Πλαγκτόν

Photomontage of planktonic organisms

Με τον όρο πλαγκτόν χαρακτηρίζεται γενικά το σύνολο έμβιων οργανισμών που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των ωκεανών, θαλασσών και λιμνών και που συνήθως μετακινούνται παρασυρόμενα από τα ρεύματα αυτών των υδάτων. Κάποιοι απ΄ αυτούς τους οργανισμούς μπορούν να κινηθούν με δικές τους δυνάμεις όχι όμως και τόσο ισχυρές ώστε να μπορούν να κινηθούν ενάντια στα υδάτινα ρεύματα.

Γενικά

Το πλαγκτόν αποτελείται από οργανισμούς που παρασύρονται ή έχουν μειωμένη ενεργητική μετακίνηση και κατά συνέπεια, είναι έρμαιοι των ρευμάτων. Αν και παρασύρονται αργά από τα ωκεάνια ρεύματα, ένας σημαντικός αριθμός πλαγκτονικών οργανισμών έχει παρατηρηθεί να πραγματοποιεί κατακόρυφη μετανάστευση, ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας στη θαλάσσια στήλη, καθώς μεταφέρονται από τα ρεύματα.

Το πλαγκτόν αποτελείται από μια τεράστια ποικιλία ειδών που με βάση τη λειτουργική τους θέση στο υδάτινο περιβάλλον διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες. Τα βακτήρια, το φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν.

• Σημειώνεται ότι πολυκύτταροι οργανισμοί, είδη φυκών, όπως αυτά που απαντώνται στη θάλασσα των Σαργασσών αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία που λέγεται πλευστόν. Ειδικότερα, όλοι οι παραπάνω οργανισμοί που διαβιώνουν μόνιμα στο επιφανειακό στρώμα του νερού, θαλάσσιου ή λιμναίου, (μέχρι 1 μέτρο βάθος), χαρακτηρίζεται επί τούτου νευστόν.

Κατηγορίες πλαγκτονικών οργανισμών

• Το Φυτοπλαγκτόν περιλαμβάνει (κυρίως μονοκύτταρους) οργανισμούς οι οποίοι φωτοσυνθέτουν.
• Το Βακτηριοπλαγκτόν περιλαμβάνει αυτότροφα και ετερότροφα Βακτήρια.
• Το Ζωοπλαγκτόν περιλαμβάνει ζωικούς φυτοφάγους, σαρκοφάγους και παμφάγους οργανισμούς.
• Ο όρος Ολοπλαγκτόν καλύπτει τους οργανισμούς που περνούν όλη τους την ζωή στο πλαγκτόν, σε αντίθεση με το Μεροπλαγκτόν στο οποίο ανήκουν εκείνοι που περνούν ένα μέρος της ζωής τους στο πλαγκτόν.
• Το φυτοπλαγκτόν και τα αυτότροφα βακτήρια αποτελούν τη βάση της τροφικής πυραμίδας στη θάλασσα (παραγωγοί).
• Το ζωοπλαγκτόν και τα ετερότροφα Βακτήρια είναι (καταναλωτές) και υποστηρίζουν ανώτερες τροφικές βαθμίδες.
• Στο μεροπλαγκτόν ανήκουν τα αυγά και οι προνύμφες πολλών οργανισμών του νηκτού (π.χ.: Ψάρια) και του βένθους (π.χ.: Εχινόδερμα, Μαλάκια, Καρκινοειδή, κλπ).

Βασική διάκριση

Το πλαγκτόν διακρίνεται ανάλογα του είδους των οργανισμών σε τρεις κατηγορίες: το ζωοπλαγκτόν, το φυτοπλαγκτόν και το βακτηριοπλαγκτόν.

• Ζωοπλαγκτόν: λέγεται το σύνολο της ζωικής πλαγκτονικής βιοκοινωνίας.
• Φυτοπλαγκτόν: λέγεται το σύνολο της φυτικής πλαγκτονικής βιοκοινωνίας.
• Βακτηριοπλαγκτόν: είναι το βακτηριακό περιεχόμενο του πλαγκτού, το οποίο βρίσκεται στη στήλη του νερού των θαλάσσιων και των λιμνοποτάμιων οικοσυστημάτων.

Διάκριση κατά μέγεθος

Γενικά το πλαγκτόν με κριτήριο το μέγεθος διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:

1. Μέγα-πλαγκτόν, με μέγεθος > 20 cm,
2. Μάκρο-πλαγκτόν, με μέγεθος 2 → 20 cm,
3. Μέσο-πλαγκτόν, με μέγεθος 0.2 → 20 mm,
4. Μίκρο-πλαγκτόν, με μέγεθος 20 → 200 µm,
5. Νάνο-πλαγκτόν, με μέγεθος 2 → 20 µm,
6. Πίκο-πλαγκτόν, με μέγεθος 0.2 → 2 µm,
7. Φέμπτο-πλαγκτόν, με μέγεθος < 0.2 µm.

Ερευνητική υπαγωγή

Το πλαγκτόν που αποτελεί υποσύνολο του πελάγους, εξετάζει και παρακολουθεί η Ωκεανογραφία και η Υδροβιολογία δια του ειδικότερου κλάδου της, την Πλαγκτολογία. Επειδή όμως το πλαγκτόν αποτελεί ιδιαίτερη τροφή των ψαριών, εμφανές καθίσταται ότι η πλούσια παρουσία του προσδιορίζει και τις αλιευτικές περιοχές ή αλιευτικά πεδία, καθώς και ολόκληρο εξ αυτού οικοσύστημα.

Πηγές

• Πάπυρος Larousse Britannica τομ. 49ος, σελ. 264-265

Δείτε επίσης

• Ωκεανογραφία
• Ιχθυολογία
• Θαλάσσια διαστρωμάτωση
• Νηκτόν
• Βένθος

Βιβλιογραφία

• Μιχάλης Καρύδης (Επιμέλεια ελληνικής έκδοσης) (2017). Εισαγωγή στην Ωκεανογραφία (7η Έκδοση). ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. ISBN 978-960-583-088-5. 
• Gray S. John (Μεταφρασμένο) (2003). Θαλάσσια Οικολογία. Εκδόσεις University Studio Press. ISBN 978-960-121-195-4.
• Θεοδώρου, Α. (2004). Ωκεανογραφία: Εισαγωγή στο Θαλάσσιο Περιβάλλον. Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε. ISBN 978-960-351-540-1. 
• Nybakken James (Μεταφρασμένο) (2005). Θαλάσσια Βιολογία: Μια Οικολογική Προσέγγιση. Εκδόσεις ΙΩΝ. ISBN 960-411-511-1. Marine Biology: An Ecological Approach 
• Σακελαρίδου, Φ. Λ. (2007). Ωκεανογραφία. Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης. ISBN 978-960-351-695-8. 
• Peter Castro, Michael E. Huber (Μεταφρασμένο) (2015). Θαλάσσια Bιολογία. Εκδόσεις Utopia. ISBN 978-618-80647-9-9. Marine Biology, 9th ed. 
• Κωνσταντίνος Κορμάς (2010). Οικολογία υδρόβιων μικροοργανισμών. Εκδόσεις Γαρταγάνη. ISBN 978-960-685-914-4. 
• Μαυρίδου Αθηνά Θ., Παπαπετροπούλου Μαρία (1996). Μικροβιολογία του υδάτινου περιβάλλοντος. Εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ. ISBN 978-960-712-232-2. 
• Paul R. Pinet (2019). Invitation to Oceanography (8th Edition). Jones & Bartlett Learning. ISBN 978-128-416-469-5.