Αστεροσκοπείο των Παρισίων

Αστεροσκοπείο του Παρισιού
Observatoire de Paris
Είδος	grand établissement και αστεροσκοπείο
Αρχιτεκτονική	μπαρόκ αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	avenue de l’Observatoire 61,75014 Paris, France
Γεωγραφικές συντεταγμένες	48°50′11″N 2°20′11″E
Διοικητική υπαγωγή	Μονπαρνάς
Χώρα	Γαλλία
Έναρξη κατασκευής	1667
Ολοκλήρωση	1667
Προστασία	πρόσθετος κατάλογος ιστορικών μνημείο της Γαλλίας (από 2009), κατηγοριοποιημένο ιστορικό μνημείο στη Γαλλία (από 1926) και κατηγοριοποιημένο ιστορικό μνημείο στη Γαλλία (από 2009)
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Αστεροσκοπείο των Παρισίων (γαλλ. Observatoire de Paris ή Observatoire de Paris-Meudon) είναι ερευνητικό ίδρυμα στο Παρίσι, που σήμερα υπάγεται στο Ερευνητικό Πανεπιστήμιο Επιστημών και Γραμμάτων (PSL). Είναι το «πρώτο τη τάξει» αστεροσκοπείο της Γαλλίας, και ένα από τα ιστορικότερα και μεγαλύτερα αστρονομικά κέντρα στον κόσμο. Το ιστορικό του κτήριο, η κατασκευή του οποίου άρχισε το 1667, βρίσκεται στο κέντρο της πόλεως, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα και στο 14ο διαμέρισμα, αλλά το περισσότερο προσωπικό εργάζεται στις εγκαταστάσεις του στο νοτιοδυτικό προάστιο Μεντόν, από το οποίο αποκαλείται και Αστεροσκοπείο του Μεντόν.

Καταστατικό και γενική περιγραφή

Η «Αίθουσα του Μεσημβρινού» (ή «Αιθουσα Κασινί») στο ιστορικό κτήριο. Ο Μεσημβρινός των Παρισίων είναι χαραγμένος στο δάπεδο.

Διοικητικώς, το Αστεροσκοπείο είναι ένα grand établissement του γαλλικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας. Οι στόχοι του, σύμφωνα με το καταστατικό του, περιλαμβάνουν:

• την έρευνα στην αστρονομία και στην αστροφυσική
• την εκπαίδευση (4 μεταπτυχιακά προγράμματα, και σπουδές διδακτορικού)
• την διάδοση της γνώσεως στο γενικό κοινό

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του αρχικού κτηρίου είναι πλάτος 48°50΄11΄΄ Βόρειο και μήκος 2°20΄11΄΄ Ανατολικό, ενώ των εγκαταστάσεων του Μεντόν είναι πλάτος 48°48΄18΄΄ Βόρειο και μήκος 2°13΄52΄΄ Ανατολικό (απόσταση μεταξύ τους 8,5 χιλιόμετρα). Τα υψόμετρα είναι 62 μέτρα και 158 ως 170 μέτρα, αντιστοίχως.

Στο Μεντόν, το Αστεροσκοπείο διατηρεί το ιστορικό μεγάλο διοπτρικό τηλεσκόπιο (βλ. ενότητα παρακάτω), ένα ηλιακό τηλεσκόπιο (ηλιακό πύργο) και το Εργαστήριο Οργάνων Διαστήματος και Αστροφυσικής (LESIA), ενώ στο Νανσέ (Nançay) λειτουργεί ραδιοτηλεσκόπιο. Το Αστεροσκοπείο των Παρισίων είχε την έδρα του το Διεθνές Γραφείο Χρόνου μέχρι την κατάργησή του το 1987.

Η Βιβλιοθήκη του Αστεροσκοπείου, που ιδρύθηκε το 1785, παρέχει πληροφόρηση στους ερευνητές του και συντηρεί τα παλαιά βιβλία, τα αρχεία και τις ιστορικές συλλογές του ιδρύματος, πολλές από τις οποίες είναι διαθέσιμες στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του.

Ιστορία

Το Αστεροσκοπείο στις αρχές του 18ου αιώνα με τον ξύλινο «Πύργο του Μαρλύ» στα δεξιά, που μεταφέρθηκε εκεί από τον Τζοβάνι Κασίνι για τη στήριξη τηλεσκοπίων πολύ μεγάλου μήκους και ακόμα μακρύτερων τηλεσκοπίων χωρίς σωλήνα.

Οι απαρχές του Αστεροσκοπείου των Παρισίων βρίσκονται στις φιλοδοξίες του Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ να επεκτείνει τη ναυτική ισχύ της Γαλλίας και το διεθνές εμπόριο κατά τον 17ο αιώνα. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας προώθησε την ανέγερσή του, η οποία ξεκίνησε το 1667 και ολοκληρώθηκε το 1671. Προηγήθηκε έτσι του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Γκρήνουιτς στην Αγγλία, το οποίο ιδρύθηκε το 1675. Ο αρχιτέκτονας του Αστεροσκοπείου των Παρισίων ήταν ο Κλωντ Περώ, του οποίου ο αδελφός Σαρλ ήταν γραμματέας του Κολμπέρ και επιθεωρητής δημόσιων έργων. Οπτικά όργανα για το νέο ίδρυμα προμήθευσε ο Τζουζέπε Καμπάνι. Τα κτίσματα επεκτάθηκαν το 1730, το 1810, το 1834, το 1850 και το 1951. Η τελευταία επέκταση περιλαμβάνει την «Αίθουσα του Μεσημβρινού», σχεδιασμένη από τον Ζαν Προυβέ.

Το 1679 το Αστεροσκοπείο εξέδωσε το πρώτο εθνικό αστρονομικό αλμανάκ στην παγκόσμια ιστορία, το Connaissance des temps, που χρησιμοποιούσε τις εκλείψεις των μεγάλων δορυφόρων του Δία για να βοηθήσει τους ναυτιλλομένους να υπολογίζουν το γεωγραφικό μήκος τους. Το 1863 το Αστεροσκοπείο δημοσίευσε τους πρώτους σύγχρονους μετεωρολογικούς χάρτες. Το 1882 κατασκευάσθηκε στα εργαστήριά του ένας πρότυπος αστρογραφικός φακός 33 εκατοστών, κάτι που συνέτεινε στη διοργάνωση του (υπερφιλόδοξου όπως αποδείχθηκε) διεθνούς προγράμματος Carte du Ciel.

Τον Νοέμβριο του 1913 το Αστεροσκοπείο των Παρισίων, χρησιμοποιώντας τον Πύργο του Άιφελ ως κεραία, αντάλλαξε ραδιοσήματα διαρκείας με το Ναυτικό Αστεροσκοπείο των ΗΠΑ προκειμένου να προσδιορίσουν την ακριβή διαφορά γεωγραφικού μήκους ανάμεσα στα δύο ιδρύματα.

Το μεγάλο διοπτρικό τηλεσκόπιο του Μεντόν

Ο θόλος που στεγάζει το μεγαλύτερο διοπτρικό τηλεσκόπιο της Ευρώπης στο Μεντόν

Η μεγάλη διόπτρα του Μεντόν είναι από την κατασκευή της, το 1891, το μεγαλύτερο διοπτρικό τηλεσκόπιο της Ευρώπης, με διάμετρο 83 εκατοστών. Τέθηκε σε λειτουργία το 1893 και έχει εστιακή απόσταση 16,2 μέτρα. Παρατηρώντας με αυτό κατά την αντίθεση του Σεπτεμβρίου 1909, ο Ευγένιος Αντωνιάδης κατέρριψε τη θεωρία για την ύπαρξη τεχνητών διωρύγων (καναλιών) στον πλανήτη Άρη. Το τηλεσκόπιο κατασκευάσθηκε διπλό, με το δευτερεύον όργανο να έχει αντικειμενικό φάκό διαμέτρου 62 εκατοστών και να χρησιμεύει για αστροφωτογράφηση. Δεν είναι πλέον ενεργό.

Διευθυντές

Επισήμως ο τίτλος του Διευθυντή του Αστεροσκοπείου των Παρισίων δόθηκε για πρώτη φορά στον Σέζαρ-Φρανσουά Κασινί ντε Τυρύ, με ένα βασιλικό διάταγμα με ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 1771. Ωστόσο, ο σημαντικός ρόλος που διεδραμάτισαν ο παππούς του και ο πατέρας του στο αστεροσκοπείο κατά τη διάρκεια του πρώτου αιώνα της λειτουργίας του, τους δίνει τον ρόλο του διευθυντή και συμπεριλαμβάνονται στον παρακάτω κατάλογο (σε παρένθεση τα έτη κατά τα οποία διεύθυναν):

• Τζοβάνι Ντομένικο Κασίνι (1671-1712)
• Ζακ Κασινί (1712-1756)
• Σέζαρ-Φρανσουά Κασινί ντε Τυρύ (1756-1784)
• Ντομινίκ, κόμης ντε Κασινί (1784-1793)
• Ζερόμ Λαλάντ (1795-1800)
• Πιερ Μεσαίν (1800-1804)
• Ζαν Μπατίστ Ζοζέφ Ντελάμπρ (1804-1822)
• Αλεξίς Μπουβάρ (1822-1843)
• Φρανσουά Αραγκό (1843-1853)
• Ουρμπέν Λεβεριέ (1854-1870)
• Σαρλ-Εζέν Ντελωναί (1870-1873)
• Ουρμπέν Λεβεριέ (1873-1877)
• Ερνέστ Αμεντέ Μουσέ (1878-1892)
• Φελίξ Τισεράν (1892-1896)

• Μωρίς Λεβύ (1896-1907)
• Μπενζαμέν Μπαγιώ (1908-1926)
• Ανρί-Αλεξάντρ Ντελάντρ (1926-1929)
• Ερνέστ Εσκλανγκόν (1929-1944)
• Αντρέ-Λουί Ντανζόν (1945-1963)
• Ζαν-Φρανσουά Ντενίς (1963-1967)
• Ζαν Ντελαγιέ (Jean Delhaye, 1967-1971)
• Ρεϋμόν Μισάρ (1971-1976)
• Ζακ Μπουλόν (1976-1981)
• Πιερ Σαρβέν (1981-1991)
• Μισέλ Κομπ (1991-1999)
• Πιερ Κουτυριέ (1999-2003)
• Ντανιέλ Εγκρέ (2003-2011)
• Κλωντ Καταλά (από το 2011)

Ο σταθμός του Σαιν-Βεράν

Γνωστό και ως Αστεροσκοπείο του Πικ ντε Σατώ Ρενάρ (Pic de Château Renard), το Αστεροσκοπείο του Σαιν-Βεράν κτίσθηκε το 1974 στην κορυφή Πικ ντε Σατώ Ρενάρ (υψόμετρο 2.900 μέτρα), στην κοινότητα Σαιν-Βεράν του Haut Queyras (Νομός Υψηλών Άλπεων), ως ένας σταθμός μεγάλου υψομέτρου για το Αστεροσκοπείο των Παρισίων.

Σήμερα το Αστεροσκοπείο του Σαιν-Βεράν έχει δοθεί στην ένωση ερασιτεχνικής αστρονομίας AstroQueyras, που χρησιμοποιεί ένα τηλεσκόπιο 60 εκατοστών δανεισμένο από το Αστεροσκοπείο της Άνω Προβηγκίας. Πολυάριθμοι αστεροειδείς έχουν ανακαλυφθεί από εκεί.

Βιβλιογραφία

• Aubin, D. (2003). «The fading star of the Paris Observatory in the nineteenth century: astronomers' urban culture of circulation and observation». Osiris 18: 79–100. doi:10.1086/649378.  [1]
• Guinot, B. (2000). «History of the Bureau International de l'Heure». Polar Motion: Historical and Scientific problems, pp. 175–184. http://adsabs.harvard.edu/abs/2000ASPC..208..175G. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστότοπος (στην αγγλική)
• Τοποθεσία στο Παρίσι
• Το δελτίο του Αστεροσκοπείου στην ψηφιακή βιβλιοθήκη Gallica της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας