε μέχρι το τέλος του Α' Π.Π. Ο λόγος της παραίτησης ήταν όταν στην έναρξη της εκστρατείας, το Φλεβάρη του 1915, ο γερμανόφιλοι κύκλοι του παλατιού διαφώνησαν με τον Βενιζέλο για την συμμετοχή της χώρας, παρά τα σημαντικά ανταλλάγματα (προσάρτηση της Μικράς Ασίας, Βόρειας Ηπείρου, και Κύπρου). Ακολούθησαν εκλογές εν είδη δημοψηφίσματος (Μάιος 1915) για την σύμπραξη με την Τριπλή Συνεννόηση (Αντάντ), τις οποίες κέρδισε και πάλι το κόμμα των «Φιλελευθέρων», χωρίς όμως να αποτέλεσμα, αφού το παλάτι, έχοντας καθυστερήσει το σχηματισμό της βενιζελικής Κυβέρνησης για μήνες, τη διάλυσε ξανά τον Οκτώβρη του '15, οριστικά αυτή τη φορα — πλεόν την χώρα ουσιαστικά θα κυβερνάει το Παλάτι, η Βουλή θα πέσει σε αδράνεια για τα επόμενα δυόμιση χρόνια, μέχρι την την εκθρόνιση του Βασιλια και την, τυπική μόνο, λήξη του Διχασμού. Αφορμή της δεύτερης παραίτησης ήταν η εισβολή της Στρατιάς της Ανατολής στη Θεσσαλονίκη (καθώς επέστρεφε ηττημένη από την Καλλίπολη), αν και ουσιαστικός στόχος ήταν η ακύρωση της ψηφισμένης επιστράτευσης για εφαρμογή του Ελληνοσερβικού συμφώνου, ενόσω η Βουλγαρία, που μόλις ενταχθεί στις Κεντρικές Δυνάμεις, προετοιμαζόταν να επιτεθεί στη Σερβία.