Νομός Ημαθίας

Το «Ημαθία» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ημαθία (αποσαφήνιση).

Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας Νομός Ημαθίας
Περιφερειακή ενότητα
Έμβλημα
Χάρτης
Χώρα	Ελλάδα
Πρωτεύουσα	Βέροια
Ιστορική Πρωτεύουσα
Δήμοι	3
Διοίκηση
• Αντιπεριφερειάρχης	Κωνσταντίνος Καλαϊτζίδης
Διοικητική διαίρεση
• Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Έτος δημιουργίας νομού
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Έκταση
• Συνολική	1.701 τ.χλμ
• Κατάταξη	36η
Πληθυσμός
• Συνολικός	140.611 (2011)
• Κατάταξη πληθ.	24η
• Πυκνότητα	82,67 κάτ./χλμ²
• Κατάταξη πυκν.	18η
ISO 3166-2	GR-53
Ταχ. κώδικες	59* **
Πιν. αυτοκινήτων	ΗΜ
Ιστότοπος	imathia.pkm.gov.gr

Ο Νομός Ημαθίας ήταν ένας από τους 51 νομούς της Ελλάδας, ενώ από το 2011 αποτελεί μία από τις 74 περιφερειακές ενότητες της χώρας. Βρίσκεται στη Μακεδονία και υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του νομού είναι η Βέροια. Συνορεύει στα βόρεια με το Νομό Πέλλας, στα ανατολικά με το Νομό Θεσσαλονίκης, στα νότια με το Νομό Πιερίας και στα δυτικά με το Νομό Κοζάνης.

Ιστορία

Ημαθία ονομαζόταν απ΄ αρχής η παρά τον Θερμαϊκό κόλπο πεδιάδα, όταν σχηματίσθηκε το Βασίλειο της Μακεδονίας. Με το όνομα αυτό δηλωνόταν η περιοχή μεταξύ του Αλιάκμονα και του Λουδία, η οποία, επειδή υπήρξε ο πυρήνας του Βασιλείου, ονομάστηκε επίσης και Μακεδονία (Ηρόδοτος Ζ 127). Η Ημαθία αυτή περιελάμβανε τις Αιγές, αρχαία πρωτεύουσα και ιερή πόλη της Μακεδονίας, την πόλη Βέροια, την Μίεζα (σημ. Νάουσα) κ.ά. Στον Όμηρο αναφέρεται ως "ερατεινή". Το όνομά της ετυμολογείται από το άμαθος (στην επική ποίηση *ήμαθος) και σημαίνει αμμώδης.

Πολιτική ιστορία

Διοικητικά η Ημαθία χωριζόταν μέχρι το 1997 σε δυο επαρχίες:

Επαρχία	Έδρα Επαρχίας
Ημαθίας	Βέροια
Νάουσας	Νάουσα

Διοικητική διαίρεση

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας, το οποίο ίσχυσε από το το 1999 μέχρι το 2010, ο Νομός Ημαθίας απαρτιζόταν από 12 δήμους και υπαγόταν διοικητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Ο Νομός Ημαθίας, από το 2011 και με την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης», αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας (με έδρα την Βέροια) της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Με την συνένωση και συγχώνευση των Δήμων από 12 σε 3 όπως προέβλεπε το Πρόγραμμα, οι νέοι δήμοι που προέκυψαν είναι οι:

Δήμος	Έδρα	Πληθυσμός(2011)
Αλεξάνδρειας	Αλεξάνδρεια	41.570
Βέροιας	Βέροια (Ιστορική έδρα: Βεργίνα)	66.547
Νάουσας	Νάουσα	32.494

• Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, όπως ίσχυσε έως το 2010 και σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καποδίστριας δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Ημαθίας

• Για την πλήρη διοικητική διαίρεση της Π.Ε. Ημαθίας όπως ισχύει από το 2011 σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης», δείτε:Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας.

H διοικητική διαίρεση του νομού Ημαθίας όπως ίσχυσε έως το 2010

Σημαντικές πόλεις

• Βέροια (πρωτεύουσα του Νομού, και μεγαλύτερη πόλη)
• Νάουσα (πόλη ιστορικής σημασίας, φέρει τον τίτλο Ηρωική)
• Αλεξάνδρεια (σημαντικό αστικό κέντρο του νομού, άλλοτε κεφαλοχώρι του κάμπου της Ημαθίας)
• Μακροχώρι
• Μελίκη
• Βεργίνα
• Κοπανός
• Αγγελοχώρι
• Επισκοπή
• Πλατύ (κομβικό σημείο του ΟΣΕ μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης)
• Σταυρός
• Ροδοχώρι
• Κουλούρα

Οικονομία

Κατά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν Νομού Ημαθίας

Έτος	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011*	2012*	2013*	2014*
€	10515	11434	11696	12206	12997	13337	14141	15041	15189	14734	13571	12961	12156	11112	11065

• 'Ετη 2011-2014: Προσωρινά στοιχεία

Πηγή Δεδομένων: ΕΛΣΤΑΤ, Ελληνική Στατιστική Αρχή

Βουνά

• Πιέρια Όρη 2.193 μ.
• Βέρμιο 2.052 μ.

Ποταμοί

• Αλιάκμονας 297 χλμ
• Λουδίας 60 χλμ
• Τριπόταμος 20χλμ
• Τάφρος 66 30χλμ

Τουρισμός

Η τουριστική ανάπτυξη του Ν. Ημαθίας ξεκίνησε σχετικά αργά, αν και η πόλη της Νάουσας ήδη από την δεκαετία του 1920 ήταν ένας δημοφιλής προορισμός για παραθεριστές κυρίως από τη Θεσσαλονίκη. Σήμερα η τουριστική κίνηση στην Ημαθία επικεντρώνεται κυρίως στον πολύ γνωστό αρχαιολογικό χώρο των Αιγών (Βεργίνα) και καταπράσινο άλσος του Αγίου Νικολάου στις πηγές του ποταμού Αράπιτσα στην Νάουσα.

Πιο συγκεκριμένα οι δημοφιλέστεροι τουριστικοί πόροι της Ημαθίας είναι οι εξής:

Αρχαιολογικός χώρος Μίεζας (περιοχή Κοπανού - Λευκαδίων Νάουσας)

Σχολή Αριστοτέλους - Νυμφαίο

Τόπος με παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι η Σχολή Αριστοτέλους, 2 χλμ. περίπου από την σημερινή Νάουσα, στη θέση Ισβόρια. Είναι το μέρος με τα τρεχούμενα νερά και τα βαθύσκιωτα σπήλαια που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς, όπου ο μέγιστος φιλόσοφος της αρχαιότητας δίδαξε το μεγαλείο της κλασσικής Ελληνικής σκέψης και τα ιδανικά της Πλατωνικής φιλοσοφίας στον γιο του Βασιλέα της Μακεδονίας Φιλίππου Β', τον Αλέξανδρο και τους άλλους ευπατρίδες της Μακεδονικής Αυλής.Η συνάντηση αυτών των δύο μέγιστων προσωπικοτήτων του αρχαίου κόσμου στο Νυμφαίο της Μίεζας έμελλε να επηρεάσει καθοριστικά το μέλλον της ανθρωπότητας, και ολόκληρου του Δυτικού Πολιτισμού.

Μακεδονικός Τάφος της Κρίσεως

Από τους σημαντικότερους και καλύτερα διατηρημένους μακεδονικούς τάφους, που έχουν έλθει στο φως μέχρι σήμερα, είναι αυτός ''της Κρίσεως'', ένα από τα ταφικά μνημεία της αρχαίας Μίεζας, που είχαν κατασκευασθεί στην πορεία του αρχαίου δρόμου που ένωνε την πόλη με την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα. Οφείλει την ονομασία του στη μοναδική για την αρχαία τέχνη ζωγραφική παράσταση που τον διακοσμεί και έχει ως θέμα την κρίση του νεκρού. Χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι π.Χ. και ξεχωρίζει ανάμεσα στους μακεδονικούς τάφους για τις μνημειώδεις διαστάσεις του και την επιβλητική του πρόσοψη.

Μακεδονικός Τάφος των Ανθεμίων

Από τα λαμπρότερα και καλύτερα διατηρημένα μνημεία της αρχαίας Μίεζας είναι ο μακεδονικός τάφος ''των Ανθεμίων''. Κατασκευάσθηκε στην πορεία του αρχαίου δρόμου που ένωνε τη Μίεζα με την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα, όπως και άλλοι, παρόμοιοι τάφοι, από τους οποίους ο πιο κοντινός του είναι αυτός της Κρίσεως, 150 μ. ανατολικά. Ο τάφος των Ανθεμίων χρονολογείται στο α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ., δηλαδή είναι σύγχρονος με το μακεδονικό τάφο του Kinch, που επίσης βρίσκεται στην ίδια περιοχή.

Αρχαιολογικός χώρος Αιγών (Βεργίνα)

Βασιλικός Τάφος του Φιλίππου Β΄

Είναι ένας μεγάλος, διθάλαμος μακεδονικός τάφος η πρόσοψη του οποίου θυμίζει ναό. Ημικίονες και παραστάδες υποβαστάζουν το χαρακτηριστικό δωρικό επιστύλιο και τη ζωφόρο με τα τρίγλυφα και τις μετόπες, όμως επάνω από αυτή δεν βρίσκεται αέτωμα, αλλά μια ασυνήθιστα ψηλή ιωνική ζωφόρος που επιστέφεται από ιωνικό γείσο με δωρικό κυμάτιο και ψευδοσίμη. Η ανάμιξη των ρυθμών, που χαρακτηρίζει γενικά την μακεδονική αρχιτεκτονική εδώ υπαγορεύεται από την ανάγκη να κρυφτεί η καμάρα -λύση λειτουργικά αναγκαία, μορφολογικά όμως εντελώς ανοίκεια για την ελληνική αρχιτεκτονική- χωρίς να ανατραπεί εντελώς η παραδοσιακή ισορροπία των μεγεθών των αρχιτεκτονικών μελών του μνημείου. Η ιωνική ζωφόρος που με τον όγκο της κυριαρχεί προσφέρει μια λαμπρή δυνατότητα για διακόσμηση που δεν έμεινε βέβαια ανεκμετάλλευτη, αφού ζωγραφίστηκε με την εξαιρετική τοιχογραφία του βασιλικού κυνηγιού.

Αντίθετα με την παραδοσιακή αντίληψη της κλασικής αρχιτεκτονικής που θέλει τα επιμέρους στοιχεία να δηλώνουν με τη μορφολογία τους τη δομική και λειτουργική τους σκοπιμότητα, εδώ η ιωνική ζωφόρος και το διάζωμα με τα τρίγλυφα και τις μετόπες χρησιμοποιούνται για να κρύψουν την πραγματική μορφή του κτηρίου. Οι ημικίονες, οι πεσσοί, το επιστύλιο και τα γείσα δεν ανταποκρίνονται στην αρχιτεκτονική δομή του μνημείου και δεν έχουν άλλη σκοπιμότητα από την παρουσία τους που θα δημιουργήσει την εντύπωση οικείας εικόνας. Ο υπόγειος θάλαμος κρυμμένος ολόγυρα από το χώμα, ορατός μόνο από την πλευρά της εισόδου, από όπου θα γίνει η ταφή, αποκτά πρόσοψη που τον κάνει να μοιάζει αυτό που δεν είναι. Φόρμες οικείες, αποσπασμένες από την πραγματική τους λειτουργία, επιστρατεύονται: ο τάφος θυμίζει παλάτι και ναό.

Μια νέα αρχιτεκτονική αντίληψη που θέλει την πρόσοψη σκηνικό, λίγο-πολύ αυτόνομο και ανεξάρτητο από το ίδιο το κτίσμα, μια αντίληψη που θα γίνει πολύ δημοφιλής στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, βρίσκει εδώ και στους υπόλοιπους μακεδονικούς τάφους που θα ακολουθήσουν μια από τις πιο πρώιμες διατυπώσεις της. Πραγματικό λειτουργικό στοιχείο απομένει η βαριά μαρμάρινη πόρτα, η πόρτα που κλείνοντας θα χωρίσει για πάντα τον ηρωοποιημένο νεκρό από τους ζωντανούς.

Βασιλικός Τάφος του Αλεξάνδρου Δ΄

Όπως δείχνει η κεραμική που βρέθηκε στον εναγισμό του, τριάντα περίπου χρόνια μετά την ταφή του Φιλίππου κατασκευάσθηκε δίπλα στον τάφο του βασιλιά ένας άλλος μικρότερος για να δεχτεί τα οστά ενός άλλου μέλους της βασιλικής οικογένειας, ενός νεαρού έφηβου 13-15 χρονών.

Μολονότι ο νεκρός είχε καεί, πουθενά δεν βρέθηκαν ίχνη από την ταφική πυρά, γεγονός που δείχνει ότι πρέπει να πέθανε και να αποτεφρώθηκε κάπου αλλού και τα οστά του να μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στις Αιγές, όπου και θάφτηκαν στον βασιλικό τύμβο. Τα στοιχεία αυτά οδηγούν στην ταύτιση του νεαρού νεκρού με τον Αλέξανδρο Δ΄ τον γιο του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης, ένα παιδί-βασιλιά που όντας αιχμάλωτος στην Αμφίπολη δολοφονήθηκε μαζί με την μητέρα του από τον Κάσσανδρο για να κάνει τόπο στη φιλοδοξία του σφετεριστή του θρόνου. Προφανώς ο ίδιος ο δολοφόνος, για να διασκεδάσει τις υποψίες των Μακεδόνων, έφερε, όπως όριζε το έθιμο, τον τελευταίο των Τημενιδών και τον έθαψε με τιμές στην πόλη που στάθηκε το λίκνο της γενιάς του.
Ο τάφος του αδικοχαμένου εφήβου είναι διθάλαμος και μοιάζει πολύ με εκείνον του ένδοξου προγόνου του, μολονότι έχει κάπως απλούστερη πρόσοψη. Οι ημικίονες λείπουν. Η μαρμάρινη πόρτα πλαισιώνεται από δύο παραστάδες που στηρίζουν το δωρικό επιστύλιο και τη χαρακτηριστική δωρική ζωφόρο με τα βαθυγάλαζα τρίγλυφα και τις λευκές ακόσμητες μετόπες. Επάνω από αυτήν υπάρχει και εδώ, όπως στον τάφο του Φιλίππου αντί για αέτωμα μια ιωνική ζωφόρος που κρύβει την καμάρα. Ένα ιωνικό γείσο διακοσμημένο με ζωγραφισμένα κυμάτια και μικρά εξάρματα τοποθετημένα σε κανονικές αποστάσεις που μιμούνται ακροκεράμους, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση στέγης, επιστέφει τη ζωφόρο και ολοκληρώνει την πρόσοψη του μνημείου.

Στους τοίχους της πρόσοψης, ανάμεσα στην πόρτα και στις παραστάδες υπάρχουν δύο κυκλικά εξάρματα που δίνουν την εντύπωση κρεμασμένων ασπίδων. Στις ασπίδες που τις πλαισιώνουν γραπτά στεφάνια ήταν ζωγραφισμένα πρόσωπα, ίσως γοργόνεια που τώρα δεν διακρίνονται σχεδόν καθόλου. Ζωγραφική παράσταση υπήρχε και στην ιωνική ζωφόρο, όμως ο καλλιτέχνης, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, προτίμησε, αντί να χρησιμοποιήσει την τεχνική της νωπογραφίας επάνω στο κονίαμα να ζωγραφίσει σε ξύλινο πίνακα που τον προσήλωσε με σιδερένια καρφιά στην επιφάνεια του μνημείου, με αποτέλεσμα εξ αιτίας της απώλειας του οργανικού φορέα της, από τον οποίο απόμειναν ελάχιστα μόνο ίχνη, να χαθεί και η ζωγραφιά.

Τάφος της Περσεφόνης

Χτισμένος με ιδιαίτερη προσοχή από μεγάλους πώρινους γωνιόλιθους ο κιβωτιόσχημος αυτός τάφος με διαστάσεις 3Χ4,5 μ. είναι ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία του είδους του που έχουν βρεθεί, ωστόσο παρά το μέγεθός του το μνημείο δεν έχει πρόσοψη και κανονική είσοδο και εξακολουθούσε να λειτουργεί σαν υπόγεια θήκη, όπου η ταφή έγινε από πάνω.

Ο τάφος είχε συληθεί πιθανότατα από τους Γαλάτες που λεηλάτησαν την βασιλική νεκρόπολη των Αιγών. Η λιγοστή κεραμική που βρέθηκε μέσα σ' αυτόν δείχνει πως χρονολογείται γύρω στο 350 π.Χ. Το μνημείο ανήκε σε μια νεαρή γυναίκα περίπου 25 χρονών που πρέπει να πέθανε στη γέννα και θάφτηκε εδώ μαζί με το βρέφος της. Τα οστά ενός άντρα που υπήρχαν μέσα στα πεσμένα χώματα, από τον τρόπο και τη θέση που βρέθηκαν, φαίνονται να σχετίζονται με την μεταγενέστερη τυμβωρυχία, πράγμα όχι ασυνήθιστο στη νεκρόπολη των Αιγών. Η γειτνίαση του τάφου της με εκείνον του Φιλίππου Β΄ δείχνει πως η γυναίκα αυτή θα πρέπει να ήταν μια από τις επτά συζύγους του βασιλιά, πιθανότατα η Νικησίπολις από τις Φερές, η μητέρα της Θεσσαλονίκης.

Άλσος Αγίου Νικολάου Νάουσας

Το Άλσος Αγίου Νικολάου, είναι ένα πανελλήνιο τουριστικό κέντρο αναψυχής και διημέρευσης μόλις 3 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της ηρωικής πόλης της Νάουσας. Ένας επίγειος παράδεισος στην καρδιά της Ημαθίας. Μια ανάσα ζωής κόντρα στην οικολογική υποβάθμιση

.Πρόκειται για μία καταπράσινη έκταση με μεγάλα πλατάνια, την οποία διασχίζει το ποτάμι της Νάουσας, η Αράπιτσα. Είναι ένας τόπος που προσφέρεται για χαλάρωση και ηρεμία αλλά και ποικίλες δραστηριότητες.

Στον Άγιο Νικόλαο, επιγραμματικά, μπορείτε να βρείτε/δείτε τα εξής:

• Την ομώνυμη εκκλησία του Αγίου Νικολάου
• Τις πηγές του ποταμού Αράπιτσα
• Μικρή τεχνητή λίμνη, με πέστροφες και πάπιες
• Αθλητικές εγκαταστάσεις: Γήπεδα μπάσκετ, βόλεϋ και τένις
• Παιδική χαρά
• Εκτροφείο θηραμάτων
• Μαγαζιά με τοπικά προϊόντα και σουβενίρ
• Καταλύματα για διαμονή (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια)
• Εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες