Σιδηρόκαστρο Σερρών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
απουσία πηγών - πρωτότυπη έρευνα
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 21: Γραμμή 21:
}}
}}


Το '''Σιδηρόκαστρο''' είναι πεδινή κωμόπολη του [[Νομός Σερρών|νομού Σερρών]]. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού, 26 χλμ. ΒΔ. των [[Σέρρες|Σερρών]], ανάμεσα στα όρη της [[Βροντού]]ς και του [[Άγκιστρο|Αγκίστρου]] από βορρά και του ποταμού [[Στρυμόνας|Στρυμόνα]] από δυτικά. Πριν τη μετονομασία του τη δεκαετία του '30, ονομαζόταν '''Ντεμίρ Ισάρ''' <ref>{{Lang-tr|Demir Hisar}}, "Σιδηρούν Κάστρο"</ref> και '''Βαλόβιστα'''<ref>[http://www.lithoksou.net/p/metonomasies-ton-oikismon-tis-makedonias-i Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας (Α-Ι) lithoksou.net]</ref>. Αποτελεί έδρα του [[Δήμος Σιντικής|Δήμου Σιντικής]] και της [[Ιερά Μητρόπολις Σιδηροκάστρου|Μητρόπολης Σιδηροκάστρου]], μία από τις μικρότερες σε έκταση και πληθυσμό Μητροπόλεις της Ελλάδος.<ref>[https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/oi-34-epimaxoi-mitropolites/ ''Οι 34 επίμαχοι μητροπολίτες'', εφημερίδα Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου 2008]</ref>
Το '''Σιδηρόκαστρο''' είναι πεδινή κωμόπολη του [[Νομός Σερρών|νομού Σερρών]]. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού, 26 χλμ. ΒΔ. των [[Σέρρες|Σερρών]], ανάμεσα στα όρη της [[Βροντού]]ς και του [[Άγκιστρο|Αγκίστρου]] από βορρά και του ποταμού [[Στρυμόνας|Στρυμόνα]] από δυτικά. Πριν τη μετονομασία του τη δεκαετία του '30, ονομαζόταν '''Ντεμίρ Ισάρ''' <ref>{{Lang-tr|Demir Hisar}}, "Σιδηρούν Κάστρο"</ref> και '''Βαλόβιστα'''<ref>[http://www.lithoksou.net/p/metonomasies-ton-oikismon-tis-makedonias-i Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας (Α-Ι) lithoksou.net]</ref>. Αποτελεί έδρα του [[Δήμος Σιντικής|Δήμου Σιντικής]] και της [[Ιερά Μητρόπολις Σιδηροκάστρου|Μητρόπολης Σιδηροκάστρου]], μία από τις μικρότερες σε έκταση και πληθυσμό Μητροπόλεις της Ελλάδος<ref>[https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/oi-34-epimaxoi-mitropolites/ ''Οι 34 επίμαχοι μητροπολίτες'', εφημερίδα Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου 2008]</ref>. Σήμερα ο [[Δήμος Σιντικής]] παρουσιάζει σημαντική πληθυσμιακή μείωση 22% σε σχέση με την [[Ελληνική απογραφή 2001|απογραφή του 2001]].<ref>[http://www.sidiki.gr/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=15&Itemid=109 Δήμος Σιντικής - η ταυτότητα του νέου Δήμου]</ref>


== Περιγραφή ==
== Ιστορία ==
[[Αρχείο:Valovishte.jpg|thumb|right||300px|Σιδηρόκαστρο (1919).]]
[[Αρχείο:Valovishte.jpg|thumb|right||300px|Σιδηρόκαστρο (1919).]]
⚫
Οι κάτοικοι είναι γηγενείς και πρόσφυγες από διάφορα μέρη: Μελενίκιοι που ήρθαν το [[1913]] από το [[Μελένικο]], [[Θράκες|Θρακιώτες]] που ήρθαν από την [[Ανατολική Θράκη]] και την [[Ανατολική Ρωμυλία]], [[Μικρά Ασία|Μικρασιάτες]] που εγκαταστάθηκαν το [[1922]] με την [[Μικρασιατική Καταστροφή]] και την [[ανταλλαγή πληθυσμών]], [[Πόντιοι]], [[Βλάχοι]] και άλλοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας.{{πηγή}}

Στην περιοχή του Σιδηροκάστρου διεξήχθη το 1185 η [[Μάχη του Δημητρίτζη]] μεταξύ των [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινών]] και των [[Νορμανδοί|Νορ­μανδών]].<ref>Choniates, N.: Magoulias, Harry J., επιμ. (1984). O City of Byzantium. Annals of Niketas Choniates. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2.</ref>
Επί τουρκοκρατίας αποτέλεσε σημαντική εστία του Ελληνισμού και ονομαζόταν Δεμίρ Ισσάρ (δηλαδή ''σιδερένιο κάστρο''). Κατά τη διάρκεια του [[Μακεδονικός Αγώνας|Μακεδονικού Αγώνα]] διαδραμάτισε με τους κατοίκους του σημαντικό ρόλο για την προάσπιση του ελληνικού χαρακτήρα της περιοχής<ref>[http://www.e-istoria.com/185.html Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ]</ref>. Ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την κωμόπολη στις [[27 Ιουνίου]] [[1913]] και τότε μετονομάστηκε από Δεμίρ Ισσάρ σε Σιδηρόκαστρο.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Δομή, σ. 610 ISBN 960-817778-2</ref>
Σήμερα ο [[Δήμος Σιντικής]] παρουσιάζει σημαντική πληθυσμιακή μείωση 22% σε σχέση με την [[Ελληνική απογραφή 2001|απογραφή του 2001]].<ref>[http://www.sidiki.gr/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=15&Itemid=109 Δήμος Σιντικής - η ταυτότητα του νέου Δήμου]</ref>
== Ιστορία ==
===Αρχαιότητα-Βυζάντιο===
===Αρχαιότητα-Βυζάντιο===
{{Δίγλωσση επιγραφή
{{Δίγλωσση επιγραφή
Γραμμή 45: Γραμμή 39:
Σταθμός στην ιστορία της Μακεδονίας υπήρξε η [[Μάχη του Κλειδίου]], στη θέση ''Κλειδί'' στο [[Ρούπελ]] της Σιντικής δίπλα κοντά στο σημερινό Σιδηρόκαστρο, όπου ο Αυτοκράτορας [[Βασίλειος Β´|Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος]], με ορμητήριο την πόλη των [[Σέρρες|Σερρών]] κατανίκησε τους Βουλγάρους το [[1014]].
Σταθμός στην ιστορία της Μακεδονίας υπήρξε η [[Μάχη του Κλειδίου]], στη θέση ''Κλειδί'' στο [[Ρούπελ]] της Σιντικής δίπλα κοντά στο σημερινό Σιδηρόκαστρο, όπου ο Αυτοκράτορας [[Βασίλειος Β´|Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος]], με ορμητήριο την πόλη των [[Σέρρες|Σερρών]] κατανίκησε τους Βουλγάρους το [[1014]].


Η [[Μάχη του Δημητρίτζη]] <ref>Nicetae Choniatae Historia, Τόμος 23, σελ.469</ref><ref>Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος δ΄, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, περιεχόμενα</ref> συνέβη το έτος 1185, στην περιοχή του σημερινού Σιδηροκάστρου, μεταξύ των δυνάμεων του [[Βυζαντινός στρατός|Βυζαντινού]] στρατού και των [[Νορμανδοί|Νορμανδών]] του [[Βασίλειο της Σικελίας|Βασιλείου της Σικελίας]], οι οποίοι είχαν πρόσφατα [[Οι τρεις αλώσεις της Θεσσαλονίκης|αλώσει]] την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τη [[Θεσσαλονίκη]]. Ήταν καθοριστική Βυζαντινή νίκη, η οποία τερμάτισε οριστικά την Νορμανδική απειλή για την Αυτοκρατορία.
Η [[Μάχη του Δημητρίτζη]] <ref>Nicetae Choniatae Historia, Τόμος 23, σελ.469</ref><ref>Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος δ΄, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, περιεχόμενα</ref> συνέβη το έτος 1185, στην περιοχή του σημερινού Σιδηροκάστρου, μεταξύ των δυνάμεων του [[Βυζαντινός στρατός|Βυζαντινού]] στρατού και των [[Νορμανδοί|Νορμανδών]] του [[Βασίλειο της Σικελίας|Βασιλείου της Σικελίας]], οι οποίοι είχαν πρόσφατα [[Οι τρεις αλώσεις της Θεσσαλονίκης|αλώσει]] την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τη [[Θεσσαλονίκη]]. Ήταν καθοριστική Βυζαντινή νίκη, η οποία τερμάτισε οριστικά την Νορμανδική απειλή για την Αυτοκρατορία.<ref>Choniates, N.: Magoulias, Harry J., επιμ. (1984). O City of Byzantium. Annals of Niketas Choniates. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2.</ref>


Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή του Στρυμόνα τελικά ελευθερώνεται αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Δούκα Βατάτζη]], ο οποίος ανέκτησε τη Δράμα, τις Σέρρες και άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας.<ref>[http://asiaminor.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaId=4636 Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης - Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μικρά Ασία]</ref>
Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή του Στρυμόνα τελικά ελευθερώνεται αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Δούκα Βατάτζη]], ο οποίος ανέκτησε τη Δράμα, τις Σέρρες και άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας.<ref>[http://asiaminor.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaId=4636 Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης - Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μικρά Ασία]</ref>
Γραμμή 59: Γραμμή 53:
Το 1900 στο Ντεμίρ Ισάρ κατοικούσαν 3300 μουσουλμάνοι Τούρκοι, 1200 Βούλγαροι, 350 χριστιανοί Έλληνες, 120 χριστιανοί Βλάχοι, 420 Τσιγγάνοι και 450 Τσερκέζοι.<ref>[http://www.lithoksou.net/p/oikismoi-tis-makedonias-poy-arxizoyn-apo-n-ps-0 Ο πληθυσμός των οικισμών της Μακεδονίας το 1900 κατά θρησκεία και γλώσσα στη στατιστική του K'ncov, Δημήτρη Λιθοξόου, lithoksou.net]</ref>
Το 1900 στο Ντεμίρ Ισάρ κατοικούσαν 3300 μουσουλμάνοι Τούρκοι, 1200 Βούλγαροι, 350 χριστιανοί Έλληνες, 120 χριστιανοί Βλάχοι, 420 Τσιγγάνοι και 450 Τσερκέζοι.<ref>[http://www.lithoksou.net/p/oikismoi-tis-makedonias-poy-arxizoyn-apo-n-ps-0 Ο πληθυσμός των οικισμών της Μακεδονίας το 1900 κατά θρησκεία και γλώσσα στη στατιστική του K'ncov, Δημήτρη Λιθοξόου, lithoksou.net]</ref>
[[Αρχείο:Demir Hisar Bulgarian School 1908 - 1909.jpg|thumb|Το βουλγαρικό σχολείο του Δεμίρ Ισάρ το έτος 1908.]]
[[Αρχείο:Demir Hisar Bulgarian School 1908 - 1909.jpg|thumb|Το βουλγαρικό σχολείο του Δεμίρ Ισάρ το έτος 1908.]]
Κατά τον [[Μακεδονικός Αγώνας|Μακεδονικό Αγώνα]], οι κατοικοι του Δεμίρ-Ισάρ αγωνίστηκαν κατά των [[Βούλγαροι|Βουλγάρων]] κομιτατζήδων και των συμμοριών τους. Σπουδαίος Μακεδονομάχος ήταν ο οπλαρχηγός [[Νικόλαος Γούσιος]], καθώς και η δασκάλα [[Αμαλία Οικονόμου]]<ref>Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, ΕΜΣ, εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη 2008</ref>. Ο Μητροπολίτης Μελενίκου Αιμιλιανός συνέβαλε στην ενίσχυση της ελληνικής παιδείας στην περιοχή αλλά και στην εύρρυθμη λειτουργία της κοινοτικής οργάνωσης των υπόδουλων Ελλήνων. Τον Μάιο του 1905 ολοκληρώθηκε η ανέγερση του Ναού της Ευαγγελίστριας στην κάτω συνοικία του Δεμίρ-Ισάρ από τον Μητροπολίτη Μελενίκου Αιμιλιανό.<ref>[http://meleniko.gr/docs/Mpakas-Ellinismos_Melenoikou.pdf Ο Ελληνισμός του Μελενοίκου]</ref>
Κατά τον [[Μακεδονικός Αγώνας|Μακεδονικό Αγώνα]], οι κατοικοι του Δεμίρ-Ισάρ αγωνίστηκαν κατά των [[Βούλγαροι|Βουλγάρων]] κομιτατζήδων και των συμμοριών τους. Σπουδαίος Μακεδονομάχος ήταν ο οπλαρχηγός [[Νικόλαος Γούσιος]], καθώς και η δασκάλα [[Αμαλία Οικονόμου]]<ref>Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, ΕΜΣ, εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη 2008</ref>. Ο Μητροπολίτης Μελενίκου Αιμιλιανός συνέβαλε στην ενίσχυση της ελληνικής παιδείας στην περιοχή αλλά και στην εύρρυθμη λειτουργία της κοινοτικής οργάνωσης των υπόδουλων Ελλήνων. Τον Μάιο του 1905 ολοκληρώθηκε η ανέγερση του Ναού της Ευαγγελίστριας στην κάτω συνοικία του Δεμίρ-Ισάρ από τον Μητροπολίτη Μελενίκου Αιμιλιανό.<ref>[http://meleniko.gr/docs/Mpakas-Ellinismos_Melenoikou.pdf Ο Ελληνισμός του Μελενοίκου]</ref><ref>[http://www.e-istoria.com/185.html Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ]</ref>.


===Α' Βουλγαρική Κατοχή και η Σφαγή του Σιδηροκάστρου===
===Α' Βουλγαρική Κατοχή και η Σφαγή του Σιδηροκάστρου===
Γραμμή 89: Γραμμή 83:


===[[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|Β' Βουλγαρική Κατοχή 1916-1918]]===
===[[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|Β' Βουλγαρική Κατοχή 1916-1918]]===
Η [[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|Β΄ Βουλγαρική κατοχή]] ξεκίνησε το 1916. Η Βουλγαρία εποφθαλμιούσε πάντοτε τη Μακεδονία. Έτσι κάθε φορά που καταλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία, προσπαθούσε να αλλοιώσει την πληθυσμιακή σύνθεση, με μεθόδους που είχαν χαρακτηριστικά γενοκτονίας όπως: οι ομαδικές καταδίκες σε θάνατο από ασιτία ολόκληρων πόλεων και οικισμών, οι απαγωγές μικρών παιδιών και η κράτησή τους στη Βουλγαρία μετά από τη λήξη του πολέμου. Ανάμεσα στις πρακτικές αυτές κατά κανόνα ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός επιδιδόταν στη συστηματική και γενική αρπαγή όλων των επίπλων και αντικειμένων αξίας, υφασμάτων, ενδυμάτων, εμπορευμάτων από καταστήματα των πόλεων της Ανατολικής Μακεδονίας, μεταξύ των οποίων και του Σιδηροκάστρου. Επίσης, ανατίναξαν με δυναμίτη τον δικέφαλο αετό που ήταν φιλοτεχνημένος με χρυσές ψηφίδες στην κάθετη πλευρά του βράχου του Σιδηροκάστρου.
Η [[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|Β΄ Βουλγαρική κατοχή]] ξεκίνησε το 1916. Η Βουλγαρία εποφθαλμιούσε πάντοτε τη Μακεδονία. Έτσι κάθε φορά που καταλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία, προσπαθούσε να αλλοιώσει την πληθυσμιακή σύνθεση, με μεθόδους που είχαν χαρακτηριστικά γενοκτονίας όπως: οι ομαδικές καταδίκες σε θάνατο από ασιτία ολόκληρων πόλεων και οικισμών, οι απαγωγές παιδιών και η κράτησή τους στη [[Βουλγαρία]] μετά από τη λήξη του πολέμου. Ανάμεσα στις πρακτικές αυτές κατά κανόνα ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός επιδιδόταν στη συστηματική και γενική αρπαγή όλων των επίπλων και αντικειμένων αξίας, υφασμάτων, ενδυμάτων, εμπορευμάτων από καταστήματα οικισμών της Ανατολικής Μακεδονίας, μεταξύ των οποίων και του Σιδηροκάστρου. Επίσης, ανατίναξαν με δυναμίτη τον δικέφαλο αετό που ήταν φιλοτεχνημένος με χρυσές ψηφίδες στην κάθετη πλευρά του βράχου του Σιδηροκάστρου.{{πηγή}}


====Σύληση των ελληνικών κειμηλίων της Μητροπόλεως Μελενίκου====
====Σύληση των ελληνικών κειμηλίων της Μητροπόλεως Μελενίκου====
Γραμμή 101: Γραμμή 95:


Οι υποδομές σε γέφυρες δρόμους αρδευτικά έργα ήταν ανύπαρκτες. Αυτές που υπήρχαν πριν από τον [[ΒΠΠ|Β' Παγκόσμιο πόλεμο]] καταστράφηκαν. Οι δρόμοι το χειμώνα γίνονταν αδιάβατοι και τα ποτάμια πλημμύριζαν με την πρώτη βροχή καταστρέφοντας τις σοδειές, γιατί δεν υπήρχαν τεχνικά έργα. Τα μαθητικά συσσίτια και η πρόνοια με τα διάφορα επιδόματα επεδίωκαν να ανακουφίσουν τους κατοίκους. Η λειτουργούσα ηλεκτρική εταιρία εξυπηρετούσε τις ανάγκες μόνο κατά τη νύκτα. Η ουσιαστική επί καθημερινής και εικοσιτετράωρης βάσης παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από τη [[ΔΕΗ|Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού]] άρχιζε σταδιακά από το [[1960]].{{πηγή}}
Οι υποδομές σε γέφυρες δρόμους αρδευτικά έργα ήταν ανύπαρκτες. Αυτές που υπήρχαν πριν από τον [[ΒΠΠ|Β' Παγκόσμιο πόλεμο]] καταστράφηκαν. Οι δρόμοι το χειμώνα γίνονταν αδιάβατοι και τα ποτάμια πλημμύριζαν με την πρώτη βροχή καταστρέφοντας τις σοδειές, γιατί δεν υπήρχαν τεχνικά έργα. Τα μαθητικά συσσίτια και η πρόνοια με τα διάφορα επιδόματα επεδίωκαν να ανακουφίσουν τους κατοίκους. Η λειτουργούσα ηλεκτρική εταιρία εξυπηρετούσε τις ανάγκες μόνο κατά τη νύκτα. Η ουσιαστική επί καθημερινής και εικοσιτετράωρης βάσης παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από τη [[ΔΕΗ|Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού]] άρχιζε σταδιακά από το [[1960]].{{πηγή}}

⚫
Σήμερα οι κάτοικοι είναι γηγενείς και πρόσφυγες από διάφορα μέρη: Μελενίκιοι που ήρθαν το [[1913]] από το [[Μελένικο]], [[Θράκες|Θρακιώτες]] που ήρθαν από την [[Ανατολική Θράκη]] και την [[Ανατολική Ρωμυλία]], [[Μικρά Ασία|Μικρασιάτες]] που εγκαταστάθηκαν το [[1922]] με την [[Μικρασιατική Καταστροφή]] και την [[ανταλλαγή πληθυσμών]], [[Πόντιοι]], [[Βλάχοι]] και άλλοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας.{{πηγή}}


== Μνημεία ==
== Μνημεία ==

Έκδοση από την 12:36, 23 Σεπτεμβρίου 2019

 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 23/09/2019.

Συντεταγμένες: 41°14′00″N 23°23′00″E / 41.233333°N 23.383333°E / 41.233333; 23.383333

Σιδηρόκαστρο
Το Ισσάρι
Σιδηρόκαστρο is located in Greece
Σιδηρόκαστρο
Σιδηρόκαστρο
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚεντρική Μακεδονία
ΔήμοςΣιντικής
Γεωγραφία
ΝομόςΝομός Σερρών
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΝτεμίρ Ισάρ
Ταχ. κώδικας62300
Τηλ. κωδικός23230
δεδομένα

Το Σιδηρόκαστρο είναι πεδινή κωμόπολη του νομού Σερρών. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού, 26 χλμ. ΒΔ. των Σερρών, ανάμεσα στα όρη της Βροντούς και του Αγκίστρου από βορρά και του ποταμού Στρυμόνα από δυτικά. Πριν τη μετονομασία του τη δεκαετία του '30, ονομαζόταν Ντεμίρ Ισάρ [1] και Βαλόβιστα[2]. Αποτελεί έδρα του Δήμου Σιντικής και της Μητρόπολης Σιδηροκάστρου, μία από τις μικρότερες σε έκταση και πληθυσμό Μητροπόλεις της Ελλάδος[3]. Σήμερα ο Δήμος Σιντικής παρουσιάζει σημαντική πληθυσμιακή μείωση 22% σε σχέση με την απογραφή του 2001.[4]

Ιστορία

Σιδηρόκαστρο (1919).

Αρχαιότητα-Βυζάντιο

Πετούσα (Ήφαιστος) όλη μέρα κι όταν ο ήλιος έδυσε έπεσα μισοπεθαμένος στη Λήμνο· εκεί με περιμάζεψαν και με φρόντισαν οι Σίντιες.
⸺
κάππεσον ἐν Λήμνῳ, ὀλίγος δ᾽ ἔτι θυμὸς ἐνῆεν· ἔνθά με Σίντιες ἄνδρες ἄφαρ κομίσαντο πεσόντα. Όμηρος, Ιλιάδα Ραψωδία Α στχ. 593-595


Οι αρχαίοι κάτοικοι της Σιντικής ήρθαν από τη Λήμνο[5][6] και ονομάζονταν Σίντιοι[7], απ΄ όπου πήρε το όνομα της η Επαρχία της Σιντικής, μία από τις τέσσερις επαρχίες του νομού Σερρών, πρωτεύουσα της οποίας είναι το Σιδηρόκαστρο.[εκκρεμεί παραπομπή]

Σταθμός στην ιστορία της Μακεδονίας υπήρξε η Μάχη του Κλειδίου, στη θέση Κλειδί στο Ρούπελ της Σιντικής δίπλα κοντά στο σημερινό Σιδηρόκαστρο, όπου ο Αυτοκράτορας Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, με ορμητήριο την πόλη των Σερρών κατανίκησε τους Βουλγάρους το 1014.

Η Μάχη του Δημητρίτζη [8][9] συνέβη το έτος 1185, στην περιοχή του σημερινού Σιδηροκάστρου, μεταξύ των δυνάμεων του Βυζαντινού στρατού και των Νορμανδών του Βασιλείου της Σικελίας, οι οποίοι είχαν πρόσφατα αλώσει την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τη Θεσσαλονίκη. Ήταν καθοριστική Βυζαντινή νίκη, η οποία τερμάτισε οριστικά την Νορμανδική απειλή για την Αυτοκρατορία.[10]

Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή του Στρυμόνα τελικά ελευθερώνεται αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη, ο οποίος ανέκτησε τη Δράμα, τις Σέρρες και άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας.[11]

Επί αυτοκράτορος Ανδρόνικου Γ' Παλαιολόγου (1328-1341) το κάστρο ανακαινίσθηκε και ενισχύθηκε με πρόσθετα στοιχεία όπως αμυντικούς πύργους.[εκκρεμεί παραπομπή]

Οθωμανικά χρόνια - Μακεδονικός Αγώνας

Αρχείο:Προκόπιος Ικονίου.jpg
Ο Προκόπιος Λαζαρίδης, από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας, ως διάκονος της Μητρόπολης Μελενίκου έως το 1891, επέδειξε σημαντική δράση στην περιοχή με την ενίσχυση της παιδείας και των ελληνικών κοινοτήτων.

Το 1383 η περιοχή έπεσε στα χέρια των Τούρκων και παρέμεινε υπό την Οθωμανική διοίκηση για 529 χρόνια. Το χωριό κατά την τουρκοκρατία ονομαζόταν Δεμίρ-Ισάρ (τουρκικά: Demirhisar).

Σημαντική δράση για τον ελληνισμό στην περιοχή επέδειξε ο Προκόπιος Λαζαρίδης, από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας, ως διάκονος της Μητρόπολης Μελενίκου έως το 1891. Διέτρεχε όλους τους ναούς της Μητρόπολης Μελενίκου, που περιελάμβανε το Δεμίρ-Ισάρ, για να κηρύξει και να ενισχύσει την παιδεία και τις ελληνικές κοινότητες.[12][13]

Το 1900 στο Ντεμίρ Ισάρ κατοικούσαν 3300 μουσουλμάνοι Τούρκοι, 1200 Βούλγαροι, 350 χριστιανοί Έλληνες, 120 χριστιανοί Βλάχοι, 420 Τσιγγάνοι και 450 Τσερκέζοι.[14]

Το βουλγαρικό σχολείο του Δεμίρ Ισάρ το έτος 1908.

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, οι κατοικοι του Δεμίρ-Ισάρ αγωνίστηκαν κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων και των συμμοριών τους. Σπουδαίος Μακεδονομάχος ήταν ο οπλαρχηγός Νικόλαος Γούσιος, καθώς και η δασκάλα Αμαλία Οικονόμου[15]. Ο Μητροπολίτης Μελενίκου Αιμιλιανός συνέβαλε στην ενίσχυση της ελληνικής παιδείας στην περιοχή αλλά και στην εύρρυθμη λειτουργία της κοινοτικής οργάνωσης των υπόδουλων Ελλήνων. Τον Μάιο του 1905 ολοκληρώθηκε η ανέγερση του Ναού της Ευαγγελίστριας στην κάτω συνοικία του Δεμίρ-Ισάρ από τον Μητροπολίτη Μελενίκου Αιμιλιανό.[16][17].

Α' Βουλγαρική Κατοχή και η Σφαγή του Σιδηροκάστρου

Στα 1912 η περιοχή έπαψε να βρίσκεται υπό Οθωμανική Διοίκηση και το 1913 ανέλαβαν τη διοίκηση οι Βούλγαροι. Όμως τις τελευταίες ημέρες της Κατοχής της περιοχής και γνωρίζοντας πως ο ελληνικός στρατός προελαύνει, ο βουλγαρικός στρατός προέβη σε πρωτοφανείς σφαγές και ποικίλες βιαιότητες[18][19]. Οι Βούλγαροι συνέλαβαν στις 25 Ιουνίου 1913 στο Σιδηρόκαστρο τον Μητροπολίτη Μελενίκου Κωνσταντίνο Ασημιάδη και τον κατακρεούργησαν. Μαζί με τον Μητροπολίτη, μαρτυρικό θάνατο βρήκαν ο πρωθιερέας Σταύρος και ο πρόκριτος Θωμάς Παπαχαριζάνος. Την επομένη, ημέρα Τετάρτη, σφαγιάσθηκαν από τον Βουλγαρικό στρατό κατοχής εκατό κάτοικοι του χωριού[20]. Οι Βούλγαροι έσυραν τα σώματα του Μητροπολίτη και των άλλων εκτελεσθέντων και τα έριξαν σε λάκκο της ασβέστου. Επίσης ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός, πριν αποχωρήσει, προέβη σε βιασμούς, καταστροφές οικιών και καταστημάτων Ελλήνων και ληστείες μετά από άσκηση βίας, αφήνοντας πίσω εικόνα καταστροφής και φόβου.[21][22][23][24][25][26]

Το απόγευμα της 27ης Ιουνίου 1913, η ίλη ιππικού με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Ιωαννίδη, εισέρχεται στην μαρτυρική κωμόπολη του Δεμίρ Ισσάρ και την απελευθερώνει.[27][28]

Β' Βουλγαρική Κατοχή 1916-1918

Η Β΄ Βουλγαρική κατοχή ξεκίνησε το 1916. Η Βουλγαρία εποφθαλμιούσε πάντοτε τη Μακεδονία. Έτσι κάθε φορά που καταλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία, προσπαθούσε να αλλοιώσει την πληθυσμιακή σύνθεση, με μεθόδους που είχαν χαρακτηριστικά γενοκτονίας όπως: οι ομαδικές καταδίκες σε θάνατο από ασιτία ολόκληρων πόλεων και οικισμών, οι απαγωγές παιδιών και η κράτησή τους στη Βουλγαρία μετά από τη λήξη του πολέμου. Ανάμεσα στις πρακτικές αυτές κατά κανόνα ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός επιδιδόταν στη συστηματική και γενική αρπαγή όλων των επίπλων και αντικειμένων αξίας, υφασμάτων, ενδυμάτων, εμπορευμάτων από καταστήματα οικισμών της Ανατολικής Μακεδονίας, μεταξύ των οποίων και του Σιδηροκάστρου. Επίσης, ανατίναξαν με δυναμίτη τον δικέφαλο αετό που ήταν φιλοτεχνημένος με χρυσές ψηφίδες στην κάθετη πλευρά του βράχου του Σιδηροκάστρου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Σύληση των ελληνικών κειμηλίων της Μητροπόλεως Μελενίκου

Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, θαύμα ξυλογλυπτικής με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη μεταφέρθηκε το 1913 στο Σιδηρόκαστρο κατά την εγκατάσταση των Μελενικίων στο ελληνικό έδαφος μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Επίσης οι Έλληνες εκ Μελενίκου διέσωσαν και μετέφεραν το 1913 στη νέα τους πατρίδα, το Σιδηρόκαστρο, πλήθος ιερών κειμηλίων ιδιοκτησίας της Μητροπόλεως Μελενίκου που προέρχονταν από 40 εκκλησίες της περιοχής του Μελένικου. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται Ευαγγέλια υπενδεδυμένα με ασήμι, εικόνες επαργυρωμένες, ιερά άμφια και πλήθος από άλλα λατρευτικά αντικείμενα, όλα εξαιρετικής τέχνης κειμήλια, μεγάλης αρχαιολογικής αλλά και συναισθηματικής αξίας. Τα κειμήλια εναποτέθηκαν σε ακίνητο του Σιδηροκάστρου που μίσθωναν οι Μελενίκιοι. Κατά την κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, το 1916, οι Βούλγαροι απέσπασαν παράνομα το ιστορικό τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, το οποίο τοποθέτησαν στο Μοναστήρι της Ρίλα στη Βουλγαρία[29] . Ακόμη τον Αύγουστο του 1917 συνέλαβαν τον Δημήτριο Χατζηκούτρα, υπεύθυνο του ακινήτου όπου φυλάσσονταν τα κειμήλια, απέσπασαν τα κλειδιά και ο λοχαγός του 14ου Συντάγματος Πεζικού George Siskoff, διέταξε τη μεταφορά των κειμηλίων, εκτελώντας διαταγή του στρατηγού Rouseff, διοικητού της 7ης Μεραρχίας. Η παράνομη μεταφορά έγινε μάλιστα μεσημέρι, υπό το φως της ημέρας. Οι Βούλγαροι υποχρεωμένοι από τη Συνθήκης του Νεϊγύ το 1919 και ισχυριζόμενοι ψευδώς πως δεν διαθέτουν άλλα, επέστρεψαν στην Ελλάδα κάποια κειμήλια, ελάχιστα σε σχέση με τον συνολικό όγκο των κλαπέντων. Το 1990 όμως αποκαλύφθηκε πως έχουν στην κατοχή τους όλα τα κειμήλια που είχαν κλαπεί από την Ανατολική Μακεδονία κατά τη Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918). Συνολικά συλήθηκαν και κρατούνται στη Βουλγαρία τα κειμήλια εκ Μελενίκου που βρίσκονταν στο Σιδηρόκαστρο καθώς και τα κειμήλια των Μοναστηριών Τιμίου Προδρόμου Σερρών, Παναγίας Εικοσοφοινίσσης Παγγαίου, Παναγίας Καλαμούς Ξάνθης και Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας Ξάνθης.[30]

Γ' Βουλγαρική Κατοχή και Απελευθέρωση 1944

Τον Απρίλιο του 1941, ύστερα από την παράδοση των οχυρών του Ρούπελ και την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, οι Βούλγαροι που τους ακολούθησαν κατέλαβαν πάλι το Σιδηρόκαστρο στις 3 Μαΐου. Οι κατακτητές αποχώρησαν τον Οκτώβριο 1944.

Περίοδος ανασυγκρότησης

Μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου (1949) αρχίζει μία νέα περίοδος για την περιοχή. Η περίοδος του ψυχρού πολέμου, όπως χαρακτηρίζεται, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη σχέσεων με τους γειτονικούς λαούς και τα μέτρα ασφαλείας είναι μεγάλα. Η περιοχή είναι χωρισμένη σε ελεγχόμενες και απαγορευμένες ζώνες. Κάτω υπό αυτές τις συνθήκες οι επενδύσεις στην περιοχή ήταν ανύπαρκτες.[εκκρεμεί παραπομπή]

Οι υποδομές σε γέφυρες δρόμους αρδευτικά έργα ήταν ανύπαρκτες. Αυτές που υπήρχαν πριν από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο καταστράφηκαν. Οι δρόμοι το χειμώνα γίνονταν αδιάβατοι και τα ποτάμια πλημμύριζαν με την πρώτη βροχή καταστρέφοντας τις σοδειές, γιατί δεν υπήρχαν τεχνικά έργα. Τα μαθητικά συσσίτια και η πρόνοια με τα διάφορα επιδόματα επεδίωκαν να ανακουφίσουν τους κατοίκους. Η λειτουργούσα ηλεκτρική εταιρία εξυπηρετούσε τις ανάγκες μόνο κατά τη νύκτα. Η ουσιαστική επί καθημερινής και εικοσιτετράωρης βάσης παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού άρχιζε σταδιακά από το 1960.[εκκρεμεί παραπομπή]

Σήμερα οι κάτοικοι είναι γηγενείς και πρόσφυγες από διάφορα μέρη: Μελενίκιοι που ήρθαν το 1913 από το Μελένικο, Θρακιώτες που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία, Μικρασιάτες που εγκαταστάθηκαν το 1922 με την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών, Πόντιοι, Βλάχοι και άλλοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας.[εκκρεμεί παραπομπή]

Μνημεία

Ο Ναός Αγίου Δημητρίου και Αγίας Ζώνης.
  • Αναθηματική Στήλη, στη μνήμη των υπό των Βουλγάρων εκτελεσθέντων Σιδηροκαστρινών άμαχων πολιτών την 27 Ιουνίου 1913. Στο βάθρο είναι χαραγμένα όλα τα ονόματα των εκτελεσθέντων εθνομαρτύρων.
  • Προτομή Μητροπολίτου Μελενίκου Κωνσταντίνο Ασημιάδη. Ο εθνομάρτυρας Κωνσταντίνος Ασημιάδης, γεννηθείς το 1872 στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης, επέδειξε σημαντική εθνική δράση ως Μητροπολίτης Μελενίκου και Σιδηροκάστρου. Για το λόγο αυτό συνελήφθη το βράδυ της 25ης Ιουνίου 1913 στο Σιδηρόκαστρο από τους Βούλγαρους (που είχαν καταλάβει την πόλη κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο) και οδηγήθηκε με τη βία στο σημείο Καρά Αγάνη (σημερινή Πλατεία Πολυζωΐδη) όπου υπήρχε λάκκος καιόμενης ασβέστου. Εκεί οι βούλγαροι στρατιώτες τον λόγχισαν, τον ποδοπάτησαν και τον κατακρεούργησαν. Μαζί με τον Μητροπολίτη, μαρτυρικό θάνατο βρήκαν ο πρωθιερέας Σταύρος και ο πρόκριτος Παπαχαριζάνος. Την επομένη, ημέρα Τετάρτη, όταν είχε συντελεσθεί και η σφαγή των άλλων θυμάτων, οι Βούλγαροι έσυραν από τα πόδια τα σώματα του Μητροπολίτη και των άλλων εκτελεσθέντων τα έριξαν στο λάκκο της ασβέστου.[31] [32]
  • Προτομή ευεργέτη Αναστασίου Παλλατίδη, του εκ Μελενίκου.
  • Προτομή Γεωργίου Κατσάνη, Αντισυνταγματάρχου Καταδρομών πεσόντος το 1974 κατά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.[33]
  • Διατηρητέα κτίρια με τα χαρακτηριστικά στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής όπως το χαγιάτι και τα τριγωνικά σαχνισιά.[34]. Παράδειγμα αποτελεί το Αρχοντικό Τριανταφύλλου που κτίσθηκε το 1888.[εκκρεμεί παραπομπή]
  • Ο Ναός Αγίας Ζώνης: Ο ναός της Αγίας Ζώνης, όπως είναι σήμερα γνωστός, ήταν ειδωλολατρικός τάφος της Ελληνιστικής εποχής που μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, αρχικά αφιερωμένο στον άγιο Δημήτριο. Με την πάροδο του χρόνου ο ναός εγκαταλείφθηκε και ξεχάστηκε η ύπαρξή του. Ανακαλύφθηκε εκ νέου την Άνοιξη του 1915. Ο Μητροπολίτης Παρθένιος φρόντισε τότε να χτιστεί ένας μικρός ναός σχεδόν όλος μέσα στον βράχο. Η πανήγυρη της Αγίας Ζώνης που γινόταν στη Μονή Σπηλαίου στο Μελένικο μεταφέρθηκε ως παράδοση στο Σιδηρόκαστρο, καθώς κατά τον εκπατρισμό τους το 1913 οι Μελενίκιοι μετέφεραν την εικόνα της Αγίας Ζώνης μαζί με άλλα κειμήλια στη Μητρόπολη Σιδηροκάστρου. Απεικονίζει την Θεοτόκο μεταξύ δύο αγγέλων να παραδίδει την Αγία Ζώνη στον Απόστολο Θωμά και στο κάτω μέρος της, εικονίζονται οι έντεκα Απόστολοι γύρω από τον κενό τάφο. Έτσι μετά την έλευση των Ελλήνων εκ Μελενίκου, ο ναός αφιερώθηκε στην αγία Ζώνη. Το 1939 ο ναός επεκτάθηκε και πήρε τη μορφή που έχει σήμερα. Ο λαξευμένος στο βράχο τάφος είναι το ιερό βήμα του σημερινού ναού.[εκκρεμεί παραπομπή]
  • Το βυζαντινό Κάστρο: Το Κάστρο, κτίσμα του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου σε λόφο ύψους 155μ., δεσπόζει ΒΔ. της πόλης. Πρωτοχτίστηκε το 527 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και ολοκληρώθηκε από τον Ανδρόνικο Γ' τον Παλαιολόγο (1326-1341). Στο κάστρο υπάρχουν επίσης και τα ερείπια ενός βυζαντινού ναϊδρίου, που καταστράφηκε με την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1384. Είναι γνωστό και ως Ίσσαρι καθώς επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Δεμίρ Ισσάρ, που σημαίνει «Σιδερένιο κάστρο».[εκκρεμεί παραπομπή]

Το ύψωμα Τοπ-Μπαΐρ

Το ύψωμα Τοπ-Μπαΐρ.

Στη βόρειο-δυτική πλευρά του Σιδηροκάστρου, υψώνεται ένας άλλος λόφος στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το εξωκλήσι του Σωτήρος Χριστού. Το εξωκλήσι αυτό κτίσθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου από τους στρατιώτες του φυλακίου[εκκρεμεί παραπομπή]. Στην πλαγιά του υψώματος αυτού και καθ' όλο το μήκος της, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, απλώνονται οι συνοικίες της Καλλιθέας (Τσερκέζικα), όπως ονομάζονταν κατά την Τουρκοκρατία και του Βαροσίου. Κατά την Τουρκοκρατία, οι Οθωμανοί είχαν στήσει στην κορυφή του λόφου ένα μεγάλο κανόνι, το οποίο έδινε στους Μουσουλμάνους της περιοχής το σύνθημα για την έναρξη και τη λήξη της νηστείας του Ραμαζανιού και Μπαϊραμιού, γιαυτό ονομάζεται ή «Τοπ-Μπαΐρ». Το εξωκκλήσι λειτουργεί μία φορά το χρόνο, στις 6 Αυγούστου, ανήμερα της γιορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.[εκκρεμεί παραπομπή]

Η Μονή Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης

Η Ιερά Μονή Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης

Στο ίδιο, υπερκείμενο της πόλης του Σιδηροκάστρου, ύψωμα που βρίσκεται ο Ναός της Αγίας Ζώνης, είναι κτισμένη Ιερά Μονή αφιερωμένη στους Αγίους Κήρυκο και Ιουλίττα, οι οποίοι κατάγονταν και μαρτύρησαν στο Ικόνιο της Μικρας Ασίας και τιμώνται στις 15 Ιουλίου.

Η μονή ιδρύθηκε το 1967 από τον Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Ιωάννη. Ο μικρός Ιερός Ναός στο εσωτερικό της Μονής αποτελεί το πρώτο καθολικό ενώ νέος Ιερός Ναός κτίζεται στον εξωτερικό περίβολο της Μονής[35]. Το 2007 55 μοναχές εγκατέλειψαν την Ιερά Μονή και εγκαταστάθηκαν σε μοναστήρι της Αττικής, ως μέσο αντίδρασης στη συμπεριφορά του μητροπολίτη, στον οποίον καταλογίζουν προσπάθειες πλήρους παρέμβασης στα εσωτερικά και τα οικονομικά του μοναστηριού.[36][37]

Γηροκομείο Αγίου Νεκταρίου και ίδρυμα

Ο Ναός του Αγίου Νεκταρίου κτίσθηκε το 1963 από μία ομάδα πιστών. Το 1967 ανακαινίσθηκε, διαμορφώθηκε ο περιβάλλων χώρος και αποτέλεσε τον πυρήνα της ίδρυσης του Κέντρου Περίθαλψης Παίδων με χρόνια αναπηρικά προβλήματα του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και του Γηροκομείου, το οποίο συντηρείται με τη φροντίδα της Μητρόπολης. Στους πρόποδες του λόφου αυτού, παρά τον χείμαρρο της Μαϊμούδας, υπήρχε κατά την Τουρκοκρατία η συνοικία των Αράπηδων ή Αράπικα, όπως ονομάζονταν. Μέχρι το 1960 περίπου υπήρχε και η παραδοσιακή βρύση του Αράπη.[εκκρεμεί παραπομπή]

Το κατεδαφισμένο Ηρώο

Το Σιδηρόκαστρο ανήγειρε το 1920, λίγα χρόνια μετά τη Β΄ Βουλγαρική Κατοχή (1916-1918), ένα ηρώο στον πευκόφυτο λόφο στο κέντρο της πόλης. Πάνω στις μαρμάρινες πλάκες στις τρεις πλευρές του μνημείου ήταν χαραγμένα με χρυσά γράμματα τα ονόματα των σφαγιασθέντων το 1913 και πεσόντων Σιδηροκαστρινών. Στη μαρμάρινη πλάκα της δυτικής πλευράς υπήρχε χαραγμένο ένα δάφνινο στεφάνι και η επιγραφή: «Η Πόλις του Σιδηροκάστρου εις μνήμην των τέκνων της».[εκκρεμεί παραπομπή]

Η κατασκευή του ηρώου αυτού άρχισε το 1920, επί Δημαρχίας Γεωργίου Μάνου. Ολοκληρώθηκε στις 6 Αυγούστου του 1922, όταν την ημέρα αυτή έγινε η μετακομιδή των οστών των σφαγιασθέντων της 25ης και 26ης Ιουνίου του 1913 Σιδηροκαστρινών από την ασβεσταριά του προαυλίου του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων Σιδηροκάστρου, τα οποία τοποθετήθηκαν στη βάση του μνημείου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στις 13 και 14 Αυγούστου του 1941, οι Βούλγαροι ανατίναξαν με δυναμίτη το Ηρώο. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου και την αποχώρηση των Βουλγάρων, στο μνημείο συνέχιζαν να αναπαύονται τα οστά των ηρώων της πόλης. Το 1956 ο Δήμαρχος Παναγιώτης Βονίτης το αναστήλωσε και το επανέφερε στην αρχική του μορφή. Στις νέες του μαρμάρινες πλάκες, που εντοιχίστηκαν και πάλι, προστέθηκαν και τα ονόματα των πεσόντων στην Αλβανία το 1940, αλλά και αυτών που θανατώθηκαν κατά τη Βουλγαρική κατοχή. Τα 1960, η τότε Δημοτική αρχή, υπό τον Αλέξανδρο Τριανταφυλλίδη αποφάσισε την κατεδάφιση του μνημείου, κάτι που δε βρήκε σύμφωνους τους κατοίκους της πόλης, των οποίων η αντίδραση υπήρξε καθολική. Οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και τα υπομνήματα προς την Κυβέρνηση δεν έφεραν αποτέλεσμα και το Ηρώον κατεδαφίσθηκε πλέον οριστικά για να ανεγερθεί Τουριστικό Περίπτερο. Τα οστά των σφαγιασθέντων Σιδηροκαστρινών και του Μητροπολίτη Μελενίκου Κωνσταντίνου Ασημιάδη (που μαρτύρησαν το 1913) μεταφέρθηκαν από τον τότε Μητροπολίτη Βασίλειο, στο εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία.

Η Δημοτική αρχή, για να μετριάσει τις αντιδράσεις που προκάλεσε η κατεδάφιση του Ηρώου αυτού, διενήργησε Πανελλήνιο Έρανο και φιλοτέχνησε το άγαλμα του Μ. Αλεξάνδρου και της μητέρας του Ολυμπιάδος, το οποίο έστησε στην κεντρική πλατεία, επιδιώκοντας να το καθιερώσει ως Ηρώο της πόλης. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα, ως Ηρώο, επιδιώχθηκε να καθιερωθεί μία μαρμάρινη στήλη στην πλατεία, πάνω από το 2° Δημοτικό Σχολείο. Από τη δεκαετία του 1970, ως Ηρώο καθιερώθηκε η μαρμάρινη στήλη, που υπήρχε στο προαύλιο του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων στη μνήμη των σφαγιασθέντων το 1913 Σιδηροκαστρινών.[εκκρεμεί παραπομπή]

Το 1998 η Δημοτική αρχή υπό τη Δήμαρχο Βασιλική Χατζηαγγέλου, μετά από πρόταση του Μητροπολίτη Ιωάννη, αποφάσισε να κτίσει στο χώρο του προαυλίου του Ορφανοτροφείου, στη θέση όπου υπήρχε η ασβεσταριά, οστεοφυλάκιο, προκειμένου να μεταφερθούν τα οστά των σφαγιασθέντων του 1913. Μετά και τη διαμόρφωση της πλατείας Πολυζωΐδη, το Ηρώο της πόλης στήθηκε σε περίοπτη θέση στο χώρο της θυσίας των Σιδηροκαστρινών πάνω από το οστεοφυλάκιο, μαζί με τις προτομές του Μητροπολίτη Κωνσταντίνου Ασημιάδη και του Σιδηροκαστρινού ήρωα Αντισυνταγματάρχη Κατσάνη Γεωργίου (ο οποίος ως Διοικητής της 33 Μοίρας καταδρομών της Κύπρου, σκοτώθηκε κατά την Τουρκική εισβολή το 1974 στο ύψωμα του Αγίου Ιλαρίωνα, δίπλα από την Κερύνεια).[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο κεντρικός λόφος και το τουριστικό περίπτερο

Ο λόφος στον οποίο ήταν κτισμένο το Δημοτικό περίπτερο, στο κέντρο της σημερινής πόλης, έχει σημαντική ιστορία. Στο εσωτερικό του λόφου, υπήρχε καταφύγιο, το οποίο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου παρείχε αντιαεροπορική προστασία στον άμαχο Ελληνικό πληθυσμό και κατά την κατοχή χρησιμοποιήθηκε ως τόπος βασανιστηρίων και εκτελέσεων.[εκκρεμεί παραπομπή]

Από το 1922, λίγα χρόνια μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της περιοχής από τον Τουρκικό και Βουλγαρικό ζυγό, ο λόφος αυτός αποτελούσε τον ιερό χώρο τιμής των ηρώων της πόλης μέχρι το 1962, οπότε κατεδαφίσθηκε το ηρώο για να κτισθεί το Δημοτικό Τουριστικό Περίπτερο. Λίγα χρόνια αργότερα, ένα μεγάλο τμήμα του λόφου αυτού οικοπεδοποιήθηκε.[εκκρεμεί παραπομπή]

Φυσικό περιβάλλον

Ο ποταμός Κρουσοβίτης ή Αχλαδίτης, ο οποίος έχει τις πηγές του στην περιοχή του Αχλαδοχωρίου ή Κρουσόβου, όπως ονομάζονταν το χωριό κατά την Τουρκοκρατία, διασχίζει το Σιδηρόκαστρο από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά και συνιστά έναν από τους παραποτάμους του Στρυμόνα. Κατά μήκος της διαδρομής του ποταμού αυτού από το Αχλαδοχώρι μέχρι το Σιδηρόκαστρο, σχηματίζεται κοιλάδα με πλατάνια και πλούσια βλάστηση. Την κοιλάδα αυτή σε αρκετά σημεία κατά μήκος της, την γεφυρώνουν θολωτές κατασκευασμένες πέτρινες γέφυρες, οι περισσότερες των οποίων όμως ανατινάχθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Σημαντικότερη από τις γέφυρες αυτές ήταν η θολωτή πέτρινη του Σιδηροκάστρου, δίπλα τον Πύργο του Ανδρόνικου, η οποία ένωνε τη συνοικία του Βαροσίου με την υπόλοιπη πόλη. Η γέφυρα κατεδαφίσθηκε τη δεκαετία του 1970 για να στηθεί στη θέση της αντίστοιχη σύγχρονη.[εκκρεμεί παραπομπή]

Μία νεότερη γέφυρα επίσης, με υπερκείμενα τόξα, που την κάνουν να ομοιάζει με κρεμαστή κατασκευάσθηκε τη δεκαετία του 1930 λίγο πιο κάτω, για να ενώσει τα Τσερκέζικα (Καλλιθέα) και το Βαρόσι με την υπόλοιπη πόλη. Η γέφυρα αυτή μετά από παρεμβάσεις που έγιναν τη δεκαετία του 1980 στα τόξα της και τον φέροντα οπλισμό της, για να συντηρηθεί και να ενισχυθεί, κατέρρευσε τελικά κάτω υπό το βάρος του φορτίου και τις ταλαντώσεις σύγχρονου τριαξονικού φορτηγού οχήματος το 1995. Ανακατασκευάσθηκε επάνω στο ίδιο αρχιτεκτονικό σχέδιο με την προηγούμενη, αλλά με διαπλάτυνση του οδοστρώματος και των ρείθρων (πεζοδρομίων) της και ξαναδόθηκε στην κυκλοφορία το 1998.[εκκρεμεί παραπομπή]

Καταρράκτης στην περιοχή «Ζεστά Νερά»

Πρόσωπα

Εικόνες

  • Ο νεομάρτυρας Θωμάς Παπαχαριζάνος, πρόκριτος του Σιδηροκάστρου, που μαρτύρησε το 1913.
    Ο νεομάρτυρας Θωμάς Παπαχαριζάνος, πρόκριτος του Σιδηροκάστρου, που μαρτύρησε το 1913.
  • Ο Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σιδηροκάστρου που οικοδομήθηκε το 1905.
    Ο Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σιδηροκάστρου που οικοδομήθηκε το 1905.

Παραπομπές

  1. ↑ τουρκικά: Demir Hisar‎‎, "Σιδηρούν Κάστρο"
  2. ↑ Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας (Α-Ι) lithoksou.net
  3. ↑ Οι 34 επίμαχοι μητροπολίτες, εφημερίδα Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου 2008
  4. ↑ Δήμος Σιντικής - η ταυτότητα του νέου Δήμου
  5. ↑ ...κάππεσον ἐν Λήμνῳ, ὀλίγος δ᾽ ἔτι θυμὸς ἐνῆεν: ἔνθά με Σίντιες ἄνδρες ἄφαρ κομίσαντο πεσόντα. Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Α', στ. 593-594
  6. ↑ ...δεῦρο, φίλη, λέκτρονδε τραπείομεν εὐνηθέντες: οὐ γὰρ ἔθ᾽ Ἥφαιστος μεταδήμιος, ἀλλά που ἤδη οἴχεται ἐς Λῆμνον μετὰ Σίντιας ἀγριοφώνους. Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Θ', στ. 292-294
  7. ↑ ...ἔπειτα διὰ Κερκίνης ἐρήμου ὄρους, ὅ ἐστι μεθόριον Σιντῶν καὶ Παιόνων· ἐπορεύετο δὲ δι' αὐτοῦ τῇ ὁδῷ ἣν πρότερον αὐτὸς ἐποιήσατο τεμὼν τὴν ὕλην, ὅτε ἐπὶ Παίονας ἐστράτευσεν. τὸ δὲ ὄρος ἐξ ᾿Οδρυσῶν διιόντες ἐν δεξιᾷ μὲν εἶχον Παίονας, ἐν ἀριστερᾷ δὲ Σιντοὺς καὶ Μαιδούς. Θουκυδίδου Ιστορίαι, Βιβλίο Β', κεφ. 98
  8. ↑ Nicetae Choniatae Historia, Τόμος 23, σελ.469
  9. ↑ Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος δ΄, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, περιεχόμενα
  10. ↑ Choniates, N.: Magoulias, Harry J., επιμ. (1984). O City of Byzantium. Annals of Niketas Choniates. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2.
  11. ↑ Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης - Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μικρά Ασία
  12. ↑ Γιώργος Καζάνας, Ο Άγιος Προκόπιος Μητροπολίτης Ικονίου (+1923) - ιστολόγιο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
  13. ↑ Ο Ελληνισμός του Μελενοίκου
  14. ↑ Ο πληθυσμός των οικισμών της Μακεδονίας το 1900 κατά θρησκεία και γλώσσα στη στατιστική του K'ncov, Δημήτρη Λιθοξόου, lithoksou.net
  15. ↑ Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, ΕΜΣ, εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη 2008
  16. ↑ Ο Ελληνισμός του Μελενοίκου
  17. ↑ Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ
  18. ↑ Η Μάχη της Βέτρινας
  19. ↑ Δήμος Σιντικής: Σιδηρόκαστρο - Ιστορική Αναδρομή.
  20. ↑ Οδός Κωνσταντίνου Μελενίκου: Το πρόσωπο που τιμάται στην πιο γνωστή «φοιτητική» οδό της Θεσσαλονίκης
  21. ↑ http://meleniko.gr/docs/Mpakas-Ellinismos_Melenoikou.pdf
  22. ↑ Ο μέραρχος της έκτης Μεραρχίας, μετέβη στο Δεμίρ Ισσάρ και αφού διενήργησε έρευνα απέστειλε το εξής τηλεγράφημα στο Στρατηλάτη Βασιλέα Κωνσταντίνο.
    «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι μετά τις πληροφορίες που λάβαμε για σφαγές στο Δεμίρ Ισσάρ, εστάλη αξιωματικός του Επιτελείου που εξακρίβωσε τα παρακάτω: Ο Βούλγαρος λοχαγός της χωροφυλακής Μίκτα Μίλεγκώφ με την υπόδειξη τριών βουλγαρόφωνων κατοίκων συνέλαβε τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο, τον ιερέα Παπασταύρο, τον προύχοντα Θωμά Παπαζαχαρίου και πλέον των εκατό άλλων ομογενών, του οποίους έκλεισε στον περίβολο της βουλγαρικής Σχολής. Όλους αυτούς τη νύχτα της 25ης προς 26 τρέχοντος μηνός (1913) Βούλγαροι στρατιώτες και χωροφύλακες τους σκότωσαν. Αγγάρεψαν, μάλιστα, Τούρκους χωρικούς και τους έθαψαν στον περίβολο της Σχολής, έξω από τον ανατολικό μαντρότοιχο αυτής. Ο αξιωματικός του επιτελείου μου διέταξε την εκταφή αυτών για να βεβαιωθεί για το αποτρόπαιο γεγονός. Πράγματι, σε βάθος πλέον των δύο μέτρων βρέθηκαν μαζεμένα τα πτώματα αυτών που έσφαξαν. Εκτός από τις σφαγές, αξιωματικοί αλλά και στρατιώτες του βουλγαρικού στρατού βίασαν πολλές παρθένους. Μία, μάλιστα, από αυτές, ονομαζόμενη Αγαθή Θωμά, κόρη κηπουρού, αντιστάθηκε και την έσφαξαν. Τα καταστήματα της πόλης καταστράφηκαν και διαρπάχθηκαν καθώς και όλα τα σκεύη των σπιτιών των ομογενών, πολλούς από αυτούς έσωσαν οι Τούρκοι που τους έκρυψαν στα σπίτια τους. Γενικά η πόλη παρουσιάζει οικτρό θέαμα καταστροφής και η πείνα απειλεί να την συμπληρώσει.»
    Με το τηλεγράφημα αυτό ο βασιλιάς Κωνσταντίνος από το Γενικό Επιτελείο που έδρευε στη Δοϊράνη έστειλε το παρακάτω κείμενο στο Υπουργείο Εξωτερικών:
    «Έκτη μεραρχία αναφέρει ότι Βούλγαροι στρατιώτες με διαταγή κάποιου λοχαγού της χωροφυλακής συνέλεξαν στο προαύλιο της βουλγαρικής Σχολής τον Μητροπολίτη του Δεμίρ Ισσάρ, δύο ιερείς και πάνω από εκατό προκρίτους, τους οποίους κατέσφαξαν. Η Μεραρχία διέταξε την εκταφή των πτωμάτων και βεβαιώθηκε το έγκλημα. Βίασαν παρθένους και μία που αντιστάθηκε την κατέσφαξε. Διαμαρτυρηθείτε με εντολή μου, στους αντιπροσώπους των πολιτισμένων Δυνάμεων εναντίον των ανθρωπόμορφων αυτών τεράτων και σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο και δηλώσατε ότι θα αναγκαστώ με λύπη μου να προβώ σε αντίποινα, για να εμπνεύσω κάποιο φόβο και σκέψη πριν γίνουν τέτοια εγκλήματα. Οι Βούλγαροι επισκιάζουν όλες τις φρικαλεότητες των βαρβαρικών επιδρομών του παρελθόντος και αποδεικνύουν ότι δεν έχουν πια το δικαίωμα να συγκατελέγονται μεταξύ των πολιτισμένων λαών. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β’»
    Το κείμενο δόθηκε και στον ανταποκριτή των “Times” του Λονδίνου ο οποίος τηλεγράφησε ότι το Δεμίρ Ισσάρ, το τελευταίο βουλγαρικό φρούριο στη Μακεδονία καταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό. Ο ανταποκριτής προσθέτει ότι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος διαβίβασε σε αυτόν στη Δοϊράνη δριμύτατη τηλεγραφική διαμαρτυρία για την εξακρίβωση των σφαγών του Δεμίρ Ισσάρ.
  23. ↑ Ἡ ἀπελευθέρωσις τοῦ Σιδηροκάστρου (27 Ἰουνίου 1913) καί τά προηγηθέντα αὐτῆς.
  24. ↑ Ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που εισήλθε στο Σιδηρόκαστρο ήταν ο μετέπειτα στρατηγός και δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, τότε διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων. Ιδού οι πρώτες του εντυπώσεις, όπως τις περιγράφει στα «Απομνημονεύματά» του:
    Τα κύματα των πανικοβλήτων εξηκολούθουν παρελαύνοντα τροχάδην και με κραυγάς τρόμου προς δυσμάς. Υπό την σκέψιν ότι δεν δύναταί τις να βασισθή εις τας πληροφορίας ανθρώπων αλλοφρονούντων εκ του τρόμου, έσχισα την αναφοράν και διέταξα τους ιππείς (30 περίπου) να ιππεύσουν. Εξαπέστειλα δύο ελαφράς περιπολίας εμπρός και με την ημιλαρχίαν εν παρατάξει, δια των αγρών εκάλπασα προς τα βορείως της πόλεως υψώματα. Ομάδες τινές προ της θέας του επερχομένου ιππικού ετράπησαν εις φυγήν. Αλλά παρέμειναν επί του υψώματος τρεις τέσσαρες χωρικού ψυχραιμότεροι των άλλων […] Απέστειλα αμέσως δύο εκ των προυχόντων μετά τινών ιππέων όπως σταματήσουν τον φεύγοντα πληθυσμόν, ο οποίος μετά την μεσημβρίαν ήρχισεν επανερχόμενος εις τας οικίας του. Μετά σύντομον εξέτασιν ανεύρον εν των προαυλίω της Σχολής τεράστιον λάκον, ο οποίος περιείχε άνω των 60 πτωμάτων εκ των σφαγέντων την προηγουμένην. Μεταξύ αυτών ήταν και ο μητροπολίτης Μελενίκου. Εις έτερον τάφον επί αμμώδους εδάφους ήσαν περί τα 30 πτώματα, εν οις και δύο ιερείς της πόλεως. Περί τα 20 ακόμη πτώματα εύρομεν εις μεμονωμένους τάφους και τινά άταφα. Οι κάτοικοι και ιδία τα γυναικόπαιδα με σπαρακτικούς θρήνους παρηκολούθουν την εκταφήν των οικείων των. Μετά την σύνταξιν λεπτομερούς καταλόγου των ανεγνωρισθέντων θυμάτων ανεχώρησα μ.μ προς συνάντησιν της Μεραρχίας βαδιζούσης επί της αμαξιτής οδού προς βορράν εις Μαρτικοστίνοβο.
  25. ↑ Μακεδονία 1913, σφαγές στο Σιδηρόκαστρο- Δεμίρ Ισσάρ.
  26. ↑ Η μάχη της Βέτρινας – Απελευθέρωση Σιδηροκάστρου.
  27. ↑ Ἡ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1916-1918)
  28. ↑ ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-1918
  29. ↑ Κωνσταντίνος Τσώπρος, Αναμνήσεις Μελένοικο-Θεσσαλονίκη σ. 36, εκδ. IMXA , 19922η GR ISSN: 0073-862Χ
  30. ↑ τα κειμήλια των Μελενικίων που εκλάπησαν από τους Βούλγαρους
  31. ↑ http://meleniko.gr/docs/Mpakas-Ellinismos_Melenoikou.pdf
  32. ↑ Οδός Κωνσταντίνου Μελενίκου: Το πρόσωπο που τιμάται στην πιο γνωστή «φοιτητική» οδό της Θεσσαλονίκης
  33. ↑ http://www.serrelib.gr/pdf/agalmatanomou.pdf
  34. ↑ http://www.serrelib.gr/pdf/lila_theodoridou_Sidirokastro.pdf
  35. ↑ Ιερά Μονή Αγίων Κηρύκου και Ιουλίτης στο Σιδηρόκαστρο Σερρών
  36. ↑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28.01.2007 Μοναχές εγκατέλειψαν μονή και χρέη, του Νικου Παπαχρηστου
  37. ↑ 14/12 ΕΚΤΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΙ ΜΟΝΑΧΕΣ ΛΟΓΩ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΣΤΟ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ - http://sidirokastro.com
  38. ↑ http://www.slideshare.net/a3gymnasiou/ss-34827538

Βιβλιογραφία

  • [1] Σαμσάρης Κ. Δημήτρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), σσ. 56-57, 93-94, 120-123. ISBN 960-7265-16-5.
  • Πασχαλέρη Ν. Κανελλίτσα, «Το Σιδηρόκαστρο χθες και σήμερα», Φωτοτυπωτική, Θεσσαλονίκη, 1994.
  • Τζανακάρης Ι. Βασίλης, «Το Σιδηρόκαστρο επί πτερύγων ιστορίας», Typo Offset , Θεσσαλονίκη, 2002.
  • Σκαρλάτος Παν. Νικόλαος, «Σιδηρόκαστρο αιώνια πόλη του κάστρου»,Τυποτεχνική Σιδηροκάστρου, 2005.
  • Προφορική μαρτυρία: Ζαχαριάδης Κων/νος, 12-5-2005.
  • Έντυπο Ιεράς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου, 30-8-2005.
  • Προφορική μαρτυρία: Παρίσης Αδάμ, 23-9-2005.
  • Ιστοσελίδα "Αθήνα 2004" (www.athens2004.com)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σιδηρόκαστρο_Σερρών&oldid=7741721"