Μονή Αγίου Παντελεήμονος Ηρακλείου

Μονή Αγίου Παντελεήμονος Ηρακλείου
Είδος	οικισμός και μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	35°21′38″N 24°57′39″E
Θρησκευτική υπαγωγή	Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Μαλεβιζίου και τοπική κοινότητα Φόδελε Ηρακλείου
Χώρα	Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

O Άγιος Παντελεήμων είναι μονή η οποία υπάγεται στο Φόδελε Μαλεβιζίου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 170 μ. μέσα σε τοπίο με πλούσια βλάστηση. Η πρόσβαση μπορεί να γίνει μέσω διακλάδωσης με χωματόδρομο 3.5 χλμ. δεξιά από το 21,5 χλμ. της κεντρικής αρτηρίας Ηρακλείου. Ο ναός είναι δίκλιτος, καμαροσκέπαστος σε σχήμα βασιλικής. Αρχικά κτίστηκε το νότιο κλίτος, στη μνήμη του ιαματικού Παντελεήμονα. Στη συνέχεια επεκτάθηκε και το βόρειο κλίτος καθιερώθηκε στη μνήμη του Αγίου Αντωνίου σε ανάμνηση της παλαιάς μονής. Στα δεξιά της κυρίας εισόδου βρίσκεται εντοιχισμένη η επιγραφή ΣΤΕΝΗ Η ΠΥΛΗ ΚΑΙ ΤΕΘΛΙΜΕΝΗ Η ΟΔΟΣ Η ΑΓΟΥΣΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΖΩΗΝ. 1677. Αυτή αντανακλά την αγωνία των Χριστιανών της εποχής εκείνης κατά την περίοδο του τρόμου. Το 2001 απεγράφησαν 3 άτομα.

Ιστορία

Η μονή ιδρύθηκε στις αρχές της Τουρκοκρατίας από τους μοναχούς Μακάριο, Κοσμά και Ιερεμία, που ήρθαν από το παλιό μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, κοντά στο χωριό Σίσες Μυλοποτάμου, η οποία καταστράφηκε από τους Τούρκους. Στην είσοδο του μοναστηριού βρίσκεται επιγραφή με χρονολογία το 1677. Στο ναό βρίσκονται ενδιαφέρουσες εικόνες, όπως ο Μέγας Αρχιερεύς (1837), η Ρίζα του Ιεσσαί (1782), ο Άγιος Δημήτριος (1762), καθώς επίσης και ο Άγιος Γεώργιος, φιλοτεχνημένη από τον Τζώρτζη Καστροφύλακα.

Το 1859 ήταν ηγούμενος της μονής ο Χατζή Νεόφυτος Πεδιώτης, από την Αχλάδα, δραστήριος κληρικός. Φρόντισε για να πλουτίσει η μονή με τις αγορές κτημάτων και έλαβε μέρος στη μάχη στο Σερβιλί, το 1866Λ. Ο ηγούμενος πολέμησε σώμα με σώμα με τους Τούρκους και σώθηκε, σύρθηκε στο φαράγγι του Αλμυρού, θεραπεύτηκε και είδε την απελευθέρωση της Κρήτης. Απεβίωσε το 1906.

Στον Άγιο Παντελεήμονα εγκαταστάθηκε το στρατηγείο του Πετροπουλάκη το Δεκέμβριο του 1866 και αποθηκεύτηκαν στο σημείο αυτό 800 κιβώτια με πολεμοφόδια που μεταφέρθηκαν με τα πλοία "Πανελλήνιον" και "Ύδρα". Σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς (Καλογερόπουλος, Κύρου) που ασχολήθηκαν με το Δομήνικο Θεοτοκόπουλο υποστήριξαν ότι ο μεγάλος Κρητικός ζωγράφος έμαθε στο σημείο αυτό την αγιογραφία, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, διότι όταν ζούσε ο ζωγράφος στην Κρήτη, το μοναστήρι δεν είχε οικοδομηθεί ακόμη.

Πηγές

• Το Ηράκλειον και ο Νομός του, εκδ. Νομ. Ηρακλείου.