Βασίλειο της Ελλάδας

Βασίλειον της Ελλάδος 1832-1947

Το Βασίλειο της Ελλάδας υπήρξε κράτος που αναγνωρίσθηκε με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1832 από τις Μεγάλες Δυνάμεις (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Ρωσία). Αποτέλεσε το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, έπειτα από την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ είχε προηγηθεί η δημιουργία της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδας. Τα εδάφη του νέου αυτού κράτους υπήρξαν οι απελευθερωμένες περιοχές από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και την μετέπειτα παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων.

Η Ελλάδα αναφερόταν ως Βασίλειον τῆς Ἑλλάδος όλο το διάστημα της νεότερης ιστορίας της, κατά το οποίο το πολίτευμα της χώρας ήταν Βασιλευομένη Δημοκρατία, δηλαδή από το 1832 μέχρι το 1924, οπότε και εγκαθιδρύθηκε η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία, από το 1935–1941, οπότε και εγκαθιδρύθηκε η Ελληνική Πολιτεία, κράτος-μαριονέτα των Δυνάμεων του Άξονα, και από το 1944 έως το 1973, οπότε και εγκαθιδρύθηκε η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία.

Οίκος του Βίττελσμπαχ (1832–1862)

Οι Έλληνες είχαν ξεσηκωθεί ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1821, που οδήγησε σε μια προσπάθεια που διάρκεσε μέχρι το 1829. Η Ελλάδα από το 1828 ήταν κάτω από την ηγεσία του Ιωάννη Καποδίστρια, αλλά μετά από τη δολοφονία του το 1831 η χώρα οδηγήθηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Σε αυτή τη φάση, οι μεγάλες δυνάμεις παρενέβησαν και αποφάσισαν να κάνουν την Ελλάδα βασίλειο. Στη διάσκεψη του Λονδίνου 1832, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία (οι μεγάλες δυνάμεις τότε) πρόσφεραν τον ελληνικό θρόνο στο 17 χρονών βαυαρικό πρίγκιπα Όθωνα του Οίκου του Βίττελσμπαχ της Βαυαρίας, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας. Ο Όθωνας ήταν ανήλικος όταν έφθασε στην Ελλάδα και έτσι το Συμβούλιο των αντιβασιλέων που κυβερνήθηκαν στο όνομά του μέχρι 1835. Το 1835, ο Όθωνας άρχισε μια περίοδο απόλυτης μοναρχίας στην οποία επέλεξε έναν σύμβουλο (συνήθως Βαυαρό) για να χρησιμεύσει ως ο Πρόεδρος του Συμβουλίου του κράτους. Κατά περιόδους, ο ίδιος ήταν το κύριος σύμβουλός του.

Επανάσταση της 3 Σεπτεμβρίου 1843

Από το 1843, η δημόσια δυσαρέσκεια για τον Όθωνα και τη Βαυαροκρατία είχε φτάσει σε σημείο αιχμής, ενώ παράλληλα ο λαός άρχιζε να προβάλλει τις απαιτήσεις για σύνταγμα. Αρχικά ο Όθωνας αρνήθηκε να παραχωρήσει σύνταγμα, αλλά μόλις αποσύρθηκαν τα γερμανικά στρατεύματα από το βασίλειο, προωθήθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, το πεζικό, που οδηγήθηκε από τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη και τον σεβαστό επαναστάτη καπετάνιο Ιωάννη Μακρυγιάννη συγκεντρώθηκε στο τετράγωνο μπροστά από το παλάτι στην Αθήνα. Οι επαναστάτες αρνήθηκαν να διασκορπιστούν έως ότου συμφωνήσει να χορηγήσει ο βασιλιάς σύνταγμα, το οποίο θα απαιτούσε να υπάρχουν Έλληνες στο συμβούλιο, να συγκαλέσει μια μόνιμη εθνική συνέλευση και ο Όθωνας να ευχαριστήσει προσωπικά τους ηγέτες της έγερσης. Ο βασιλιάς Όθωνας τότε πιεσμένος συμφώνησε με τις απαιτήσεις του πλήθους.

Οίκος του Γκλύξμπουργκ (1863–1974)

Αφότου καθαιρέθηκε ο βασιλιάς το 1862, ο δεκαεπτάχρονος πρίγκιπας Γουλιέλμος της Δανίας εκλέχτηκε στο θρόνο ως συνταγματικός μονάρχης, γνωστός ως Γεώργιος Α΄. Βασίλεψε για 50 έτη, και κατά την διάρκεια της βασιλείας του επέκτεινε τα σύνορα της Ελλάδας (με την στέψη του, η Μεγάλη Βρετανία παραχώρησε τα Επτάνησα στην Ελλάδα), ενώ η Ελλάδα παρουσίασε οικονομική πρόοδο καθώς και της αποδοχής της ιδέας ότι η κυβέρνηση έπρεπε να διευθυνθεί από τον ηγέτη του συμβαλλόμενου κόμματος που έλαβε τις περισσότερες ψήφους στην προηγούμενη εκλογή, όχι οποιονδήποτε υπουργό που ήταν ευνοημένος από το βασιλιά. Εντούτοις, ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ ήταν πολιτικά ενεργός. Δολοφονήθηκε το 1913 στην Θεσσαλονίκη, η οποία είχε κατακτηθεί πρόσφατα από την Ελλάδα ως αποτέλεσμα της νίκης της βαλκανικής ένωσης (της οποίας η Ελλάδα ήταν ένα μέρος) στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο.

Τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ διαδέχθηκε ο γιος του, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, ο οποίος είχε διακριθεί ως στρατιωτικός αρχηγός στις προσπάθειες της Ελλάδας να επεκτείνει το έδαφος της. Εκπαιδεύτηκε στη Γερμανία, και παντρεύτηκε την Σοφία τη κόρη του Κάιζερ. Ο Κωνσταντίνος θεωρήθηκε ως γερμανόφιλος, σε αντίθεση με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο οποίος υποστήριζε την Αντάντ. Περαιτέρω για να υποστηρίξει την άποψη του έκανε προσπάθειες να κρατήσει την Ελλάδα ουδέτερη στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Οι δυνάμεις της Αντάντ υποστήριξαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο και μετά από μια περίοδο, γνωστή ως εθνικό σχίσμα, όπου οι χωριστές κυβερνήσεις καθιερώθηκαν στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, η Ελλάδα μπήκε στην Αντάντ και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’ αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπέρ του γιου του, του Αλέξανδρου το 1917. Η Ελλάδα ανταμείφθηκε για την υποστήριξή της στον πόλεμο με εδάφη στη Μικρά Ασία συμπεριλαμβανομένης της Σμύρνης. Ο βασιλιάς Αλέξανδρος πέθανε το 1920 από ένα δάγκωμα πιθήκου και ο πατέρας του επέστρεψε ως βασιλιάς. Μετά από τον καταστρεπτικό ελληνοτουρκικό πόλεμο (1919-1922), ο βασιλιάς Κωνσταντίνος καθαιρέθηκε πάλι και πέθανε εξόριστος στη Σικελία. Το βασιλιά Κωνσταντίνο διαδέχθηκε τώρα ο μεγαλύτερος του γιος, ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, ο οποίος άφησε τη χώρα το 1924 όταν δηλώθηκε η Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία. Το 1935 ένα στρατιωτικό χτύπημα που ηγήθηκε από τον στρατηγό Γεώργιο Κονδύλη κατάργησε τη Δημοκρατία, και οργάνωσε ένα δημοψήφισμα που ενέκρινε την αποκατάσταση της μοναρχίας. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ επέστρεψε στη χώρα, όπου στη συνέχεια υποστήριξε το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα το 1941, διέφυγε με την κυβέρνηση στην Αίγυπτο. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946 και βασίλεψε μέχρι το θάνατό του το 1947. Τον βασιλιά Γεώργιο διαδέχθηκε ο μικρός αδελφός του, βασιλιάς Παύλος που βασίλεψε από το 1947 μέχρι το θάνατό του το 1964. Ο γιος του, βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’ ήταν βασιλιάς έως ότου εξορίστηκε μετά από ένα αποτυχημένο αντίθετο χτύπημα ενάντια στη στρατιωτική χούντα τον Δεκέμβριο του 1967. Η δικτατορία διόρισε τον Αντιστράτηγο Γ. Ζωϊτάκη ως αντιβασιλέα και οργάνωσε δημοψήφισμα το 1973, το οποίο με 78% οδήγησε στην κατάργηση της μοναρχίας. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έγινε ο νέος Πρόεδρος της Ελλάδας την 1η Ιουνίου 1973. Η κυριαρχία της στρατιωτικής χούντας τελειώνει αποτελεσματικά το επόμενο έτος αλλά ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’ δεν αποκαταστάθηκε στο θρόνο. Το θέμα αποκατάστασής του τέθηκε σε ένα άλλο δημοψήφισμα τον Δεκέμβριο του 1974, όπου 69% των Ελλήνων ψήφισε για την τελική κατάργηση της μοναρχίας.

Δείτε επίσης

• Ονομασίες του Ελληνικού κράτους