Αβραάμ Μπεναρόγια

Αβραάμ Μπεναρόγια
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1887 Λομ
Θάνατος	16  Μαΐου 1979 Χολόν
Τόπος ταφής	Νότιο Κοιμητήριο του Τελ Αβίβ (Νταρόμ)
Κατοικία	Θεσσαλονίκη (1908–1953) Χολόν (1953–1979)
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα Οθωμανική Αυτοκρατορία Ισραήλ
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ισπανοεβραϊκή γλώσσα
Ομιλούμενες γλώσσες	Βουλγαρικά Ισπανοεβραϊκή γλώσσα Ελληνικά Αγγλικά
Σπουδές	Νομική στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός δημοσιογράφος δάσκαλος τυπογράφος εργάτης
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Βουλγαρικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (Στενοί Σοσιαλιστές) και Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αβραάμ Ελιέζερ Μπεναρόγια (εβραϊκά: אברהם בן-ארויה‎‎; βουλγαρικά: Аврам Бенароя‎‎;) (1887- 16 Μαΐου 1979) υπήρξε ένας από τους πρώτους εκπροσώπους του σοσιαλιστικού κινήματος στον ελλαδικό χώρο. Πρωταγωνίστησε στην ίδρυση της Φεντερασιόν, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας. Η αφετηρία της πολιτικής του δράσης τοποθετείται στις αρχές του 20ού αιώνα και καταλαμβάνει χρονικά μια περίοδο πενήντα περίπου ετών.

Νεανικά χρόνια

Ο Αβραάμ Μπεναρόγια ήταν ισπανοεβραϊκής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Βιδίνιο της Βουλγαρίας το 1887. Ασκούσε το επάγγελμα του δασκάλου και παράλληλα του τυπογράφου. Διωκόμενος για την πολιτική του δράση, κατέφυγε το 1908 στη Θεσσαλονίκη, όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα. Με τον ερχομό του άρχισε να ασχολείται ενεργά σε όλες τις εκδηλώσεις και δραστηριότητες της εκεί ισραηλιτικής κοινότητας, όπου πολύ γρήγορα αναδείχθηκε σε ηγετικό στέλεχος. Υπήρξε ο πρωτεργάτης της ίδρυσης της περιώνυμης Φεντερασιόν. Aρχικά ο Μπεναρόγια και οι ομοϊδεάτες του είδαν με συμπάθεια το κίνημα των Νεοτούρκων. Η βοήθεια που έδωσαν στο τουρκικό εθνικιστικό κίνημα ήταν έμπρακτη λαμβάνοντας μέρος στην επιθετική πορεία των Νεότουρκων προς την Κωνσταντινούπολη ενάντια στο σουλτάνο.Στη συνέχεια, λόγω των περιορισμών που έθεσαν οι τουρκικές αρχές προκειμένου να περιορίσουν το εργατικό κίνημα, αποστασιοποιήθηκαν από την Επιτροπή Ένωσης και Προόδου και ο ίδιος βρέθηκε στη φυλακή.

Όταν η Μακεδονία ενσωματώθηκε στην Ελλάδα (τέλη του 1912) ο Μπεναρόγια ως ηγέτης της Φεντερασιόν πρωταγωνίστησε στο ελληνικό εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα.

Το 1914 μετά από μια εικοσαήμερη μαχητική απεργία καπνεργατών εκτοπίσθηκε μαζί με τον Σαμουέλ Γιονά στη Νάξο, για δυόμισι περίπου χρόνια, ενώ το 1915 εξελέγη μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου ως βουλευτής της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης συνεργαζόμενος με το φιλομοναρχικό Λαϊκό Κόμμα.

Στην ηγεσία της ΓΣΕΕ και του ΣΕΚΕ

Ο Μπεναρόγια πρωταγωνίστησε στη δημιουργία της ΓΣΕΕ και του ΣΕΚΕ, μετέπειτα ΚΚΕ, στον Πειραιά το Νοέμβριο του 1918. Στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ (17-23 Νοεμβρίου) ήταν ο επικεφαλής της κεντρώας ιδεολογικοπολιτικής τάσης και προσπάθησε να ισορροπήσει τις θέσεις μεταξύ των δύο άλλων ακραίων τάσεων. Ήταν μέλος της εξελεγκτικής επιτροπής του συνεδρίου. Η πείρα του και ο σεβασμός των συνέδρων στο πρόσωπό του ήταν πολύ σημαντικά για τις εργασίες του συνεδρίου.

Στις 4 Ιουλίου 1919 ο Μπεναρόγια συνελήφθη και εκτοπίσθηκε στη Φολέγανδρο μαζί με την ηγετική ομάδα της ΓΣΕΕ που την αποτελούσαν οι Αχ. Χατζημιχάλης, Η. Δελαζάνος, Ευ. Ευαγγέλου και ο ίδιος. Ακολούθησε η πρώτη διήμερη πανελλαδική πολιτική απεργία, στις 8 και 9 Ιουλίου 1919, με αίτημα την επιστροφή τους από την εξορία.

Ο Μπεναρόγια, όπως και το ΣΕΚΕ, τάχθηκε ενάντια στην Μικρασιατική Εκστρατεία, χαρακτηρίζοντάς την τυχοδιωκτική περιπέτεια και έλαβε ενεργό μέρος σε κινητοποιήσεις κατά αυτής. Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 έστρεψε όλη την ισραηλιτική κοινότητα και όχι μόνο κατά του Ε. Βενιζέλου και της πολιτικής του για συνέχιση του πολέμου στη Μικρά Ασία, συμμαχώντας με την μοναρχική Ηνωμένη Αντιπολίτευση. του Δ. Γούναρη. Στα Απομνημονεύματά του, υπερβάλλοντας για τις συνέπειες της δράσης των αντιπολεμικών Κομμ. Πυρήνων στο μικρασιατικό μέτωπο, θα υποστηρίξει ότι: «η απεργία του στρατού στο μέτωπο έλυσε τη μικρασιατική τραγωδία».

Στις 19 Φεβρουαρίου 1922 συνήλθε η Α' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ. Εκεί ο Μπεναρόγια μαζί με τους Γιάννη Κορδάτο και Γιώργο Γεωργιάδη υποστήριξαν τη γενικότερη αναθεώρηση της γραμμής του κόμματος, με την εγκατάλειψη των επαναστατικών του θέσεων. Συμμαχώντας μαζί με τους Νίκο Δημητράτο, Αριστοτέλη Σίδερη και Αλβέρτο Κουριέλ επέτυχαν να υιοθετήσει το κόμμα τη θέση της «Μακράς νομίμου υπάρξεως». "Το Κόμμα διατρέχον ακόμη περίοδον οργανώσεως και προπαγάνδας, έχει ανάγκην μακράς νομίμου υπάρξεως". Η θεση της «Μακράς νομίμου υπάρξεως» ανατράπηκε στο 1ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ τον Νοέμβριο του 1922 και οι εισηγητές της τέθηκαν στο περιθώριο, από την αριστερή δυναμική πτέρυγα των Παλαιών Πολεμιστών που είχαν επιστρέψει στην Ελλάδα μετά τη μικρασιατική καταστροφή και είχαν ενταχθεί στο κόμμα.

Η πορεία του εκτός του ΚΚΕ

Το 1922 δικάστηκε ως υπεύθυνος για τα επεισόδια των εργατικών κινητοποιήσεων του Βόλου. Το 1924 στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ διαγράφηκε από το κόμμα, μαζί με πολλά στελέχη της ιδρυτικής γενιάς, σαν οπορτουνιστής, γιατί θεωρούσε πως δεν είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για επαναστατική δράση του εργατικού κινήματος.

Μετά τη διαγραφή του προσπάθησε μαζί με τον Αριστοτέλη Σίδερη και το Νίκο Δημητράτο να ιδρύσουν σοσιαλιστικό κόμμα. Όμως η κίνησή τους δεν τελεσφόρησε και στη συνέχεια περιθωριοποιήθηκε. Κατά τη διάρκεια της κατοχής συνελήφθη από τους Γερμανούς στη Θεσσαλονίκη και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, όπου εξοντώθηκε η οικογένειά του. Απελευθερώθηκε από τους συμμάχους και το 1945 επέστρεψε στην Ελλάδα. Αναμίχθηκε και πάλι με την πολιτική, συνεργαζόμενος με το σοσιαλιστικό κόμμα των Α. Σβώλου και Η. Τσιριμώκου.

Στο Ισραήλ

Το 1953 μετανάστευσε στο νεοσύστατο τότε κράτος του Ισραήλ, όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα για το υπόλοιπο της ζωής του, στο Τελ Αβίβ. Έκανε σφοδρή κριτική στην Ε.Σ.Σ.Δ. Πέθανε το 1979 σε ηλικία 92 ετών. Το 1975 κυκλοφόρησαν σε τόμο οι αναμνήσεις του από την αρχική φάση οργάνωσης του ελληνικού εργατικού κινήματος, με τίτλο Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου. Το κείμενο αυτό είχε πρωτοδημοσιευθεί σε συνέχειες το 1931 στην εφημερίδα Ταχυδρόμος της Θεσσαλονίκης.

Βιβλιογραφία

• Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
• Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών (Θεσσαλονίκη) (1989). Η σοσιαλιστική οργάνωση Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης, 1909-1918. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. 
• Λιάκος, Αντώνης (1985). Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής. 
• Συλλογικό (2000). «Θεσσαλονίκη (1917-1924». E/Iστορικά (αρ.35): εφ. Ελευθεροτυπία.  15 Ιουνίου.
• Mazower, Mark (2006). Θεσσαλονίκη: πόλη των φαντασμάτων. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. ISBN 9-602-21354-X. 
• Νούτσος, Παναγιώτης (1990). «Για τη Φεντερασιόν και τον Α. Μπεναρόγια». Θεωρία και Κοινωνία (1): 190-203. 
• Νούτσος, Παναγιώτης (2003). «Η σοσιαλιστική σκέψη: Από την επίκληση του Ρήγα στην ενηλικίωση του ΚΚΕ». Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000. 6. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. σελίδες 255–266. ISBN 960-406-545-9. 
• Τσοκόπουλος, Βάσιας (2010). «Μπεναρόγια: ο κόκκινος Αβραάμ της Φεντερασιόν». Το Βήμα (31 Δεκεμβρίου). 

Πηγές

• Μπεναρόγια, Αβραάμ (1986). Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου. 2η έκδ., Αθήνα: Κομμούνα.  Εισαγωγή: Georges Haupt.
• Μπεναρόγια, Αβραάμ (1989). Ελπίδες και πλάνες. Αθήνα: Στοχαστής.  Εισαγωγή-επιμέλεια: Θεόδωρος Μπενάκης.