Ύπνος

Παιδί σε κατάσταση ύπνου

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ύπνος (αποσαφήνιση).

Οργανισμός του είδους Vulpes zerda (αλεπού της Σαχάρα) σε κατάσταση ύπνου

Ο ύπνος είναι μια φυσιολογική κατάσταση για τα άτομα που διαθέτουν κεντρικό νευρικό σύστημα που χαρακτηρίζεται από μείωση της αντίληψης και περιορισμένη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, κατά τη διάρκεια της οποίας το σώμα φαίνεται να υπολειτουργεί σε ο,τι αφορά στην εξωτερικά παρατηρούμενη δράση του.

Η κατάσταση του ύπνου δεν παρατηρείται αποκλειστικά στον άνθρωπο. Πάρα πολλά ζώα (θηλαστικά, πτηνά, ερπετά, αμφίβια, ψάρια και ορισμένα έντομα) κοιμούνται, άλλα λιγότερο κι άλλα περισσότερο. Έτσι, ο ύπνος είναι μια βιολογική λειτουργία που αφορά σχεδόν σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τη σημασία του:

• νευρολογική: αναδιοργάνωση της συναπτικής λειτουργίας.
• ενεργειακή: εξοικονόμηση ενέργειας (μόνο κατά 10%)
• οικολογική: τα ζώα εκτίθενται λιγότερο στα αρπακτικά, λόγω ακινησίας.

Τα άτομα, που δεν κοιμούνται τόσο, ώστε να ξεκουραστεί ο οργανισμός, συχνά αντιμετωπίζουν την επόμενη μέρα νύστα και αδιαθεσία. Ο ύπνος είναι αναγκαία διαδικασία, καθώς αν κάποιος δεν κοιμηθεί επί σειρά ημερών εμφανίζει συμπτώματα πέραν της κούρασης, όπως να ονειρεύεται (να έχει ψευδαισθήσεις), καθώς είναι ξύπνιος και να φτάσει σε επιπτώσεις και επιπλοκές που οδηγούν ακόμη και στον θάνατο.

Στάδια του ύπνου

Διακρίνονται δύο τύποι ύπνου:

• ο ύπνος τύπου REM, ο οποίος χαρακτηρίζεται από ταχεία κίνηση των οφθαλμών, και
• ο ύπνος βραδέων κυμάτων

Η σταδιοποίηση του ύπνου γίνεται με την χρήση ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος ΗΕΓ (συνήθως στα πλαίσια πολυυπνογραφίας)

• Στάδιο 1 Σχετίζεται με την έναρξη του ύπνου και υπάρχει μείωση στη δραστηριότητα κυμάτων Άλφα στο ΗΕΓ σε σχέση με το ΗΕΓ σε εγρήγορση με ανοιχτά μάτια.
• Στάδιο 2 παρουσία "υπνικών ατράκτων (spnidles) " 12–16 Hz και "συμπλεγμάτων Κ (K-complexes)" στο ΗΕΓ
• Στάδιο 3 κύματα Δέλτα στο 20-50% του χρόνου
• Στάδιο 4 κυρίως κύματα Δέλτα. Μαζί με το Στάδιο 3, ονομάζονται ύπνος βραδέων κυμάτων Στην αρχή του ύπνου, η παραμονή στο Στάδιο 4 διαρκεί περισσότερο σε σχέση με τα άλλα στάδια. Καθώς προχωρά η διάρκεια του ύπνου, η επιστροφή σε αυτό το στάδιο ελαττώνεται και αργότερα παραλείπεται εντελώς.
• Στάδιο REM (Rapid Eye Movement) σχετιζόμενο με τα όνειρα.

Βιβλιογραφία

• Barrett K et al. Ganong's Review of Medical Physiology 2010 The McGraw-Hill Companies Inc.