Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας

   Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (1943–1992)

   Σλοβενία (1991-)

   Κροατία (1991-)

   Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα (1991-1995) τμήμα της Κροατίας

   πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (1991-)

   Κροατική Δημοκρατία της Ερζέγ-Βοσνίας (1991–1994) τμήμα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (1995-)

   Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (1992-1995) τμήμα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (1995-)

   Σερβική Δημοκρατία (1992-1995) τμήμα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (1995-)

   Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (1992-2003),
Σερβία και Μαυροβούνιο (2003-2006), Μαυροβούνιο (2006-), Σερβία (2006-), Κοσσυφοπέδιο (2008-)

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ήταν μια μακρά σειρά επεισοδίων βίαιων και μη, που ξεκίνησε το 1991. Έχει οδηγήσει στην δημιουργία 6 ανεξάρτητων κρατών, φέρνοντας όμως και πολλές καταστροφές, πτώση του εισοδήματος και των συνθηκών διαβίωσης και έξαρση των εθνικιστικών παθών.

Ιστορικά συμφραζόμενα

Η Γιουγκοσλαβία σχηματίστηκε το 1918 από την ένωση του Βασιλείου της Σερβίας με το αυτοαποκαλούμενο Κράτος των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων που περιελάμβανε τις περιοχές της Σλοβενίας, Κροατίας και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που έως τότε ανήκαν στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Η αρχική της ονομασία ήταν Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και μετονομάστηκε σε Γιουγκοσλαβία το 1929. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε μέλος του ανατολικού μπλοκ, αν και η συνθήκη της Γιάλτας προέβλεπε ίση επιρροή των δυο ψυχροπολεμικών συνασπισμών.

Μετά την ρήξη του Τίτο με τον Στάλιν η Γιουγκοσλαβία βγήκε από την άμεση επιρροή της ΕΣΣΔ αν και παρέμεινε χώρα με κατά μεγάλο βαθμό κομμουνιστικό σύστημα. O Τίτο αν και Κροάτης, πίστευε στην ενότητα της Γιουγκοσλαβίας την οποία και διατήρησε με αριστοτεχνικό τρόπο έως τον θάνατό του το 1980.

Με τον θάνατο του Τίτο και την αργή παρακμή του ανατολικού μπλοκ η Γιουγκοσλαβία άρχισε να έχει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Παρόμοια οικονομικά προβλήματα είχαν αρκετές χώρες. Στην Πολωνία οδήγησαν σε σοβαρή πολιτική αναταραχή, στην άνοδο της σολιντάρνοσκ (αλληλεγγύη) η οποία τελικά το 1989 θα κέρδιζε στις πρώτες ελεύθερες εκλογές του ανατολικού μπλοκ και θα ήταν η αρχή του τέλους για το Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Τα οικονομικά προβλήματα της Γιουγκοσλαβίας έφεραν και αυτά δυσαρέσκεια και αναταραχές οι οποίες όμως δυστυχώς με την σειρά τους έδωσαν χώρο στην αναβίωση των εθνικιστικών παθών της περιοχής. Αυτό που επακολούθησε ήταν χειρότερο από τις προσδοκίες ακόμα και των πιο απαισιόδοξων αναλυτών, που δεν περίμεναν να ξαναδούν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης. Ειδοποιες διάφορες με τις άλλες χώρες όπως η Τσεχοσλοβακία που μπόρεσαν να διαλυθούν αναίμακτα είναι οι μεγάλες ιστορικές διαφορές των Σερβοκροατών αλλά και η ατυχία της ύπαρξης ατόμων όπως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και ο Φράνιο Τούτζμαν στις ανώτερες θέσεις την λάθος στιγμή.

Στήνοντας το σκηνικό

Το 1981 έγινε η πρώτη διαμαρτυρία των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου που ζητούσαν ανακήρυξη της περιοχής ως αυτόνομης δημοκρατίας, μέρους της Γιουγκοσλαβίας. Η εξέγερση καταπνίγηκε από κομμουνιστές όλων των εθνικοτήτων ως αντιδραστική.

Το 1983 καταδικάζονται για διάδοση "εθνικιστικού μίσους" μια ομάδα μουσουλμάνων ακτιβιστών με αρχηγό τον Αλίγια Ιζετμπέκοβιτς.

Από το 1986 έως το 1989 ο εθνικισμός αρχίζει να ανεβαίνει στην Σερβία και δημοφιλέστερος πολιτικός της χώρας γίνεται ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ο οποίος υποστηρίζει ανοικτά ένα εθνικιστικό πρόγραμμα. Μετά από διαμαρτυρίες των Σέρβων του ημιαυτόνομης επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου ότι καταπιέζονται από την αλβανική πλειονότητα αποστέλλονται στην περιοχή αστυνομικές δυνάμεις. Τον Μάρτιο του 1989 η Σερβική Βουλή αποφασίζει να μειώσει δραστικά το βαθμό αυτονομίας του Κοσσόβου και της Βοϊβοντίνας. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου ο νέος Πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς με την ευκαιρία των εορτασμών των 600 χρόνων από τη Μάχη του Κοσσυφοπεδίου εκφωνεί στο χώρο της μάχης λόγο παρουσία ενός εκατομμυρίου Σέρβων υποσχόμενος ότι "κανείς δεν θα τους νικήσει".

Οι Αλβανοί ζητάνε την βοήθεια Κροατών και Σλοβένων.

Οι σχέσεις Σλοβενίας/Σερβίας και Κροατίας/Σερβίας διαρκώς χειροτερεύουν. Το 1990 η Ένωση Γιουγκοσλάβων Κομμουνιστών διασπάται σε εθνικά κόμματα. Διεξάγονται οι πρώτες ελεύθερες εκλογές σε 45 χρόνια. Οι εθνικιστές κερδίζουν σε όλες τις περιοχές.

Η Κροατία αρχίζει να συσσωρεύει κρυφά οπλισμό. Εικόνες από αυτό προβάλλονται στην σερβική τηλεόραση, προκαλώντας την κοινή γνώμη.

Αρχή

Μετά τις εκλογές υπάρχει αυξανόμενη εθνικιστική βία, κυρίως στις περιοχές με ανάμικτο πληθυσμό όπως στην Κράινα. Το 1991 η Σλοβενία και η Κροατία κηρύσσουν την ανεξαρτησία τους.

Επεισόδια

Σλοβένικη απόσχιση

Η Σλοβενία κατάφερε να αποσχιστεί σχεδόν αναίμακτα, μετά από μόλις 10 ημέρες πολέμου με τον Γιουγκοσλαβικό στρατό.

Κροατική απόσχιση

Λόγω της μικρότερης εθνικής ομογένειας του ομοσπονδιακού κράτους της Κροατίας και λόγω της χειρότερης παράδοσης μεταξύ Κροατών και Σέρβων, ο Γιουγκοσλαβικός στρατός δεν αφήνει την Κροατία ανεξάρτητη χωρίς μάχη. Σύντομα η μάχη αποκτά τα χαρακτηριστικά πολέμου μεταξύ Σέρβων και Κροατών.

Πόλεμος της Βοσνίας

Το 1992 η Βοσνία κηρύσσεται ανεξάρτητη. Αρχίζει το πιο βίαιο επεισόδιο της ιστορίας. Η περιοχή χωρίζεται σύντομα σε δυο μέτωπα, τους Σέρβους από τη μία, και τους Βόσνιους μουσουλμάνους με τους Κροάτες από την άλλη.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Η Ελλάδα, ούσα στο ΝΑΤΟ, το οποίο ήθελε να είναι ουδέτερο, δε μπορούσε να έχει κάποια άμεση εμπλοκή. Η Ελλάδα, αμέσως μετά την ανεξαρτητοποίηση της πΓΔΜ ήρθε αντιμέτωπη με το ζήτημα της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Τον Φλεβάρη του 92 γίνεται στη Θεσσαλονίκη ένα τεράστιο για τα ελληνικά δεδομένα συλλαλητήριο με πάνω από 1 εκατομμύριο συμμετέχοντες το οποίο διαδήλωνε για την ελληνικότητα της Μακεδονίας και το σφετερισμό του ονόματος από το νέο ανεξάρτητο κρατίδιο. Οι μετέχοντες ήταν άτομα όλων των πολιτικών κατευθύνσεων από την άκρα δεξιά έως το ΚΚΕ.

Το πολιτικό-κοινωνικό σύμπλεγμα της χώρας κείτονταν φιλικά προς τους Σέρβους και αυτό έγινε φανερό και μέσα από επίσκεψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς τον Ιούνιο του 1993. Ο Σέρβος ηγέτης είχε έρθει στην Ελλάδα, μετά από πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και η εκδήλωση είχε οργανωθεί από την Εκκλησία της Ελλάδας με συνδιοργανωτές τη ΓΣΕΕ, την ΠΑΣΕΓΕΣ, την ΑΔΕΔΥ και άλλους σχετικούς φορείς.

Τηλεπικοινωνίες

Ο κωδικός κλήσης +38 της Γιουγκοσλαβίας δεν χρησιμοποιείται σήμερα από καμία χώρα αντίθετα η Ο.Δ. Γιουγκοσλαβίας και μετέπειτα Σερβία υιοθέτησε τον κωδικό +381. Ανάμεσα στο 1993 και το 1997, πολλές από τις νέες ανεξάρτητες δημοκρατίες δημιούργησαν τους δικούς τους κωδικούς κλήσεων όπως η Κροατία (+385) και η ΠΓΔΜ (+389).

Τα κράτη αμέσως μετά τη διάλυση

Τα αρχικά 5 Διεθνώς αναγνωρισμένα κράτη.

• Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας – 28 Απριλίου 1992 μέχρι 4 Μαρτίου 2003
• Σλοβενία – 23 Δεκεμβρίου 1991
• Κροατία – 1991
• Π.Γ.Δ.Μ. ή Σκόπια – 8 Σεπτεμβρίου 1991
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη – 6 Απριλίου 1992

Χρονολογία των ανακηρύξεων των πρόσφατα ανεξαρτητοποιημένων κρατών

Τα κράτη με περιορισμένη αναγνώριση εμφανίζονται με πλάγια γράμματα.

• Αρχείο:Flag of State Flag of Serbian Krajina (1991).svg Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα – 1991-1995 αναγνωρισμένο διεθνώς ως τμήμα της Κροατίας
• πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας – 1991- είναι η μόνη χώρα που ανεξαρτητοποιήθηκε χωρίς πόλεμο η συμφωνία, ενώ αρχικά η χώρα χρησιμοποίησε την προκλητική για την Ελλάδα κόκκινη σημαία με τον ήλιο της Βεργίνας.
• Κροατική Δημοκρατία της Ερζέγ-Βοσνίας – 1991–1994
• Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης – 1992-1995
• Σερβική Δημοκρατία – 1992-1995

Διάλυση της Ο.Δ. Γιουγκοσλαβίας

• Σερβία και Μαυροβούνιο – 2003-2006
• Μαυροβούνιο – 2006-
• Σερβία – 2006-

• Κοσσυφοπέδιο – 2008-

Δείτε ακόμη

• Ο Πόλεμος της Κροατίας, (1991-1995)
• Ο Πόλεμος της Βοσνίας, (1992-1995)
• Ο Πόλεμος του Κοσόβου, (1998-1999)

Πηγές

• Warren Zimmerman Origins of a Catastrophe: Yugoslavia and Its Destroyers- -America's Last Ambassador Tells What Happened and Why, 288 pages, Three Rivers Press
• Τάκης Μίχας Ανίερη Συμμαχία: Η Ελλάδα και η Σερβία του Μιλόσεβιτς Εκδόσεις Ελάτη, σελίδες 3
• Joe sacco <ασφαλής περιοχή Γκοράζντε (ο πόλεμος στην ανατολική Βοσνία 1992-1995) εισαγωγή Αntifa scripta
• Ο Κάρατζιτς στην Ελλάδα – Οι επαφές του Σερβοβόσνιου ηγέτη στην Ελλάδα με αδημοσίευτες φωτογραφίες – του Τάκη Μίχα