Τουρλωτή Λασιθίου

Τουρλωτή Λασιθίου
Η Τουρλωτή όπως φαίνεται από τη Μυρσίνη
Τουρλωτή Λασιθίου 35°9′37″N 25°56′17″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Σητείας
Πληθυσμός	279 (2021)

Η Τουρλωτή βρίσκεται στην εθνική οδό Σητείας – Αγ. Νικολάου, απέχει 28 χιλιόμετρα από Σητεία και 45 από τον Άγιο Νικόλαο. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 325 μέτρων για λόγους προστασίας από την πειρατεία. Ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται σε 430 κατοίκους. Σε δεσπόζουσα θέση, με πανοραμική θέα του Μεραμπέλου, της νήσου Ψείρας και του Μόχλου, βρίσκεται η Εκκλησία, η οποία έκανε εγκαίνια το 1908 και κτιζόταν επί 11 χρόνια. Οι κάτοικοι της Τουρλωτής ασχολούνται κυρίως με γεωργικές εργασίες. Βασικά προϊόντα είναι το ελαιόλαδο, τα σταφύλια και τα μούσμουλα ("δέσπολα"). Απαντώνται επίσης και με διάφορα άλλα παραδοσιακά επαγγέλματα, τα οποία την εποχή μας τείνουν να εξαφανισθούν.

Ονομασία

Η ετυμολογία του ονόματος είναι άγνωστη. Άλλοι πιστεύουν πως από τους τρούλους της εκκλησίας του χωριού ονομάστηκε το χωριό Τρουλωτή και τελικά έμεινε Τουρλωτή. Μία άλλη θεωρία θέλει το όνομα από ενετικό πύργο (tour) κάποιου βασιλιά Λοτί.

Ιστορικά στοιχεία

Η περιοχή της Τουρλωτής κατοικείται από τη Μινωική εποχή. Στα νότια του χωριού σε λόφο ύψους 450 μ. γνωστό σαν Καστρί διασώζονται ερείπια Μινωικού οικισμού. Σε θαλαμοειδή λαξευτό τάφο υστερομινωϊκής εποχής (1550–1500 π.Χ.) που αποκαλύφθηκε πλησίον του χωριού βρέθηκαν πολύτιμα κτερίσματα, όπως: χάνδρες από περιδέραια, βραχιόλια, δακτυλίδια, εγχειρίδιο, ξυράφι, ομοιώματα ζώων από φαγεντιανή. Μεταξύ των διαφόρων κινητών ευρημάτων του Μινωικού οικισμού είναι ένας σφραγιδόλιθος με παράσταση γουρούνας που θηλάζει τα μικρά της, λύχνος με παράσταση ίππου που οδηγείται στο πότισμα από τον κύριο του και άλλα. Το 1959, σκάφτηκε και άλλος υστερομινωικός τάφος (1400–1300 π.Χ.). Ο ιστοριοδίφης Μ. Καταπότης υπεστήριξε παίρνοντας αφορμή από το όνομα Κηνοπόταμος, που έχει γειτονικός ποταμός, ότι θα πρέπει να είναι η έδρα της πόλης Καινώ που αναφέρεται από το Διόδωρο τον Σικελιώτη σαν τόπος γεννήσεως της Βριτομάρτεως Δίκτυννας, πράγμα που αμφισβητείται από τους αρχαιολόγους που την τοποθετούν κοντά στην αρχαία Έλυρο. Η σωστή γραφή του ποταμού της Τουρλωτής είναι Κυνοπόταμος.

Στους ενετικούς χάρτες καταγράφεται με το όνομα Truloti, ενώ στην απογραφή των Ενετών το 1583 αναφέρεται με 313 κατοίκους. Το χωριό κτίσθηκε σε ύψωμα λόγω της διαδεδομένης πειρατείας. Η Τουρλωτή είναι γενέτειρα του θαλασσομάχου καπετάν Βογιατζή ή Βογιατζόππα, ο οποίος έδρασε κατά των Τούρκων από το Μεραμπέλλο ως την Κάσο. Στα ρεσάλτα του κατά των τουρκικών πλοίων χρησιμοποιούσε κυψέλες με μελίσσια, προφυλαγμένος με «μουργιόνια», τις ειδικές μάσκες των μελισσοκόμων. Σπουδαίο κατόρθωμα του η επιχείρηση του στο λιμάνι της Σπιναλόγκας κατά των Τουρκικών πλοίων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• https://web.archive.org/web/20191126051922/http://tourloti.gr/