Μαρία της Αραγωνίας, βασίλισσα της Πορτογαλίας

Η Μαρία, ισπαν. Maria (29 Ιουνίου 1482 - 7 Μαρτίου 1517) από τον Οίκο της Τραστάμαρα ήταν πριγκίπισσα της Αραγωνίας & της Καστίλης και με τον γάμο της έγινε βασίλισσα της Πορτογαλίας.

Η Μαρία των Τραστάμαρα, πριγκίπισσα της Αραγωνίας & Καστίλης, έγινε με τον γάμο της βασίλισσα της Πορτογαλίας.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Κόρδοβα και ήταν η τρίτη κόρη του Φερδινάνδου Β΄ της Αραγωνίας και της Ισαβέλλας Α΄ της Καστίλης. Ήταν δίδυμη με ακόμη ένα παιδί, αλλά αυτό δεν επέζησε. Της δόθηκε πλήρη εκπαίδευση όπως και στις άλλες τρεις αδελφές της, όχι μόνο στο νοικοκυριό, αλλά και στα Λατινικά, σε αρκετές άλλες γλώσσες, στην ιστορία, στη φιλοσοφία και στις κλασικές σπουδές.

Γάμος

Ως πριγκίπισσα, ο γάμος της ήταν σημαντικός για την Ευρωπαϊκή πολιτική. Πριν τον γάμο της με τον Μανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας, οι γονείς της επρόκειτο να την παντρέψουν με τον Ιάκωβο Ε΄ της Σκωτίας. Αυτό έγινε, όταν σχεδιαζόταν ο γάμος της 4ης κόρης τους Αικατερίνης με τον Αρθούρο των Τυδώρ πρίγκιπα της Ουαλίας. Οι γονείς τους θεωρούσαν, ότι αν η Μαρία γινόταν βασίλισσα της Σκωτίας, οι δύο αδελφές θα κρατούσαν την ειρήνη μεταξύ των συζύγων τους. Όμως τα σχέδια δεν ευδοκίμησαν: η 1η κόρη τους Ισαβέλλα, που είχε παντρευτεί τον Μανουήλ Α΄, απεβίωσε το 1498 και ήταν αναγκαίο ο βασιλιάς της Πορτογαλίας να ξανανυμφευτεί. Έτσι η Μαρία έγινε η επόμενη σύζυγός του, επαναβεβαιώνοντας τους δυναστικούς δεσμούς με των Ισπανικών βασιλικών Οίκων.

Παντρεύτηκαν στο Αλκάσερ ντου Σαλ το 1500 και της δόθηκε το Βιζέου και το Τόρρες Βέρντας ως προίκα. Απέκτησε 10 τέκνα, από τα οποία τα 8 ενηλικιώθηκαν: ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας, η Ισαβέλλα σύζυγος του Καρόλου Ε΄ της Γερμανίας, η Βεατρίκη σύζυγος του Καρόλου Γ΄ δούκα της Σαβοΐας, κ.ά.

Ως βασίλισσα

Η Μαρία περιγράφεται ως ωχρή και λεπτή εξωτερικά, με τραβηγμένο το πηγούνι της. Είχε μία πολύ σοβαρή προσωπικότητα. Παρά το γεγονός ότι ήταν βασίλισσα σε μία διάσημη περίοδο της Πορτογαλικής ιστορίας, όταν η Αυλή εκεί όταν μία από τις πιο πλούσιες της Ευρώπης, δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο ως άτομο. Σοβαρή και ευσεβής, αφιερώθηκε στο ράψιμο, την ευλαβή αφιέρωση στα θεία και την επίβλεψη της εκπαίδευσης των τέκνων της, σύμφωνα με τις αρχές που είχε από τους γονείς της. Κράτησε στενή αλληλογραφία με αυτούς· τα πήγαινε καλά με την αδελφή του άνδρα της Ισαβέλλα του Βιζέου και τη βασιλομήτωρ Βεατρίκη του Βιζέου. Διατηρούσε μία μεγάλη Αυλή με κυρίες των τιμών από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Ο Μανουήλ Α΄ εκτιμούσε την ευσεβή φύση της και της συμπεριφερόταν με σεβασμό· την τιμούσε με ακριβά ενδύματα και κοσμήματα κατά τις εγκυμοσύνες της.

Η βασίλισσα Μαρία δεν περιγράφεται ως πολιτικά ενεργή, αν και οι χρονικογράφοι την επαινούν ότι περιστασιακά έπειθε τον σύζυγό της σε πράξεις ελεημοσύνης. Πάντως ήταν κάπως ενεργή στη θρησκευτική πολιτική: υποστήριξε τα θρησκευτικά σχέδια του συζύγου της να κατακτήσει το βασίλειο των Μαμελούκων, να καταστρέψει τη Μέκκα και τη Μεδίνα και να ανακτήσει τους Αγίους Τόπους, όπως την Ιερουσαλήμ. Συνίδρυσε τη μονή του Ιερωνύμου στη Λισαβόνα.

Κατά τη ζωή της στην Πορτογαλία, η Μαρία ήταν σχεδόν πάντα έγκυος. Είχε μόνο μερικούς μήνες παύση από τη μία γέννα ως την επόμενη εγκυμοσύνη. Η κατάσταση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη συνεχή φθορά της υγείας της και μετά από τη γέννα του 1516 εξαντλήθηκε τόσο, που έπαθε διανοητική σύγχυση, ώσπου ανέρρωσε. Ως συνέπεια της τελευταίας εγκυμοσύνης της, απεβίωσε στη Λισαβόνα το 1517 και τάφηκε στη μονή Ζερόνιμος του Μπελέμ.

Υστεροφημία

Το 1580 οι δυναστικοί δεσμοί από τον γάμο της, οδήγησαν την Πορτογαλία σε κρίση διαδοχής. Τελικά ο εγγονός της Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας έγινε βασιλιάς και της Πορτογαλίας ως Φίλιππος Α΄.

Οικογένεια

Παντρεύτηκε το 1500 τον Εμμανουήλ Α΄ των Αβίς βασιλιά τη Πορτογαλίας, ο οποίος ήταν χήρος από την Ισαβέλλα, μεγαλύτερη αδελφή της Μαρίας. Η Μαρία είχε τέκνα:

• Ιωάννης Γ΄ 1502-1557, βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Ισαβέλλα 1503-1539, παντρεύτηκε τον Κάρολο Ε΄ βασιλιά της Γερμανίας και Α΄ της Ισπανίας, αρχιδούκα της Αυστρίας.
• Βεατρίκη 1504-1538, παντρεύτηκε τον Κάρολο Γ΄ δούκα της Σαβοΐας.
• Λουδοβίκος 1506-1555, δούκας του Μπέζα.
• Φερδινάνδος 1507-1534, δούκας της Γκάρντια.
• Αλφόνσος 1509-1540, καρδινάλιος.
• Ερρίκος 1512-1580, καρδινάλιος, βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Εδουάρδος 1515-1540, δούκας του Γκουιμαράες.

Μετά το τέλος της Μαρίας, ο Εμμανουήλ Α΄ έκανε και 3ο γάμο.

Πηγές

• Bergenroth, G A, ed. (1862). "Spain: July 1498, 21-31". Calendar of State Papers, Spain, Volume 1, 1485-1509.
• Harris, Carolyn (2017). Raising Royalty: 1000 Years of Royal Parenting. Dundurn Press.
• Howe, Elizabeth Teresa (2008). Education and Women in the Early Modern Hispanic World. Ashgate Publishing Limited.
• Serrano, Joana Bouza. Maria de Castela (1482-1517): uma rainha do Renascimento. In: As avis: as grandes rainhas que partilharam o trono de Portugal na segunda dinastia. 2ª ed. Lisboa: A Esfera dos Livros, 2009