Βουδαπέστη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 79.167.149.106 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Stepanps
Ετικέτα: Επαναφορά
Γραμμή 17: Γραμμή 17:
=== Μετά τη συγχώνευση ===
=== Μετά τη συγχώνευση ===
Ο 19ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από τον ουγγρικό αγώνα για ανεξαρτησία και εκσυγχρονισμό. Η εθνική εξέγερση ενάντια στους Αψβούργους άρχισε στη Βουδαπέστη το 1848 και καταπνίγηκε σε ένα χρόνο. Το 1867, με τη σύσταση της [[Αυστροουγγαρία]]ς, η Βουδαπέστη έγινε η συμπρωτεύουσα της μοναρχίας. Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος ανάπτυξης της πόλης, η οποία διήρκησε μέχρι τον [[ΑΠΠ|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]]. Το 1849 η [[γέφυρα των Αλυσίδων]] συνέδεσε τη Βούδα και την Πέστη και έγινε το πρώτο πέρασμα για πεζούς επί του Δούναβη<ref>{{cite book| last=Hughes| first=Holly| title=Frommer's 500 Places to Take Your Kids Before They Grow Up| publisher=Wiley Indianapolis Composition Services| chapter=7 Famous Briges| isbn= 0-470-57760-6| url=http://books.google.com/?id=Wd0znOQhqOwC&pg=PA91&dq=chain+bridge+budapest#v=onepage&q=chain%20bridge%20budapest&f=false| date=13 August 2009}}</ref>. Το 1873 η Βούδα, η Πέστη και η Όμπουντα (Παλιά Βούδα) ενώθηκαν και δημιούργησαν τη Βουδαπέστη. Η Πέστη αναπτύχθηκε και μετατράπηκε σε διοικητικό, πολιτικό, οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Οι εθνικά Ούγγροι ξεπέρασαν σε πληθυσμό τους Γερμανούς στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, καθώς μετανάστευαν από πυκνοκατοικημένες αγροτικές περιοχές στην Τρασδουναβία και την μεγάλη ουγγρική πεδιάδα. Ανάμεσα στο 1851 και το 1910, το ποσοστό Ούγγρων αυξήθηκε από 35,6% σε 85,9%, και τα ουγγρικά έγιναν κύρια γλώσσα. Το ποσοστό των Εβραίων έφτασε στο μέγιστό του το 1900, όταν οι Εβραίοι αποτελούσαν το 23,6% των κατοίκων.<ref>Budapest statisztikai évkönyve 1943 (Statistical Yearbook of Budapest, 1943), p. 33, Hungarian Central Statistical Office</ref><ref>''Budapest székes főváros Statisztikai és Közigazgatási Évkönyve 1921–1924'' (Statistical Yearbook of Budapest, 1921–1924), p. 38, Hungarian Central Statistical Office</ref><ref name="Budapest 1946 p. 12">Budapest statisztikai évkönyve 1944–1946 (Statistical Yearbook of Budapest, 1944–1946), p. 12, Hungarian Central Statistical Office</ref> Το 1918, μετά την ήττα και την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε αυτόνομο κράτος (Δημοκρατία της Ουγγαρίας), αλλά με τη [[συνθήκη του Τριανόν]], η χώρα έχασε τα δύο τρίτα των εδαφών της.<ref name="Macartney37">{{cite book| last=Macartney| first =C.A.| title=Hungary and her successors - The Treaty of Trianon and Its Consequences 1919–1937| publisher=Oxford University Press| year=1937}}</ref><ref>{{cite news |title=East on the Danube: Hungary's Tragic Century |work=[[The New York Times]]| url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3D91531F93AA3575BC0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=2|date=9 August 2003 |accessdate=15 March 2008 |first=Richard |last=Bernstein}}</ref>
Ο 19ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από τον ουγγρικό αγώνα για ανεξαρτησία και εκσυγχρονισμό. Η εθνική εξέγερση ενάντια στους Αψβούργους άρχισε στη Βουδαπέστη το 1848 και καταπνίγηκε σε ένα χρόνο. Το 1867, με τη σύσταση της [[Αυστροουγγαρία]]ς, η Βουδαπέστη έγινε η συμπρωτεύουσα της μοναρχίας. Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος ανάπτυξης της πόλης, η οποία διήρκησε μέχρι τον [[ΑΠΠ|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]]. Το 1849 η [[γέφυρα των Αλυσίδων]] συνέδεσε τη Βούδα και την Πέστη και έγινε το πρώτο πέρασμα για πεζούς επί του Δούναβη<ref>{{cite book| last=Hughes| first=Holly| title=Frommer's 500 Places to Take Your Kids Before They Grow Up| publisher=Wiley Indianapolis Composition Services| chapter=7 Famous Briges| isbn= 0-470-57760-6| url=http://books.google.com/?id=Wd0znOQhqOwC&pg=PA91&dq=chain+bridge+budapest#v=onepage&q=chain%20bridge%20budapest&f=false| date=13 August 2009}}</ref>. Το 1873 η Βούδα, η Πέστη και η Όμπουντα (Παλιά Βούδα) ενώθηκαν και δημιούργησαν τη Βουδαπέστη. Η Πέστη αναπτύχθηκε και μετατράπηκε σε διοικητικό, πολιτικό, οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Οι εθνικά Ούγγροι ξεπέρασαν σε πληθυσμό τους Γερμανούς στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, καθώς μετανάστευαν από πυκνοκατοικημένες αγροτικές περιοχές στην Τρασδουναβία και την μεγάλη ουγγρική πεδιάδα. Ανάμεσα στο 1851 και το 1910, το ποσοστό Ούγγρων αυξήθηκε από 35,6% σε 85,9%, και τα ουγγρικά έγιναν κύρια γλώσσα. Το ποσοστό των Εβραίων έφτασε στο μέγιστό του το 1900, όταν οι Εβραίοι αποτελούσαν το 23,6% των κατοίκων.<ref>Budapest statisztikai évkönyve 1943 (Statistical Yearbook of Budapest, 1943), p. 33, Hungarian Central Statistical Office</ref><ref>''Budapest székes főváros Statisztikai és Közigazgatási Évkönyve 1921–1924'' (Statistical Yearbook of Budapest, 1921–1924), p. 38, Hungarian Central Statistical Office</ref><ref name="Budapest 1946 p. 12">Budapest statisztikai évkönyve 1944–1946 (Statistical Yearbook of Budapest, 1944–1946), p. 12, Hungarian Central Statistical Office</ref> Το 1918, μετά την ήττα και την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε αυτόνομο κράτος (Δημοκρατία της Ουγγαρίας), αλλά με τη [[συνθήκη του Τριανόν]], η χώρα έχασε τα δύο τρίτα των εδαφών της.<ref name="Macartney37">{{cite book| last=Macartney| first =C.A.| title=Hungary and her successors - The Treaty of Trianon and Its Consequences 1919–1937| publisher=Oxford University Press| year=1937}}</ref><ref>{{cite news |title=East on the Danube: Hungary's Tragic Century |work=[[The New York Times]]| url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3D91531F93AA3575BC0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=2|date=9 August 2003 |accessdate=15 March 2008 |first=Richard |last=Bernstein}}</ref>
[[Αρχείο:Shoes Danube Promenade IMGP1297.jpg|thumb|200px|Τα παπούτσια στις όχθες του Δούναβη, μνημείο για το [[Ολοκαύτωμα]] των Εβραίων]]
[[Αρχείο:Shoes Danube Promenade IMGP1297.jpg|thumb|205px|Τα παπούτσια στις όχθες του Δούναβη, μνημείο για το [[Ολοκαύτωμα]] των Εβραίων]]
Κατά τον [[Β΄ΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο]], η Βουδαπέστη καταστράφηκε εν μέρει από τους αεροβομβαρδισμούς των Βρετανών και των Αμερικάνων (πρώτη επίθεση 4 Απριλίου 1944<ref>{{cite news| work=Sydney Morning Herald| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/17889740| title=RAF raids Budapest - second heavy attack| date=5 April 1944}}</ref><ref>{{cite news| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/47691625| title=RAF Follows US Raid on Budapest| date=5 April 1944| work=Sydney Morning Herald}}</ref><ref>{{cite news| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/11807143| title=Budapest bombed by RAF| date=5 April 1944| work=Sydney Morning Herald}}</ref>). από τις 24 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου 1945, η πόλη βρισκόταν υπό πολιορκία. Η Βουδαπέστη υπέστη πολλές ζημιές από τα επιτιθέμενα Σοβιετικά και Ρουμανικά στρατεύματα και τα αμυνόμενα Γερμανικά και Ουγγρικά. Περίπου 38.000 πολίτες έχασαν τη ζωή τους. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν όλες τις γέφυρες της πόλης. Περίπου το 20% με 40% των Εβραίων της πόλης πέθαναν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας από τους Ναζί, από το 1944 μέχρι το 1945.<ref>{{cite web| title=Budapest| publisher=United States Holocaust Memorial Museum| url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005264| accessdate=18 July 2007}}</ref> Ο Σουηδός διπλωμάτης Ραούλ Βάλενμπεργκ κατάφερε να σώσει αρκετές χιλιάδες Εβραίους δίνοντάς τους σουηδικά διαβατήρια<ref>{{cite web| url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/wallenberg.html| title=Raoul Wallenberg| publisher=[[Jewish Virtual Library]]| accessdate=2014-12-04}}</ref>.
Κατά τον [[Β΄ΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], η Βουδαπέστη καταστράφηκε εν μέρει από τους αεροβομβαρδισμούς των Βρετανών και των Αμερικάνων (πρώτη επίθεση 4 Απριλίου 1944<ref>{{cite news| work=Sydney Morning Herald| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/17889740| title=RAF raids Budapest - second heavy attack| date=5 April 1944}}</ref><ref>{{cite news| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/47691625| title=RAF Follows US Raid on Budapest| date=5 April 1944| work=Sydney Morning Herald}}</ref><ref>{{cite news| url=http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/11807143| title=Budapest bombed by RAF| date=5 April 1944| work=Sydney Morning Herald}}</ref>). από τις 24 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου 1945, η πόλη βρισκόταν υπό πολιορκία. Η Βουδαπέστη υπέστη πολλές ζημιές από τα επιτιθέμενα σοβιετικά και ρουμανικά στρατεύματα και τα αμυνόμενα γερμανικά και ουγγρικά. Περίπου 38.000 πολίτες έχασαν τη ζωή τους. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν όλες τις γέφυρες της πόλης. Περίπου το 20% με 40% των Εβραίων της πόλης πέθαναν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας από τους Ναζί, από το 1944 μέχρι το 1945.<ref>{{cite web| title=Budapest| publisher=United States Holocaust Memorial Museum| url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005264| accessdate=18 July 2007}}</ref> Ο Σουηδός διπλωμάτης [[Ραούλ Βάλενμπεργκ]] κατάφερε να σώσει αρκετές χιλιάδες Εβραίους δίνοντάς τους σουηδικά διαβατήρια<ref>{{cite web| url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/wallenberg.html| title=Raoul Wallenberg| publisher=[[Jewish Virtual Library]]| accessdate=2014-12-04}}</ref>.


To 1949, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε κομμουνιστική λαϊκή δημοκρατία. Η νέα κομμουνιστική κυβέρνηση θεωρούσε κτίρια όπως το κάστρο της Βούδας σύμβολα του προηγούμενου καθεστώτος και κατέστρεψε το εσωτερικό τους. Τις 23 Οκτωβρίου 1956, οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά στη Βουδαπέστη, ζητώντας δημοκρατικές αλλαγές. Κινήθηκαν προς τον ραδιοφωνικό σταθμό ζητώντας να δημοσιεύσουν τα αιτήματά τους. Το καθεστώς διέταξε τον στρατό να πυροβολήσει τον κόσμο, αλλά οι στρατιώτες έδωσαν όπλα στους συγκεντρωμένους, οι οποίοι κατάφεραν να καταλάβουν το κτίριο. Αυτή ήταν η αρχή της [[ουγγρική Επανάσταση 1956|ουγγρικής επανάστασης]]. Το αίτημα ήταν να διοριστεί ο [[Ίμρε Νάγκυ]] πρωθυπουργός της χώρας, κάτι το οποίο και συνέβη την ίδια μέρα, προς έκπληξη όλων. Αφότου ο Νάγκυ ανακοίνωσε ότι η Ουγγαρία θα εγκατέλειπε το [[σύμφωνο της Βαρσοβίας]], τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στην χώρα για να καταπνίξουν την επανάσταση. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τις 11 Νοεμβρίου, αφήνοντας πίσω περισσότερους από 3.000 νεκρούς. Ένα μνημείο ανεγέρθη με αφορμή τα 50 χρόνια από την επανάσταση στο Πάρκο της Πόλης.
To 1949, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε κομμουνιστική λαϊκή δημοκρατία. Η νέα κομμουνιστική κυβέρνηση θεωρούσε κτίρια όπως το κάστρο της Βούδας σύμβολα του προηγούμενου καθεστώτος και κατέστρεψε το εσωτερικό τους. Τις 23 Οκτωβρίου 1956, οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά στη Βουδαπέστη, ζητώντας δημοκρατικές αλλαγές. Κινήθηκαν προς τον ραδιοφωνικό σταθμό ζητώντας να δημοσιεύσουν τα αιτήματά τους. Το καθεστώς διέταξε τον στρατό να πυροβολήσει τον κόσμο, αλλά οι στρατιώτες έδωσαν όπλα στους συγκεντρωμένους, οι οποίοι κατάφεραν να καταλάβουν το κτίριο. Αυτή ήταν η αρχή της [[ουγγρική Επανάσταση 1956|ουγγρικής επανάστασης]]. Το αίτημα ήταν να διοριστεί ο [[Ίμρε Νάγκυ]] πρωθυπουργός της χώρας, κάτι το οποίο και συνέβη την ίδια μέρα, προς έκπληξη όλων. Αφότου ο Νάγκυ ανακοίνωσε ότι η Ουγγαρία θα εγκατέλειπε το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]], τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στην χώρα για να καταπνίξουν την επανάσταση. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τις 11 Νοεμβρίου, αφήνοντας πίσω περισσότερους από 3.000 νεκρούς. Ένα μνημείο ανεγέρθη με αφορμή τα 50 χρόνια από την επανάσταση στο Πάρκο της Πόλης.


Το 1987, το κάστρο της Βούδας και οι όχθες του Δούναβη ανακηρύχθηκαν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Η λεωφόρος Αντράσι προστέθηκε στον κατάλογο το 2002.
Το 1987, το κάστρο της Βούδας και οι όχθες του Δούναβη ανακηρύχθηκαν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Η λεωφόρος Αντράσι προστέθηκε στον κατάλογο το 2002.

Έκδοση από την 10:55, 25 Μαΐου 2019

Βουδαπέστη

Σημαία

Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Βουδαπέστη
47°29′54″N 19°2′27″E
ΧώραΟυγγαρία[1]
Διοικητική υπαγωγήΟυγγαρία
Ίδρυση17  Νοεμβρίου 1873
Διοίκηση
 • Δήμαρχος της ΒουδαπέστηςΓκέργκεη Κάρατσον (από 2019)[2][3][4]
 • Μέλος του/τηςΔίκτυο Δημιουργικών Πόλεων
Παγκόσμια Ομοσπονδία Τουριστικών Πόλεων[5]
Έκταση52.514 εκτάριο[6]
Υψόμετρο102 μέτρα
Πληθυσμός1.671.004 (1  Ιανουαρίου 2023)[7]
Ταχ. κωδ.1011–1239[8]
Τηλ. κωδ.1
Ζώνη ώραςUTC+01:00
UTC+02:00
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Βουδαπέστη είναι η πρωτεύουσα της Ουγγαρίας και έδρα της κομητείας της Πέστης. Έχει περίπου 1,7 εκατομμύρια κατοίκους [9]. Η Βουδαπέστη έγινε μια ενιαία πόλη που καταλαμβάνει και τις δύο όχθες του ποταμού Δούναβη, με τη συγχώνευση στις 17 Νοεμβρίου 1873 της Buda (Βούδα), Óbuda (Όμπουντα, παλαιά Βούδα) και Pest (Πέστη). Είναι η έβδομη μεγαλύτερη πόλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (χωρίς να υπολογίζονται τα προάστια και γενικά η μητροπολιτική περιοχή των πόλεων).

Ιστορία

Τα ερείπια της ρωμαϊκής πόλης Ακουίνκουμ όπως σώζονται σήμερα

Ο πρώτος οικισμός στην περιοχή της Βουδαπέστης κατασκευάστηκε από τους Κέλτες πριν το 1 ΠΚΕ. Στη συνέχεια κατελήφθη από τους Ρωμαίους. Ο ρωμαϊκός οικισμός - Ακουίνκουμ - ήταν από το 106 μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα η πρωτεύουσα της επαρχίας της Κάτω Παννονίας. Το Ακουίνκουμ ήταν αρχικά το στρατόπεδο - βάση της Λεγεώνας ΙΙ Adiutrix, αλλά στη συνέχεια η πόλη εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο. Σήμερα αυτή η περιοχή αντιστοιχεί στην Όμπουντα.[10] Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν δρόμους, αμφιθέατρα, λουτρά και σπίτια με θερμαινόμενο δάπεδο.[11] Το Ακουίνκουμ είναι ο καλύτερα διατηρημένος αρχαίος ρωμαϊκός αρχαιολογικός χώρος στην Ουγγαρία και έχει μετατραπεί σε ανοιχτό μουσείο.

Με τη συνθήκη ειρήνης του 829, η Παννονία έγινε τμήμα της Βουλγαρίας, μετά τη νίκη του βουλγαρικού στρατού του Ομουρτάγ έναντι του Αγίου Ρωμαίου Αυτοκράτορα Λουδοβίκου του Ευσεβούς. Η Βουδαπέστη έλκει την καταγωγή της από δύο βουλγαρικά οχυρά, τα οχυρά Μπούντα (Βούδα) και Πεστ (Πέστη), τα οποία βρίσκονται στις δύο όχθες του Δούναβη.[12] Οι Μαγυάροι, με αρχηγό τον Αρπάντ, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στο τέλος του 9ου αιώνα,[13] και ένα αιώνα αργότερα ίδρυσαν επισήμως το Βασίλειο της Ουγγαρίας. Έρευνες τοποθετούν την πιθανή έδρα του οίκου των Αρπάντ, ως τόπος κεντρικής εξουσίας, στην Βουδαπέστη.[14] Η εισβολή των Τατάρων τον 13ο αιώνα σύντομα απέδειξε ότι η άμυνα σε μια πεδιάδα είναι δύσκολη, και έτσι ο βασιλιάς Μπέλα Δ΄ της Ουγγαρίας διέταξε την κατασκευή ενισχυμένων πέτρινων τειχών γύρω από τις πόλεις, και έχτισε το βασιλικό του ανάκτορο στην κορυφή των προστατευμένων λόφων της Βούδας. Το 1361, έγινε πρωτεύουσα της Ουγγαρίας.

Η Βούδα το 1493

Ο πολιτιστικός ρόλος της Βούδας ήταν ιδιαίτερα σημαντικός κατά τη βασιλεία του βασιλιά Ματθία Κορβίνου. Η ιταλική Αναγέννηση είχε σπουδαία επιρροή στην πόλη. Η βιβλιοθήκη του, Bibliotheca Corviniana, ήταν η σημαντικότερη συλλογή ιστορικών χρονικών και φιλοσοφικών και επιστημονικών έργων του 15ου αιώνα στην Ευρώπη, και δεύτερη σε μέγεθος πίσω μόνο από την Βιβλιοθήκη του Βατικανού. Μετά την ίδρυση του πρώτου ουγγρικού πανεπιστημίου στο Πετς το 1367 (Πανεπιστήμιο του Πετς), το δεύτερο ιδρύθηκε στην Όμπουντα το 1395[15]. Το πρώτο ουγγρικό βιβλίο τυπώθηκε στη Βούδα το 1473[16]. Η Βούδα είχε περίπου 5.000 κατοίκους περί το 1500[17].

Η κατάκτηση του μεγαλύτερου μέρους της Ουγγαρίας τον 16ο αιώνα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία διέκοψε την ανάπτυξη της πόλης: Η Βούδα και η Πέστη πέρασαν στα χέρια των εισβολέων το 1541. Ενώ η Βούδα παρέμεινε η έδρα ενός Τούρκου πασά και διοικητικό κέντρο, η Πέστη ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος εγκαταλελειμμένη μέχρι την κατάκτησή της από τους Αψβούργους το 1686, οι οποίοι από το 1526 παρέμεναν βασιλείς της Ουγγαρίας παρά την απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της χώρας. Οι Τούρκοι κατασκεύασαν λουτρά στην πόλη, από τα οποία κάποια, όπως τα λουτρά Ρούντας και Κιράλι λειτουργούν μέχρι σήμερα.

Η πολιορκία της Βούδας το 1686

Το 1686, μετά από δύο χρόνια της ανεπιτυχούς πολιορκίας της Βούδας, μια νέα εκστρατεία άρχισε για την κατάληψη της Ουγγρικής πρωτεύουσας. Ο Ιερός συνασπισμός είχε συγκεντρώσει στράτευμα 76.000 ανδρών και μέσα σε λίγα χρόνια είχε καταλάβει όλες τις πρώην ουγγρικές εκτάσεις, με την εξαίρεση της Τιμισοάρα, από τους Τούρκους. Η πόλη καταστράφηκε κατά την πολιορκία. Το 1699, η συνθήκη του Κάρλοβιτς, αυτές οι εδαφικές αλλαγές επισημοποιήθηκαν. Στη συνέχεια, η Ουγγαρία ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία των Αψβούργων.

Μετά τη συγχώνευση

Ο 19ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από τον ουγγρικό αγώνα για ανεξαρτησία και εκσυγχρονισμό. Η εθνική εξέγερση ενάντια στους Αψβούργους άρχισε στη Βουδαπέστη το 1848 και καταπνίγηκε σε ένα χρόνο. Το 1867, με τη σύσταση της Αυστροουγγαρίας, η Βουδαπέστη έγινε η συμπρωτεύουσα της μοναρχίας. Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος ανάπτυξης της πόλης, η οποία διήρκησε μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1849 η γέφυρα των Αλυσίδων συνέδεσε τη Βούδα και την Πέστη και έγινε το πρώτο πέρασμα για πεζούς επί του Δούναβη[18]. Το 1873 η Βούδα, η Πέστη και η Όμπουντα (Παλιά Βούδα) ενώθηκαν και δημιούργησαν τη Βουδαπέστη. Η Πέστη αναπτύχθηκε και μετατράπηκε σε διοικητικό, πολιτικό, οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Οι εθνικά Ούγγροι ξεπέρασαν σε πληθυσμό τους Γερμανούς στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, καθώς μετανάστευαν από πυκνοκατοικημένες αγροτικές περιοχές στην Τρασδουναβία και την μεγάλη ουγγρική πεδιάδα. Ανάμεσα στο 1851 και το 1910, το ποσοστό Ούγγρων αυξήθηκε από 35,6% σε 85,9%, και τα ουγγρικά έγιναν κύρια γλώσσα. Το ποσοστό των Εβραίων έφτασε στο μέγιστό του το 1900, όταν οι Εβραίοι αποτελούσαν το 23,6% των κατοίκων.[19][20][21] Το 1918, μετά την ήττα και την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε αυτόνομο κράτος (Δημοκρατία της Ουγγαρίας), αλλά με τη συνθήκη του Τριανόν, η χώρα έχασε τα δύο τρίτα των εδαφών της.[22][23]

Τα παπούτσια στις όχθες του Δούναβη, μνημείο για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βουδαπέστη καταστράφηκε εν μέρει από τους αεροβομβαρδισμούς των Βρετανών και των Αμερικάνων (πρώτη επίθεση 4 Απριλίου 1944[24][25][26]). από τις 24 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου 1945, η πόλη βρισκόταν υπό πολιορκία. Η Βουδαπέστη υπέστη πολλές ζημιές από τα επιτιθέμενα σοβιετικά και ρουμανικά στρατεύματα και τα αμυνόμενα γερμανικά και ουγγρικά. Περίπου 38.000 πολίτες έχασαν τη ζωή τους. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν όλες τις γέφυρες της πόλης. Περίπου το 20% με 40% των Εβραίων της πόλης πέθαναν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας από τους Ναζί, από το 1944 μέχρι το 1945.[27] Ο Σουηδός διπλωμάτης Ραούλ Βάλενμπεργκ κατάφερε να σώσει αρκετές χιλιάδες Εβραίους δίνοντάς τους σουηδικά διαβατήρια[28].

To 1949, η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε κομμουνιστική λαϊκή δημοκρατία. Η νέα κομμουνιστική κυβέρνηση θεωρούσε κτίρια όπως το κάστρο της Βούδας σύμβολα του προηγούμενου καθεστώτος και κατέστρεψε το εσωτερικό τους. Τις 23 Οκτωβρίου 1956, οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά στη Βουδαπέστη, ζητώντας δημοκρατικές αλλαγές. Κινήθηκαν προς τον ραδιοφωνικό σταθμό ζητώντας να δημοσιεύσουν τα αιτήματά τους. Το καθεστώς διέταξε τον στρατό να πυροβολήσει τον κόσμο, αλλά οι στρατιώτες έδωσαν όπλα στους συγκεντρωμένους, οι οποίοι κατάφεραν να καταλάβουν το κτίριο. Αυτή ήταν η αρχή της ουγγρικής επανάστασης. Το αίτημα ήταν να διοριστεί ο Ίμρε Νάγκυ πρωθυπουργός της χώρας, κάτι το οποίο και συνέβη την ίδια μέρα, προς έκπληξη όλων. Αφότου ο Νάγκυ ανακοίνωσε ότι η Ουγγαρία θα εγκατέλειπε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στην χώρα για να καταπνίξουν την επανάσταση. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τις 11 Νοεμβρίου, αφήνοντας πίσω περισσότερους από 3.000 νεκρούς. Ένα μνημείο ανεγέρθη με αφορμή τα 50 χρόνια από την επανάσταση στο Πάρκο της Πόλης.

Το 1987, το κάστρο της Βούδας και οι όχθες του Δούναβη ανακηρύχθηκαν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Η λεωφόρος Αντράσι προστέθηκε στον κατάλογο το 2002.

Δημογραφική ιστορία

Population Graph

Πληθυσμός:

Γεωγραφία

Αεροφωτογραφία της Βουδαπέστης, στα αριστερά η Πέστη και δεξιά η Βούδα

Η Βουδαπέστη βρίσκεται στο κέντρο της παννονικής πεδιάδας. Οδικώς, βρίσκεται 216 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από τη Βιέννη, 545 χιλιόμετρα νότια από τη Βαρσοβία, 443 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την Πράγα, 1.122 χιλιόμετρα βόρεια της Αθήνας και 1.565 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μόσχας. Η Βουδαπέστη έχει έκταση 525 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται στην κεντρική Ουγγαρία. Περιβάλλεται από την κομητεία Πεστ. Εκτείνεται σε μήκος 25 χιλιομέτρων στην κατεύθυνση βορράς-νότος και 29 χιλιόμετρα στην κατεύθυνση ανατολή-δύση. Ο Δούναβης εισέρχεται στην πόλη από τα βόρεια και σχηματίζει δύο νησιά, το νησί Όμπουντα και το Νησί της Μαργαρίτας. Ένα τρίτο νησί, το νησί Τσέπελ, είναι το μεγαλύτερο από τα νησιά της Βουδαπέστης, αλλά μόνο το βόρειο άκρο του νησιού βρίσκεται εντός των ορίων της πόλης. Ο Δούναβης έχει ελάχιστο πλάτος στη Βουδαπέστη 230 μέτρα.

Η πόλη χαρακτηρίζεται από τοπογραφικές αντιθέσεις: η Βούδα είναι κτισμένη στους λόφους στη δυτική όχθη, ενώ η σημαντικά μεγαλύτερη Πέστη εκτείνεται σε μια επίπεδη αμμώδη έκταση στην απέναντι όχθη. Συνολικά στη Βούδα βρίσκονται 20 λόφοι, οι οποίοι είναι τμήμα του ορεινού όγκου της Τρανσδουναβίας. Το ψηλότερο σημείο της πόλης είναι ο λόφος Γιάνος, με ύψος 527 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Το χαμηλότερο σημείο είναι οι όχθες του Δούναβη, με υψόμετρο 96 μέτρα. Η Βουδαπέστη διαθέτει επίσης θερμές πηγές. Περίπου 125 πηγές παράγουν 70 εκατομμύρια λίτρα ζεστού νερού την ημέρα, με θερμοκρασία που φτάνει μέχρι τους 58°C. Κάποιες από αυτές έχουν χαρακτηριστεί ως ιαματικές.[30] Οι θερμές πηγές οφείλουν την παρουσία τους σε ένα ρήγμα το οποίο εκτείνεται παράλληλα στον Δούναβη και χωρίζει τη Βούδα από την Πέστη,[31] και έχουν σχηματίσει υπόγεια σπήλαια.

Κλίμα

Το κέντρο της πόλης έχει ωκεάνιο κλίμα (Cfb), σύμφωνα με την ταξινόμηση Κέπεν.

Κλιματικά δεδομένα Βουδαπέστης
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 18.1 19.7 25.4 30.2 34.0 39.5 40.7 39.4 35.2 30.8 22.6 19.3 40,7
Μέση Μέγιστη °C (°F) 1.2 4.5 10.2 16.3 21.4 24.4 26.5 26.0 22.1 16.1 8.1 3.1 15,0
Μέση Μηνιαία °C (°F) −1.6 1.1 5.6 11.1 15.9 19.0 20.8 20.2 16.4 11.0 4.8 0.4 10,4
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −4 −1.7 1.7 6.3 10.8 13.9 15.4 14.9 11.5 6.7 2.1 −1.8 6,3
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −25.6 −23.4 −15.1 −4.6 −1.6 3.0 5.9 5.0 −3.1 −9.5 −16.4 −20.8 −25,6
Υετός mm (ίντσες) 38,5 36,7 37,4 47,2 64,5 69,8 50,4 49,5 42,7 46,9 59,9 49,3 592,8
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 55 84 137 182 230 248 274 255 197 156 67 48 1.933
Πηγή: www.met.hu[32]

Αξιοθέατα

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO
Βουδαπέστη, μαζί με τις όχθες του Δούναβη, την περιοχή του κάστρου της Βούδας και τη λεωφόρο Αντράσι
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χάρτης
Χώρα μέλος Ουγγαρία
ΤύποςΠολιτιστικό
Κριτήριαii, iv
Ταυτότητα400
ΠεριοχήΕυρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή1987 (11η συνεδρίαση)
Επεκτάσεις2002
Το κτίριο του κοινοβουλίου
Ο ναός του Ματίας και ο προμαχώνας του Ψαρά

Το νεογοτθικό Ουγγρικό Κοινοβούλιο, το μεγαλύτερο κτίριο στην Ουγγαρία με μήκος 268 μέτρα, βρίσκεται επί των όχθεων του Δούναβη στην Πέστη και μεταξύ άλλων στεγάζει τα κοσμήματα του ουγγρικού στέμματος. Η βασιλική του Αγίου Στεφάνου, όπου βρίσκεται το δεξί χέρι του Στεφάνου Α΄, ιδρυτή της Ουγγαρίας, έχει ύψος 96 μέτρα, όπως και το κοινοβούλιο και είναι τα ψηλότερα κτίρια της πόλης. Επίσης, στη Βουδαπέστη λειτουργούν πολλά καφέ, όπως το καφέ Ζερμπώ. Πάνω στο λόφο του κάστρου είναι το κάστρο της Βούδας, το οποίο είναι το πρώην βασιλικό ανάκτορο της Ουγγαρίας. Σήμερα στεγάζει δύο μουσεία και μία βιβλιοθήκη. Κοντά βρίσκεται το παλάτι Σάντορ, το οποίο είναι η προεδρική κατοικία της Ουγγαρίας, η εκκλησία του Ματίας και ο προμαχώνας του Ψαρά, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1905. Ο λόφος Γκέρλετ προσφέρει πανοραμική θέα της πόλης.

Στην Πέστη, το πιο σημαντικό αξιοθέατο είναι η λεωφόρος Αντράσι. Η λεωφόρος έχει μήκος 2,5 χιλιόμετρα με τρεις λωρίδες και ενώνει το Ντεάκ Φέρεντς τερ με την πλατεία των Ηρώων. Από το 2002 η λεωφόρος είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Κάτω από την λεωφόρο βρίσκεται γραμμή του μετρό, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1896 και αποτελεί τη δεύτερη παλαιότερη γραμμή υπόγειου σιδηρόδρομου στον κόσμο, μετά το μετρό του Λονδίνου. Επί της λεωφόρου Αντράσι βρίσκεται η κρατική όπερα της Βουδαπέστης.

Η συναγωγή της οδού Ντοχάνι είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη και δεύτερη μεγαλύτερη ενεργή συναγωγή στον κόσμο.[33] Κτίστηκε το 1859 σε ρυθμό μαυριτανικής αναγέννησης και έχει χωρητικότητα 3.000 ατόμων.

Άλλα αξιοθέατα της πόλης είναι γέφυρες. Εφτά γέφυρες διασχίζουν τον Δούναβη και από βορρά προς νότο είναι: η γέφυρα Άρμπαντ (κατασκευάστηκε το 1950 βόρεια του νησιού της Μαργαρίτας), η γέφυρα της Μαργαρίτας (κατασκευάστηκε το 1901, καταστράφηκε κατά τον Β΄ΠΠ και ξαναχτίστηκε το 1948), η γέφυρα των Αλυσίδων (κατασκευάστηκε το 1849, καταστράφηκε τον Β΄ΠΠ και ξαναχτίστηκε το 1949), η γέφυρα της Ελισάβετ (ολοκληρώθηκε το 1903 και ήταν αφιερωμένη στη δολοφονημένη αυτοκράτειρα Ελισάβετ, καταστράφηκε κατά τον Β΄ΠΠ και ξαναχτίστηκε το 1964), η γέφυρα της Ελευθερίας (άνοιξε το 1896 και ξανακατασκευάστηκε το 1989 σε ρυθμό Αρ Νουβώ), η γέφυρα Πετέφι (ολοκληρώθηκε το 1937, καταστράφηκε τον Β΄ΠΠ και ξανακατασκευάστηκε το 1952) και η γέφυρα Ρακότσι (ολοκληρώθηκε το 1995)

Μεταφορές

Η Βουδαπέστη εξυπηρετείται από διεθνές αεροδρόμιο Φέρνετς Λιστ (το οποίο πήρε το όνομά του από τον Ούγγρο συνθέτη Φραντς Λιστ), το οποίο είναι ένα από τα πιο πολυάσχολα αεροδρόμιο της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Διαχειρίζεται σχεδόν όλη την κίνηση επιβατών της χώρας. Βρίσκεται 16 χιλιόμετρα ανατολικά-νοτιοανατολικά του κέντρου της Βουδαπέστης, στην περιοχή 18. Από το αεροδρόμιο υπάρχουν πτήσεις για άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς και για πόλης της βόρειας Αμερικής, Αφρικής και Μέσης Ανατολής. Το αεροδρόμιο είναι βάση εταιριών όπως οι Ryanair, Wizz Air, Budapest Aircraft Service, CityLine Hungary, Farnair Hungary και Travel Service Hungary.[34] Η Βουδαπέστη εξυπηρετείται από τρεις σιδηροδρομικούς σταθμούς, τον ανατολικό (Κελέτι), τον δυτικό (Νιουγκάτι) και τον νότιο (Ντέλι).

Υπεύθυνη για τις δημόσιες μεταφορές στην πόλη είναι το Κέντρο Μεταφορών Βουδαπέστης (BKK)[35] και καλύπτει τη Βουδαπέστη μαζί με 80 προάστια. Το σύστημα δημόσιων μεταφορών της πόλης αποτελείται από τέσσερις γραμμές μέτρο, με την γραμμή 1 (κίτρινη) να είναι η δεύτερη παλαιότερη στον κόσμο -κατασκευάστηκε το 1896-, πέντε γραμμές προαστιακού σιδηροδρόμου, 264 γραμμές λεωφορείων, με 40 νυχτερινές διαδρομές, 4 διαδρομές με πλοίο και ένα δίκτυο διαθέσιμων ποδηλάτων που παρακολουθείται με GPS. Κάθε καθημερινή μέρα, οι γραμμές της ΒΚΚ χρησιμοποιούνται από 3,9 εκατομμύρια χρήστες.[36] Το 2014, το 65% των μετακινήσεων γινόταν με δημόσια μέσα και ο στόχος είναι μέχρι το 2030 να φτάσει το 80%[37].

Παραπομπές

  1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 1772. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018.
  2. «Hongrie : l'écologiste Gergely Karacsony remporte Budapest, défaite pour Viktor Orban». LCI. 14  Οκτωβρίου 2019.
  3. «Hongrie : le parti d'Orban battu aux municipales à Budapest». Le Parisien. 13  Οκτωβρίου 2019.
  4. «Blow for Hungary PM Orbán as opposition wins Budapest mayoral race». The Guardian. 13  Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15  Οκτωβρίου 2019.
  5. cn.wtcf.org.cn/citys/3489-2.html.
  6. 6,0 6,1 «Budapest – Magyarország helységnévtára». Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής της Ουγγαρίας. Ανακτήθηκε στις 8  Αυγούστου 2018.
  7. «Magyarország helységnévtára» (Ουγγρικά, Αγγλικά) Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής της Ουγγαρίας. 30  Οκτωβρίου 2023. 13578. Ανακτήθηκε στις 5  Νοεμβρίου 2023.
  8. 15  Οκτωβρίου 2001. www.budabox.hu/irsz.xls. Ανακτήθηκε στις 15  Νοεμβρίου 2015.
  9. http://portal.ksh.hu/pls/portal/docs/PAGE/KSHPORTAL/ADATOK/HELYSEGNEVTAR/HNK2009.PDF
  10. «Association of professional tour guides». Lovely Budapest. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2013. 
  11. Sugar, Peter F. (1990). «Hungary before the Hungarian Conquest». A History of Hungary. Indiana University Press. σελ. 5. ISBN 978-0-253-20867-5. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2008. 
  12. B. Dimitrov, Bulgarians- Civilizers of the slavs, p.48
  13. Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 12
  14. Molnar, A Concise History of Hungary, p. 14
  15. Sugar, Peter F. (1990). «The Angevine State». A History of Hungary. Indiana University Press. σελ. 48. ISBN 978-0-253-20867-5. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2008. 
  16. Mona, Ilona (1974). «Hungarian Music Publication 1774–1867». Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae (Akadémiai Kiadó) 16 (1/4): 261–275. doi:10.2307/901850. 
  17. Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354–1804, Peter F. Sugar, page 88
  18. Hughes, Holly (13 Αυγούστου 2009). «7 Famous Briges». Frommer's 500 Places to Take Your Kids Before They Grow Up. Wiley Indianapolis Composition Services. ISBN 0-470-57760-6. 
  19. Budapest statisztikai évkönyve 1943 (Statistical Yearbook of Budapest, 1943), p. 33, Hungarian Central Statistical Office
  20. Budapest székes főváros Statisztikai és Közigazgatási Évkönyve 1921–1924 (Statistical Yearbook of Budapest, 1921–1924), p. 38, Hungarian Central Statistical Office
  21. Budapest statisztikai évkönyve 1944–1946 (Statistical Yearbook of Budapest, 1944–1946), p. 12, Hungarian Central Statistical Office
  22. Macartney, C.A. (1937). Hungary and her successors - The Treaty of Trianon and Its Consequences 1919–1937. Oxford University Press. 
  23. Bernstein, Richard (9 August 2003). «East on the Danube: Hungary's Tragic Century». The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3D91531F93AA3575BC0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=2. Ανακτήθηκε στις 15 March 2008. 
  24. «RAF raids Budapest - second heavy attack». Sydney Morning Herald. 5 April 1944. http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/17889740. 
  25. «RAF Follows US Raid on Budapest». Sydney Morning Herald. 5 April 1944. http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/47691625. 
  26. «Budapest bombed by RAF». Sydney Morning Herald. 5 April 1944. http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/11807143. 
  27. «Budapest». United States Holocaust Memorial Museum. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2007. 
  28. «Raoul Wallenberg». Jewish Virtual Library. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2014. 
  29. «Population of Budapest and Hungary from 2001, Hungarian Statistical Office». HSCO. 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2014. 
  30. «Geography». Budapest.com. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2014. 
  31. E Baradácsa, I Hunyadia, Z Dezsőb, I Csigea, P Szerbinc (Ιούνιος 2001). «226Ra in geothermal and bottled mineral waters of Hungary». Radiation Measurements 34 (1-6): 385–390. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1350448701001913. 
  32. «Monthly Averages for Budapest, Hungary (based on data from 1901-2000)». Hungarian Meteorological Service. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2008. 
  33. Kulish, Nicholas (30 December 2007). «Out of Darkness, New Life». The New York Times. http://travel.nytimes.com/2007/12/30/travel/30dayout.html?scp=1&sq=largest+synagogue+in+Europe&st=nyt. Ανακτήθηκε στις 2008-03-12. 
  34. «Air Transat unveils its new Europe program for 2015». 15 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2014. 
  35. «Centre for Budapest Transport in brief». Centre for Budapest Transport. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2014. 
  36. «Annual Report 2011» (PDF). BKV Zrt. Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2014. 
  37. «Balázs Mór strategy». BKK Zrt. 23 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2014. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι


CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Budapest της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).